Morgunblaðið - 14.01.1994, Blaðsíða 1

80 SIÐURB/C
10. tbl. 82. árg.
FÖSTUDAGUR14. JANÚAR 1994
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Bandarískir embættismenn skýra frá samkomulagi Clintons og Jeltsíns
Ríkin ekki lengur skot-
mark kjamorkuflauga
Verður ýmist beint á haf út eða geymdar án nokkurs ákveðins skotmarks
Gengið um í Kreml
BORÍS Jeltsín, forseti Rúss-.
lands, gekk með gesti sín-
um, Bill Clinton, forseta
Bandaríkjanna, um Kreml
í gær og sýndi honum það
markverðasta. Clinton veif-
ar hér til fólks, sem safnast
hafði saman, en fyrr um
daginn brá hann sér inn í
verslanir rétt við Lúbjanka-
fangelsið. Það er í margra
augum tákn fyrir kúgunina
í tíð kommúnista og ofur-
vald öryggislögreglunnar
KGB.
Reuter
Andlát Holsts harmað um allan heim
BILL Clinton, forseti Bandaríkjanna, og Borís
Jeltsín, forseti Rússlands, munu undirrita sögulegt
samkomulag í dag um að hætt verði að beina
kjarnaflaugum hvors ríkisins um sig að hinu. Var
þetta haft eftir bandarískum embættismönnum,
sem sögðu, að flaugunum yrði þess í stað beint á
haf út eða þannig búið um hnútana, að þær hefðu
ekkert forritað skotmark. Skýrði Reuters-frétta-
stofan frá þessu í gær en í frétt, sem birtist í
bandaríska dagblaðinu The New York Times
snemma í desember og greint var frá í Morgun-
blaðinu, sagði, að hugsanlega yrði kjarnaflaugum
um beint að íshafinu eða Norður-Atlantshafi. í
viðræðum þeirra Clintons og Jeltsíns I gær í
Moskvu lagði Bandaríkjaforseti áherslu á, að
Bandaríkjamenn og Rússar tækju höndum saman
um að tryggja nýja og betri framtíð í Evrópu og
hét að hraða aðstoð vestrænna ríkja við Rússland.
Fríðarsamkomu-
lagið hans verk
Bandarísku embættismennirnir,
sem ekki létu nafna sinna getið,
sögðu, að samningurinn, sem tekur
til nokkurra þúsunda kjarnaodda í
hvoru ríkinu, hefði verið eitt helsta
umræðuefnið að undanförnu á
fundum bandarísk-rússneskrar
samstarfsnefndar um hernaðarmál.
Að þeirra sögn var stefnt að þvi,
að þeir Clinton og Jeltsín gæfu loka-
samþykki sitt fyrir honum í kvöld-
verði, sem haldinn var í gærkvöld
í sumarhúsi Jeltsíns fyrir utan
Moskvu. Samninginn átti svo að
JOHAN Jörgen Holst, utan-
ríkisráðherra Noregs, lést í
gærmorgun 56 ára að aldri.
Banamein hans var heilablóð-
fall. Holst var einhver virtasti
stjórnmálamaður Norður-
landa á alþjóðavettvangi og
var fyrir skömmu tilnefndur
til friðarverðlauna Nóbels
fyrir að hafa miðlað málum
milli ísraela og Palestínu-
manna.
Shimon Peres, utanríkisráð-
herra ísraels, sagðist í gær vera
þeirrar skoðunar að ekki hefði
náðst friðarsamkomulag án af-
skipta Holsts. Sagði hann Holst
hafa verið einn þeirra fáu manna
sem „ynni dag og nótt með mik-
illi visku og einstakri fórnfýsi í
þágu friðar almennt og sérstak-
lega fyrir friði í Mið-Austurlönd-
um“.
Mikill missir Palestínumanna
í yfirlýsingu sem hann sendi
frá sér í gær sagði Yasser Ara-
fat, leiðtogi Frelsissamtaka Pal-
estínu (PLO), að fráfall Holsts
væri mikið áfall. „Við misstum
allt of snemma einhvern einlæg-
asta vin palestínsku þjóðarinn-
ar.“
Carl Bildt, forsætisráðherra
Svíþjóðar, sagði í gær að Holst
hefði verið afburða samninga-
maður. „Ég finn til djúprar per-
sónulegrar sorgar og missis
Sáttasemjarinn
HOLST þótti afburðasamn-
ingamaður, sem lengi verður
minnst fyrir sættir Israela og
Palestínumanna.
vegna dauða Holsts. Hann var
náinn vinur sem hafði lagt fram
meira til umræðunnar um utan-
ríkis- og varnarmál Norðurlanda
en nokkur annar,“ sagði Bildt
og Warren Christopher, utanrík-
isráðherra Bandaríkjanna,
sagði, að með starfi sínu hefði
hann vakið von um frið og betri
framtíð í Miðausturlöndum.
Sjá nánar á bls. 20 og 21.
undirrita í dag ásamt sérstökum
samningi stjórnvalda í Bandaríkjun-
um og Rússlandi við Úkraínustjórn.
Samkvæmt honum verður öllum
kjarnaoddum í Úkraínu, 1.600 að
tölu, eytt.
í frétt The New York Times fyr-
ir rúmum mánuði sagði, að banda-
rískir sérfræðingar hefðu rætt þá
hugmynd að beina kjarnaflaugun-
um á haf út og sagði blaðið, að 24
staðir hefðu komið til tals. Var það
talið hugmyndinni til ágætis meðal
annars, að yrði kjarnaflaug skotið
af slysni, væri ekki hætta á að hún
lenti á byggðu bóli. Fram kom, að
meðal þeirra staða, sem rætt hefði
verið um, hefðu verið íshafið eða
Norður-Atlantshaf en blaðið hafði
eftir háttsettum embættismönnum
í bandaríska varnarmálaráðuneyt-
inu, að hugsanleg umhverfisáhrif
af kjarnorkusprengingu í hafinu
hefðu ekki verið skoðuð.
Ný framtíð í Evrópu
Clinton lagði mikla áherslu á það
í viðræðum sínum við Jeltsín, for-
seta Rússlands, í gær, að Rússar
og Bandaríkjamenn yrðu að vinna
saman að því að tryggja frið og
nýja framtíð í Evrópu. Sagði hann,
að ríkin ættu að nota áætlunina um
„Samstarf í þágu friðar" til að
treysta böndin sín í milli.
Leoníd Kravtsjúk, forseti Úkra-
inu og þriðja mesta kjarnorkuveldis-
ins, á pappírnum a.m.k., kemur til
Moskvu í dag til að undirrita samn-
inginn um eyðingu kjarnavopna í
landinu en í gær voru fréttir um
vaxandi andstöðu við hann á úkra-
ínska þinginu.
Sjá „Forseti dúmunnar ...“ á
bls. 20.
Spánveijar setja fram kröfur vegna EB-viðræðna Norðmanna
Fiskveiðar við Svalbarða
verði tmdir yfírstjóm EB
Ósló. Frá Jan Gunnar Furuly, fréttaritara Morgunbladsins.
SPÆNSK stjórnvöld krefjast þess að Evrópubandalagið, EB, fái
yfirumsjón með stjórn fiskveiða við Svalbarða fái Noregur aðild
að bandalaginu, að sögn Dagbladet í Noregi. Blaðið segir að samn-
ingamenn Norðmanna í Brussel liafi vísað kröfunni algerlega á bug.
Norðmenn hafa krafist þess i
aðildarviðræðunum að fá að ráða
sjálfir yfir' fiskimiðum innan 200
sjómílna lögsögunnar við Sval-
barða og sama gildi um leyfi til
vinnslu hráefna á borð við olíu og
gas á hafsbotni. Krafa Spánveija,
sem barst til Brussel á miðviku-
dag, mun hafa valdið miklum
taugatitringi í röðum samninga-
mannanna norsku.
Spánveijar benda á að krafa
Norðmanna til yfirráða á fisk-
verndarsvæðinu við Svalbarða
styðjist við veik alþjóðalagarök.
Finnar eru eina þjóðin sem viður-
kennt hefur kröfur Norðmanna til
þess að stjórna fiskveiðum á svæð-
inu.
Segjast hafa sögulegan rétt
Auk ofangreindrar kröfu vilja
Spánveijar fá að veiða aukalega
7.000 tonn af fiski í norskri fisk-
veiðilögsögu og krefjast þess að
gildandi skiptingu á sameiginleg-
um kvóta EB-landa í lögsögunni
verði breytt. „Við höfum söguleg-
an rétt til þorskveiða á miðum við
Noreg,“ sagði Alberto Navarro
Gonzales, fulltrúi í spænska sjáv-
arútvegsráðuneytinu.
-----*-*-■*---
Hagvaxtaraukn-
ingíBretlandi
London. Reuter.
HAGVÖXTUR í Bretlandi er lík-
lega meiri en opinberar tölur gefa
til kynna og líklegt er, að atvinnu-
Ieysi minnki verulega á árinu.
„Vöxtur efnahagslífsins er 3% og
líklega meiri miðað við heilt ár og
það er vafalaust skýringin á því, að
atvinnuleysi hefur minnkað meira en
búist var við,“ sagði breskur hag-
fræðingur í gær og eftir öðrum var
haft, að ársvöxturinn yrði örugglega
vel á fjórða prósentið.