Dagblaðið Vísir - DV - 14.05.2010, Blaðsíða 16

Sífellt fleiri sækja fundi hjá SLAA,
samtökum nafnlausra ástar- og kyn-
lífsfíkla. Í þeim er alls konar fólk af
öllum stigum samfélagsins, konur
og karlar á öllum aldri. Blaðamaður
DV ákvað að kanna hvað felst í því að
vera haldinn ástar- og kynlífsfíkn og
tók tvo ástar- og kynlífsfíkla tali, en
vegna nafnleyndar sem ríkir í sam-
tökunum kemur hvorugur þeirra
fram undir sínu rétta nafni. Við köll-
um þau Ragnar og Andreu.
Mikið tabú
Ragnar stendur fyrir utan kaffihús-
ið með kaffibolla sér við hönd þeg-
ar blaðamann ber að garði. Hann er
klæddur í dökkar gallabuxur og sport-
legan jakka, nýútskrifaður háskóla-
nemi á þrítugsaldri. Andrea situr inni
með sitt dökka snöggklippta hár og
sýpur á soja-latte. Fatnaður hennar er
snyrtilegur og ekkert í hennar fasi ber
þess merki að hún glími við erfiða fíkn.
Þó segir hún að fæstir fari inn í
SLAA fyrr en allt sé komið í þrot. „Því
þetta er svo mikið tabú. Fáfræði og for-
dómar einkenna oft umræðuna um
ástar- og kynlífsfíkn og margir óttast
skilningsleysi samfélagsins. Fyrst þeg-
ar fólk kemur inn í samtökin vilja lang-
flestir meina að þeir séu aðeins ann-
aðhvort ástar- eða kynlífsfíklar, en ekki
hvort tveggja. Í prógramminu áttar
maður sig svo á því að ást og kynlíf er
samtvinnað fyrirbæri. Það að stunda
kynlíf án ástar getur hæglega étið þig
upp að innan ef þú gerir mikið af því.
Ást án kynlífs getur verið hin hliðin á
sama peningnum,“ útskýrir hún.
Klámið var öruggt
Á heimasíðu SLAA kemur fram að
sumir fíklanna líta á sig sem utan-
garðsmenn eða öfugugga á meðan
aðrir telja sig eiga heimtingu á því sem
þeir sækjast eftir því þeir eigi það skil-
ið. Þeir eru sannfærðir um að hömlu-
leysið sé réttur þeirra.
Hvorki Ragnar né Andrea tóku
ábyrgð á eigin hegðun á meðan þau
voru virkir ástar- og kynlífsfíklar. Ragn-
ar sótti í klám, daður og á einkamál.
is. Strax í grunnskóla var hann farinn
að verða mjög skotinn í kennurum
og bekkjarfélögum en minnimáttar-
kennd aftraði honum frá því að tala við
stelpurnar. Þá bjó hann sér til fantasíur
í huganum. Þegar hann komst á gelgj-
una uppgötvaði hann svo klám. „Mér
fannst það mjög spennandi og fékk
eitthvað kikk út úr því. Það varð fljót-
lega að fíkn, ég missti stjórnina. Ég get
tekið sem dæmi að oft þegar ég kom
heim úr skólanum ætlaði ég kannski
að kíkja aðeins á tölvupóstinn áður en
ég færi að læra, en áður en ég vissi af
var ég búinn að hanga nokkra klukku-
tíma yfir klámi. Og lærði auðvitað ekk-
ert heima.“
Ástæðan fyrir því að Ragnar sótti
frekar í klám en kynlíf var sú að klám-
ið var öruggt. Þar þurfti hann ekki að
óttast höfnun, eins og hann gerði alla-
jafna. Um tvítugt var Ragnar farinn að
upplifa mikla skömm út af klámfíkn-
inni og reyndi að hætta. Hann gat það
ekki. Á sama tíma einangraðist hann.
„Ég hélt þessu leyndu og lifði tvöföldu
lífi.“
Á meðan hann var í föstum sam-
böndum dró hann úr þessari hegðun,
en aldrei alveg. „Ég var líka í alveg bil-
uðum samböndum. Ég las alltaf stelp-
una sem ég var að hitta, gerði svo og
sagði það sem hún vildi heyra. Ég gerði
alls konar hluti til að láta sambandið
ganga, þótt ég væri ekkert hamingju-
samur sjálfur. Eftir tvö ár í þessum fasa
fékk ég svo endanlega nóg af því að
vera í föstum samböndum með stelp-
um og hætti því. Mér fannst ég vera
brenndur og var viss um að ég væri
óheppinn í ástum. Það var líka meira
spennandi að vera laus við nándina og
skuldbindinguna og geta bara verið í
einhverju daðri, klámi og með bólfé-
lögum.“
Vildi vera aðal
Andrea upplifði þetta svona: „Ég frí-
aði mig alltaf ábyrgð á minni fíkn. Ef
ég var að daðra við mann sem átti
konu þá var mín afsökun alltaf sú að
það væri ekki ég sem væri í sambandi
og því bæri ég ekki ábyrgð á framhjá-
haldinu. En ég ber ábyrgð gagnvart
sjálfri mér. Og ég var hvorki að gera
mér gott, né neinum öðrum.
Á endum varð ég að gefa upp á
bátinn þessa hugsun um að ég og
maðurinn sem ég var með í það skipt-
ið yrðum hamingjusamt par þegar
hann færi frá konunni sinni.“ Einu
sinni kom það reyndar fyrir að mað-
ur ætlaði að fara frá konunni sinni fyr-
ir Andreu. „Hann hringdi og sagðist
vera svo skotinn í mér að hann væri
að spá í að yfirgefa konuna og koma
til mín. Ég sagði þvert nei! Ég vildi það
alls ekki. Samt var þetta maður sem
ég hafði talið mér trú um að ég væri
ástfangin af. Líklega var það ekki satt.
Ég var bara á höttunum eftir spennu,
ævintýri, egóbústi fyrir mig. Ég var
stútfull af höfnunartilfinningu og vildi
vera aðal. Sem er rosalega fyndið því
enginn var aðal í mínu lífi. Ég var með
alla í heiminum undir. Ég hafði rosa-
lega þörf fyrir viðurkenningu og þráði
heitt að heyra menn segjast elska mig
og að ég væri yndislegasta kona sem
þeir hefðu verið með. Af því að ég
elskaði mig ekki sjálf.“
Þráhyggjan tók völdin
Þetta er algeng tilfinning þeirra sem
koma inn í SLAA, þeir kunna ekki að
elska sjálfa sig og þurfa því að reiða sig
á aðra. Samtökin hafa tekið saman lista
yfir algeng einkenni þeirra sem elska of
mikið, eins og það er þar kallað og þar
segir: „Að öllum líkindum var æsku-
heimili mitt sjúkt og tilfinningaleg-
um þörfum mínum ekki mætt þar. Þar
sem tilfinningalegum þörfum mínum
var ekki sinnt sem skyldi reyni ég að fá
þeim fullnægt með því að annast aðra.
Þar sem mér tókst aldrei að breyta for-
eldrum mínum í hlýtt og elskulegt fólk
sem annaðist mig dregst ég mjög sterk-
lega að fjarrænu fólki sem kallar fram
kunnuglegar tilfinningar en hefur enga
ást að gefa mér. Mig langar að ást mín
breyti þeim. Ég óttast svo mjög að vera
yfirgefinn að ég geri hvað sem er til að
halda sambandi gangandi. Ekkert er of
erfitt, dýrt eða tímafrekt ef það „hjálp-
ar“ þráhyggjunni minni.
Ég það á til að falla í tímabund-
ið þunglyndi sem ég reyni að forðast
með því að upplifa spennuna í óstöð-
ugu ástarsambandi. Ég hef ekki áhuga
á fólki sem er gott, áreiðanlegt, heiðar-
legt og hefur áhuga á mér. Mér finnst
svoleiðis fólk leiðinlegt. Sjálfsálit mitt
er afar lítið og innst inni finnst mér ég
ekki eiga skilið að vera hamingjusam-
ur.“
Innantóm og ófullkomin
Á heimasíðu samtakanna kemur einn-
ig fram að þar sem fólk með ástar- og
kynlífsfíkn kunni ekki að setja heil-
brigð mörk tengist það fólki annað-
hvort kynferðislega eða tilfinningalega
án þess að kynnast því fyrst. Vegna ótta
við að vera ein og yfirgefin leiti það
í sársaukafull og mannskemmandi
sambönd, og þar sem það feli þetta
ferli fyrir öðrum einangrist það smám
saman frá vinum og vandamönnum.
Þar segir einnig að ástar- og kyn-
lífsfíklar þekki hvorki muninn á ást,
eymd og þörf, né muninn á því að lað-
ast líkamlega að einhverjum og sam-
úð, þörfina fyrir að bjarga öðrum eða
vera bjargað. Eins og það er þar orð-
að: „Okkur finnst við innan tóm, ófull-
komin og vanheil þegar við erum ein-
sömul. Þrátt fyrir ótta við nánd og
skuldbindingu leitum við stöðugt að
ástarsamböndum og kynlífsfélögum.
Við erum þrælar meðvirkra tilfinn-
ingasambanda, róman tískra leikja
eða áráttuhegðunar. Til að reyna að
verja okkur frá óþægilegum tilfinning-
um eigum við til að draga okkur í hlé
frá öllum nánum samskiptum og telj-
um okkur trú um að tilfinningalegt og
kynferðislegt lystarstol sé bati. Við get-
um orðið óstarfhæf eða afar trufluð
af rómantískum eða kynferðislegum
fantasíum og dagdraumum. Við sveip-
um þráhyggjuna okkar töfraljóma,
gerum hana að guðlegri veru og ger-
um allt til að láta sambandið ganga.“
Fékk sjálfsvígshugsanir
Mörkin á milli þess sem er heilbrigt
og eðlilegt og þess sem er orðið sjúk-
legt geta verið óljós. Ragnar bendir á
að hegðun hans hafi verið orðin sjúk
þegar hann vildi hætta en gat það
ekki. „Ég fann sérstaklega fyrir því eft-
ir að ég fór að reyna að byggja líf mitt
á heiðarleika en var svo að hanga á
súlustöðum. Þetta passaði ekki sam-
an. Því fylgdi ákveðið niðurbrot.
Það var líka svo ruglað að ég
svaf hjá konum sem ég hafði engan
áhuga á. Í eitt skiptið fór ég á blint
stefnumót með stelpu sem mér
fannst hvorki líkamlega aðlaðandi
né heillandi persóna. En af því að ég
þorði ekki að særa stelpuna með því
að vera heiðarlegur við hana svaf ég
hjá henni með óbragð í munninum.
Og ekki bara einu sinni heldur þri-
svar sinnum.
Hjá mér fór líka gríðarlegur tími í
að sinna fíkninni, sérstaklega kláminu.
Þetta snerist ekki bara um klukkutím-
ana sem ég eyddi í klámið, eftir á var ég
kannski í tvo til þrjá daga að jafna mig.
Þegar ég sótti í klámið fann ég sama
algleymið í því og áfengi, ég komst í
sæluvímu. En eftir að ég hafði fengið
útrás fyrir fíknina fór ég á bömmer og
varð hálfþunnur. Ég lagðist í þunglyndi
og fékk sjálfsvígshugsanir. Starfsorkan
var skert og ég varð hægur, þungur og
niðurdreginn. Ég dró mig inn í skel og
reif mig niður. Ég var mjög ósáttur við
sjálfan mig.“
Hætti í skóla
Ef ekki er tekið á ástar- og kynlífsfíkn
tekur hún sífellt á sig verri myndir,
eins og saga Ragnars sýnir. Undir lok-
in var hann hvorki starfhæfur í starfi né
skóla. Hann var búinn að þróa með sér
þráhyggju gagnvart fyrrverandi kær-
ustu vinar síns og hugsaði stanslaust
um hana allan sólarhringinn. „Á þess-
um tíma varð ég oft skotinn í þáver-
andi eða fyrrverandi kærustum vina
minna. Ég var alltaf að svíkja vini mína
og því fylgdu tilfinningasveiflur.“ Hann
kann ekki alveg skýringar á því en segir
þó að það hafi örugglega haft eitthvað
með það að gera að þetta var spenn-
andi, eitthvað tabú sem hann mátti
ekki snerta á. „Þessi fíkn er þess eðlis
að fólk leitar alltaf í eitthvað meira, ég
leitaði alltaf í sterkara fix.“
Refsaði sér
Á meðan Ragnar sökkti sér í klámið var
Andrea í stöðugri leit að ástinni. „Þegar
ég var að byrja í sambandi varð ég allt-
af svakalega ástfangin. Eftir á að hyggja
veit ég ekki hvenær ég var ástfangin og
hvenær ekki því ég þekkti ekki muninn
á ást og spennu og ruglaði því saman.
Ég fór úr sambandi í samband en um
leið og fór að halla undir fæti var ég
fljót að fara. Í öllum mínum ástarsam-
böndum var ég tilbúin með útgöngu-
leið, sem var yfirleitt einhver annar
maður sem ég sá fyrir mér að ég gæti
byrjað með í staðinn. Þegar ég var í
ástarsamböndum hélt ég framhjá og
átti líka í platónskum samböndum við
16 FÖSTUDAGUR 14. maí 2010 FRÉTTIR
ÞRÆLL ÁSTAR OG KYNLÍFS
INGIBJÖRG DÖGG KJARTANSDÓTTIR
blaðamaður skrifar: ingibjorg@dv.is
Áráttukennd þörf fyrir kynlíf, sjálfsfróun, sýnikynlíf og klám
eru einkenni á ástar- og kynlífsfíkn sem er líklega vaxandi
vandamál á Íslandi. Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir kynnti sér
sjúkdóminn og ræddi við fólk sem upplifði höfnun, einangrun
og vanlíðan vegna fíknarinnar.
Ég man eftir skiptum þar
sem ég vaknaði um
miðja nótt við skilaboð
og fór á fætur til þess
að spjalla við manninn
í marga klukkutíma í
tölvunni. Það að vera
fíkill er eins og að vera
þræll. Ég var alltaf
að elta fíknina, sinna
þörfunum og fylla upp
í tómarúmið.
Klámfíkn Ragnar var um tvítugt
þegar hann var farinn að einangra sig
félagslega og upplifa mikla skömm út af
klámfíkninni. Eftir verstu köstin fékk hann
sjálfsvígshugsanir. Ljósmynd er sviðsett.
Sárt Andrea leitaði að
ást og viðurkenningu
á vitlausum stöðum og
þegar upp var staðið
snerist þetta fyrst og
fremst um að næla sér í
spennu, fylla upp í tóma-
rúmið innra með henni.
Ljósmynd er sviðsett.