Skírnir - 01.01.1971, Blaðsíða 104
102
BJÖRN K. ÞÓRÓLFSSON
SKÍRNIR
og Þjóðviljinn ekki síður til að stríða vini sínum landshöfðingjan-
um. Og þó að Dagblaðið hefði meint allt sem það sagði, hefði
samt ekki verið hægt að líta svo á, að það túlkaði skoðanir stjórn-
arinnar. Það var ekki stórblað, þegar hér var komið sögu, og gat
ekki talizt málgagn stjórnarinnar, eins og Isafold benti réttilega
á. Þjóðviljinn sagði, að Dagblaðið væri „eitt af hinum helztu blöð-
um stj órnarinnar í Danmörku“, en þetta er ofmat á stöðu þess í
dönskum stjórnmálum eins og komið var 1889.
Um alla þessa skilnaðarhreyfingu 1889 er það vafalaust rétt,
sem Odd Didriksen segir (Saga 1968, bls. 10), að hér hafi Jón
Ólafsson beitt sér fyrir máli, „sem að vísu átti nokkru fylgi að
fagna, en fæstir kusu þó heldur að styðja en endurskoðun stjórnar-
skrárinnar“.
Deilugreinarnar um skilnað eru hið helzta, sem í blöð er ritað
um sjálfstæðismál íslands fram undir Alþingi 1889. Að öðru leyti
eru blöðin öll nema Þjóðviljinn heldur fátöluð um stjórnarskrár-
málið. Hann flytur hverja greinina eftir aðra um það mál og vill
ekki annað heyra en kröfum Þingvallafundarins sé haldið fast
og afdráttarlaust fram. „Ekki hársbreidd má Alþingi þoka frá stefnu
þeirri, er þjóðin á Þingvallafundinum ákvað að þræða í stjórnar-
skrármálinu,“ segir Þjóðviljinn 17. júní 1889. Hann segir, að orð-
takið verði að vera „annaðhvort innlend stjórn með fullri ábyrgð
fyrir Alþingi eða þá engin breyting“. Enginn þriðji vegur, enginn
meðal eða miðlunarvegur, megi nefnast á nafn, t. d. ekki það, að
vér fengjum sérstakan ráðherra í Danmörku, sem annast ætti tun
Islands sérstöku mál.
Þegar þess er gætt, að Þingvallafundurinn 1888 var háður fyrst
og fremst vegna stjórnarskrármálsins, og vitað var, að það mundi
einnig verða aðalmál Alþingis 1889, verður að segja, að um það
mál var minna í blöð ritað fyrra hluta þess árs en búast hefði mátt
við.
Hér skal nú getið hins helzta, sem í blöð var ritað um önnur mál
Þingvallafundarins fram undir Alþingi 1889.
Ályktun Þingvallafundarins um búsetu fastakaupmanna var ein
af þeim samþykktum hans, sem Lýður síra Matthíasar gerði at-
hugasemdir við um leið og blaðið flutti fréttir af fundinum. Onnur