Ægir - 01.02.2006, Blaðsíða 10

10
Þ O R S K S T O F N I N N
stofnstærðina sjálfa. Látum
N tákna ný-
liðun 6 ára og eldri (stofnfjölda í byrjun
árs) að viðbættri hálfri nýliðun 5 ára
fiska og
I vísitölu stofnmælingar fyrir
sama stofn. Stofnmælingin (vor 2005) gaf
óbreytta vísitölu
I svo eðlilegt er þá að
reikna með því að stofnstærðin hafi
heldur ekki breyst alveg óháð því hversu
ólínulegt samband þeirra er. Aldursafla-
greininguna má þá festa hér með
Miðað við sama sóknarmynstur í alla
aldurshópa veiðistofnsins kemur þá út úr
greiningunni 13% sóknaraukning 2003
sem gefur afar dökka mynd af þorsk-
stofninum.
Það breytir nánast engu hvort reiknað
er með breytilegum veiðanleika stofn-
mælingarinnar eftir aldri fiskanna. Breyti-
legur veiðanleiki stofnmælingarinnar frá
ári til árs er stærri og óþekktur óvissu-
valdur. En ég sé almennt ekki ástæðu til
að vantreysta stofnmælingunni og tel
hana jafnvel nákvæmari en Hafró vill
vera láta. Hugmyndir Hafró um að 94Fi/
93Fi sé 1.00 virðast því vera vanmat á
sókninni og ofmat á stofninum. Ekki of-
mat í þeim skilningi að þessir þorskar
hafi aldrei verið til heldur ofmat á fram-
tíðarheimtum eða hversu margir munu
koma fram í afla.
Það er samt með ólíkindum að ástand
þorskstofnins geti verið svo slæmt eins
og jafna (1b) segir. Stofnstærðin
Nw í
hámarkinu 2004 er þá aðeins um 685
þús. tonn. Það leysir ákveðinn vanda að
skoða breytingarnar á henni fremur en
sjálfa stofnstærðina, en það gæti skapað
annan í staðinn. Breytingar frá ári til árs
geta verið tilfallandi og það gæti verið
ónákvæmt að byggja samstillingu ein-
göngu á þeim. Þó að þessi svartsýna
niðurstaða (1b) hafi reyndar verið
kveikjan að þessari grein og titli hennar
ætla ég að vera miklu bjartsýnni og miða
við að 04F/03F sé 1.038. Það gefur stofn-
stærð 2004 um 830 þús tonn. Það er svo-
lítið meira mál að útskýra hvernig sam-
stillt er til að finna það og er sett í við-
auka aftan við greinina.
Í framreikningum er reiknað með
óbreyttu sóknarmynstri. Miðað við að
meðalþyngdir aldurshópanna hafi ekki
breyst lítur út fyrir að sóknin 2005 verði
eitthvað minni en 2004 og reiknað er
með 5% sóknarminnkun. Ekki alveg í
samræmi við spár fiskifræðinga frá 2004
og 2005 um 17 og 15% minnkaða sókn,
en ég er hættur að taka mjög alvarlega
árlegar spár fiskifræðinga um stórfellda
yfirvofandi sóknarminnkun. Heildarafli
2006 er líka nokkuð fyrirfram gefinn og
þó að framreikningarnir miði við
óbreytta sókn er ekki ólíklegt að sóknin
2006 og þá líka 2007 verði meiri nema
heildarkvótinn verði minnkaður. Nýliðun
1 til 3 ára þorska má lesa út úr stofn-
mælingunni og 0 ára úr haustrallinu svo
hægt er að framreikna veiðistofninn til
2009 og golþorskastofninn til 2015.
Stærð þorskstofnsins
Útkoman er sýnd á mynd 1. Sýnd er
stofnþyngd
Nw frá fjögurra ára aldri
eins og fiskifræðingar skilgreina veiði-
stofninn. Notum þá skilgreiningu hér en
raunverulega stofnstærðin Sw=
Cw/F er
næstum helmingi minni, um 450 þús
tonn, og þessi langstærsta auðlind Ís-
lands hefur minnkað mikið. Gengið hef-
ur verið á höfuðstólinn og afrakstur hef-
ur minnkað. Sérstaklega hafa hrygning-
arstofn og golþorskastofn minnkað og
það hefur minnkað nýliðun og afrakstur.
Stofninn hefur samt stækkað síðan lág-
marki var náð 2002 og hrun virðist ekki
yfirvofandi. Langvarandi margföld kjör-
sókn og val á stærstu þorskunum hlýtur
þó að valda skaðlegum erfðabreytingum.
Samanburður á stofnmælingu og ald-
ursaflagreiningu
Skoðum samband stofnmælingarinnar og
aldursaflagreindu stofnstærðarinnar. Að
mörgu leiti er greinilegra að líta á eldri
aldurshópana og mynd 2 sýnir fjölda 6
ára og eldri í ársbyrjun. Vísitölur stofn-
mælingarinnar eru margfaldaðar með
þremur til að nálga stofninn í milljónum
þorska.
Breytingar í stofnstærðinni fylgjast oft-
ast vel að í báðum mælingunum sem
sýnir að þær eru báðar mjög nákvæmar.
En aðferðirnar tvær mæla ekki það
sama og samband þeirra er ólínulegt.
Eftir 1995 virðist aldursaflagreiningin
ekki fylgja eins vel uppsveiflum stofn-
mælingarinnar. Það vantar eldri mæling-
ar til að óyggjandi sé að ástandið sé
verra eftir 1995 en fyrir, en greinilega
skila stórir árgangar sér illa í afla. Að ár-
gangarnir skiluðu sér verr og verr sáu
menn eftir á fyrir hrundu þorskstofnana í
Kanada (Myers et al 1997) og fiskifræð-
ingar þar voru líka alltaf að spá sóknar-
minnkun meðan hún óx upp úr öllu
valdi. Þó að stofnstærðin virðist ekki
fylgja síðustu uppsveiflu stofnmælingar-
innar neitt verr en þeirri fyrri þá fylgir
hún henni ekki mikið betur. Sú tilgáta
Hafró, að stofnmælingin frá 1996 til 1999
hafi verið samfellt ofmat vegna óeðlilega
mikils veiðanleika, er því af og frá og ég
sé ekki betri skýringu á þessari hegðun
stofnsins en fæðuskort. Afráni hvala og
sela verður ekki um kennt, en náttúruleg
dánartala stóru árganganna virðist mjög
há, jafnvel hærri en hin raunverulega
fiskveiðidánartala. Erfðabreytingar gætu
hafa hækkað dánartöluna en það væri
varla einskorðað við stóra árganga.
Búast má við meira brottkasti stórra
árganga og hugsanlega gæti skýringin
verið svona gífurlegt brottkast. Það kem-
ur út eins og hækkuð náttúruleg dánar-
tala en þýðir bara að hún er ekki mjög
náttúruleg. En dánartalan er heldur ekki
beint náttúruleg ef hún er vegna erfða-
breytinga eða ofveiði á matfiski þorsks-
ins. Dánartalan er jafnhá hvort sem fisk-
Mynd 3. Aldursaflagreindur fiskveiðidánarstuðull borinn saman við vísitölu og afla.
aegirfeb06-56sidurlagad.qxd 3/2/06 10:48 AM Page 10