Morgunblaðið - 15.04.1983, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 15. APRÍL 1983
Anna G. Kristjáns-
dóttir — Minning
Fædd 17. júlí 1900
Dáin 9. aprfl 1983
Látin er í Reykjavík frú Anna
Guðrún Kristjánsdóttir, sem eldri
Reykvíkingum var að góðu kunn
og lengi bjó að Sóleyjargötu 5 hér
í borg. Þessi merka kona var borin
og barnfædd Reykvíkingur, nánar
tiltekið í Vesturbænum, dóttir
hjónanna Kristjáns Bjarnasonar,
skipstjóra, og Jóhönnu Gestsdótt-
ur, sem andaðist í hárri elli hjá
syni sínum, Kristjáni Péturssyni,
skipstjóra, og fjölskyldu hans að
Stýrimannastíg 7. Albræður önnu
voru tveir, Bjarni, fv. skipstjóri,
sem enn er á lífi og býr í Halifax í
Kanada, og Markús, tónskáld, sem
andaðist ungur að árum. Hálf-
systkini Önnu voru tvð, Ásta Pét-
ursdóttir, sem nú er látin og gift
var Birni ólafssyni fyrrum ráð-
herra, og Kristján Pétursson,
skipstjóri, sem lifir systur sína.
Að hætti ungra stúlkna um og
eftir aldamótin fór Anna í
Kvennaskóiann í Reykjavík og bjó
sig undir lifsstarfið, en árið 1923
giftist hún Gunnlaugi Einarssyni,
háls-, nef- og eyrnalækni, og eign-
aðist með honum tvö börn, Krist-
ján, tannlæknir, sem kvæntur var
Helgu Þórðardóttur, en Kristján
andaðist eftir stutta legu á sjúkra-
húsi árið 1971, og Unni Dóru Hag-
an, sem giftist Eiríki Hagan, for-
stjóra, og búa þau hjón í Toronto í
Kanada. Eru niðjar frú önnu
orðnir 10 talsins. Gunnlaugur
læknir andaðist árið 1944. Á heim-
iU þeirra hjóna ólust einnig upp
bróðurdóttir Gunnlaugs, Steinunn
Vilhjálmsdóttir Snædal, sem and-
aðist árið 1974, og bróðursonur
hans, Gunnlaugur Snædal yfir-
læknir. Litu hjónin á þau sem sín
eigin börn.
Verða nú þáttaskil í lífi frú
Önnu, er hún giftist sr. Ragnari
öfeigssyni á Fellsmúla og flyst
þangað vorið 1948. Var sr. öfeigur
prófastur orðinn ekkjumaður, en
frá því er frú ólafía dó, höfðu
feðgarnir notið þjónustu aldraðr-
ar konu, Ingigerðar Brynjólfs-
dóttur, sem þjónað hafði heimil-
inu af einstakri samviskusemi í 50
ár. Hélt hún starfi sínu áfram
fyrir heimilið, þó að ný húsmóðir
væri tekin við, og vann Fellsmúla-
heimilinu, þar til sr. Ragnar and-
aðist. Er skemmst frá því að segja,
að þau átta ár, sem frú Ánna átti
heima hér austan fjalls, ávann
hún sér virðingu og þökk sóknar-
barna sr. Ragnars fyrir þokkafulla
framkomu, alúð og hjartahlýju,
sem henni var bæði eiginleg og
eðlileg. Frú Anna var sérstaklega
fríð sýnum og bar mikla persónu.
Hún var fíngerð kona og fegurð-
ardýrkandi. Og þó að hún hefði
aldrei fyrr búið í sveit eða komið
nálægt búpeningi, hikaði hún ekki
við að vinna hin grófari störf, ef
nauðsyn krafði. Var hún einkar
natin við lambær um sauðburð á
vorin og gætti þess að koma lömb-
um á spena eða bjarga þeim úr
hraungjótum ef þess var þörf.
Frú Anna kom eins og sólar-
geisli inn í líf sr. Ragnars og bar
birtu með sér inn á heimili sókn-
arbarnanna. Hún var boðberi
þeirrar menningar, sem hún ólst
upp við frá barnæsku og hafði
m.a. kynnst bæði innan lands og
utan. Hún var tungumálamann-
eskja og talaði auk norðurlanda-
málanna bæði ensku og þýsku
reiprennandi. Á yngri árum sínum
fór hún margar ferðir til útlanda
með fyrri manni sínum og komst
þá í snertingu við það besta í
menningu Norðurlanda og Evr-
ópu. Er auðskilið, að slfkar ferðir
hafi ekki látið hana ósnortna, svo
listelsk kona, sem frú Ánna var.
Hún var unnandi fagurrar tónlist-
ar og lék ágætlega á píanó. En
fyrst og fremst voru hannyrðir
hennar hrein snilldarverk. Prýddi
hún heimili s(n með útsaumuðum
veggteppum og dúkum, sem hún
gaf börnum sínum. Voru verk
þessi annáluð fyrir fagurt hand-
bragð. Eitt sinn, er hún var stödd
hjá dóttur sinni í Kanada, var hún
tvívegis beðin að sýna verk sín í
sjónvarpi og sýndi hún þá m.a.
Maríudúk, þar sem saga Maríu
Guðsmóður er sögð í myndum, og
Marteinsdúk, sem lýsir ævi heil-
ags Marteins frá Tour, en af hon-
um voru gerð jólakort fyrir þrem
árum og seld til ágóða fyrir barna-
spítala-sjóð Hringsins. Saumaði
frú Anna þennan Marteinsdúk í
minningu seinni manns sins, en sr.
Ragnar andaðist árið 1955. Vöktu
þessi verk hennar verðskuldaða
athygli og fékk hún mörg álitleg
tilboð í þau, en verk hennar voru
ekki föl fyrir peninga.
Á prestsfrúarárum sínum hér
fyrir austan gekk hún i kvenfélag
sveitarinnar og leitaðist við að til-
einka kvenfélagskonum eitthvað
af þekkingu sinni. Var það þakk-
samlega þegið og munu kvenfé-
lagskonur ávallt minnast heiðurs-
félaga síns með virðingu og þökk.
Hugljúfar persónulegar minn-
ingar geymast mér um frú önnu. I
þau 28 ár, sem ég hef verið þjón-
andi prestur á Fellsmúla, hefur
hún á hverjum jólum sent mér
jólakerti til þess að jólaljósin
mættu loga á heimili minu, og
gilti þá einu, hvort hún var heima
í Reykjavík eða erlendis. Síðasta
koma frú önnu i Landsveit var á
50 ára vigsluafmæli Skarðskirkju
í september 1981.
Eftir andlát seinni manns síns,
flutti frú Anna til Reykjavikur.
Tók hún þar þátt i margvíslegu
félagsstarfi, því að starfsþrek
hennar var með ólíkindum og iðju-
laus gat hún ekki verið. Starfaði
hún m.a. í kirkjunefnd kvenna
Dómkirkjunnar, Co-frimúrara-
reglunni og Golfklúbbi Reykjavík-
ur. Hafði fyrri maður hennar,
Gunnlaugur læknir, verið einn af
stofnendum klúbbsins. Náði frú
Anna mikilli leikni í golfi og fór
nokkrar ferðir til Skotlands til að
leika þá list, sem fulltrúi íslands.
Þessi er í stórum dráttum hin
ytri ævi- og lífsreynslusaga frú
Önnu G. Kristjánsdóttur. Hún er
saga mikilhæfrar mannkostakonu,
sem tókst á við lifið með djörfung
í bjartsýnni trú og lét aldrei bug-
ast, þó að hún fengi oft á tíðum
storminn í fangið. Ung hafði hún
orðið að sjá á bak föður sínum og
bróður, tveim eiginmönnum og
einkasyni. Er mér minnisstæður
sálarstyrkur hennar, þegar hún
varð að sjá á bak Kristjáni syni
sínum í blóma lifsins. Þá sagði
hún við mig: „í lífi minu gerist
alltaf eitthvað þessu líkt um pásk-
ana.“ Hún hafði rétt að mæla.
Nánustu ástvinir hennar dóu allir
í apríl um páskaleytið. Sjálf fékk
hún heilablóðfall á páskadag og
lést tæpri viku síðar. Ég sakna frú
önnu, en gleðst í þeirri trú, að hún
hafi nú fengið að hverfa inn i
páskabirtuna, þar sem hinn upp-
risni frelsari er allt í öllu. Ég flyt
kveðju og þakkir safnaðarfólksins
i Fellsmúlaprestakalli og votta
vandamönnum frú önnu innilega
samúð. Ég samgleðst þeim öllum
að hafa átt hana að ættingja og
ástvini. Blessuð sé minning henn-
ar.
Hannes Guðmundsson,
Fellsmúla.
Laugardaginn 9. apríl sl. lézt i
Landspítalanum merkiskonan
Anna Kristjánsdóttir, áður til
heimilis að Sóleyjargötu 5 hér í
borg.
Anna var móðir Kristjáns
Gunnlaugssonar, tannlæknis,
skólafélaga mins og æskuvinar.
Ég kom fyrst á heimili önnu 1935,
þegar við Kristján vorum saman í
Miðbæjarskólanum, en verulegur
samgangur var ekki fyrr en 1941,
þegar við Kristján voru bekkjarfé-
íagar í menntaskóla og hélzt alla
tíð. Vinátta við heimili önnu var
mér mikils virði í uppvextinum.
Anna var glæsileg kona, glað-
vær, listfeng og dugmikil, sem
með móðurlegri umhyggju sýndi
fyrirferðarmiklum táningum um-
burðarlyndi og skilning.
Anna og Gunnlaugur Einarsson,
læknir, fluttu að Sóleyjargötu 5
um áramótin 1927—28 og bjó hún
þar til 1971, er Kristján sonur
hennar lézt.
Dr. Gunnlaugur lézt árið 1944 af
afleiðingum bifreiðaslyss er hann
lenti i ári áður, og hafði það eðli-
lega mikil áhrif á heimilið að Sól-
eyjargötu 5.
Þrátt fyrir áfallið hélt Anna
ávallt reisn sinni, enda starfaði
hún mikið í andlegum félagsmál-
um. Þann 4. apríl sl. hafði hún
verið 50 ár co-frimúrari og einnig
meðlimur i stúkunni Septimu i
Guðspekifélaginu, og á báðum
þessum stöðum lék hún oft á orgel
eða pianó á samkomum. Hún var
ritari í stjórn Reykjavikurfélags-
ins í mörg ár og starfaði í Kirkju-
nefnd kvenna í Dómkirkjunni í 22
ár.
Listrænir hæfileikar önnu
komu meðal annars fram i út-
saumi á trúarlegum listaverkum
frá miðöldum, t.d. Marteinsdúkn-
um frá Cluny-safninu i Paris og
Mariudúknum á safni i Kaup-
mannahöfn.
Árið 1934 var dr. Gunnlaugur
einn af hvatamönnum og stofn-
endum Golfklúbbs Reykjavíkur og
tók Anna strax virkan þátt í fé-
lagsstarfinu og lék hún golf þar til
fyrir ári. Hún vann oft til verð-
launa og var t.d. kvennameistari
þegar hún var komin að sjötugu.
Hún ferðaðist í mörg ár til
Skotlands með hópi íslenzkra kylf-
inga til lítils þorps, North Berwich
í East Lothian. Góður vinur minn
í hópnum sagði að Anna hefði ver-
ið, þegar hún var tvítug, i eitt ár á
skosku heimili i næsta nágrenni
við þennan fallega stað.
Anna fór margar ferðir til
Kanada, þar sem búa dóttir henn-
ar Unnur Dóra og maður hennar,
Eiríkur Hagan, og var þar oft
langdvölum á sumrin.
Ég votta Unni Dóru, Helgu,
barnabörnum og öðrum aðstand-
endum samúð mína.
Að lokum kveð ég aldinn vin og
óska henni fararheilla með sitt
góða andlega veganesti.
Guðmundur Einarsson
Haustið 1937 kom ég fyrst til
langdvalar að Sóleyjargötu 5, i
Reykjavík. Gunnlaugur Einars-
son, læknir, föðurbróðir minn og
Anna Kristjánsdóttir kona hans,
buðu mér til sín er fyrirhugað var
að ég settist á skólabekk í Reykja-
vik. Þau höfðu fáum árum áður
boðið til dvalar Steinunni Vil-
hjálmsdóttur, bróðurdóttur Gunn-
laugs. Dvaldist hún þar sin
kvennaskólaár og um nokkurra
ára bil eftir þau, er hún starfaði
sem aðstoðarstúlka á lækninga-
stofu hans. Dvöl min hjá þeim
hjónum varaði alls 7 ár, en Gunn-
laugur lézt vorið 1944. Það voru
daprir aprildagar þetta vor. Þessi
atvik eru nú rifjuð upp þegar
Anna er til grafar borin á sinu 83.
aldursári.
Fleiri svipmyndir koma i hug-
ann frá Sóleyjargötunni. Gesta-
gangur var mikill, bæði voru þau
hjónin vinamörg og löðuðu að sér
gesti, bæði erlenda og innlenda,
víðsvegar af landinu og dvöldu
sumir um lengri tíma.
Mikil glaðværð ríkti, enda létt
yfir húsráðendum. Anna var t.d.
mjög músikölsk eins og margir í
hennar ætt, og spilaði vel á pianó.
Við dvöl þeirra í Vínarborg, en þar
stundaði Gunnlaugur m.a. fram-
haldsnám sitt i háls-, nef- og
eyrnalækningum, kynntust þau
einmitt mörgum hljómlistar-
mönnum er svip settu & músiklíf
landsins á þessum árum sem enn
þann dag í dag. Voru þeir oft gest-
ir á heimili þeirra og þá leikin
klassísk músik og Vínarsöngvar.
Önnu var margt annað til lista
lagt. Hún var vel að sér í erlendum
málum og afar næm á réttan
framburð á þeim 4—5 tungumál-
um sem hún kunni vel. Þau hjónin
höfðu oft dvalið erlendis og kynnst
fólki víða um Evrópu. Var því viss
heimsborgarablær yfir heimilinu.
Þetta allt hafði mikil áhrif á þá er
í kringum þau voru bæði heima
fyrir og í þeim fjölmörgu félögum
er þau störfuðu i og ekki verða
rakin nánar hér.
Eins og getið er af öðrum var
Anna listakona á sviði hannyrða.
Hún týndi ýmsar jurtir úti í nátt-
úrunni og bjó sjálf til þá liti er
hún notaði við litun á garni til
hannyrða.
Dugnaður hennar var einstakur.
Hún var fljót að tileinka sér nýj-
ungar og leggja á nýjar leiðir.
Þetta kom einmitt vel i ljós er hún
giftist siðari manni sínum, séra
Ragnari ófeigssyni i Fellsmúla.
Hún var mjög áhugasöm um að
læra fljótt hin margvislegustu
störf er tilheyra húsmóðurstörf-
um í sveit og vel er lýst af séra
Hannesi Guðmundssyni í minn-
ingargrein hans. Þvi miður átti
hún ekki því láni að fagna að njóta
samvista við séra Ragnar nema fá
ár.
Anna bar aldurinn vel. Allt
fram á sl. ár tók hún þátt i marg-
vislegum félagsstörfum t.d. i þágu
aldraðra.
Hún fór árlega til sumardvalar
til dóttur sinnar og tengdasonar i
Kanada. Á sl. sumri er hún var
stödd vestanhafs, fékk hún fyrstu
aðkenningu að heilablóðfalli. Eftir
það gekk hún ekki heil til skógar
en dvaldi lengst af á sjúkrahúsi,
en þó andlega hress allt fram i
byrjun þessa mánaðar.
Lífsstarfi merkrar konu er lok-
ið. Hún hafði mikið til brunns að
bera og miðlaði öðrum af örlæti.
Það eru margir sem minnast
hennar með þakklæti i huga.
Blessuð sé minning hennar.
Gunnlaugur Snædal
Sveinn Gunnar
Gylfason — Kveðja
Kveðja frá
skákfélögum
Á páskadagskvöld barst okkur
sú frétt að Sveinn félagi okkar
væri alvarlega veikur, og á miðj-
um næsta degi barst harmafregn-
in um andlát hans.
Nóbelsverðlaunaskáldið Marqu-
es sagði i sjónvarpsviðtali i vetur
að það óréttlátasta í þessum heimi
væri dauðinn. Aldrei er hann
óréttlátari en þegar hann ber að
dyrum hjá æskufólki í blóma lffs-
ins.
Snemma hneigöist hugur Sveins
að skákiþróttinni, og fann hann
hugsun sinni fljótlega farveg í
þeirri íþrótt. Móðir hans, Guðrún
Jónsdóttir, fóstra og kennari,
kenndi honum að tefla er hann var
6 ára gamall, en 8 ára hóf hann
feril sinn í Skákfélagi Keflavíkur.
Oft var hann þá í fylgd með afa
sfnum, Jóni Sæmundssyni, og at-
hygli vakti hve vel fór á með þeim
frændum.
Sveinn vann sér oft titilinn
Unglingameistari Keflavíkur, og
var honum snemma leyft að keppa
með sterkustu skákmönnum Suð-
urnesja. Ekki lét hann á sig fá
þótt róðurinn væri þungur, en
stórstfgar hafa framfarirnar orðið
þvi hann varð í 1.—2. sæti i
Hraðskákmóti Suðurnesja 1978.
Var hann þá 11 ára gamall. Það ár
flutti hann til Danmerkur með
foreldrum sinum, Gylfa Guð-
mundssyni, núverandi skólastjóra
Grunnskóla Keflavikur, og áður-
nefndri móður sinni. Settust þau
að í Kaupmannahöfn og var eitt
fyrsta verk Sveins að leita uppi
skákfélag. Inngöngu fékk hann í
skákfélag sem hét Odysseifur.
Eftir að hafa sigrað í fyrsta móti
sínu í því félagi var hann tekinn i
meistaraflokk Gladsaxe-félagsins,
en þar tefldu aðeins fullorðnir
menn. Mesta athygli vakti Sveinn
er hann hlaut Amtsmeistaratitil
Kaupmannahafnar 1978. í mótinu
tóku þátt fulltrúar allra hverfa
Stór-Kaupmannahafnar í hans
aldursflokki. Var það enginn ann-
ar en Bent Larsen sem afhenti
honum verðlaunin. Sveinn tefldi
það ár í deildarkeppni með félög-
um sinum i Gladsaxe, og sýnir það
hve mikils hann hefur verið met-
inn.
Ári seinna er hann kominn
heim og tefldi í Unglingameist-
aramóti íslands, en þar mega tefla
þeir sem yngri eru en 20 ára. Með-
al þátttakenda voru þekktir
skákmenn: Lárus Jóhannesson,
Guðmundur Gfslason o.fl. Sveinn
sigraði í þvi móti aðeins 14 ára
gamall. Skáksamband íslands
heiðraði Svein með því að senda
hann í skákskóla i Fredrikstad í
Noregi 1981. Fór hann einn í það
ferðalag, og brást sú aðstoð er
skákmenn i Osló höfðu lofað að
veita honum til þess að komast f
áfangastað. Ber sú ferð vitni um
dug Sveins og æðruleysi sem ein-
kenndu hann alla tíð.
Þau ár sem Sveinn var með
okkur tefldi hann i flestum deild-
arkeppnum, og til hinstu stundar
var hann trúr áhugamáli sínu.
Hann hóf keppni í Skákþingi ís-
lands nú um páskana er kallið
kom svo óvænt.
Nú á kveðjustundinni kemur í
hugann vísan góða úr Hávamál-
um:
Deyr fé
deyja frændr,
deyr sjálfr it ninii,
en orðstírr
deyr aldregi
hveim er sér góóan getr.
Við færum foreldrum, systkin-
um og öllum vandamönnum
Sveins einlægustu samúðarkveðj-
ur okkar, og alúðarkveðju vorum
við beðnir að flytja frá stjórn
Skáksambands íslands.
Félagar úr
Skákfélagi Keflavíkur.