Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2005, Qupperneq 42

42
Tímarit um menntarannsóknir, 2. árgangur 2005
velja nemendur inn á fyrsta misseri bæði í
læknisfræðiskor og sjúkraþjálfunarskor (sjá
nánar hér á eftir). Kennaraháskólinn velur
stúdenta inn á fyrsta misserið og byggir þar
á matskerfi þar sem einkunnir á stúdentsprófi
vega þungt, sömuleiðis önnur menntun, auk
þess sem horft er til þátta á borð við starfsreynslu
og búsetu erlendis. Listaháskóli Íslands notar
inntökupróf í allar deildir, en umsókn og
fylgigögn eru notuð til að velja þá úr sem eiga
kost á að þreyta inntökuprófin, þótt ekki sé þar
sérstaklega lagt upp úr stúdentsprófseinkunn.
Í Háskólanum í Reykjavík og á Bifröst eru
nemendur valdir inn á fyrsta misserið og er
miðað við einkunnir á stúdentsprófi, markmið
nemandans og fyrri reynslu, auk þess sem
stundum er boðað til viðtals í skólanum.
Sú nálgun að velja inn, áður en nám hefst,
þá nemendur sem helst eru taldir líklegir til að
ráða vel við námið hefur þann kost að unnt er
að hefja starfið strax á fyrsta misseri í viðráðan-
legri hópastærð og skapa með þeim hætti meiri
nálægð milli nemenda og starfsmanna. Ef að-
ferðin er auk þess áreiðanleg (e. reliable) og
hefur forspárréttmæti (e. predictive validity)
sparar hún einnig fjármuni, tíma og vonbrigði
og getur verið verulega þjóðhagslega hag-
kvæm, því færri munu byrja í námi sem þeir
ráða ekki við og brottfall minnkar. Loks má
nefna hagsmuni skólans, en góðir nemendur
sem ná góðum árangri stuðla að meiri kröfum
og meiri gæðum í skólastarfinu öllu.
Þeir sem fengist hafa við inntöku nemenda
í háskólanám vita að stúdentspróf eru afar
mismunandi að innihaldi. Framhaldsskólar eru
mismunandi og námsferlar að baki stúdentsprófi
ólíkir, þannig að tiltekin meðaleinkunn á
stúdentsprófi getur þýtt mjög ólíka kunnáttu
og getu. Sumir stúdentar hafa ef til vill tekið
hlutfallslega mörg inngangsnámskeið, þar sem
lítið reynir á, en aðrir reynt sig við mörg þung
námskeið. Þá kann að vera mismunandi milli
skóla hvaða frammistaða liggur að baki gefinni
einkunn. Erlendar rannsóknir benda til þess
að ákveðin einkunnaverðbólga eigi sér stað á
framhaldsskólastiginu, þ.e. að smám saman sé
meðaleinkunn nemenda út úr því skólastigi að
hækka (Woodruff og Ziomek, 2004).
Þrátt fyrir þennan breytileika í stúdents-
prófinu hafa fyrri rannsóknir hérlendis bent
til þess að fylgni stúdentsprófseinkunnar
við einkunnir í háskóla sé nokkuð há. Til
dæmis má nefna rannsókn Guðmundar B.
Arnkelssonar og Friðriks H. Jónssonar
(1992) á forspárgildi stúdentsprófseinkunnar,
framhaldsskóla og brautar í framhaldsskóla
fyrir árangur við Háskóla Íslands. Þeir komust
að þeirri niðurstöðu að notkun þessara þriggja
viðmiða myndi koma vel út í nokkrum
deildum háskólans, þannig að tiltölulega fáum
nemendum sem uppfyllt hefðu lágmarkskröfur
deildarinnar yrði vísað frá, en í öðrum
deildum yrði forspáin ekki nægilega nákvæm.
Heildarfylgnin milli stúdentsprófseinkunnar
og árangurs í háskóla mældist um 0,42 í
þessari rannsókn (bls. 9).
Þáttur sem takmarkar notagildi stúdents-
prófsins er að flestir íslenskir háskólar hafa
gert einhverjar undanþágur frá meginkröfunni
um að nýnemar hafi lokið stúdentsprófi. Val
á nemendum við þær aðstæður getur orðið
handahófskennt þar sem verið er að bera þá
saman á mjög mismunandi grunni. Skólarnir
hafa gjarna miðað við ákveðinn aldur og sumir
einnig reynt að meta hvort starfsreynsla og
önnur menntun bendi til að nemandinn muni
ráða við háskólanámið. Enn er óljóst hvaða
forspárgildi þessi viðmið hafa fyrir árangur í
náminu.
Samræmd stúdentspróf hafa verið haldin í
íslenskum framhaldsskólum frá árinu 2003.
Þegar þetta er ritað (í desember 2005) eru
mjög skiptar skoðanir um gildi þeirra og
menntamálaráðherra hefur lýst því yfir á
Alþingi (6. desember 2005) að framkvæmd
þeirra þurfi að endurskoða. Háskólarnir hafa
ekki stigið það skref að krefjast samræmdra
stúdentsprófseinkunna, með þeirri afleiðingu
að mjög fáir nýstúdentar hafa kosið að taka
prófin. Ef til vill munu samræmd stúdentspróf
með tíð og tíma festa sig í sessi, en eins og
staðan er nú lítur ekki út fyrir að þau nýtist á
næstunni sem tæki til að meta umsækjendur um
nám í háskóla. Þá mun samræmt stúdentspróf
Gildi stúdentsprófseinkunnar og hugrænnar getu