Tölvumál - 01.11.2005, Blaðsíða 26

Samþætting
Samþætting upplýsingakerfa
Bjarni Birgisson
26 Tölvumál
Núorðið má telja það
afar sjaldgæft að fyrir-
tæki eða stofnanir láti
hanna og smíða hug-
búnaðarlausnir frá
grunni eins og algengt
var hér fyrir nokkrum
árum síðan.
Hraði frá kaupum að
gangsetningu skiptir
öllu og reynt er að
sneiða hjá allri þróun
og sérsmíði eins og
hægt er.
Það er mat flestra sem muna tímanatvenna í upplýsingatækni á Íslandi aðsíðastliðin ár hefur nýsmíðaverkefn-
um í hugbúnaðargerð fækkað mikið hér á
landi. Það þarf ekki að fara lengra aftur en
10 ár eða svo til að finna dæmi þar sem fyr-
irtæki eða stofnanir hér á landi létu hanna
og smíða umfangsmikil og stór kerfi, jafnvel
voru dæmi um að heilu bókhaldskerfin væru
skrifuð frá grunni. Núorðið má telja það
afar sjaldgæft að fyrirtæki eða stofnanir láti
hanna og smíða hugbúnaðarlausnir frá
grunni eins og algengt var hér fyrir
nokkrum árum síðan.
Hvað veldur? Jú, flestir eru sammála um
að það sé í öllum tilfellum hagstæðara að
kaupa tilbúin kerfi eða einingar, yfirleitt er-
lendis frá, til að leysa þær þarfir sem áður
kölluðu á sérsmíðaðan hugbúnað. Á undan-
förnum árum hefur framboð sértækra kerfa
á mismunandi sviðum viðskipta og rekstrar
einnig aukist mikið og sérsmíði því sjaldn-
ast raunhæfur valkostur hvað varðar kostnað
og tíma. Þessi þróun frá þvi að hanna sér-
smíðuð kerfi og yfir í notkun staðlaðra kerfa
má segja að hafi gerst í nokkrum skrefum.
Sveigjanleg viðskiptakerfi
Með tilkomu sveigjanlegra viðskiptakerfa
eins og Fjölnis og Navision upp úr 1990 og
síðar kerfa eins og Axapta og SAP færðist
mikið af hugbúnaðargerð í viðskiptageiran-
um yfir í þessi kerfi. Þau buðu upp á þann
möguleika að útvíkka staðlaða virkni kerf-
anna með því að nota innbyggð forritunar-
mál og mögulegt var að skrifa i þeim sér-
lausnir ýmiss konar sem studdust við
ramma kerfanna sjálfra, hvað varðar við-
mótsvirkni, gagnagrunna o.s.frv. Fjöldi
lausna var og er enn útfærður í þessum
kerfum og þau mynda i dag grunninn í upp-
lýsingatæknilausnum flestra íslenskra fyrir-
tækja. Kostir þessara kerfa eru margir,
staðlað viðmót gagnvart notendum, einsleitt
rekstrarumhverfi og öryggi í rekstri.
Gallinn við flestar þessar lausnir er hins
vegar oft sá að þær verða eðli málsins sam-
kvæmt þéttofnar við það viðskiptakerfi sem
þær eru skrifaðar í og erfitt getur reynst að
skipta út einingum eða tengja ný kerfi þegar
kemur að endurnýjun eða viðbótum. Í þeim
hefur líka oft á tíðum falist talsverð sérsmíði
þannig að viðhaldskostnaður er oft mikill
t.d. þegar kemur að uppfærslu í nýjar útgáf-
ur grunnkerfanna sem þau byggja á.
Sértækar lausnir
Nú á allra síðustu árum hafa stjórnendur í
upplýsingatækni í ríkari mæli leitað lausna
utan ramma þessara stöðluðu kerfa. Við-
skiptaleg markmið og sérhæfing fyrirtækja
breytast nú hraðar en áður. Fyrirtæki sækja
inn á ný svið og upplýsingatæknin þarf að
halda í og styðja þá þróun hraðar en nokkru
sinni áður. Samhliða þessu þarf svo halda
kostnaði við gangsetningu og rekstur nýrra
kerfa í lágmarki. Þegar kemur að gangsetn-
ingu nýrra kerfa eða endurnýjun eldri kerfa
er niðurstaðan í dag oftast sú að kaupa til-
búna lausn sem best styður við þau við-
skiptalegu markmið sem um ræðir. Kerfin
verða því sérhæfðari og gefa því gjarnan
aukið samkeppnisforskot í þeim rekstri sem
um ræðir. Val lausnar miðast við hversu vel
hún leysir hin viðskiptalegu vandamál
(e. „best-of - breed“)en tæknileg atriði eins
og hvort hún notar Unix eða Windows,
Oracle eða SQL Server skipta etv. minna
máli. Hraði frá kaupum að gangsetningu
skiptir öllu og reynt er að sneiða hjá allri
þróun og sérsmíði eins og hægt er. Sérsmíði
kostar dýrmætan tíma og er kostnaðarsöm.
Nú er það hvergi nærri svo að öll sér-
smíði hugbúnaðar sé liðin undir lok hér á
landi. Enn er fjöldi sérsmíðaðra lausna í
reksti víða sem haldið er við og hafa að
mörgu leyti staðist tímans tönn. Eitthvað
bætist við af nýjum kerfum þó að það sé í
mun minna mæli en áður fyrr Þessi kerfi
eiga það þó mörg sameiginlegt að vera
byggð á grunni eldri kerfa að einhverju eða
öllu leyti. Kerfa sem smíðuð voru frá
grunni þegar aðkeyptar lausnir voru etv.
ekki valkostur. Niðurstaðan er því sú víðast
hvar að rekstrarumhverfi fyrirtækja verða
flóknari, fleiri kerfi og lausnir eru sífellt að
bætast í hóp þeirra sem fyrir eru.