Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.03.1994, Blaðsíða 19

Tímarit hjúkrunarfræðinga 1. tbl. 70. árg. 1994
til verkjameðferðar með morfínskyldum lyfjum og
fastheldni á hefðir (Charap, 1978; Fox, 1982; Hill,
1990; Hill, Fields & Thorpe, 1989; Foley, 1985;
McCaffery & Thorpe, 1989; Morgan, 1989;
Myers, 1985; Rankin & Snider, 1984; Walsh &
Ford, 1990).
Hjúkrunarfræðingar hafa lykilhlutverki að
gegna í verkjameðferð. Þrátt fyrir það hafa niður-
stöður erlendra rannsókna leitt í ljós að þeir hafa
ekki tileinkað sér þá þekkingu sem til er um verki
og verkjameðferð frekar en aðrir heilbrigðisstarfs-
menn (Charap, 1978; Fox, 1982; Hill, Fields &
Thorpe, 1989; McCaffery, Ferrell, O'Neil-Page,
Lester & Ferrell, 1990; Myers, 1985).
Þær rannsóknarniðurstöður, sem hér er vitnað
til, eiga fyrst og fremst við um bandaríska hjúkr-
unarfræðinga. Litlar upplýsingar voru fyrirliggjandi
um þekkingu, reynslu eða viðhorf íslenskra hjúkr-
unarfræðinga. Reynsla greinarhöfunda og viðtöl við
sérfræðinga (lækna og hjúkrunarfræðinga) á þessu
sviði gáfu til kynna að meðferð verkja er ekki alltaf
sem skyldi hérlendis og virðist tilviljun oft ráða
hvernig verkir eru meðhöndlaðir.
Þar sem fyrsta skrefið í þá veru að bæta ástandið
er að fmna hvar skórinn kreppir, var tilgangur rann-
sóknarinnar að safna upplýsingum um þætti sem
taldir eru ráða því hvaða meðferð hjúkrunarfræð-
ingar veita einstaklingum með verki af völdum
krabbameins. Því var könnuð þekking, viðhorf og
reynsla íslenskra hjúkrunarfræðinga af verkjum af
völdum krabbameins og meðferð þeirra. I þessari
greinargerð verða einungis gerð skil niðurstöðum er
lúta að þekkingu.
Hér á landi er einungis starfrækt ein sérhæfð
krabbameinslækningadeild og því er ljóst að mun
fleiri hjúkrunarfræðingar en þeir sem þar starfa,
hjúkra sjúklingum með krabbamein. Að auki má
gera ráð fyrir að nánast allir hjúkrunarfræðingar,
sem annast sjúklinga, þurfi að ldjást við verki. Al-
menn þekking á verkjum og meðferð verkja af völd-
um krabbameins er líkleg til að skila sér í betri
meðferð við verkjum almennt.
Markmið þess hluta rannsóknarinnar, sem hér
verða gerð skil, var að:
1. Lýsa þekkingu hjúkrunarfræðinga á
a. verkjum
b. sterkum verkjalyfjum og notkun þeirra
c. kostum reglulegrar verkjalyfjagjafar.
2. Kanna hvort þekking á áðurnefndum
þremur sviðum tengist
a. persónulegum og faglegum þáttum
b. starfsvettvangi
c. fjölda krabbameinssjúklinga hjúkrað.
Adferð
Úrtak og framkvæmd
Þegar rannsóknin var gerð vorið 1991 voru
1824 hjúkrunarfræðingar starfandi á íslandi
samkvæmt upplýsingum frá Hjúkrunarfélagi ís-
lands og Félagi háskólamenntaðra hjúkrunarfræð-
inga. Kerfisbundið tilviljunarúrtak 751 hjúkrunar-
fræðings var valið til þátttöku í könnuninni. Ur-
taksstærð var m.a. valin m.t.t. þess að hægt væri að
bera saman hjúkrunarfræðinga sem starfa á Stór-
Reykjavíkursvæði og þá sem starfa utan þess.
Að fengnum tilskildum leyfum voru spurninga-
listar og frímerkt svarumslög, ásamt fleiri gögnum,
sendir til þátttakenda. Nafnleynd var tryggð með
því að þátttakendur póstlögðu aðskilið spurninga-
listann og póstkort sem gaf til kynna að viðkom-
andi hefði tekið þátt í könnuninni. Rúmum mán-
uði síðar voru spurningalistar sendir á ný til þeirra
sem ekki hafði borist póstkort frá. Um mánuði
síðar voru þátttakendur enn minntir á að svara áð-
ursendum spurningalistum.
Mælitæki
Upplýsingum var safnað með 84-atriða spurn-
ingalista, Wisconsin Cancer Pain Initiative Nurses
Survev (Vortherms, Ryan & Ward, 1992). Rann-
sakendur þýddu listann á íslensku. Síðan var sú
þýðing þýdd aftur á ensku (blint) og sú þýðing
borin saman við upphaflega listann. Var það gert
til þess að tryggja að merking spurninga breyttist
ekki við þýðinguna (Brislin, 1986). Spurningunum
má skipta í 4 efnishluta, þ.e.:
19