Tímarit Máls og menningar - 01.06.1998, Blaðsíða 86

SIGÞRÚÐUR GUNNARSDÓTTIR
verkum sínum. Síðast en ekki síst er hann ákveðinn í að helga líf sitt
ritstörfum og þótt ritteppa þjaki hið unga skáld þegar við missum sjónar af
honum í lok Grikklandsársins er vegurinn framundan beinn og breiður, það
veit hinn aldni sögumaður og það veit lesandinn líka.
Drengurinn sem Halldór segir frá í minningabókunum fær skýr persónu-
einkenni strax í frumbernsku og heldur þeim. Hann er barn en þó þroskaður
eftir aldri. Hann er einrænn og öðruvísi en aðrir, þó er hann vinnusamur
þegar kemur að því sem hann hefur áhuga á og aðrir dást að honum. Hann
gengur ekki menntaveginn en er þó stórgáfaður, framsýnn og víðlesinn á
ýmsum sviðum. Hann er saklaus en sjálfsöruggur. Hann er óforsjáll í pen-
ingamálum en bjargar sér þó alltaf af eigin rammleik. Hann hefur ást á landi
sínu, þjóð og menningu en er, og á einkum eftir að verða, víðförull og sérlega
næmur fýrir erlendum menningarstraumum. Hann er nútímalegur borgar-
búi en hefur þó þekkingu og dálæti á fortíð og menningararfi. Þessir eign-
leikar í fari aðalpersónunnar eru allir jákvæðir að mati sögumanns og þegar
fjallað er um samskipti við annað fólk er það oftar en ekki til að sýna þessa
þætti hjá honum sjálfum eða andstæðu þeirra hjá öðrum.
Þau persónueinkenni sem sögumaður leggur sig í framkróka við að sýna
í mótun hjá aðalpersónu sinni má rekja eftir nokkrum meginstefjum sem
ganga í gegnum allar bækurnar. Eitt þeirra, og raunar það fyrirferðarmesta,
er sköpun og lestur skáldskapar. í I túninu heima lýsir Halldór fýrstu skrefum
sínum á rithöfundarbrautinni og hvernig hann vill alltaf frekar skrifa eða
lesa en vinna aðra vinnu. Og þessi undarlega hegðun vekur athygli: „Strák-
urinn í Laxnesi situr 10 klukkutíma á dag og párar út stílabækur. Honum
verður ekki haldið frá þessu. Hann er ekki einsog fólk er flest. Það hlýtur að
vera mikil mæða fýrir hjónin. Sveitin komst við.“ (fth 203).
Skáldskapargáfuna hefur Halldór frá ömmu sinni og samkvæmt hennar
fræðum er skáldskapurinn beinlínis leið til að halda lífinu. í myndabók sem
hún les fýrir dóttursoninn er mynd af manni sem ætlar að skera geit en hættir
við, að sögn ömmunnar vegna þess hversu vel hún var máli farin: „Því
sannleikurinn var sá að þó maðurinn væri fastlega í því ráðinn að skera
geitina á hverjum degi, og stundum off á dag, þá sagði geitin einlægt við hann
eitthvað skrýtið ellegar fór með vísu svo hann hætti við.“ (íth 45).
Sérkennilegrar togstreitu gætir í afstöðu Halldórs til bóka í í túninu heima.
í aðra röndina hrósar hann sér af því að hafa lesið mikið sem barn, jafnvel
bækur fyrir fullorðna eins og 1001 nótt. Hann vandist við samræmda
stafsetningu forna af því að lesa íslendingasögurnar „og Maður og kona var
mér barnabók í orðsins fýlsta skilníngi.“ (íth 193). Faðir Halldórs átti gott
bókasafn sem geymdi meðal annars skáldskap Matthíasar Jochumssonar og
Jónasar Hallgrímssonar, íslendingasögur, fornaldarsögur og tímarit eins og
84
TMM 1998:2