Læknablaðið - 15.02.2004, Blaðsíða 9

RITSTJÓRNARGREINAR
Heilbrigðisþjónusta á tímamótum
Heilbrigðisþjónustan hefur verið í brennidepli á
fyrstu vikum ársins. Kemur þar einkum tvennt til.
Annars vegar staðan um síðustu áramót í samningum
sérfræðilækna við Tryggingastofnun ríkisins (TR) og
samninganefnd heilbrigðis- og tryggingamálaráð-
herra. Hins vegar fjárveitingar 2004 til Landspítala
(LSH), sem eru talsvert lægri en það sem stjórnendur
LSH töldu að sjúkrahúsið þyrfti til óbreyttrar starf-
semi.
Hér á eftir verður fjallað stuttlega um þessi tvö
mál og þær umræður sem spunnist hafa í þjóðfélag-
inu í tengslum við þau.
Um áramótin runnu út samningar TR við sér-
fræðilækna. TR og samninganefnd heilbrigðis- og
tryggingamálaráðherra gáfu út þá yfirlýsingu að þar
til samningar næðust myndu sjúklingar ekki fá greitt
fyrir þjónustu hjá sérfræðilæknum. Sjúklingar áttu
þannig að greiða sjálfir allan kostnaðinn af heimsókn
sinni til sérfræðilækninga án nokkurrar greiðsluþátt-
töku sjúkratrygginga. Pessi afstaða TR kom á óvart
enda var hún á skjön við það sem tíðkast hefur um
árabil. Hvergi í lögum er að finna stoð fyrir þessari
nýju túlkun. Hvergi er að sjá að löggjafinn hafi gert
ráð fyrir að þetta yrði afleiðingin af þeirri breytingu
sem gerð var á almannatryggingalögum árið 2001
þegar sérstakri samninganefnd heilbrigðis- og trygg-
ingamálaráðherra var falið að semja um greiðslur TR
fyrir heilbrigðisþjónustu.
Það hefur nokkrum sinnum gerst áður að samn-
ingar við sérfræðilækna hafa runnið út. Framkvæmd-
in hefur þá, eftir því sem næst verður komist, ætíð
verið hin sama: Sjúklingur hefur greitt uppsett verð
læknis fyrir læknisverk og TR hefur endurgreitt hon-
um hlutdeild sjúkratrygginga í heimsókninni í sam-
ræmi við gamla samninginn. Gamli samningurinn
gildir þannig gagnvart sjúklingnum þangað til nýr er
gerður, enda á sjúklingurinn alltaf að vera sjúkra-
tryggður uppfylli hann skilyrði laga fyrir því.
Með þessari afstöðu TR var sjúkratrygging lands-
manna í raun fyrirvaralaust numin úr gildi að því er
varðaði greiðsluþátttöku fyrir sérfræðilæknisþjón-
ustu. Sem betur fer tókust íljótlega samningar við
sérfræðilækna þannig að ekki reyndi alvarlega á
þessa afstöðu TR og hvort hún stæðist lög. Samt sem
áður er það alvarlegt umhugsunarefni fyrir sjúkra-
tryggða að réttarstaða þeirra skuli vera svo óljós og
ótrygg sem þetta mál sýndi.
Við afgreiðslu fjárlaga 2004 í desember síðastliðn-
um kom í Ijós að Alþingi ætlaði ekki að samþykkja
fjárbeiðni stjórnenda LSH vegna ársins 2004. I um-
ræðum kom fram að fjárveitingavaldið teldi fjárfram-
lög til spítalans nægjanleg. Munaði 1,4 milljarði króna
á fjárbeiðnum og endanlegri fjárveitingu. í kjölfarið
hafa fjölmiðlar flutt fréttir af miklum samdrætti í
starfsemi LSH, uppsögnum starfsmanna og sam-
drætti í þjónustu, meðal annars mikilvægri bráða-
þjónustu.
Nýlega var birt skýrsla Ríkisendurskoðunar um
mat á árangri á sameiningu sjúkrahúsanna í Reykja-
vík. Niðurstaðan hlýtur að vera yfirstjórn LSH
áhyggjuefni því þar kom fram að fjöldi skurðaðgerða
væri svipaður fyrir og eftir sameiningu og að biðlistar
hefðu almennt ekki styst. Allur tilkostnaður hefði á
hinn bóginn hækkað þannig að minni þjónusta feng-
ist eftir sameininguna fyrir hverja krónu og að allur
kostnaður hefði hækkað.
Fjárveitingavaldið telur greinilega að unnt sé að
hagræða í starfsemi LSH án þess að það komi niður á
þeirri þjónustu sem sjúkrahúsið veitir. Aðra skýringu
er ekki hægt að finna á því að Alþingi skuli veita 1,4
milljarði króna lægri fjárhæð til sjúkrahússins en
sjúkrahúsið sjálft telur sig þurfa. Með öðrum orðum
eru stjórnendur LSH reknir til baka og sagt að breyta
starfseminni þannig að það fáist meira fyrir pening-
ana en nú fæst. Viðbrögð stjórnenda LSH birtast í því
að lítið virðist fara fyrir hagræðingu og viðleitni til að
nýta hverja krónu betur. Gripið er til niðurskurðar og
eins og svo oft áður, helst skorin niður sú þjónusta
sem búast má við að hart verði brugðist við niður-
skurði á, eins og dæmið um bráðaþjónustu sýnir. Pað
verður athyglisvert að fylgjast með því eftir því sem
líður á árið hvort gefið verður eftir þannig að stjórn-
endur LSH nái með fjáraukalögum seinna á árinu
fram þeim fjármunum sem þeir telja sig vanta eða
hvort aðgerðir þeirra verði látnar fram að ganga.
Birgir Jakobsson læknir og forstjóri St. Göran
sjúkrahússins í Stokkhólmi flutti athyglisvert erindi á
ráðstefnu Verslunarráðsins um einkarekstur í heil-
brigðisþjónustu 23. janúar síðastliðinn. St. Göran
sjúkrahúsið mun vera eina bráðasjúkrahúsið í Sví-
þjóð sem rekið er af einkaaðilum. Sjúkrahúsið hefur
gert samning við Stokkhólmsborg um heilbrigðis-
þjónustu. Markmið starfseminnar er að veita há-
gæðaþjónustu á lægra verði og beita til þess nýjum
aðferðum. Samkvæmt upplýsingum Birgis fær
sjúkrahúsið greitl fyrir þjónustu sína í svokölluðum
DRG-einingum, og greiðist ákveðið verð fyrir hverja
slíka einingu. Verð á einingu mun vera 10% lægra en
það sem önnur sambærileg bráðasjúkrahús fá. Engu
að síður fullyrðir Birgir að sjúkrahúsið veiti sambæri-
Dögg Pálsdóttir
Höfundur er
hæstaréttarlögmaður.
Læknablaðið 2004/90 105