Gefn - 01.01.1874, Blaðsíða 50

50
Flokkunum D og E skipta sumir eptir tannfiögum (Radulae)
áhöfðinu. — F. Höfuðfa'tíngar (Cephakqjoda): fæturnir
á höfðinu í kríng um inunuinn; lifa í sjó og anda með
tálknum; sumir hafa kuðúng eða skel, sumir brjóskkendar
flögur limunum til stuðníngs; breyta litum og sýnast bláir,
rauðir, gulir eða brúnir. feir hafa stór augu og greinileg
heyrnartól. Sumir verða feykilega stórvaxnir (armur eða
fótur af einu slíku dýri, sem náðist við Elínarey, vav 25
feta lángur), og stundum hafa fjarska stór dýr af þessuni
flokki rekið upp hjá oss (1639 og 1790 '). í suðurlöndum
eru sumar tegundir hafðar til matar, en annars hvervetna
fyrir beitu. pau skiptast í tvítálkna og fertálkna; hinii
fyrnefndu hafa poka í sér, sem fylltur er dökkum safá, er
þéir gefa frá sér þegar þeir verða hræddir, og dökknar
sjórinn af honum; af því eru þeir kallaðir »kolkrabbar«,
sem er sama sem »smokkfiskur«, en það nafn er dregið af'
enu öðru eðli og útliti dýra þessara. Tvítálknarnir (Di-
branchiatá) hafa arma (fætur) með sogflögum, og skiptast
í tíarmaða (Decapoda) og áttarmaða (Odopoda). Til enna
tíörmuðu heyrir sá smokkfiskur, sem algengastur er hjá oss
(Ommastrephes).
7. Hryggdýr (Vertebrata) eru tvíhliðuð og hafa
brein og beinagrind, sem er búin holdi og felur taugar og
iður; rautt blóð og fullkomin skilníngarvit. I. Fiskar
(Pisces); flestir hreistraðir, kalt blóð, anda í sjó eða vatni
með tálknum; flestir leggja eggjum (gjóta hrognum), sumir
eiga lifandi únga. A. Brjóskfiskar (Selachii) haf'a
brjósk í beina stað og opt hrufótta húð (skráp). — 1.
Hákettir (Holocephali): munnurinn neðan á skoltinum,
með 4 beinflögum hið efra en 2 hið neðra, í tauna stað;
sporðlaus hali: geirnyt eða hafmús [háfmús, hámús] (Ghi-
maera). — 2. [>verkjaptar (Plagiostomi): munnurinn
*) þeim er lýst á sinn hátt af' Birni á Skarðsá og Eggert
Olafssyni.