Peningamál - 01.07.2007, Blaðsíða 66

ERLEND STAÐA ÞJÓÐARBÚSINS OG ÞÁTTATEKJUR
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
2
66
aðila að hluta til eða öllu leyti en það rýrði á hinn bóginn viðskiptajöfn-
uðinn verulega, ekki síst árið 2005.
Þáttatekjur samanstanda af arði og endurfjárfestum hagnaði
sem rekja má til beinna fjárfestinga auk áfallinna vaxta af annarri fjár-
festingu. Endurfjárfestur hagnaður er því af svipuðum toga og áfallnir
vextir þ.e.a.s. verið er að mæla áfallinn arð sem greiddur verður út
síðar. Hagnaðurinn styrkir eigið fé fyrirtækis þar til að hann er greiddur
út sem arður, eða í síðasta lagi við sölu fyrirtækis. Endurfjárfestur hagn-
aður er mældur ársfjórðungslega. Aukið umfang þáttatekna hefur leitt
til aukinna sveifl na í greiðslujafnaðaruppgjörinu.8
Með endurfjárfestum hagnaði í beinni fjárfestingu er verið að
mæla áunnar tekjur sem styrkja eigið fé fyrirtækis og þar með markaðs -
virði. Að jafnaði er þess að vænta að samhengi sé á milli eigin fjár og
markaðsvirðis fyrirtækis, þótt markaðsverð endurspegli einnig væntan
hagnað. Hagnaður fyrirtækis sem ekki er greiddur út sem arður er því
bókaður sem þáttatekjur annars vegar og fjárfesting í fjármagnsjöfn-
uði hins vegar. Ef greiddur er út arður ætti markaðsvirði fyrirtækisins
að öllu jöfnu að lækka.
Öðru máli gegnir um verðbréfafjárfestingu9 því þá eru arð-
greiðslur einungis bókaðar sem tekjur en ekki tekið tillit til endurfjár-
festingar sem birtast ætti í hækkun markaðsvirðis hlutabréfa. Hér ber
þó að hafa í huga að það kann að reynast tímafrekt og um leið fl ókið
8. Sérfræðingar sænska seðlabankans eru þeirrar skoðunar að ekki eigi að reikna á hverjum
ársfjórðungi heildarhagnað út frá niðurstöðu rekstrarreiknings heldur þess í stað heildar -
hagnað án verðbreytinga og söluhagnaðar. Kosturinn við þá aðferð er sá að hún dregur
úr sveiflum. Á móti kemur að þessi aðferð kallar að öllum líkindum á ársfjórðungslegar
upplýsingar úr bókhaldi fyrirtækja svo að hægt sé að stilla upp nýjum rekstrarreikningi án
sveifluliða sé þörf á því.
9. Fjárfesting á undir 10% hlut í hlutabréfum og hlutdeildarskírteinum í verðbréfasjóðum.
Tafl a 6 Endurfjárfestur hagnaður og áhrif hans á viðskiptajöfnuð

Viðskiptajöfnuður
að undanskildum
Íslendinga Erlendra aðila endurfjárfestum
erlendis á Íslandi Nettó hagnaði

1990 365 -762 1.127 -8.834
1991 114 -2.016 2.130 -18.119
1992 141 -1.833 1.973 -11.515
1993 194 -1.366 1.560 1.349
1994 -194 778 -972 9.492
1995 -187 160 -347 3.737
1996 360 931 -571 -8.129
1997 41 1.441 -1.400 -8.059
1998 138 1.127 -988 -38.812
1999 1.212 -3.794 5.006 -47.927
2000 419 -1.552 1.971 -71.410
2001 4.449 -2.394 6.843 -40.208
2002 12.547 -3.267 15.814 -3.279
2003 13.914 5.836 8.078 -48.193
2004 9.527 31.487 -21.960 -69.023
2005 54.302 61.794 -7.492 -157.296
2006 75.283 86.568 -11.285 -300.321
Allar upphæðir eru í milljónum króna.
Endurfjárfestur hagnaður