Morgunblaðið - 16.09.1979, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. SEPTEMBER 1979
41
hina yngri menn, sem eiga verk í
hinum enda salarins. Þetta er
atriði sem margir mættu hug-
leiða.
Nýstefna í New York heitir
hin sýningin, sem ég hef verið að
minnast á. Þar kennir margra
grasa, og verður vart lagt nokk-
urt verulegt mat á allar þær
tilraunir og kapphlaup um það
að vera ekki eins og sá næsti.
Það getur bæði verið mjög frjótt
og nauðsynlegt í myndlist. En
það getur einnig verið kvilli, sem
getur orðið að illkynjuðu æxli,
sem vont er að fjarlægja. Það er
sumt á þessari sýningu, sem mér
fannst fengur að sjá. Nefni ég til
dæmis vatnslitamynd eftir hinn
fræga Christo, en þar gerir hann
frumdrög að olíutunnustafla.
Skemmtilegt verk er einnig
þarna að finna eftir Bob
Kushner, og marga aðra mætti
nefna. En þar sem ég kannast
við fá nöfn af þeim 50, sem
þarna eiga verk, held ég, að
betra sé að fara hægt í nafna-
upptalningu. Það hefur verið
sagt um það samfélag, sem New
York borg samanstendur af, að
það væri ekki hægt að fá svo
fáránlega hugmynd, að ekki væri
hægt að stofna söfnuð utan um
hana. Það má vel vera, að þessi
50 grafísku verk, sem nú eru á
Kjarvalsstöðum sanni þessa til-
vitnun, er ég nefndi hér áðan.
Hver veit, en einmitt svona
verkaði þessi deild á mig. Ég
verð að taka það fram hér, að ég
meina þetta ekki niðrandi. I
mínum augum er þetta einmitt
eitt af því, sem gefur New York
borg litbrigði, sem ekki er að
finna alls staðar. Ég er ekki í
neinum vafa um, að einmitt
þessi sýning á eftir að hafa áhrif
á marga af okkar yngstu kynslóð
í myndlist. Og sannast sagna er
þetta ekki ýkja langt frá því,
sem okkur er stundum boðið að
sjá í Suðurgötu 7.
Að mínum dómi græða þessir
50 listamenn ekki á því að hafa
Rauschenberg í návist sinni. Mér
finnst skemmtilegt og ánægju-
legt að sjá, hverjum stakkaskipt-
um starfsemin að Kjarvalsstöð-
um hefur tekið síðustu mánuði.
Það er enginn vafi á, að stefnt er
í rétta átt, en hvað það verður
lengi, skal ekki spáð um hér.
Valtýr Pétursson
saman við ýmsar sögur sem síðar
komu út með líku efni og sömu
hneigð. Elías Mar fer ekki illa út
úr þeim samanburði. Hann er
orðinn nokkuð þroskaður höfund-
ur þegar hann skrifar Vögguvísu.
Að vísu hefur Atómstöðin (1948)
haft gildi fyrir hann, enda birtast
í Vögguvísu keimlíkar persónur og
í Atómstöðinni. En höfundur
Vögguvísu er yngri og furðulega
sjálfstæður þegar alls er gætt.
Vögguvísa kemur nú út í skóla-
útgáfu og er það að vonum. Hún er
að mörgu leyti heppileg lesning
fyrir þá sem vilja kynna sér þróun
íslenskrar skáldsagnagerðar með
það í huga að átta sig á ýmsum
helstu skáldsögum síðustu ára-
tuga.
lesandanum opnast nýr heimur.
Þegar birtar eru ljóðaþýðingar í
bókum má aldrei þýða „lauslega",
það er bannorð góðra þýðenda. En
ánægjulegt er að ungir höfundar
skuli hafa uppgötvað Lean Niels-
en.
Það er ef til vill besti skólinn
fyrir þá sem ætla sér að verða
skáld að lesa verk góðra skálda og
ekki eingöngu þeirra sem fengið
hafa á sig gæðastimpil íslenskra
bókmenntamanna.
Um söngvarann Eric Burdon
segir Pétur Svarfaðardal að hann
eigi „eitthvað, sem enginn annar
á“ þótt „fáir á þessu menningar-
landi“ hafi heyrt á hann minnst.
Það getur verið nokkurs virði að
sjá út fyrir túngarð hinnar „ís-
lensku hefðar" með fullri virðingu
fyrir óþreytandi gæslumönnum
hennar og aðdáendum.
„Þangbrandur vegur Þorkel, andmælanda hins nýja siðar.“
Listkynning
frá
Kazakhstan
Eitt hið óheppilegasta, sem
getur komið fyrir þá, er efna til
myndlistarsýninga, hlýtur að
vera að dagblöð komi ekki út,
meðan á sýningum stendur. Mik-
il fyrirhöfn og gífurleg vinna
getur þá farið fyrir lítið, og er þá
ekki aðeins um fjárhagstjón að
ræða, heldur og það, að sýn-
inganna er hvergi getið á prenti
fyrir seinni tíma og geta þannig
týnst með öllu. Dagblöðin geta
sýninga yfirleitt vel í fréttum
miðað við það sem gerist erlend-
is og nokkur þeirra hafa fasta
gagnrýnendur, en sá fjölmiðill,
sem mestar vonir voru bundnar
við, þ.e. sjónvarpið, hefur brugð-
ist að mestu. Það er þó önnur
saga, sem ekki verður rakin hér.
Hér verður getið tveggja sýn-
inga, er báðar urðu fyrir barðinu
á verkfalli Grafíska sveinafél-
agsins. Er önnur þeirra rétt
hálfnuð, en hinni lýkur í dag,
sunnudag. í fyrra tilvikinu er
um að ræða listkynningu frá
Sovétlýðveldinu Kazakhstan.
Hefur hún verið í eystri gangi
Kjarvalsstaða. í seinna tilvikinu
kveður ung listakona sér hljóðs í
fyrsta skipti í Sýningarsalnum á
Suðurgötu 7.
Ég er einn þeirra, sem hafa
fjarska gaman af að rannsaka
hætti fjarlægra þjóða og þá
einkum það, sem að auganu
snýr, og læt því einskis ófreistað
til að sækja þjóðháttasöfn, þar
sem mig ber að garði. Sýningin á
Kjarvalsstöðum er frekar smá í
sniðum en þó um margt eftir-
tektarverð. Er hér um að ræða
sýnishorn listmuna og minja-
gripa, barnateikningar og ljós-
myndir, en sýningarefni þetta er
hingað komið fyrir milligöngu
Vináttufélagsins í Kazakhstan
og Sambands sovéskra vináttu-
félaga. Var hún opnuð með
viðhöfn föstudaginn 7. þ.m. og í
því tilefni tróð upp þjóðlaga- og
dansflokkurinn Ulítá frá Kaz-
akhstan. Var það eftirminnileg
sjón og full yndisþokka.
I sýningarskrá getur m.a. að
lesa þessa klausu: „Fyrir Októ-
berbyltinguna 1917 var mynd-
listarsköpun íbúa Kazakhstan
takmörkuð við svokallaða nytja-
list, þ.e. gerð hagnýtra hluta til
nota í daglegu lífi og starfi
hirðingjaþjóðar. Með breyttum
þjóðfélags- og atvinnuháttum og
nýjum viðhorfum í kjölfar bylt-
ingarinnar var rutt úr vegi þeim
Sýn Hildiglúms: Hann þóttist sjá mann á gráum hesti. Hann bar
skjótt yfir og hafði logandi brand i hendi. Hann var svartur sem
bik.
(Báðar myndirnar eru myndskreytingar við Njálu eftir Viktor
Vasiljevich Prokofief f. 1934).
höftum, sem stóðu myndlistinni
í þessu Miðasíulandi fyrir þrif-
um, svo sem gerðu kreddur og
fyrirmæli islamskrar strang-
trúar, er leggja blátt b^nn við
hvers konar myndgerð lifandi
hluta. Myndlist í þröngum skiln-
ingi orðsins á sér því innan við
60 ára sögu í Kazakhstan."
Hér er því miður um hreinan
áróður eða vanþekkingu að ræða,
því að islömsk sjónlist er fjöl-
breytilegur og undursamlegur
kafli í myndlistarsögunni, er
hófst með sjálfstæði islams árið
622 og er tómt mál að setja alla
slíka iðju undir hatt notagildis
einvörðungu. Því eru það algjör
öfugmæli að tala um að losa
listsköpun úr viðjum, en víst má
vera, að nýjum herrum fylgja ný
viðhorf og nýir siðir.
Flestir ef ekki allir hlutir á
sýningunni sprengja einmitt
hugtak hins hagnýta gildis, því
að hér er um frjósaman akur
myndræns skreytigildis að ræða,
skoðandinn sér þetta í fjöl-
breytileika listmunanna og ynd-
isþokka margvíslegra þjóðbún-
ingá og er þetta einmitt erfða-
venja úr grárri forneskju og
kemur ekki Októberbyltingunni
par við.
Hins vegar má tala um ein-
hæfni í myndsköpun nútíma-
listamannanna á sýningunni,
þeirra Évgení M. Sidorkins (f.
1930) og Viktors Vasiljevich
Prokofiev (f. 1934), og er það þó
enginn áfellisdómur yfir list
þeirra. Sidorkin gerir einfaldar
Myndllst
eftir BRAGA
ÁSGEIRSSON
myndir, hvítar línuheildir á
svörtum grunni, en Prokofiev
gerir blæbrigðaríkar svartlist-
armyndir. Blæbrigðin byggjast
þó frekar á mismunandi sögu-
efni, því að í heild eru myndirn-
ar mjög keimlíkar að allri gerð
og eru mjög rússneskar að yfir-
bragði. Myndefnið er sótt í Njálu
og er áhugavert að fylgjast með
því, hvernig þessi fjarlægi
myndlistarmaður meðhöndlar
efnið. Hér er komin enn ein
sönnun um lifandi áhuga út-
lendra myndlistarmanna á
myndefni úr fornsögum okkar.
Þetta eru ljóðrænar myndir og
geta á köflum minnt á Barböru
Arnason, en eru grófgerðari og
einhvern veginn virka vopn og
verjur framandi á undirritaðan.
í stuttu máli var mjög
ánægjulegt að fá þessa sýningu
hingað og eiga aðstandendur
hennar miklar þakkir skilið. Ég
hefði þó óskað eftir viðameiri
sýningu bæði á listmunum og
myndlist.
Sýning Steinunnar Þórarinsdóttur
Steinunn Þórarinsdóttbr hjá einni mynda sinna í Sýningarsalnum í Suðurgötu 7.
í Sýningarsalnum á Suðurgötu
7 hafa undanfarnar tvær vikur
verið til sýnis nokkur skúlptúr-
verk ungrar listakonu, Steinunn-
ar Þórarinsdóttur að nafni.
Undirritaður þekkir ekkert til
listakonunnar né verka hennar,
en hún mun hafa lokið BA-prófi
í listum sl. vor og fór allt
listnám hennar fram í Ports-
mouth í Englandi. Má enda
eðlilega kenna sterkra enskra
áhrifa í myndsköpun ungfrúar-
innar og virka myndir hennar
meira á mig sem tilraunir með
ýmis efni en endanlega mynd-
gerð. Ungfrúin vinnur hins veg-
ar verk sín af mikilli alúð og
getur það bent til, að hér sé á
ferð efni í átakamikinn lista-
mann. Verkin á sýningunni eru
hins vegar fá og munu flest ef
ekki öll vera unnin innan veggja
skólastofunnar, svo að hér ber að
fara varlega með notkun lýs-
ingarorða svo og framtíðarspá-
dóma. En hún skal boðin vel-
komin í raðir íslenzkra mynd-
listarmanna og myndir hennar
hefðu vissulega auðgað og aukið
á fjölbreytni nýafstaðinnar
sumarsýningar Myndhöggvara-
félagsins á Kjarvalsstöðum.
Hefðu að auki vafalítið notið sín
betur þar en í hinum þröngu
húsakynnum Sýningarsalarins á
Suðurgötu 7.
Inntakið í myndum Steinunn-
ar mun öðru fremur vera ein-
manaleiki mannsins í lokuðum
og stöðluðum heimi og sem
slíkar virka þær í senn óhugnan-
legar og magnþrungnar, eru um
leið stórum hrifmeiri flestu því,
sem áður hefur sést af líkum
toga á þessum stað. Væri næsta
fróðlegt að sjá myndir hennar í
nágrenni við málverk Gunnars
Arnar, þar sem hann gengur út
frá líku þema.
Af myndunum á sýningunni er
nr. 6 mér minnisstæðust, en mér
þykir hún í senn einföldust og
mögnuðust.
Bragi Ásgeirsson.