Dagblaðið Vísir - DV - 14.05.2010, Blaðsíða 13

FRÉTTIR 14. maí 2010 FÖSTUDAGUR 13
Afríka ehf selur Skatt-
skjóli ehf vörur á mjög
lágu verði. Nær enginn
hagnaður er af sölunni
og því verða skattarnir
mjög lágir.
Fyrirtækið Heimur hf
á dótturfyrirtæki um
allan heim.
Heimur hf Afríka ehf Skattaskjól ehf Bandaríkin ehf
Skattaskjól ehf kaupir vöruna
á mjög lágu verði og selur hana
á mjög háu verði og því verður
hagnaðurinn eftir í Skattaskjóli ehf
– og þar eru engir skattar greiddir.
Þar verða peningarnir eftir og
enginn veit af þeim.
Bandaríkin ehf kaupa
vöruna af Skattaskjóli ehf á
mjög háu verði og lítill sem
enginn hagnaður verður af
kaupunum. Því eru mjög lágir
skattar greiddir af viðskiptun-
um í Bandaríkjunum.
Leikendur
n Fyrirtækið Heimur hf á dótturfyrir-
tæki um allan heim.
n Afríka ehf – framleiðslufyrirtæki í
Afríku.
n Skattaskjól ehf – kaupandi af vörum
Afríku ehf.
n Bandaríkin ehf – kaupandi af vörum
Skattaskjóls ehf
1 2 3 4
MILLIVERÐLAGNING
(e. Transfer pricing)
HAGNAÐURINN EFTIR Í SKATTASKJÓLUM Svokölluð milliverðlagning (e. Transfer pricing) er talin vera umfangsmesta aðferðin við að komast hjá því að greiða skatta og koma peningum fyrir í skatta-
skjólum. Tökum dæmi af þremur fyrirtækjum sem öll eru í eigu sama aðilans. Afríka ehf. í Afríku. Skattaskjól ehf. á aflandssvæði. Bandaríkin ehf. í Bandaríkjunum. Afríka ehf. selur vörur sínar til Skattaskjóls ehf. á mjög lágu
verði og í kjölfarið verður hagnaður fyrirtækisins af sölu varanna nánast enginn og í kjölfarið eru greiddir mjög lágir skattar í Afríku. Greiðslan fyrir vörurnar er komin í Skattaskjól ehf. sem selur vöruna áfram til Bandaríkj-
anna ehf á mjög háu verði. Kostnaður Bandaríkjanna ehf við kaupin er svo mikill að nánast enginn hagnaður verður af viðskiptunum og þar af leiðandi nánast engin skattlagning. Skattaskól ehf keypti vöruna á mjög lágu
verði frá Afríku ehf og seldi hana á mjög háu verði til Bandaríkjanna ehf. Hagnaðurinn verður því eftir í Skattaskjóli ehf og þar eru engir skattar greiddir. Peningarnir eru því komnir í gott skjól – í raun horfnir á pappírum.
FLÓKNAR SLÓÐIR OG HÁAR UPPHÆÐIR
Skúli Eggert Þórðarson ríkisskatt-
stjóri segir flækjur aflandssvæða-
viðskipta geta verið mjög flóknar
í íslensku viðskiptalífi. Í tímaritinu
Tíund var skrifuð grein fyrir stuttu
þar sem mjög flóknu eignarhaldi
var lýst. „Í þessu dæmi þurfti að
rekja átta kynslóðir eigenda til að
geta fundið út hverjir væru hin-
ir raunverulegu eigendur. Þeir
sem eiga félögin samkvæmt fyrstu
kynslóð, þau félög eru í eigu ann-
arra félaga og sú kynslóð er í eigu
þriðju félaganna og svo koll af
kolli. Skattayfirvöld lenda oft í því
sem við getum kallað svarthol þar
sem ekki tekst að upplýsa hverjir
hinir endanlegu eigendur eru. Það
kemur upp nafn á erlendu félagi
sem er skráð á aflandssvæði og í
stjórn þess félags sitja lögmenn
eða jafnvel önnur félög og þá er
ekkert hægt að komast áfram,“
segir Skúli.
Komast hjá greiðslu skatta
Tilgangurinn getur verið marg-
þættur að sögn Skúla. „Einn er sá
að blekkja skattayfirvöld og kom-
ast hjá greiðslu skatta. Tilgangur-
inn getur einnig verið sá að leyna
eignarhaldi vegna samkeppnis-
sjónarmiða, að menn séu að fara
á svig við reglur á fjármálamarkaði
og ýmsar aðrar aðferðir. Það er vit-
að að dulið eignarhald er notað til
að blekkja í lögskiptum. Skattayfir-
völd hafa lýst því þannig að þetta
sé hulið tjald sem með þessu er
brugðið yfir eignarhaldið,“ segir
Skúli.
Mikil meinsemd
Í rannsókn sem Indriði H. Þor-
láksson, fyrrverandi skattrann-
sóknarstjóri og ríkisskattstjóri,
gerði árið 2008 kom fram að tæp-
lega 80 milljarðar íslenskra króna
væru geymdir í skattaparadís-
um í formi erlendrar hlutabréfa-
eignar í íslenskum fyrirtækjum.
Þar fyrir utan væri um 400 millj-
arða króna hlutabréfaeign skráð
í Lúxemborg og Hollandi. „Þetta
er mikil meinsemd í okkar samfé-
lagi og þeim uppgangi sem var á
árum áður, hversu mikið var um
að eignarhald væri hulið. Þetta er
allt betur og betur að koma í ljós
og skýrsla rannsóknarnefndar Al-
þingis lyftir upp tjaldinu í mjög
mörgum tilvikum,“ segir Skúli
Eggert.
Hvað varð um fjármunina?
Nú um stundir velta margir Íslend-
ingar því fyrir sér hve mikið af fjár-
munum og eignum Íslendinga sé
falið í skattaparadísum. Spurður
um upphæðir svarar Skúli Eggert:
„Ég veit það ekki og get ekki svarað
því með neinni óyggjandi vissu, en
allavega er ástæða til að velta fyrir
sér hvað hafi orðið um þá fjármuni
sem núna eru til meðferðar.
Menn geta velt því fyrir sér af
hverju íslensku bankarnir hafi all-
ir verið með útibú í Lúxemborg.
Hvers vegna eru menn að fara með
viðskipti þangað? Hver er ástæðan
fyrir því? Í einhverjum tilfellum er
um löglega gerninga að ræða en
það er ansi sterkur grunur um að
í mörgum tilfellum hafi tilgangur-
inn verið sá að leyna eignarhaldi
eða þvo skatta.“
Stærstu svikin
Milliverðlagning er stærsti þáttur
skattsvika í heiminum í dag þar
sem fyrirtæki nýta sér aflandseyj-
ar til að byggja upp hagnað í sýnd-
arviðskiptum. Vara er þá flutt út
mjög ódýrt, en flutt inn mjög dýr.
Milliliðurinn er aflandssvæðið
þar sem skattar eru litlir eða eng-
ir. Skúli Eggert segir betur hægt að
fylgjast með þessari aðferð. „Við
höfum fylgst mjög vel með þessu
og erum mjög vakandi fyrir þessu.
En það er alveg ljóst að það þarf
snarpari reglur um milliverðlagn-
ingu hér á landi og við höfum bent
á það.“
Varfærnislegar tölur
Umræða um skattsvik hefur reglu-
lega komið upp í íslensku samfé-
lagi. Árið 2004 var unnin skýrsla
um skattsvik sem lögð var fyrir Al-
þingi. „Ég er voðalega hræddur um
að niðurstöður úttektar á skattsvik-
um hér á landi sem gerð var árið
2004 hafi verið of varfærnislegar –
sérstaklega ef litið er til þess sem
síðar hefur komið í ljós,“ segir Skúli
Eggert en í skýrslunni kom fram
að tap ríkis og sveitarfélaga vegna
skattsvika næmi á bilinu 8,5 til 11,5
prósentum.
Ríkisskattstjóri segir að oft lendi skattayfirvöld í svokölluðu
svartholi við rannsókn á flækjum aflandsfyrirtækja. Hann
segir ástæðu til að velta fyrir sér hvað hafi orðið um þá fjár-
muni sem nú er fjallað um í samfélaginu.
Rekumst á svarthol
Tjald yfir eignarhaldið Skúli Eggert
Þórðarson ríkisskattstjóri segir tilgang
aflandsviðskipta margþættan. Að
blekkja skattayfirvöld og komast hjá
greiðslu skatta og að fela eignarhald á
fyrirtækjum.
Ég veit það ekki og get ekki
svarað því með neinni
óyggjandi vissu, en
allavega er ástæða til
að velta fyrir sér hvað
hafi orðið um þá fjár-
muni sem núna eru til
meðferðar.
JÓHANNES KR. KRISTJÁNSSON
blaðamaður skrifar: johanneskr@dv.is
John Christensen er talsmaður sam-
taka um réttláta skatta sem um ára-
bil hefur bent á ýmsar skattsvikaleið-
ir í heiminum og sérstaklega gagnvart
þriðja heims ríkjum. John segir að
leiðirnar sem notaðar eru við skatt-
svik og að fela peninga séu fjölmarg-
ar. „Þetta er mjög algengt vandamál
og upphæðirnar nema þúsundum
milljarða dollara á hverju ári.“
Þekktar aðferðir
Spurður að því hvort hann þekki
dæmi frá Íslandi segir hann svo ekki
vera. „Þegar ég starfaði á þessu sviði
vann ég fyrir mörg fyrirtæki á Norð-
urlöndunum, en aldrei fyrir íslensk.
Þessar aðferðir eru hins vegar þekkt-
ar úti um allan heim hjá efnuðum
einstaklingum og fyrirtækjum við að
koma auði sínum á aflandssvæði og í
skattaparadísir,“ segir John.
London stórt aflandssvæði
John segir mjög líklegt að hinir svo-
kölluðu útrásarvíkingar feli eignir og
fjármagn á aflandssvæðum. „Sumir
þeirra hafa flust til London, en það
eru ekki margir sem gera sér grein
fyrir því að London er mjög stórt af-
landssvæði. Ég tel það mjög líklegt
að þeir nýti sér skattaskjól sem eru
beintengd London, svo sem Mön og
Ermarsundseyjarnar. En já, ég tel að
gífurlega miklar upphæðir hafi ver-
ið færðar í skattaskjól,“ segir John og
segir vandamálið stórt. „Ég vann á
eyjunni Jersey í fjórtán ár sem innan-
búðarmaður í viðskiptum sem þess-
um og byggt á þeirri reynslu minni
tel ég að þetta sé mjög skipulagt og
stórt alþjóðlegt vandamál.“
Einn helsti baráttumaðurinn gegn skatt-
svikum segir líklegt að Íslendingar feli
eignir og peninga í skattaskjólum:
Alvarlegt mál
Berst gegn skattsvikum John Christ-
ensen starfaði sem innanbúðarmaður á
eyjunni Jersey um fjórtán ára skeið og
segir að viðskipti í gegnum skattaskjól
séu alþjóðlegt og skipulagt vandamál.