Peningamál - 01.07.2007, Blaðsíða 12

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
2
12
um ríflega 12% í erlendri mynt talið á tólf mánuðum, en botnfisk-
afurðir um tæplega 8%. Verð bræðsluafurða hefur hækkað mest, eða
um 57% á fyrrgreindu tímabili, en landfrystar botnfiskafurðir, ferskur
fiskur og saltfiskafurðir hafa einnig hækkað verulega. Markaðsástand
er gott á nær öllum mörkuðum botnfiskafurða. Samkeppnisstaða
íslenskra afurða og eftirspurn hafa verið sterk, en framboð hefur dreg-
ist saman á heildina litið.2 Engar vísbendingar eru um að þetta ástand
breytist til hins verra á næstunni, en hátt verð skapar eðlilega hættu á
að neytendur snúi sér að ódýrari samkeppnisvörum. Hráefnavísitölur
matvæla hafa hækkað stöðugt seinustu misseri. Matvælavísitalan
hefur hækkað um 23% sl. tólf mánuði í Bandaríkjadölum talið, en um
17% í evrum. Óformleg könnun á viðhorfum innlendra markaðsaðila
síðla vetrar leiddi í ljós að ekki væri búist við frekari verðhækkunum á
komandi mánuðum. Nú telja markaðsaðilar hins vegar að enn megi
búast við nokkurri verðhækkun. Í forsendum þjóðhagsspárinnar er
gert ráð fyrir að verðlag sjávarafurða hækki alls um 7% á þessu ári frá
sl. ári en verðhækkun milli áranna 2007 og 2008 verði talsvert minni
eða 3,7%.
Líkur á minni þorskafla á næsta fiskveiðiári
Horfur um helstu botnfisktegundir eru dökkar. Ein meginniður-
staða nýlegrar skýrslu Hafrannsóknastofnunar (Nytjastofnar sjávar
2006/2007) er að ástandi þorskstofnsins hefur hrakað á síðustu árum.
Sterkar vísbendingar hafa komið fram um að hrygningarstofn þorsks
við Ísland sé hættulega lítill. Þá kemur einnig fram að nauðsynlegt sé
að draga úr aflaheimildum í ýsu, karfa og ufsa í ljósi ástands þess-
ara stofna. Í tillögum Hafrannsóknastofnunar fyrir næsta fiskveiðiár
er lagt til að veiðiheimildir í þorski verði skornar niður um þriðjung,
hámarksafli ýsu minnki um tæp 10%, ufsa um 25% og gullkarfa um
hátt í 40%. Gangi tillögurnar eftir mun samdráttur í aflaheimildum
helstu botnfisktegunda valda því að útflutningsverðmæti sjávarafurða
verði um 22 ma.kr. minna á næsta ári en annars hefði verið, en um
5-6 ma.kr. á þessu almanaksári. Sjávarútvegsráðherra hefur enn ekki
tekið ákvörðun um leyfilegan hámarksafla á næsta fiskveiðiári en í ljósi
tillagna Hafrannsóknastofnunar verður að reikna með verulegum afla-
samdrætti. Í þeirri þjóðhagsspá sem birtist í þessu hefti Peningamála er
gert ráð fyrir að hámarksaflaheimildir í þorski verði skertar um 17%.
Ekki er gert ráð fyrir að aflaheimildir í öðrum botnfisktegundum verði
skertar frá því sem þær eru á yfirstandandi fiskveiðiári.3
2. Afl i helstu botnfi sktegunda á N-Atlantshafssvæðinu er talinn verða um 3% minni í ár en
afl inn 2004. Sérstaklega á þetta við um verðmætustu tegundir botnfi sks, þorsk, ýsu og
fl atfi sk. Þorskafl inn er talinn munu dragast saman um 15%, karfi um 15% en ýsuafl inn
aukast um 7% og ufsaafl inn um 24%. Til samanburðar jókst neysla sjávarafurða um 6%
í Bretlandi á síðasta ári en Bretlandsmarkaður er stærsti markaður íslenskra sjávarafurða.
3. Í þjóðhagsspá sem birtist í síðustu Peningamálum var reiknað með um 4% magnaukningu
í útfl utningi sjávarafurða á þessu ári og óbreyttu magni árið 2008. Við þá skerðingu
sem að ofan greinir hefur þessum forsendum verið breytt þannig að nú er reiknað
með 1% magnaukningu á þessu ári en 6% samdrætti í magni á næsta ári. Sem jafnan
fyrr eru þessar forsendur háðar verulegri óvissu og skal bent á að mikil óvissa er um
loðnustofninn og afl inn mjög sveifl ukenndur milli ára. Miklu skiptir varðandi afl averðmæti
og útfl utningsmagn á næsta ári hvernig loðnuafl inn mun verða.
Heimildir: Fiskistofa, Hagstofa Íslands.
Þús. tonna
Mynd II-7
Afli og útflutningsverðmæti sjávarafurða
0
200
400
600
800
1.000
1.200
200720062005
Magn afla janúar-maí
Skel-
fiskur
Upp-
sjávar-
fiskur
Botn-
fiskur
Ma.kr.
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
200720062005
Útflutningsverðmæti sjávarafurða
Annað
Mjöl
og lýsi
Saltað
Fryst
Ferskt
1. Staðvirt með veginni neysluverðsvísitölu í helstu viðskiptalöndunum.
Árlegar tölur 1990-2006, nýjasta gildi er fyrir maí 2007.
Heimild: Hagstofa Íslands.
1990 = 100
Mynd II-8
Verðlag sjávarafurða í erlendri mynt1
85
90
95
100
105
110
20062002199819941990