Tímarit Máls og menningar - 01.06.1998, Blaðsíða 46

EYSTEINN ÞORVALDSSON
tilfinningalega tengd Höll sumarlandsins og Fegurð himinsins. Það er hins-
vegar Qarri Steini að færa sögu í ljóðform. Skáldlegir verðleikar hans felast
ekki síst í því að sýna okkur veröldina í nýjum myndum, framandlegum og
óvæntum, með áleitnum grun um að ekki sé allt eins og okkur hefur sýnst.
Við Stein sjálfan og ljóðagerð hans eiga þau orð sem hann hafði um myndlist
Þorvalds Skúlasonar á sínum tíma: „Hún á sér í raun og veru ekkert markmið
annað en túlkun höfundarins á sjálfum sér. En í þessari list eins og öllum
öðrum listum, getur enginn höfundur túlkað sjálfan sig, nema því aðeins, að
hann um leið víkki svið mannlegrar skynjunar frá því, sem áður var. Það er
lögmál lífsins, og í hverjum einstaklingi býr möguleiki til nokkurs ávinnings
í þessa átt. Hitt er annað mál, hvort fólk er þess umkomið að skilja eða njóta
svo undarlegra ávaxta mannlegrar vinnu þegar í stað.“31
Umrædd ljóð Steins Steinars snerta ástarsögu Ólafs Kárasonar og Veg-
meyjar og Ólafs og Beru í öðrum og fjórða hluta Heimsljóss. Þau má skoða
sem tjáningu og túlkun á hugarástandi og tilfinningum Ólafs Kárasonar í
gleði og sorg ástarinnar. Ætla mætti að Steinn hafi fundið til sérstakrar
samkenndar með Ólafi Kárasyni á ákveðnu æviskeiði, a.m.k. geta þessi ljóð
hans verið vitnisburður um það. Ef til vill er ýmislegt líkt með ævikjörum
og persónulegri reynslu þessara tveggja skálda í æsku þeirra, þótt vissulega
sé skáldskapur þeirra mjög ólíkur. Hafi Steinn Steinarr einhverntíma staðið
í svipuðum sporum og Ólafur Kárason þegar Vegmey hverfur frá honum, þá
eru þessi ljóð Steins myndræn, nútímaleg tjáning á einsemd, söknuði og
þrúguðu sálarlífi og stundum á angist manns við slíkar aðstæður. En Ólafur
mátti enn reyna ást og trega þegar hann kynntist Beru og Steinn hefur einnig
hrifist af þeirri frásögn eins og ljóð hans bera með sér. Enginn vafi er á því
að Steinn dáði skáldsöguna um Ljósvíkinginn og önnur verk Halldórs
Laxness. Ásthildur Björnsdóttir, ekkja Steins, segir í blaðaviðtali: „Steinn
kom á kvöldin og las fyrir okkur með sinni þýðu rödd bækur Kiljans,
jafnóðum og þær komu út. Við urðum persónunum nákunnug, eins og
lifandi fólki. Vilmundur landlæknir, sem kvæntur er frænku minni, kallaði
okkur Stein enda aldrei annað en ofvitann og englapíkuna (samanber Höll
sumarlandsins) .“32
í grein þessari hef ég fjallað um einskonar samræður bókmenntanna. Verk
eins höfundar vekur athygli hjá öðrum, kallar á viðbrögð og verður tilefni
nýrrar tjáningar. í upphafi var getið um efnisaðföng í Heimsljósi úr dagbók-
um Magnúsar Hj. Magnússonar. Eins og að framan greinir sækir Halldór
Laxness einnig til fanga í kvæði Jóhanns Jónssonar og í kynni sín af honum
þegar hann semur Heimsljós, sagnabálkinn um alþýðuskáldið Ólaf Kárason,
skáldskaparhugsjón hans, ástir og raunir. Skáldsagan verður svo tilefni nýrra
44
TMM 1998:2