Ægir - 01.10.2007, Blaðsíða 18

1
S A G A N
mikilvirkur sem verslunar-
staður fram á 16. öld – þegar
skip fóru að sigla með varn-
inginn inn á Pollinn.
„Það leikur enginn vafi á
því að Gásir eru í hópi merk-
ustu minjastaða á landinu. Í
raun eru Gásir eini miðalda-
kaupstaðurinn hér á landi
sem hefur varðveist svo vel
sem raun ber vitni,” segir
Kristín Sóley.
Fyrsti uppgröfturinn á Gás-
um var árið 1907 en síðan
voru gerðir könnunarskurðir
á svæðinu árið 1986. Unnið
var síðan samkvæmt fimm ára
áætlun frá 2001 til 2006. Því
fer víðs fjarri að búið sé að
grafa eftir fornminjum á öllu
svæðinu (1100 fermetrar hafa
verið opnaðir vegna rann-
sókna), enda allt Gásasvæðið
um 14 hektarar að stærð.
Hins vegar er nokkuð ljóst að
næstu skref felast í því að
vinna úr þeim upplýsingum
sem þegar hafa aflast á svæð-
inu. „Það hafa fjölmargir
merkilegir hlutir komið í ljós
og úr þeim verður unnið, fá-
ist nægir fjármunir til þeirrar
úrvinnslu.”
Sjálfseignarstofnun um
Gásaverkefnið
Hið svokallaða Gásaverkefni
varð til út frá fornleifarann-
sóknunum á Gásum. “Það var
í raun alltaf horft til þess að í
kjölfar fornleifarannsóknanna
á Gásum færi fram kynning á
svæðinu. Það hefur verið gert
undanfarin ár með leiðsögn
um svæðið yfir sumarmán-
uðina og einu sinni á sumri,
síðan 2003, hefur verið settur
upp svokallaður miðalda-
markaður á Gásum og um
leið varpað ljósi á það hvað
hefur komið í ljós í uppgreftr-
inum á Gásum. Mönnum var
fljótlega ljóst að hér væri á
ferðinni afar spenndandi
verkefni og í kjölfarið tóku
Minjasafnið á Akureyri, Ak-
ureyrarbær og Hörgárbyggð
höndum saman og gerðu
samning sín á milli um að
móta stefnu um hvaða leið
væri best til þess fallin að
hefja uppbyggingu á svæð-
inu. Unnin var viðskiptaáætl-
un um framtíðaruppbyggingu
Gásaverkefnisins sem kynnt
hefur verið sveitarfélögunum
í Eyjafirði. Þann 22. nóvember
var síðan haldinn stofnfundur
sjálfseignarstofnunar um upp-
byggingu á Gásakaupstað.”
Stórhuga hugmyndir
Í tengslum við stofnun sjálfs-
eignarstofnunar um Gása-
kaupstað hefur Kristín Sóley
tekið saman ítarlega við-
skiptaáætlun um verkefnið til
næstu ára. Áformin eru vissu-
lega stórhuga og athyglisverð.
Í inngangi áætlunarinnar segir
m.a.:
„Viðskiptahugmyndin felst
í því að gera miðaldakaup-
staðinn á Gásum lifandi á ný
þar sem handverksfólk verð-
ur að störfum og leik. Áhersl-
an verður á verslun, viðskipti,
handverk og iðnað á miðöld-
um. Byggja á upp spennandi
og einstakt leiksvæði í mið-
aldastíl og reisa þjónustu-
byggingu sem hýsir fram-
úrskarandi sýningu þar sem
skemmtimennt er höfð að
leiðarljósi. Byggingin myndi
einnig hýsa öfluga minja-
gripaverslun, veitingasölu og
fjölnota sal og veita fræði-
mönnum á ýmsum sviðum
afdrep til rannsókna. Gásir
verður um leið afþreying-
argarður með menningarlegu
ívafi sem byggir á fornleifum,
sögu og náttúru staðarins.
Sérstaða staðarins felst í
því að gesturinn skoðar raun-
verulegar minjar miðalda-
kaupstaðar, gengur síðan inn
í miðaldir með því að fara inn
á tilgátusvæðið og upplifir
söguna með því að umgang-
ast miðaldafólk við störf og
leik. Framúrskarandi yfirlits-
sýning í þjónustuhúsinu gefur
góða þekkingu á svæðinu og
léttar, þjóðlegar – og jafnvel
miðaldalegar – veitingar setja
punktinn yfir i-ið.
Styrkleikar svæðisins felast
í sérstöðunni sem eru miðald-
ir, upplifuninni á miðaldalífi,
einstökum fornleifum, hag-
stæðum ytri aðstæðum, sívax-
andi markaði sem færist æ
nær, lifandi kynningarformi,
góðu og öflugu samstarfi við
sambærilega staði erlendis,
fjölda ferðamanna sem leita
eftir menningartengdri afþrey-
ingu og síðast en ekki síst í
nálægð staðarins við þjóðveg
eitt og höfuðstað Norð-
urlands, Akureyri.”
Að vanda til verks
Samkvæmt viðskiptaáætl-
uninni „Gásir – lifandi mið-
aldakaupstaður“er til skamms
tíma horft til þess að gera
þennan forna verslunarstað
aðgengilegan almenningi.
Merkja þurfi staðinn og koma
upp lágmarksaðstöðu til þess
að taka á móti ferðamönnum.
Þá sé nauðsynlegt að gefa
handverksfólki tækifæri til
þess að vinna að miðalda-
handverki og miðla því áfram
til komandi kynslóða.
Til lengri tíma litið vill
Kristín Sóley sjá að miðalda-
kaupstaðurinn á Gásum verði
sameiningartákn í markaðs-
setningu ferðaþjónustu í Eyja-
firði. Unnið verði að verkefn-
inu í samstarfi við ímynd-
arhóp Vaxtarsamnings Eyja-
fjarðar, sveitarstjórnir, Mark-
aðsskrifstofu ferðamála á
Norðurlandi og aðila í ferða-
þjónustu á svæðinu. Stefnt
verði að því að Gásir taki þátt
í Evrópuverkefni á sviði sögu-
tengdrar ferðaþjónustu. Árið
2015 telur Kristín Sóley að
setja eigi sér það markmið að
Gásakaupstaður verði orðinn
einn fjölsóttasti áfangastaður
Höfðinginn náði stúlkunni! Mynd: Hörður Geirsson.Helgi Þórsson sýnir gestum á miðaldamarkaði á Gásum hvernig höggva skal í tré.