Freyr - 01.10.2005, Blaðsíða 14

íslandsleiðangur fálkafræðinga
Hermann Göring-stofnunar-
innar sumarið 1937
IEftir Auðun Arnórsson,
sagnfræðing og blaða-
mann
í fórum bókasafns Bændasamtak-
anna fannst á dögunum handinn-
bundiö rit sem við nánari athugun
reyndist vera fágæt skýrsla um leið-
angur þýzkra vísindamanna til ís-
lands fyrri part sumars 1937. Á titil-
síðunni er skrautritað með got-
nesku letri: „Tileinkað Hermann
Göring-stofnuninni af starfsmönn-
um áhugasömum um rannsóknir á
íslandsfálkanum".
Þýzku vísindamennirnir komu hingað á veg-
um „Hermann Göring-stofnunarinnar" í
þeim erindagjörðum að stunda rannsóknir
á íslenzka fálkanum og kaupa fálka til að
hafa með sér heim til Þýzkalands. Þessi
stofnun, kennd við Hermann Göring ríkis-
marskálk og einn nánasta samverkamann
Adolfs Hitlers, lagði stund á rannsóknir og
aðra starfsemi sem tengdist veiðum, þ.e.
veiðum sem nú á dögum eru almennt kall-
aðar sportveiðar. Göring var mikill áhuga-
maður um veiðar og meðal titla sem hann
bar í nazistastjórninni var „ríkisveiðistjóri"
(„Reichsjagermeister").
Á vegum stofnunarinnar - sem reyndar
var ekki stofnuð að frumkvæði Görings
sjálfs heldur veiðimálayfirvöldum I Braun-
schweig árið 1935 - var rekið svonefnt „rík-
isveiðibú" (Reichsjágerhof) og - sem undir-
deild þess - „ríkisfálkabú" (Reichsfalken-
hof). Hermann Göring-veiðibúið var til húsa
í Riddagshausen við Braunschweig (Brúns-
vík) í norðanverðu Þýzkalandi. Þjóðverjarnir
sem lögðu I umræddan leiðangur árið 1937
voru starfsmenn „ríkisfálkabúsins", en það
voru þeir dr. Heinz Brull og fálkatemjarinn
Knoespel.
(formála ritsins kemur fram, að hinn 22.
maí 1937 hafi Hermann Göring-stofnunin
sent rannsóknaleiðangur til Islands, sem
„hafði að markmiði að hefja ítarlegt rann-
sóknaverkefni um íslenzka fálkann." Þar
segir ennfremur: „Hið eiginlega markmið
með þessari rannsókn er að færa þýzkri
fálkarækt heim sanninn um notkun fálka-
stofna sem veiðifugla. Rannsóknin beinist
þó ekki aðeins að líffræði fálkanna, heldur
einnig arfgerð þeirra, tengslum afbrigða
hverrar fálkategundar við landshætti og
samspili við íbúa heimkynna þeirra."
Á titilsíðu ritsins sem kom í leitirnar á bókasafni Bændasamtakanna er skrautritað með got-
nesku letri: „Tileinkað Hermann Göring-stofnuninni af starfsmönnum áhugasömum um
rannsóknir á Islandsfálkanum". Ritið hefur trúlega verið sent til Búnaðarfélags íslands sem
þakklætisvottur fyrir veitta aðstoð þegar leiðangurinn dvaldist hér sumarið 1937. I ritinu er
gerð grein fyrir rannsóknum en þar er einnig að finna fjölda svarthvítra Ijósmynda sem
prentaðar eru á Ijósmyndapappír.
Fálkabúið í Braunschweig. Á staurum fyrir framan húsin sjást fálkarnir sitja makindalega en
einnig grillir í starfsmann búsins sem stendur með tvo hunda sér við hlið. Hermann Göring-
veiðibúið vartil húsa í Riddagshausen við Braunschweig (Brúnsvík) í norðanverðu
Þýzkalandi. í byggingunum er nú rekið barnaheimili fyrir fötluð börn.
Ljósm. úr skýrslu leiðangursmanna sem heimsóttu ísland sumarið 1937.
14
FREYR 10 2005