Peningamál - 01.05.2009, Qupperneq 8

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
9
•
2
8
mánuði. Frá þeim tíma hafa áhrifin á heimsbúskapinn magnast þar
sem auður heimila og fyrirtækja hefur snarminnkað og lánsfjárkreppan
dýpkað. Í síðustu spá Efnahags- og framfarastofnunar Evrópu (OECD)
er gert ráð fyrir 2,7% samdrætti í heimsframleiðslu á þessu ári, sem
er fyrsti samdráttur hennar í sextíu ár. Fjármálakreppan hefur komið
sérlega harkalega niður á iðnframleiðslu og viðskiptum með sam-
keppnisvörur; af þessum sökum eru horfur á enn snarpari niðursveiflu
í alþjóðaviðskiptum. Spáin kveður á um 13% samdrátt í alþjóðavið-
skiptum og því er spáð að innflutningur helstu viðskiptaþjóða Íslands
dragist saman í svipuðum mæli.
Aðlögun innlends þjóðarbúskapar er þegar hafin ...
Endurskipulagning efnahags heimila og fyrirtækja og aðlögun innlends
þjóðarbúskapar er þegar hafin og endurspeglar bæði hve áföllin eru
alvarleg og hve aðlögunarhæfni þjóðarbúskaparins er mikil.
Því er spáð að innlend eftirspurn dragist meira saman en gert var
ráð fyrir í janúar þar sem spáð er veikari fjárfestingu og töluverðum
samdrætti í útgjöldum hins opinbera, sem er mikilvægur liður í því
aðhaldi í ríkisfjármálum sem þörf er á næstu árin. Landsframleiðsla
mun því dragast meira saman en áður var gert ráð fyrir þótt meiri
samdráttur innflutnings vegi á móti. Enn er því þó spáð að fram-
leiðsluslakinn nái hámarki um mitt ár 2010, áður en þjóðarbúið tekur
við sér á ný.
Ofangreind þróun endurspeglast í horfum á vinnumarkaði. Gert
er ráð fyrir að atvinnuleysi nái hámarki snemma árs 2010 en smám
saman dragi úr því eftir það. Í ljósi þess hve þjóðarbúskapurinn hefur
orðið fyrir miklum áföllum mun vera slaki á vöru- og vinnumarkaði
fram á árin 2013–2014.
... og verðbólguþrýstingur er á hröðu undanhaldi
Horfur eru á að gengi krónunnar verði heldur veikara næstu þrjú árin
en spáð var í janúar. Þetta endurspeglar m.a. verri horfur í heimsbú-
skapnum sem hægir á bata á greiðslujöfnuði við útlönd. Raungengið
mun því lækka heldur meira á næstu misserum en gert var ráð fyrir í
janúar.
Enda þótt gengi krónunnar hafi lækkað um 11,4% frá því í
janúarspánni er líklegt að áhrifin á verðbólgu verði takmörkuð. Þótt
eitthvað af gengislækkuninni eigi mögulega enn eftir að koma fram
í verðlagi er líklegt, í ljósi snarps samdráttar innlendrar eftirspurnar,
að lækkuninni verði mætt með minni álagningu. Með hliðsjón af
slakanum á vinnumarkaði og versnandi afkomu fyrirtækja er einnig
ólíklegt að gengislækkunin þrýsti á launahækkanir. Þess vegna er
því spáð að hjöðnun verðbólgunnar sem hófst í janúar haldi áfram
óhindruð. Horfur eru á því að verðbólgan fari niður fyrir 10% strax
á þriðja fjórðungi þessa árs og muni verða við verðbólgumarkmiðið
snemma á næsta ári. Vísbendingar um verðbólguvæntingar af fjár-
málamarkaði og úr viðhorfskönnun stjórnenda fyrirtækja styðja þetta.
Á hinn bóginn benda vaxandi verðbólguvæntingar sem komu fram í
nýlegri viðhorfskönnun heimilanna og sveiflur í verðbólguvæntingum
út frá vaxtamun verðtryggðra og óverðtryggðra skuldabréfa til þess
að verð bólguvæntingar verði áfram næmar fyrir skammtíma hagvísum
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Mynd I-7
Framleiðsluspenna -
samanburður við PM 2009/1
% af framleiðslugetu
PM 2009/2
PM 2009/1
-12
-10
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
‘1220112010200920082007
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Mynd I-8
Atvinnuleysi - samanburður við PM 2009/1
% af mannafla
PM 2009/2
PM 2009/1
0
2
4
6
8
10
12
‘1220112010200920082007
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Mynd I-6
Hagvöxtur - samanburður við PM 2009/1
%
PM 2009/2
PM 2009/1
-15
-10
-5
0
5
10
‘1220112010200920082007