Peningamál - 01.07.2007, Blaðsíða 17

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
2
17
Erlendir vextir hafa farið hækkandi og vaxtamunur því minnkað. Það
hefur þó ekki leitt til lækkunar á gengi krónunnar enn sem komið er.
Vaxtamunur á milli Íslands og evrusvæðisins að teknu tilliti til vænts
gengisflökts (e. carry-to-risk-ratio), hækkaði skarpt frá janúarbyrjun til
maíloka. Því koma mikil umsvif vaxtamunarviðskipta á því tímabili ekki
á óvart. Nokkur lækkun hefur átt sér stað í júní, e.t.v. vegna minnk-
andi vaxtamunar. Minnkandi vaxtamunur gæti dregið úr hvatanum til
vaxta munarviðskipta með fjáreignir í krónum. Fylgni gengis krónunnar
við aðra hávaxtagjaldmiðla á borð við nýsjálenska dalinn hefur aukist í
kjölfar aukinna vaxtamunarviðskipta. Frá útgáfu síðustu Peningamála
hefur nýsjálenski dalurinn hækkað eins og krónan. Útgáfa erlendra
skuldabréfa í íslenskum krónum hefur haft minni áhrif á gengi krón-
unnar á útgáfudögum en undanfarin misseri. Gæti það að hluta stafað
af því að verið sé að endurfjármagna samninga sem komnir hafa verið
á gjalddaga. Þrátt fyrir minni áhrif þessara bréfa á útgáfudegi er ljóst
að útgáfan styður við gengi krónunnar. Þá er ljóst að margir erlendir
fjárfestar fara nýjar leiðir í vaxtamunarviðskiptum með fjáreignir í
krónum. Almenn viðskipti af því tagi hafa líklega aukist frá útgáfu síð-
ustu Peningamála. Framvirk staða bankanna hefur aukist undanfarna
mánuði og þ.a.l. er orðið dýrara að taka stöðu á móti krónunni.
Framboð lánsfjár hefur aukist það sem af er ári, helst á
gengistryggðum lánum
Í lok febrúar var hámarkslánshlutfall lána Íbúðalánasjóðs hækkað úr 80%
í 90% og hámarksfjárhæð almennra lána úr 17 í 18 m.kr. Lánshlutfallið
og hámarksfjárhæðin voru því færð í sama horf og þau voru áður en
ríkisstjórnin greip til aðgerða í efnahagsmálum í lok júnímánaðar 2006.
Á svipuðum tíma jókst einnig framboð lánsfjár hjá viðskiptabönkunum.
Hörð samkeppni þeirra við Íbúðalánasjóð hefur leitt til þess að þeir
hafa ekki getað hækkað útlánsvexti verðtryggðra íbúðalána þrátt fyrir
hækkandi ávöxtunarkröfu verðtryggðra skuldabréfa.1 Það kann að
hafa leitt til þess að framboð gengistryggðra útlána hefur aukist, en
á því sviði eru bankarnir óháðir samkeppni frá Íbúðalánasjóði. Mikill
vaxtamunur og umræða um háa vexti hafa líklega einnig stuðlað að
aukinni gengistryggðri lántöku heimila og fyrirtækja.
Áhætta af erlendri lántöku hefur aukist ...
Vöxtur útlána lánakerfisins náði sögulegu hámarki á síðasta fjórðungi
sl. árs, en á fyrsta fjórðungi þessa árs hægði verulega á honum. Er
hann nú svipaður og undir árslok 2004. Vöxtur útlána innlánsstofn-
ana hefur þó aukist á ný undanfarna mánuði. Vöxtur gengisbundinna
útlána heimila að teknu tilliti til gengisbreytinga hefur verið mikill frá
ársbyrjun 2005, einkum undanfarið ár. Þótt gengislækkun krónunnar
á sl. ári hafi aukið greiðslubyrði erlendra lána virðast lántakendur hafa
talið litla hættu á frekari gengislækkun, enda ætti lægra raungengi
jafnan að fela í sér hagstæðari skilyrði til lántöku í erlendum gjaldmiðl-
um til langs tíma litið. Nú er meðalgengi krónu hins vegar orðið mun
hærra á ný, án þess að verulega hafi dregið úr eftirspurninni.
1. Vikulegar tölur fram til ársins 2004.
Heimildir: Reuters, Seðlabanki Íslands.
Mynd III-7
5 ára vaxtamunur og gengi krónunnar
gagnvart evru
Daglegar tölur 1. júlí 1999 - 3. júlí 20071
5 ára vaxtamunur milli ISK og EUR (v. ás)
ISK/EUR (h. ás)
%
1
2
3
4
5
6
7
8
65
70
75
80
85
90
95
100
KR/€
2007200620052004‘02‘00
1. Hlutfall þriggja mánaða vaxtamunar á peningamarkaði á Íslandi og
evrusvæði af afleiddu flökti á ISK/EUR valréttum.
Heimild: Bloomberg.
Mynd III-8
Vaxtamunur að teknu tilliti til
vænts gengisflökts1
Daglegar tölur 25. janúar 2006 - 3. júlí 2007
0,25
0,50
0,75
1,00
20072006
%
Heimild: Reuters.
Mynd III-9
Framvirkir vextir
Mánaðarlegar tölur júlí 2007 - júlí 2010
GBP
USD
EUR
CHF
JPY
%
0
1
2
3
4
5
6
2010200920082007
1. Verðtryggðir meðalvextir banka og sparisjóða hafa hækkað meira en verðtryggðir vextir
íbúðalána.