Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.08.2000, Side 14

Mynd 2. Bætt aðgengi hérlendis að neyðargetnaðarvörn
Frá árinu 1990 hafa sænsku fjölskylduáætlunarsamtökin
(RFSU) lagt áherslu á neyðargetnaðarvörn og staðið að því
að bæta þessum þjónustuþætti inn í þjónustu um getn-
aðarvarnir. Eins hafa samtökin veitt fagfólki og almenningi
upplýsingar um hana. Árið 1975 tóku þar gildi lög um
fóstureyðingar. Á þeim tíma og í kjölfar laganna var lögð
áhersla á að Ijósmæður gegndu lykilhlutverki í sambandi
við að fyrirbyggja óvelkomnar þunganir. Þar í landi hafa
sérmenntaðar Ijósmæður leyfi til þess að skrifa upp á
pilluna og setja upp lykkjuna. Árið 1995 fengu þær leyfi til
að ávísa á neyðargetnaðarvörn (Rogela og Anzén, 1995).
íslenskar aðstæður
Þekking og viðhorf
Eins og mynd 2 sýnir þarf að huga að þremur megin-
atriðum varðandi bætt aðgengi að neyðargetnaðarvörn.
Bæta þarf þekkingu heilbrigðisstarfsfólks og almennings
um neyðargetnaðarvörn. Breyta þarf viðhorfum heilbrigðis-
starfsfólks til neyðargetnaðarvarnar og skoða þær hug-
myndir sem eru ríkjandi gagnvart þessari getnaðarvörn. Á
námskeiði fyrir heilbrigðisstarfsfólk þarf að fara í alla helstu
þætti þessarar getnaðarvarnar, þ.e. verkun hennar, öryggi,
notkun, kosti, ókosti og eftirlit (Rinehart, Rudy og Drennan,
138
1998). Einnig þarf að skýra út ýmislegt sem tengist fræðslu
og ráðgjöf um neyðargetnaðarvörn, einkum það sem
varðar ungt fólk. Einnig þarf að leggja áherslu á að nýta vel
hvert tækifæri þegar gefin eru ráð um neyðargetnaðarvörn
og veita góða fræðslu um öruggar getnaðarvarnir í leiðinni.
Það er Ijóst af rannsóknum Bromham og Cartmill,
1993 að takmörkuð vitneskja hefur verið og er enn meðal
almennings um neyðargetnaðarvörn (sjá í Goldsmith,
1995). Skort hefur vitneskju um að þessi leið væri til, hvar
væri hægt að nálgast hana og hvenær þyrfti að nota hana.
Margt bendir til þess að slíkt eigi við hér á landi. Koma
þarf markvissum skilaboðum til almennings og nýta þarf
margvíslegar leiðir í þeirra upplýsingamiðlun. Veita þarf
upplýsingar í gegnum fjölmiðla, setja auglýsingar á
almenningsvagna, í kvikmyndahús og aðra fjölsótta staði.
Eins er mikilvægt að margir aðilar komi að því verki. Það
hefur tekið Fræðslusamtök um kynlíf og barneignir nokkur
ár að koma þeim upplýsingum til ungs fólks að það geti
leitað til ráðgjafa FKB í Hinu húsinu til að fá fræðslu og
ráðgjöf um neyðargetnaðarvörn. Aukin aðsókn segir
sennilega eitthvað til um bætta vitneskju um þjónustuna. Á
síðasta ári komu 76 ungar stúkur þangað vegna neyðar-
getnaðarvarnar en 50 árið áður (Sóley S. Bender, 2000;
Sóley S. Bender, 1999b).
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 3. tbl. 76. árg. 2000