Dagblaðið Vísir - DV - 23.11.2012, Qupperneq 6

6 Fréttir 23.–25. nóvember 2012 Helgarblað
Vilja nöfn stærstu eigenda
n Þingmenn ræða um leiðir til að auka á gagnsæi fyrirtækja
E
fnahags- og skattanefnd skoðar
nú þann möguleika að skylda
fyrirtæki til að upplýsa hverjir
eigi stærsta hlut í viðkomandi
félögum í ársreikningum sínum.
Hugmyndin er að þetta muni auka
á gagnsæi en algengt er að stór fyrir-
tæki séu í eigu annarra fyrirtækja eða
eignarhaldsfélaga þar sem einstakl-
ingarnir sem raunverulega standa
á bak við eignarhlutinn eru hvergi
nefndir.
Lilja Mósesdóttir, þingmaður utan
flokka, greindi frá því á Facebook-síðu
sinni á miðvikudag að hún hefði tekið
málið upp í nefndinni. Helgi Hjörvar,
formaður nefndarinnar, staðfestir að
umræðan hafi átt sér stað í samtali við
Smuguna, þar sem hann talaði um að
raunverulega væri þetta spurning um
hverjir ættu Ísland.
Stundum getur eignarhald verið
afskaplega flókið og leitt í skattaskjól
eða ríki þar sem ekki er gott aðgengi
að upplýsingum í fyrirtækjaskrám og
eignarhaldið því óljóst. Mörg dæmi
eru um það hér á landi að ekki sé hægt
að staðfesta eignarhald á einstaka
fyrir tækjum þar sem slóð skúffufyrir-
tækja hylur raunverulegt eignarhald
fyrirtækja.
Ársreikningar eru birtir opinber-
lega hér á landi og er það Fyrirtækja-
skrá Íslands, sem heyrir undir ríkis-
skattstjóra, sem heldur utan um þær
upplýsingar. Mikið ber á því að árs-
reikningum sé ekki skilað á tilsettum
tíma og hefur Skúli Eggert Þórðarson
ríkisskattstjóri lýst því yfir að embættið
þurfi á frekari úrræðum að halda til að
beita gagnvart fyrirtækjum sem ekki
standa skil á sínu. n adalsteinn@dv.is
Í
slenska útgerðarfélagið Samherji
hagnaðist um tæplega 2,6 millj-
arða íslenskra króna á fiskveiðum
við strendur Vestur-Afríku á síð-
asta ári. Þetta kemur fram í ný-
birtum ársreikningi fyrirtækisins
sem heldur utan um eignarhald og
rekstur á þeim togurum Samherja
sem stunda veiðar í Afríku, Polaris
Seafood ehf., áður Katla Seafood ehf.
Ársreikningnum var skilað til fyrir-
tækjaskrár ríkisskattstjóra þann 12.
nóvember síðastliðinn. Hagnaður fé-
lagsins, sem gerir upp reikninga sína
í bandarískum dollurum, nam tæp-
lega 21 milljón dollara og er eigin-
fjárstaða félagsins jákvæð um 156,4
milljónir dollara, rúmlega 19 millj-
arða króna. Stærstu eigendur Sam-
herja eru Þorsteinn Már Baldvinsson
og Kristján Vilhelmsson.
Glitnir lánaði Samherja
Samherji keypti útgerðina í Afríku,
sem rekur sex verksmiðjutogara sem
stunda fiskveiðar við strendur Mári-
taníu, Marokkó, Namibíu og fleiri
landa, af útgerðarfyrirtækinu Sjóla-
skipum á vormánuðum 2007 fyrir
um 190 milljónir evra, um 16 millj-
arða króna miðað við gengi krón-
unnar á þeim tíma. Togararnir veiða
aðallega hestamakríl og sardínu.
Glitnir fjármagnaði viðskiptin en
kaupverðið nam 16,5 milljörðum,
samkvæmt ársreikningi Samherja
fyrir árið 2007.
Samanlagður hagnaður Samherja
af Afríkuveiðunum frá árinu 2007
til 2011 nemur um 160 milljónum
dollara, en hagnaðurinn frá 2007 til
2010 nam 139 milljónum dollara,
samkvæmt grein sem birt var í DV
fyrr á árinu.
Á milli 30 og 40 prósent
af heildarhagnaði
Á milli 30 og 40 prósent af heildar-
tekjum Samherja síðastliðin ár má
rekja til Afríkuveiðanna samkvæmt
heimildum DV. Um sextíu prósent
af starfsemi Samherja eru erlendis,
meðal annars í Afríku. Samherji
er langöflugasta útgerðarfyrirtæki
landsins og eitt það stærsta í Evrópu.
Fullyrða má að ekkert íslenskt út-
gerðarfyrirtæki í sögu landsins hafi
náð viðlíka útbreiðslu og vexti og
Samherji hefur náð enda teygir
starfsemi félagsins sig til nokkurra
heimsálfa. DV hefur gert tilraunir
til að ræða um Afríkuveiðarnar við
Þorstein Má Baldvinsson, forstjóra
Samherja, en hann hefur ekki viljað
það. „Ég ætla ekki að fara út í þetta
við þig.“
Samkvæmt nýbirtu ársuppgjöri
Samherja fyrir síðastliðið ár nam
hagnaður útgerðarrisans 8,8 millj-
örðum króna í fyrra sem er besta af-
koman í sögu fyrirtækisins. Miðað
við hagnaðinn af Afríkuveiðunum í
fyrra og heildarhagnað Samherja var
Afríkuhagnaðurinn tæplega 30 pró-
sent af hagnaði útgerðarfyrirtækisins
og dótturfélaga þess. Hlutdeild
Afríkuveiðanna í heildarhagnaðin-
um var því álíka mikil í fyrra og hún
hefur verið síðastliðin ár.
Veiða tíu sinnum meira í Afríku
Samherji hefur veitt á milli 180 og 280
þúsund tonn af fiski í Afríku á hverju
ári síðastliðin fimm ár. Til saman-
burðar má geta þess að heildar-
kvóti tuttugu stærstu útgerðarfélaga
landsins, talið í þorskígildistonnum,
nemur tæplega 248 þúsund tonn-
um á ári. Þar af er Samherji, sem er
í öðru sæti yfir kvótahæstu útgerðir
landsins, með kvóta upp á rúmlega
24 þúsund þorskígildistonn á hverju
fiskveiðiári. Þess utan á Samherji
hlut í Síldarvinnslunni sem er ein af
kvótahærri útgerðum landsins. Sam-
herji veiðir því árlega um það bil tíu
sinnum meira í Afríku en á Íslandi
þegar litið er á aflamark félagsins í
þorsk ígildistonnum hér á landi.
Veiðar Samherja hafa meðal
annars farið fram á grundvelli samn-
inga sem Evrópusambandið hefur
gert við yfirvöld í ríkjunum á vestur-
strönd Afríku. Þessir samningar hafa
verið harðlega gagnrýndir innan
Evrópusambandsins. Spænskur
þingmaður, Raul Romeva, hefur
haldið því fram að veiðarnar séu
ein gerð af nýrri nýlendustefnu (e.
neo-colonialism) þar sem Evrópu-
búar fái leyfi til að stunda rányrkju
við strendur Afríku: „Margir af þeim
tvíhliða samningum um fiskveiðar
sem Evrópusambandið hefur gert
við þróunarríki eru ekkert annað en
gróf ný gerð af nýlendustefnu – með
þeim er evrópskum fiskiskipum gert
kleift að stunda rányrkju við strendur
Afríku sem kemur niður á íbúum
þessara landa sem reiða sig á fisk-
veiðar sér til framfærslu.“
Afríkuveiðar í
sögulegu samhengi
Guðni Th. Jóhannesson, sagn-
fræðingur og einn helsti sérfræðing-
ur landsins um þorskastríðin á Ís-
landi, hefur sagt í samtali við DV að
veiðar Íslendinga við strendur Vest-
ur-Afríku séu „hámark tvískinnungs-
ins“ þegar samanburðurinn á Afr-
íkuveiðunum og þorskastríðunum
er skoðaður. „Í allri okkar baráttu
fyrir verndun fiskmiðanna var rauði
þráðurinn sá að strandríkið skyldi
hafa fullan rétt á auðlindunum und-
an ströndum þess.“ Í tilfelli Samherja
fer hagnaðurinn af veiðunum ekki til
viðkomandi landa í Afríku heldur til
fyrirtækisins sjálfs.
Eignir Polaris Seafood námu
rúmlega 264,5 milljónum dollara,
tæplega 32,5 milljörðum króna, í
lok árs í fyrra. Á móti þessum eign-
um voru skuldir upp á rúmlega 108
milljónir dollara, rúmlega 13 millj-
arða króna. Staða félagsins er því
ógnarsterk enda hafa Afríkuveiðarn-
ar gengið mjög vel hjá fyrirtækinu
síðastliðin ár. n
Græddi 2,6 milljarða
á Afríkuveiðunum
n 30 prósent af hagnaði Samherja má rekja til Afríkuveiðanna
„Ég ætla
ekki að
fara út í þetta
við þig.
Ingi Freyr Vilhjálmsson
fréttastjóri skrifar ingi@dv.is
30 prósent hagnaðarins Um 30 prósent af 8,8
milljarða hagnaði Samherja, útgerðar Þorsteins Más
Baldvinssonar, má rekja til veiða félagsins í Afríku. M/V
Heinaste er einn af togurum Samherja sem veiðir þar.
Vill meira gagnsæi Lilja segist hafa eytt
þriðjudeginum í að sannfæra meirihlutann
í efnahags- og viðskiptanefnd um að hert
yrði á upplýsingaskyldu um eigendur fyrir-
tækja í ársreikningum. Mynd EyÞór ÁrnASon
Sighvatur
snuprar
bloggara
„Hluti bloggaranna er óskrifandi
á íslenskt mál. Miklu fleiri sem
ekki getað tjáð sig öðruvísi en
með ofstopahætti og gífuryrðum
gegn persónu einstaklinga, sem
þeim eru ekki að skapi ein-
hverra hluta vegna – í þessu til-
felli gegn mér. Þeim nenni ég
ekki að svara,“ skrifar Sighvatur
Björgvinsson, fyrrverandi
ráðherra, í grein í Fréttblað-
inu. Þar segir hann frá raun-
um sínum eftir að hafa skrif-
að um sjálfhverfu kynslóðina
svokölluðu. Hann segist hafa
lesið athugasemdir netverja við
sín skrif. „Þeim tíma var nú illa
varið. Ekkert vannst á því annað
en það, sem ég áður vissi,“ skrif-
ar hann. Fæstir hafi tjáð sig með
skiljanlegum rökum en hann
þakkar þó Guðmundi Andra
Thorssyni og Karli Sigfússyni
fyrir sín tilsvör.
Eikarbátur
á bólakafi
Gamall eikarbátur sökk við
bryggjuna við Kaffivagninn á
Granda í Reykjavíkurhöfn að-
faranótt þriðjudags. Svo virðist
sem dæla um borð í bátnum
hafi ekki virkað sem skyldi og
fór báturinn á kaf.
Báturinn heitir Ver RE-112 og
er netabátur. Hann var smíðað-
ur árið 1955 í Danmörku.
Starfsmenn Faxaflóahafna
gera ráð fyrir að hægt verði að
ná bátnum upp. Ekki er talin
ástæða til að ætla að olía muni
leka frá bátnum í höfnina en eft-
ir því sem komist verður næst þá
sökk báturinn á sama stað fyrir
um tveimur árum.
Mikið úrval af
föndurvörum og garni,
tilvalið í jólaföndrið
og jólagjafirnar.