Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2011, Blaðsíða 103

XV VÍSINDARÁÐSTEFNA H í
F Y L G I R I T 6 6
ári eftir fæðingu. Lýsandi tölfræði og analýtískum aðferðum er beitt til
að athuga orsakasamband. Óskað verður eftir viðtölum við hóp þeirra
sem hafa svarað spurningalishmum til að fá fram ítarlegri upplýsingar
byggðar á persónubundinni reynslu.
Niðurstöður: Bakgrunnsupplýsingar 1105 barnshafandi kvenna á
árabilinu 2008-2009 (20% barnshafandi kverxna á íslandi, frumbyrjur
40% og fjölbyrjur 60%) úr spumingalista 1, verða kynntar, 69% búa á
höfuðborgarsvæðinu og 29% á landsbyggðirmi.
Ályktanir: Niðurstöður munu nýtast við þróun barneignarþjónustu frá
sjónarhóli kvenna. Á tímum mikilla breytinga í íslensku samfélagi gefst
tækifæri til að fylgast með og afla upplýsinga um barnshafandi konur
og fjölskyldur þeirra. Eirmig til að þróa þverfræðilegar rannsóknir um
barneignir og heilsu í meistara- og doktorsnámi.
V 64 Ungar mæður. Skynjaður stuðningur og reynsluheimur ungra
mæðra tengdur meðgöngu, fæðingu og sængurlegu
Hildur Sigurðardóttir
Hjúkrunarfræðideild HÍ
hildusig@hi.is
Inngangur: Tilgangur rannsóknarirmar var að kanna stuðningsþarfir
ungra mæðra og reynsluheim þeirra tengdum meðgöngu, fæðingu
og sængurlegu. Samkvæmt rarmsókn frá árunum 1976-1999 er tíðni
þunganna á meðal stúlkna á aldrinum 15-19 ára marktækt hærri á
Islandi en á öðrum Norðurlöndum. Þrátt fyrir að þungun sé í fæstum
tilfellum áætluð fyrirfram tekur nær helmingur unglingsstúlkna þá
ákvörðun að halda meðgöngu áfram. Tölur Hagstofu Islands frá
árunum 2000-2008 sýna að 174 unglingsstúlkur að meðaltali fæða börn
á ári hverju. Góður stuðningur við ungar, barnshafandi stúlkur hefur
jákvæð áhrif á líkamlega og andlega líðan stúlknanna og skilar sér
eirmig í betri heilsu bamanna. Þær unglingsstúlkur sem líklegastar eru
til að verða bamshafandi eru þær sem byrja snemma að stunda kynlíf,
hafa frekar veikt stuðningsnet og koma frá brotnum fjölskyldum.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknaraðferðin er eigindleg og byggist á
hugmyndafræði fyrirbærafræðiimar. Tekin voru eitt til tvö viðtöl við
fimm unglingsstúlkur á aldrinum 14-17 ára og leitast við að grennslast
fyrir um reynsluheim stúlknanna tengdum meðgöngu, fæðingu og
sængurlegu. Einkum var lagt upp að skoða skynjaðan stuðning eða
stuðningsleysi út frá andlegum/tilfinningalegum stuðningi, verklegum
stuðningi eða beirmi aðstoð, fjárhagsaðstoð og ráðgjöf.
Niðurstöður: Niðurstöður rannsóknarinnar verða kyrmtar þar sem
sameiginleg reynsla ungu mæðrarma verður kyrmt út frá ákveðnum
þemum sem birtast í viðtölxmum og með hliðsjón af fyrri rannsóknum.
Ályktanir: Vonast er til að rarmsóknin bæti við þekkingu um þarfir
unglingsmæðra og gefi hjálplegar upplýsingar til uppbyggingar
heilbrigðisþjónustu við unglinga og ungar mæður.
V 65 Makar kvenna sem upplifa vanlíðan á meðgöngu, líðan þeirra
og meðferðarfylgni
Marga Thome', Stefanía B. Arnardóttir2, Sara Lovísa Halldórsdóttir'
'Hjúkrunarfæðideild HÍ, 2þróunarstofu Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins
hlarga@hi.is
Inngangur: Makar kvenna sem upplifa geðrænan heilsufarsvanda á
barneignaskeiði eru líklegri en aðrir merm til að upplifa vanlíðan. Líðan
þeirra var könnuð á meðan parinu var veitt fjölskyldumeðferð (2007-
2009) vegna vanlíðanar konuxmar. Konurnar áttu það sameiginlegt að
hafa lýst yfir andlegri vanlíðan í meðgönguvernd og var þeim vísað í
fjölskyldumeðferð til geðteymis heimahjúkrunar. Meðferðarfylgni maka
var eirmig athuguð.
Efniviður og aðferðir: Aðlagað tilraunasnið með fyrir- og eftirprófun
á pari. í upphafi voru í úrtakinu (n=57) verðandi mæður á öðru
trimesteri meðgöngunnar (12-32 vikur) og makar þeirra. Mæli-
kvarðar voru Edinborgar þunglyndiskvarðinn (EDS), kvíðakvarði
(STAI), samskiptakvarða til að meta gæði parasambands (DAS) og
sjálfsmyndakvarði (RSES). Konur fengu fjögur samtöl og mælst var til
þess að makar þeirra tækju mirmst þátt í tveimur þeirra.
Niðurstöður: Fjörutíu og sjö pör skiluðu gögnum í byrjun og lok
meðferðar. I upphafi var ekki marktæk fylgni milli vanlíðanar hirmar
verðandi móður og föður á EDS. Hátt hlutfall verðandi feðra upplifðu
hins vegar andlega vanlíðan miðað við erlendar rarmsóknir á líðan
verðandi feðra á meðgöngu. Marktæk fylgni var á milli vanlíðanar föður
og mati parsins á gæðum sambands þeirra samkvæmt DAS. Bæði hirm
verðandi faðir og maki hans mátu gæði sambands marktækt verr ef
verðandi faðir glímdi við andlega vanlíðan. í lok meðferðar mátu feður
líðan síðan og gæði sambands betur samkvæmt þeim kvörðum sem
voru notaðir í rannsóknirmi. Meðferðarfylgni þeirra reyndist lág þar
sem eingöngu 25% þeirra tók þátt í tveimur samtölum.
Ályktanir: Verðandi íslenskir feður sem eiga maka sem upplifir
vanlíðan á meðgöngu eru líklegri til að upplifa meira vanlíðan en
greint er frá í sambærilegum erlendum rannsóknum og meta skal
líðan þeirra. Feðrum batnar marktækt í lok meðferðar þrátt fyrir lága
meðferðafylgrú. Fjölskyldumeðferð er gagnleg fyrir maka kvenna sem
upplifa vanlíðan á meðgöngu.
V 66 Hvað einkennir þann hóp hér á landi sem sækir
skipulagða foreldrafræðslu á meðgöngu og hvernig eru
foreldrafræðslunámskeið kynnt verðandi foreldrum?
Helga Gottfreðsdóttir1'2
'Hjúkrunarfræöideild, ljósmóðurfræði HÍ,2 Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins
helgagot@hi.is
Inngangur: Umtalsverður fjöldi verðandi foreldra víða um heim sækir
skipulögð foreldrafræðslunámskeið á vegum heilbrigðisstofnana.
Hér á landi hafa slík námskeið staðið til boða síðstliðin 30 ár. í þessari
rannsókn voru lýðfræðileg einkermi íslenskra, verðandi foreldra skoðuð
og hverrúg foreldrafræðslunámskeið eru kyrmt fyrir þeim á meðgöngu.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin er með tilraunasniði og þýðið allir
verðandi foreldrar sem sóttu foreldrafræðslu á vegum Heilsugæslu
höfuðborgarsvæðisins yfir 13 mánaða tímabil. Úrtakið var það sama
og þýðið og voru sendir tveir spurningalistar til 590 para, safnað var
upplýsingum frá körlum og konum sitt í hvoru lagi, eftir þátttöku á
námskeiði og fjórum til sex vikum eftir fæðingu. Úrvinnsla gagna fór
fram í SPSS og niðurstöður eru settar fram með lýsandi tölfræði og
fylgniprófum eftir því sem við átti.
Niðurstöður: Svarshlutfall kvenna var 39,40% (N=227) en 37,84%
(N=218) hjá körlum. Flestar verðandi mæður sem taka þátt í
námskeiðunum eru 24-28 ára (46,9%) en flestir verðandi feður eru á
aldrinum 29-34 ára (46,7%). Um 63% kvennanna eru með háskólapróf
en 48,6% karlarma. Langflestir eiga von á sínu fyrsta barni, 87,2%
kvenna og 83,3% karla. Flestar verðandi mæður fá upplýsingar um
foreldrafræðslunámskeið hjá ljósmóður (92,5%) en 29,5% þeirra sögðu
að mælt hefði verið með námskeiðinu en það ekki útskýrt.
Ályktanir: Meirihluti þeirra sem sækir skipulögð foreldrafræðslu-
LÆKNAblaðið 2011/97 103