Helgarpósturinn - 25.07.1985, Page 3

Helgarpóstsins
GA NEIKVÆÐ I
A OG LESBÍA
f AIDS-sjúkdómi
þannig: „Ég vil vera hlutlaus gagn-
vart þeim. Ég vona að ég sé það."
Þetta svar bendir til þess, að við-
komandi sé ekki viss í sinni sök
þrátt fyrir góðan vilja. Annar hlut-
laus sagði: „Vil sem minnst um
þetta segja." Fleiri svör af þessu
tæi benda til þess, að fólk sé
óöruggt um eigin tilfinningar í
þessu efni og þrautalendingin hafi
verið hlutlausi flokkurinn, enda
þótt viðkomandi ætti fremur
heima í neikvæða eða fremur nei-
kvæða hópnum.
Algeng jákvæð svör voru: „Þeir
eiga fullan rétt á sér,“ eða „Þetta er
fólk eins og við.“ Síðan komu svör
eins og: „Mega alveg njóta sín eins
og aðrir," eða „Mega fá að vera í
friði."
í fremur neikvæða floknum og
hinum neikvæða voru ummælin á
þessa leið: „Þetta er eins og hver
önnur ógæfa", „Þetta er ekki heil-
brigt", „Þetta er ólæknandi sjúk-
dórnur", „Þetta er fötlun, sem þarf
að meðhöndla sem slíka", „Þetta
er ósköp furðulegt" „Þetta er
sjúkt fólk, sem þarf að leita
læknis“, „Aróður þeirra fyrir kyn-
villu er óþolandi", „Þetta er hálf
ógeðslegt, en þeir hafa sinn rétt“,
„Þetta er úrkynjað fólk“, o.s.frv.
Ef bornar eru saman tölur eftir
landshlutum, þ.e. Reykjavík,
Reykjanesi og landsbyggðinni, þá
kemur í ljós, að Reyknesingar ótt-
ast mest að smitast af AIDS. Þar
hefur afstaða fólks til kynhverfra
breytzt mest vegna frétta um sjúk-
dóminn, en þegar kemur að af-
stöðunni til kynhverfra eru lands-
byggðarmenn neikvæðastir í garð
þeirra eða því sem næst 24%, sem
eru mjög neikvæðir, miðað við
17,3% yfir allt landið.
-H.H.
Álits leitað
Guðni Baldursson
formaður Samtaka 78:
„Enginn ótti
meðal homma
vegna AIDS"
Það er náttúriega mjög skyn-
samlegt að vera hræddur við að
smitast af AIDS, en maður þarf
náttúrlega ekki endilega að vera
hræddur um að fá hann," sagði
Guðni Baldursson, formaður Sam-
taka 78. „Hvort þessar tölur end-
urspegla afstöðuna almennt, veit
ég ekki. Ég veit ekki einu sinni
hvernig það er í okkar hópi. Það er
erfitt að átta sig á því, en ég held,
að þeir sem eru mest einangraðir
séu hræddastir, þeir sem maður
nær ekki að tala við.“
— Hafa þessi AIDS-mál eitthvað
verið rædd í ykkar hópi?
„Já, þetta hefur verið rætt, og
það er engin „panik" eða neitt í þá
veruna. Við höfum aðgang að út-
lendum blöðum og vitum hvernig
þetta stendur og vitum um hvað er
að ræða.“
— Hafið þið rætt það eitthvað
t.d. að fara í einhvers konar
læknisskoðun?
„Það eru mismunandi skoðanir
á því. Sumir ætla að gera það og
sumir ætla alls ekki að gera það,
því það er mjög óljóst hvað það
þýðir. Slík prófun er mjög óörugg
og erfitt að túlka hana. Eg myndi
ekki ráðleggja neinum að fara í
slíka prófun að ástæðulausu, ekki
nema hann hefði einhver tilefni til
þess.“
— En almennt er það álit ykkar
í Samtökum 78 að það sé ekkert
að óttast?
„Ekkert sem tekur því að vera
hræddur við.“
Um þá spurningu í skoðana-
könnuninni hvort AIDS-fréttir hafi
breytt einhverju í afstöðu fólks
gagnvart hommum og lesbíum
sagði Guðni, að hann hefði náttúr-
lega vonað, að þessar AIDS-fréttir
hefðu engu breytt. Á hinn bóginn
mætti segja, að fréttirnar hefðu
gert meira gagn á íslandi en ann-
ars staðar, því það hafi fyrst orðið
með þeim, sem hommar og lesbí-
ur hafi komizt í daglegar fréttir.
Þótt ekki væri það af góðu tilefni.
„Fram að þeim tíma var það und-
antekning að sjá um okkur rætt
eða fjallað um fjölmiðlum og þótt
tilefnið sé ekki gott, höfum við
notið góðs af AIDS-umræðunni á
annan hátt. Við kjósum umræðu.
Þögnin er það versta," sagði
Guðni.
„Ég held, að það þýði ekkert að
spyrja svona," sagði hann um
þriðju spurninguna í skoðana-
könnuninni, þar sem fólk var beð-
ið að lýsa afstöðu sinni til kyn-
hverfra og svörin flokkuð í fimm
flokka.
„Ég held, að þegar maður spyr
svona, þá sé maður að spyrja fólk-
ið: Hvaða álit viltu, að aðrir hafi á
þinni afstöðu til kynhverfra? Ef ég
ætlaði að komast að því hvaða af-
stöðu einhver maður hefði, þá
myndi ég spyrja um einhver raun-
veruleg atriði, eins og: Viltu að
réttur manna ráðist af kynhneigð
o.s.frv."
— Áttu þá við, að spurningin og
svörin gefi ekki rétta mynd af af-
stöðu íslendinga til kynhverfra.
„Ég tel, að hún gefi þá mynd,
sem Islendingar vilja gefa af sér
fremur en að menn séu að lýsa
persónulegri afstöðu sinni. Við
megum heldur ekki gleyma því,
að í þessum hópi svarenda er fjöldi
homma og lesbía. Maður getur
fagnað því, að 14% séu mjög já-
kvæðir o.s.frv., en meðal þeirra,
sem t.d. segjast vera mjög nei-
kvæðir, eru margir ágætis menn,
sem taka sönsum þegar umræðan
byrjar. En meðal þeirra sem segj-
ast vera mjög jákvæðir er alls kon-
ar fólk sem vill vera sjálfstætt en
er það alls ekki, þannig að það er
anzi erfitt að túlka þetta.“
— Hvað segirðu um hlutlausa
hópinn; hvað er fólgið í þessu hlut-
leysi?
„Ég held, að það sé fólgið í
þessu, að fólk er alls ekki reiðubú-
ið til þess að svara þessari spurn-
ingu vegna umræðuleysis hér-
lendis. Öll umræða um afstöðu al-
mennings til okkar og málefna
okkar hefur verið eins og umræða
um nýju fötin keisarans. Það hefur
vantað að einhver tæki af skarið
og færi að tala af viti, og þá gæti
almenningur líka farið að tala af
viti,“ sagði Guðni Baldursson að
lokum.
-HH.
Hvernig var að elta
forsetann?
Þorgrímur Gestsson
„Þetta var mikill eltingarleikur og mjög stíft. Alltaf byrjað kl.
8—9 að morgni og haldið áfram a.m.k. til kl. 6 á kvöldin. Og
þá átti ég eftir að finna mér síma og vinnuaðstöðu. Svo mér
finnst þetta hafaverið rosaleg „törn."
— Hvað heldurðu þá að forsetanum finnist?
„Hún hafði auðvitað fram yfir okkur hin að vera á þessum
líka fína lúxusbíl; ég settist upp í hann einu sinni og þetta er eins
og að sitja í stofunni heima hjá sér, svo forsetinn gat slappað
vel af, enda veitti ekki af, þetta voru mikil ferðalög, allt upp í 250
km á dag. Já, það var daginn sem við fórum frá Vopnafirði til
Borgarfjarðar.
Ég er samt ekki að segja að þetta hafi ekki verið stíft fyrir for-
setann. En það sem er kannski einna verst fyrir hana er hversu
mikið er í rauninni um endurtekningar, alltaf verið að gróður-
setja og flytja ávörp og svo er hún svo fjári dugleg við að tala
við fólk. í þessum móttökum sat hún aldrei lengi heldur gekk
um og rabbaði við gesti, ekki síst við börnin. Það var óskaplega
gaman að fylgjast með því, öll börn sem vettlingi gátu valdið
virtust reyna að komast prúðbúin og með blóm til forsetans og
hún var alltaf umkringd eins og ungamamma."
— Hvernig fannst þér forsetanum takast upp í ávörp-
unum?
„Eins og ég sagði, þá eru þetta mikið endurtekningar og satt
að segja dáðist ég að því hvað hún var nösk á að finna eitthvað
til að leggja út af á hverjum einasta áningarstað. Maður sá að
hún var með bækur og blöð í bflnum og undirbjó sig rækilega
og svo þekkir hún auðvitað landið vel og alltaf tókst henni að
koma einhverju nýju að á hverjum einasta stað. Og þetta voru
um 25 hreppar sem við fórum um.En það var aldrei á henni að
sjá að hún væri þreytt."
— Hvernig er búið að fjölmiðlafólki á svona ferðum?
„Það er gert ráð fyrir okkur í mat með fylgdarliðinu en gist-
ingu sjá fjölmiðlarnir sjálfir um. Það var reyndar eitt, sem ég
sem fréttamaður var ekki sáttur við, og það var að við vorum
ekki höfð með í veislunum sjálfum. Þetta þýddi að maður þurfti
að spurja eftir á hver hefði sagt hvað og hvað hefði verið gefið.
Þetta er dálítill misskilningur; fréttafólk þarf að fá að vera þar
sem hlutirnir gerast. En svo var aftur á móti skrambi gaman að
vera með fylgdarliðinu, þú veist, þflstjóranum, honum Snorra,
og lögreglumönnunum. Það eru einhverjir skemmtilegustu
ferðafélagar sem ég hef verið með, maður kynnist þarna alveg
nýrri hlið á löggunni!"
— Og sem fréttamaður, hvernig er að vera með í
svona ferð?
„Sannast að segja get ég nú varla sagt að þetta sé neitt óska-
verkefni, ekki beinlínis „hot stuff". Það er líka erfitt að reyna að
finna nýja fleti, eitthvað frábrugðið, til að senda í fréttirnar frá
hverjum stað svo þetta verði nú ekki sama fréttin dag eftir dag.
Sumir fyrir austan eru kannski óánægðir með það að allar ræð-
umar og gjafirnar voru ekki nefndar, en maður verður að hugsa
um hlustendur, ekki satt."
— Og hvernig er að vera Reykvíkingur á Austfjörð-
um?
„Ofurlítið finnst manni nú að það andi köldu í garð Reykvík-
inga úti á landi. Fólkinu þar finnst að það sjái þjóðinni fyrir tekj-
um en svo sogist allt fjármagnið til Reykjavíkur, þar sem allir lifi
á tuskubúðum."
— Svo er að heyra að þú getir talist heppinn að kom-
ast óskaddaður heim?
„Þetta með bflveltuna mína átti nú að vera leyndarmál, menn
sóru þess eið að segja engum frá en svo sveik einn. Fjölmiðl-
arnir láta ekki að sér hæða! Þetta var þannig að ég var á jeppa,
og þegar við fórum frá Möðrudal tók ég hann úr framdrifi, en
dróst aftur úr við það. Svo þegar við komum inn á Vopnafjarð-
arveginn þá var vegurinn ekkert nema krapadrulla og ég vissi
ekki fyrri til en ég fór að snúast, reyndi að ná stjórn á bflnum
en hann var með vökvastýri, sem ég er ekki vanur, og svo vissi
ég ekki fyrri til en ég sat fyrir utan veg; jeppinn hafði þá oltið
en komið endanlega niður á hjólin. Mér fannst ég hafa farið
vinstra megin út af veginum, en það var víst hægra megin, svo
ég ruglaðist svolítið á áttunum; ég bara ók aftur af stað en tók þá
alveg vitlausa stefnu, kom allt í einu að skilti sem vísaði til Mý-
vatns og Egilsstaða og vár þá búinn að missa af lestinni. Þá
sneri ég við og ók eins og vitlaus maður — og framrúðulaus
upp í rigninguna — niður á Vopnafjörð og var kominn þangað,
á undan forsetanum því hún fór fyrst í Bakkafjörð. En það var
sem sagt í Vopnafirði sem hún tók púlsinn á mér og allir lofuðu
að segja engum frá mínu óhappi."
— Varstu í bílbelti?
„Já, til allrar hamingju. Þetta sannaði ágæti bflbelta endan-
lega fyrir mér, ég haggaðist ekki í sætinu.
Þorgrímur Gestsson, fréttamaður Utvarpsins, er nýkominn í baeinn aftur
eftir að hafa fylgt Forseta islands eftir á ferð hennar um Áustfirði. Þor-
grímur má raunar heppinn kallast að hafa snúið heill heim, því austur
þarna varð hann fyrir því óhappi að velta bílnum. . .
HELGARPÓSTURINN 3