Dagblaðið Vísir - DV - 06.06.2008, Blaðsíða 18

18 FÖSTUDAGUR 6. JÚNÍ 2008
Neytendur PV
HVAÐ ERTIL RÁÐA?
- Efla þekkingu foreldra á mikil-
vægi - hreyfingar
- Foreldrar þurfa að sýna gott
fordæmi
- Fjölskyldan saman í heilsurækt
- Ekki leyfa át milli mála
- Forðast skyndibita og snakk
- Auka aðgengi að ávöxtum og
grænmeti
Síðasta áratug hefur prósenta barna frá 2
til 15 ára með of háan þyngdarstuðul verið
20-25 prósent. Hraði nútímans, meiri lífs-
gæði og aukið framboð á skyndilausnum
hafa valdið því að börnin fitna. Erlingur
Jóhannsson. prófessor í íþótta-og lýð-
heilsufræðum við Kennaraháskóla ís-
lands, segir að foreldrarnir beri ábyrgð á
ástandinu og viðhorfsbreyting þurfi að
verða inni á heimilunum.
barna frá tveggja til fimmtán ára
sem glíma við ofþyngd sveiflast frá
20-25 prósent.
Umhverfisþættir mikilvægir
Erlingur leggur áherslu á að
breyttir lifnaðarhættir og breyttur
lífsstíll fólks valdi heilsufarsvanda-
málum. Kyrrseta og hreyfingarleysi
sé miklu stærri þáttur af lífi fólks en
áður fyrr og fólk er ekki nógu með-
vitað um að það eitt ber ábyrgð á
eigin heilsu. „Það þarf að koma inn
meiri meðvitund og heilsuuppeldi
í líf fólks. Umhverfisþættir eru með
mikilvægustu þáttunum til að fyr-
irbyggja þyngdaraukningu. Þá á ég
við hluti eins og aðgengi að íþrótta-
mannvirkjum, hvort fólk noti strætó,
einkabíla eða hjólið. Þessir um-
hverfisþættir eru jafnmikilvægir og
skólakerfið og heilbrigðiskerfið."
:___j-lv ..■■■.
w
„Níu ára börn horfa á sjónvarp í
þrjá tíma á dag að meðaltali. Ef tím-
anum sem börnin verja í skólanum
er deilt á allt árið eru það samtals
þrír klukkutímar á dag. Þetta er for-
eldravandamál, heilsan verður oft
undir í allri efnishyggjunni sem rík-
ir í dag," segir Erlingur Jóhannsson,
prófessor í íþrótta- og lýðheilsu-
fræðum. Notaður er BMI-stuðull til
að mæla hvort fólk sé yfir kjörþyngd,
þar sem í þyngd er deilt með hæð í
öðru veldi. Ef talan fer yfir 25 glím-
ir viðkomandi við ofþyngd, en off-
itu ef talan fer yfir 30. Samkvæmt
tölum úr meistararitgerð Brynhild-
ar Briem glímdu rúm tvö prósent
barna við ofþyngd árið 1938, það
er með BMI-stuðul frá 25-30. Árið
1998 glímdu rúm 24 prósent barna
við ofþyngd. Þetta er gríðarleg aukn-
ing og síðasta áratug hefur prósenta
Mataræði barna og unglinga hefur mikið breyst á fimmtíu árum. Fólk um fimmtugt í dag þekkir það ekki að
skreppa á McDonald’s og fá sér Big Mac-máltíð. Sviðakjammi með rófustöppu á BSÍ var málið.
SVIÐAKJAMMIBESTISKYNPIBITINN
Fyrir þrjátíu árum var ekki sjálf-
sagt að fá sér skyndibita jafnoft og
ungt fólk gerir í dag. Það ver ekki
margt í boði, einungis tveir til þrír
staðir og fjárhagur fólks leyfði ekki
skyndibitamáltíð á hverjum degi.
Þar að auki sást varla á götum jafn-
mikið af ungu fólki sem
er of feitt eða
of þungt.
Næringar-
fræðingar
eru sam-
mála um
að miklar
breytingará
skammta-
stærðum
og val á
hráefni valdi
því að offita
sé að verða
vandamál sem
erfitt er að ráðavið.
„Alvegtilársins 1970
var fiskurinn langalgengasti
maturinn á borðum fólks," seg-
ir Inga Þórsdóttir, prófessor við
Háskóla íslands. Inga segir að miklar
breytingar hafi orðið síðan þá. Bæði
hefur sjálfur maturinn breyst og
skammtarnir sem fólk borðar. Auk
þess hafa pakkningar stækkað. „Það
voru kannski pylsur einstaka sinnum
en þá fékk fólk sér eina," segir hún
og segir að fólk hafi keypt þá bara
það
magn sem þurfti því það var nóg. Að
hennar mati nota íslendingar ekki
sama hráefni og áður. Rúgbrauð er
dæmi um gróft brauð sem minna
sést á borðum nú til dags auk þess
sem meira var borðað af gamla góða
skyrinu. Svo eru ákveðnar gerðir af
grófu grænmeti, kál, hvítkál, blómkál
og rófur.
„Ég man að það var staður sem
hét Sælkerinn sem var niðri í bæ við
Lækjartorg. Hann var bara dýr og það
var ekkert sjálfsagt að fá sér skyndi-
bita því maður hafði ekki peninga til
þess. Ég fór held ég tvisvar sinn-
um og þá deildi ég skammti
af frönskum kartöflum
með öðrum. Þegar
pitsurnar komu var
ég orðin fullorðin
kona."
SÓLVEIG EIRÍKSDÓTTIR HJÁ HIMNESKRI HOLLUSTU
„Mér finnst aðalmunurinn á skyndibita frá því fyrir þrjátfu árum vera að hann er
svo einsleitur í dag. Það er svo mikið af kolvetnum. Það er sama hvað þú ert að
borða, núðlur, pitsu, pasta eða samlokur.Til dæmis ef maðurfékk sér grillaðan
kjúkling, þá var það alvöru kjöt sem maðurfékk, ekki þessi rosalegu kolvetni. Ég
hugsa að í dag sé ekki verið að bjóða upp á kjöt í gegn í þessum kjúklingabitum.
Þetta er einn flokkur úr fæðuhringnum. Ég vil meina að skyndibitinn hafi verið
miklu hollari í gamla daga.
Ég man líka eftir því fyrir þrjátíu árum að fólk fór á BS( eftir djammið og fékk sér
sviðakjamma með rófustöppu. Það var svo ekki fyrren í kringum 1980 að ég man
eftir að hafa séð pitsu fyrst."