Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2004, Blaðsíða 22

fjallað um að ekki sé nægilegt að taka eina fjölskyldu og skoða
hana sem hóp. I fimm manna fjölskyldu eru fimm ólíkir ein-
staklingar. Þó lífsgildin séu eins í orði kveðnu þá hafa þessir
fimm einstaklingar til dæmis ólíkar skoðanir á því hvað sé
fjölskylda. Eg spurði þær Bell og Wright hverjir væru nánustu
aðstandendur samkvæmt þeirra skilgreiningu.
„Aðstandendur sjúklings eru þeir sem segist vera það. Þess
vegna er svo nauðsynlegt að spyrja: „Hverjir eru aðstandendur
þínir?“ Góð leið er að byrja á því að spyrja einstaklingana að
því hverjir það séu, að þeirra mati. Þannig fæst oft góð innsýn
í lífsgildi þeirra," svaraði Wright.
i bókinni segir að líkja megi lífssýn við gleraugu sem við notum
þegar við skoðun heiminn. Lífssýnin sé hugræn og hafi áhrif
á hegðun okkar. Lífssýnin aðskilji manneskjurnar en sameini
þær einnig.
- Hvernig tengist Itfssýn eða lífsgildi sjúkdómum?
Efni bókarinnar svarar spurningunni m.a. þannig að lífsgildi
séu mjög mikilvæg þegar kemur að heilsu og sjúkdómum.
Lífsgildi eða lífssýn einstaklinga og fjölskyldna þeirra verða
aldrei eins skýr né sé þeim eins mikið ögrað eða ógnað og
þegar sjúkdómar koma upp.
Þrjár tegundir lífsgilda
í sjúkdómsmeðferð koma upp þrjár tegundir lífsgilda, þ.e. hins
sjúka, annarra í fjölskyldunni og heilbrigðisstarfsfólks, sögðu
þær Bell og Wright. Mikilvægt er að ailir fái tækifæri til að
koma sínu að. Það er alþekkt staðreynd að lífssýn heilbrigðis-
starfsfólks hefur áhrif á fjölskyldu hins sjúka. Dæmisaga er
gefin í bókinni um hjón sem höfðu átt í átta mánaða samskipta-
erfiðleikum eftir að eiginmaðurinn fékk annað hjartaáfallið.
I fjölskyldumeðferð kom í ljós að erfiðleikana mátti rekja
til þeirrar lífssýnar hjúkrunarfræðings að hegðun konunnar
gæti skipt sköpun um bataferli mannsins. Þetta varð til þess
að eiginkonan þorði ekki að ræða áhyggjur sínar af ástandi
mannsins. Hún hafði fengið þá lífssýn að láni frá hjúkrunar-
fræðingnum að með þeirri hegðun sinni gætu áhyggjur hans
aukist og hann þannig orðið veikari.
Bókin gerir trúarbrögðum og áhrifum þeirra á fjölskyldur, sem
standa frammi fyrir ilivígum sjúkdómum, góð skil. Þar segir að
oft sé best að skilja einstaklingana í tengslum við trúarbrögð
þeirra. Þær stöllur sögðu í þessu sambandi að hugur og líkami
yrðu seint aðskildir og nauðsynlegt væri að gera ekki lítið úr
öðrum þættinum. I samantekt í lok fyrsta kafla bókarinnar segir:
„Aðstoð okkar við einstaklinga og fjölskyldur, sem horfast í augu
við líkamlega og andlega sjúkdóma, verður eingöngu árangurs-
rík ef við byrjum á því að hlusta vandlega á einstaklinginn sem
við njótum þeirra forréttinda að þjóna. I framhaldi
af því þurfum við að skilja nákvæmlega megin-
lífsgildi hans. Sem sérfræðingar í heilbrigðisstétt
trúum við því að breytingar og lækning byggist á
því að Iífsgildi einstaklinganna í fjölskyldunni og
heilbrigðisstarfsfólksins skarist.“
Allir hafa lífssýn gagnvart sjúkdómum
„Ég held að ég hafi ekki verið vondur maður alla
ævi. Af hverju kemur þetta fyrir mig,“ spurði 62
ára maður þegar sonur hans greindist með ólækn-
andi sjúkdóm. Orð hans segja nokkuð til um lífs-
sýn hans. „Allir hafa lífssýn gagnvart fjölskyldu
og sjúkdómum,“ segir í bókinni.
Allir hafa lífssýn á það hvernig skuli haga sér
þegar sjúkdómar herja í fjölskyldunni. Sú lífssýn
getur t.d. verið í gangi að vernda skuli hinn sjúka
fyrir öllu óþægilegu, jafnvel slæmum fréttum,
þannig að ofverndun fer í gang. Endurtekin
hvatning, sem einnig má kalla nöldur, þess efnis
að taka inn lyf, fylgja matarleiðbeiningum og svo
framvegis, getur af öðrum verið álitin umhyggjú-
semi. Sumar fjölskyldur álíta að hinn sjúki þurfi
stöðuga hjúkrun og athygli, aðrar að hann eigi að
njóta meiri einveru.
Heilbrigðisstarfsfólk tekur með sér persónuleg og
fagleg lífsgildi þegar það ræðir við aðstandendur
hins sjúka. Þetta hefur áhrif á hvernig það lítur á,
nálgast og ekki síst hvernig það hlúir að og gríp-
ur inn í málefni fjölskyldunnar. Sem 'dæmi má
nefna að heilbrigðisstarfsmaður, sem lítur á alkó-
hólisma sem afleiðingu ábyrgðarleysis og dæmi
um persónulegan veikleika, bregðst öðruvísi við
fjöskyldu sem stendur frammi fyrir alkóhólisma
en fjölskyldu sem glímir við meðfæddan hjarta-
sjúkdóm, sjúkdóm sem viðkomandi starfsmaður
er fullviss um að einstaklingurinn eða fjölskyldan
hafi enga stjórn á.
Við meðferð fjölskyldunnar er skilningur lífsgilda
einstaklinganna mikilvægastur og því haldið fram
Tímarit hjúkrunarfræöinga 4. tbl. 80. árg. 2004