Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2011, Blaðsíða 104

XV VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
FYLGIRIT 66
námskeið á vegum Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins eru vel
menntaðir foreldrar sem eiga von á sínu fyrsta barni. Upplýsingar um
námskeiðin koma frá ljósmæðrum í meðgönguvernd. Vinna þarf að
því að breiðari hópur verðandi foreldra taki þátt í foreldrafræðslu á
meðgöngu og þarf sérstaklega að huga að hvernig slík námskeið eru
kynnt.
V 67 Reynsla kvenna af nálastungumeðferð við grindarverkjum á
meðgöngu
Helga Gottfreðsdóttir,'3Þóra Jenný Gunnarsdóttir2
•Hjúkrunarfræðideild, ljósmóðurfræði, 2hjúkrunarfræðideild HÍ,3 Heilsugæslu
höfuðborgarsvæðisins
helgagot@hi.is
Inngangur: Nálastungumeðferð er víða notuð við grindarverkjum
kvenna á meðgöngu. Hér á landi veita meðal annars ljósmæður slíka
meðferð. Reynsla kvenna af meðferðinni hefur lítið verið skoðuð en það
er mikilvægur þáttur í því hvort halda eigi áfram að þróa meðferðina og
bjóða hana verðandi mæðrum.
Efniviður og aðferðir: Um er að ræða forprófun þar sem
rannsóknarsniðið var framskyggð meðferðarrannsókn sem ætlað
er að meta árangur af meðferðinni og reynslu verðandi mæðra af
nálastungumeðferð. Þýðið voru konur í meðgönguvemd á Miðstöð
mæðraverndar og var úrtakið þægindaúrtak 20 kvenna sem uppfylltu
skilyrði um þátttöku. Hverri konu voru boðnar átta meðferðir á fjögurra
vikna tímabili. Mat á árangri var byggt á VAS-skalanum og þátttakendur
svömðu spurningalistum um reynslu sína af meðferðinni þar sem
sérstaklega var horft til þátta eins og svefns, hreyfingar, daglegra
athafna, verkja, andlegrar líðanar og fleira. Urvinnsla gagna fór fram
í SPSS og notast var við Wilcoxon Signed Rank Test til að athuga hvort
marktæk breyting hefði orðið á líðan þátttakenda milli mælinga f
upphafi og lok meðferðar.
Niðurstöður: Upplifun og reynsla kvenna af nálastungumeðferð var
almennt góð. Upplifunin er mjög persónubundin og ekki endilega í
samhengi við hvort meðferðin skilar árangri. Allar konurnar fóru í að
minnsta kosti átta meðferðir. Marktækt minni verkir (p=0,002) vom
við upphaf síðustu meðferðar miðað við í upphafi fyrstu meðferðar hjá
þátttakendum. Um 75% þátttakenda töldu að verkir hefðu minnkað á
meðferðartímabilinu og 65% þátttakenda töldu í upphafi rannsóknar
að grindarverkir hefðu áhrif á félagslega virkni þeirra en tæp 40%
eftir að meðferð lauk. Um helmingi þátttakenda þótti meðferðin bæta
gæði svefns og um 40% töldu að andleg líðan þeirra hefði batnað á
meðferðatíma.
Ályktanir: Nálastungumeðferð getur hjálpað konum með grindarverki
á meðgöngu og styður það því áframhaldandi þróun og aðgengi að
slíkri meðferð. Mikilvægt er að meðferð sé aðlöguð að þörfum hvers
og eins.
V 68 Langtímaálagseinkenni og áfallastreituröskun hjá foreldrum
barna með Cerebral Palsy
Ásta Harðardóttir1, Zuilma Gabríela Sigurðardóttir1, Haukur Freyr Gylfason2
‘Sálfræðideild HÍ, 2viðskiptadeild HR
zuilma@hi.is
Inngangur: Langtímaálagseinkenni í formi áfallastreituröskunar voru
mæld hjá foreldrum íslenskra barna sem búa við langvarandi
heilsuskerðingu vegna Cerebral Palsy (CP). Einnig var athugað hvort
munur væri á einkennum um áfallastreituröskun eftir því hversu langt
var síðan barn greindist.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var unnin í samvinnu við Greiningar-
og ráðgjafarstöð ríkisins sem sendi út spumingalista til foreldra allra
barna sem fengu greiningu um CP á árunum 1991-2007 (svarshlutfall
52,6%). Sambærilegur hópur foreldra heilbrigðra barna (foreldrar 81
barns, N=132) var valinn til samanburðar út frá fjölda mæðra barna með
CP sem tóku þátt í rannsókninni að teknu tillti til aldurs, menntunar og
hjúskaparstöðu. Spurningar mældu einkenni um áfallastreituröskun og
stuðning við áfall.
Niðurstöður: Niðurstöður sýndu að, að meðaltali uppfylltu 17,8%
foreldra barna með CP greiningarviðmið um áfallastreituröskun en
1,2% foreldra í samanburðarhópi. Þá voru 36,0% foreldra barna með CP
án allra einkenna um áfallastreituröskun en 67,3% foreldrar heilbrigðra
barna. Þegar bam með CP var á aldrinum 6-9 ára virtust foreldrar búa
við minnsta skerðingu á heilsutengdum lífsgæðum þrátt fyrir að á sama
tíma aukist skerðing á venjubundnum störfum. Skor á forðunarþætti
þegar barn var tveggja til fimm ára auk álagseinkenna í formi skertra
heilsutengdra lífsgæða eru vísbendingar um að við greiningu þurfi
foreldrar aukinn stuðning og eftirfylgni til að takast á við breyttar
lífsaðstæður.
Ályktanir: Með því að kenna foreldrum að takast á við aðstæður eftir
því sem barnið stækkar og þroskast væri hugsanlega hægt að stuðla að
fjölgun þeirra sem mælast einkennalausir og fækka þeim sem mælast
með áfallastreituröskun. Huga þarf að aukinni samhæfingu fagaðila,
vinnustaða, skóla og félagsþjónustu.
V 69 Forrannsókn á árangri námskeiðs um sálræna líðan
kvenstúdenta
Jóhanna Bernharðsdóttir, Rúnar Vilhjálmsson
Hjúkrunarfræðideiid Hí
johannab&hi.is
Inngangur: Erlendar rannsóknarniðurstöður benda margar til þess
að tíðni sálrænnar vanlíðanar, það er einkenni þunglyndis og kvíða,
meðal háskólastúdenta sé á bilinu 20-30% og að 10-20% stúdentanna
nýti sér geðheilbrigðisþjónustu í háskólaheilsugæslu þar sem hún er í
boði. íslensk rannsókn meðal kvenstúdenta sýndi að 21,2% þeirra hafa
einkenni kvíða og 22,5% hafa einkenni þunglyndis. Um tveir þriðju
kvennanna fengu ekki geðheilbrigðisþjónustu þrátt fyrir að þær teldu
sig hafa þörf fyrir hana. Því var ákveðið að þróa forvarnarnámskeið
sem byggir á hugrænni atferlismeðferð og framkvæma forrannsókn á
árangri þess. Námskeiðið var fjögur skipti og var kennt vikulega í tvo
klukkutíma í senn. Tveir geðhjúkrunarfræðingar voru leiðbeinendur
í námskeiðinu en þar var fjallað um einkenni sálrænnar vanlíðanar,
streitu og álag, sjálftraust og eigið getumat ásamt grunnatriðum
hugrænnar atferlismeðferðar.
Efniviður og aðferðir: Nítján konur voru í úrtaki og voru lagðir fyrir
þær átta spurningalistar við upphaf og lok námskeiðsins. Þeir voru
Derogatis þunglyndis- og kvíðakvarði, sjálfsmatskvarði Rosenberg,
eigið getumat samkvæmt Pearlin, UCLA einsemdarkvarðinn ásamt
Beck-þunglyndis-, kvíða- og vonleysiskvörðunum.
Niðurstöður: Fyrstu niðurstöður sýndu marktæka lækkun á
þunglyndiseinkennum samkvæmt þunglyndiskvörðum Beck og
Derogatis, kvíðaeinkennum samkvæmt Derogatis og hækkun á
sjálfstrausti samkvæmt Rosenberg-kvarðanum.
Ályktanir: Höfundar álykta á grundvelli ofangreindra niðurstaðna
104 LÆKNAblaðið 2011/97