Morgunblaðið - 14.06.1983, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 14. JÚNf 1983
39
María Kristjáns-
dóttir - Minning
Fædd 24. desember 1897
Dáin 4. júní 1983
María Kristjánsdóttir fæddist
24. desember 1897 í Grísatungu í
Stafholtstungum. Þar ólst hún
upp að mestu. Foreldrar hennar
voru Þuríður Helgadóttir og
Kristján Kristjánsson.
Ég man ekki þegar María kom
til foreldra minna í Hlöðutún, þá
innan við fermingu. En elsta syst-
ir mín, Anna, man það vel — og
það sem hér er sagt frá þeim árum
eru hennar orð. Eg man hana þó
frá síðari hluta þess tímabils sem
hún dvaldi í Hlöðutúni því þar var
hún í mörg ár. Á seinni árum hitti
ég hana við og við.
í Grísatungu var ekki mikill
auður í garði og ekki mun alltaf
hafa verið mikil björg í búi, eins
og títt var á þeim árum. En hús-
freyjan, Þuríður, var snillingur í
allri meðferð á því, sem hún hafði
undir höndum, enda urðu öll börn-
in, tólf að tölu, hraust og heilbrigð
og náðu fullum þroska, hvert öðru
mannvænlegra.
Það sem einkenndi Maríu alla
tíð var það, að hún var fríð og
fönguleg og skaplyndið með ein-
dæmum gott. Aldrei virtist hún
öðruvísi en í góðu skapi, alltaf glöð
og góð innan um allt þetta krakka-
stóð, fyrst heima hjá henni og svo
hjá okkur, við vorum sjö talsins.
Til hinstu stundar brást þetta
skaplyndi aldrei þó ævi hennar
væri oft erfið og alltaf gat hún
skemmt sér innilega ef tækifæri
gafst. í skóla var hún ekki nema í
barnaskóla hjá föður okkar, en
hún hafði mjög gaman af að lesa
og las alla tíð mikið af skáldsögum
og lifði þá alveg með sögupersón-
unum. I gamla daga hjá okkur
fengu stúlkurnar oft lánaðar sögu-
bækur hingað og þangað og töluðu
þá mikið um efni bókanna á dag-
inn þegar verið var að vinna verk
sem voru hentug til samræðna,
svo sem lú garð, kljúfa tað og svo
við þvottabalann.
Á vetrarkvöldum var alltaf lesið
upphátt. íslendingasögur og fleira
sem til var á heimilinu og annað
sem til náðist, svo og Lestrarfé-
lagsbækurnar, sem sendar voru
bæ frá bæ og voru mikill gleði-
gjafi. Þá var María hrifin — næst-
um ástfangin — af sumum forn-
köppunum og öðrum söguhetjum,
eins og til dæmis þegar Sögur
herlæknisins voru lesnar, þá sagði
María einn daginn upp úr eins
manns hljóði: „Ó, hann Bertel-
skjöld." Var þá að hugsa um sögu-
efnið frá kvöldinu áður.
Við stöndum í mikilli þakkar-
skuld við hana, hún var okkur góð
barnfóstra og góður félagi.
En við uxum úr grasi og hún fór
frá okkur, þá í vist, sem svo var
kallað, til Reykjavíkur. Þá var
kaupið við slík störf svo lágt að
hún þurfti að fara í kaupavinnu á
sumrin til að geta klætt sig. Var
hún meðal annars í kaupavinnu
hjá séra Einari Pálssyni í Reyk-
holti í Borgarfirði og á fleiri góð-
um bæjum.
María giftist aldrei, en hún
eignaðist yndislegan dreng, sem
húsbændur hennar, Ingibjörg og
Sigurður Þorsteinsson, húsa-
smíðameistari, Þingholtsstræti 7
hér í borg, tóku í fóstur. Hún vann
þó áfram á heimilinu og gat þvi
alltaf verið nálægt drengnum sín-
um. Þá var erfitt að vera einstæð
móðir. — Og lífið er einatt óvægið.
Drengurinn litli dó aðeins fjög-
urra ára gamall.
Síðan vann María hér í Reykja-
vík við ýmis störf, ekki ætíð þau
léttustu.
Síðustu æviárin dvaldist María
á Dvalarheimili aldraðra við
Dalbraut. Þar undi hún hag sínum
vel. Fyrir nokkrum vikum veiktist
hún og þurfti aö ganga undir upp-
skurð í Landspítalanum. Þar var
vel hugsað um hana og allt gert
fyrir hana sem hægt var. En fljótt
varð ljóst að hún myndi ekki eiga
afturkvæmt í notalega herbergið
sitt á Dalbrautinni. Það smá dró
af henni uns yfir lauk. Aldrei
kvartaði hún um eitt né neitt. Hún
var vön að hjálpa sér sjálf hávaða-
laust. Að venju tók hún því sem
koma átti með sama umburðar-
lyndi og jafnaðargeði eins og hún
Eva Maria Jóns-
dóttir - Minning
hafði gert gegnum tíðina. Ferðin
allra var farin.
Ég leyfi mér fyrir hennar hönd
að kveðja samferðafólkið á Dal-
brautinni og þá sem önnuðust
hana á Landspítalanum með eftir-
farandi orðum Hallgríms Péturs-
sonar:
Kveð ég í Gudi góóan lýó,
gleóilegar |>eim nætur býó,
þakkandi öllum þeirra styrk
þjónustu, hjálp og ka rlt iksvt rk.
Systkinum hennar sendum við
samúðarkveðj ur.
Ragnheiður Brynjólfsdóttir
Stórbruni
í Indlandi
Nýju DELHÍ, Indlandi, júní. AP.
ELDUR, sem logsuðumenn hrundu
óvart af stað, læsti sig upp um efri
hæðir fjórtán hæða stórhýsis f Nýju
Delhí í dag með þeim afleiðingum að
þrjú hundruð manns lokuðust inni
tímum saman og að minnsta kosti
einn brunaliðsmaður lét lífið.
Að sögn lögreglu átti eldurinn
upptök sín í miðri byggingunni
þar sem logsuðumenn voru að
vinnu og mun neisti hafa komist í
olíu. Þeir, sem í byggingunni voru,
munu allir hafa flúið út á svalir
byggingarinnar eftir að eldur og
reykur fylltu neyðarútganga. Mun
öllu fólkinu hafa verið bjargað, ef
frá er talinn áðurnefndur björg-
unarmaður og einn annar, sem
ekki er enn vitað um.
Fædd 15. september 1977
Dáin 8. júní 1983
Eva María varð aðeins fimm ára
gömul þegar hún var kölluð héðan.
Þessi litla stúlka var samt búin að
reyna erfiðleika lífsins. Hún virt-
ist því vera miklu eldri en hún var.
Með þolinmæði sem einkenndi
lundarfar hennar barðist hún við
sjúkdóminn af mikilli hreysti, sem
yfirbugaði hana þó að lokum. For-
eldrar hennar, Hafdís Héðins-
dóttir og Jón Þór Þórólfsson, stóðu
styrk við hlið hennar og þreyttust
ekki á að uppörva hana og gera
henni þessar erfiðu stundir létt-
bærar. Við stöndum öll svo ráða-
laus frammi fyrir slíkum vágesti
og það er þungbært fyrir foreldra
að horfa upp á litla barnið sitt
verða að líða án þess að geta
hjálpað því. Nú hefur Eva María
fengið hvíldina og er það huggun
eftir allt þetta stríð.
Eva María var fallegt og efni-
legt barn, sem sýndi sig í því
þakklæti sem hún átti alltaf til
fyrir allt það sem fyrir hana var
gert. Við munum seint gleyma
stóru, saklausu, spurulu augunum
hennar og háttvisri framkomu
þótt hún væri aðeins barn.
Þessar minningar um yndislegt
barn munu verða huggun foreldr-
um, systur, öfum og ömmum og
öðrum ættingjum og vinum gegn
harmi.
Ég veit að foreldrar hennar
hugsa með innilegu þakklæti til
alls þess starfsfólks á barnadeild
Landspítalans, sem af hjartahlýju
og alúð önnuðust hana í því þunga
veikindastríði sem hún mátti
ganga í gegnum.
Fyrir hönd fjölskyldu minnar
sendi ég ættingjum hennar inni-
legar samúðarkveðjur á þessari
erfiðu stund.
Guð veiti ykkur styrk í sorg
ykkar.
Sigríður Einarsdóttir
Okkur langar að minnast Evu
litlu Maríu með þessu ljóði
Matthíasar Jochumssonar nú er
hún verður lögð til hinstu hvíldar.
Hryggð og sár,
brosin fá, en fleiri lár —
hvaó er aó æórast, hvaó er aó láta,
hvaó er aó syrgja, trega, ^ráta?
Ilennar voru helztu ár
hryggð »g t»r-
llægt og rótt!
Allt þitt líf var hreint og hljótt.
Kn í kuldans stranga stríói
stríddir þú meó hjartaprýói;
bauóst í (íuói góóa nótt.
Ilægt og rótt!
Ilöfum hljótt,
hún á nú svo hægt og rótt.
Vertu sæl, vor Ijúfa lilja,
litla stund vér hljótum skilja.
Ilvíl í Guói, góóa nótt!
Ilöfum hljótt!
Kar vel heim,
heim í Drottins dýróargeim!
Náó og miskunn muntu finna
meóal dýrstu vina þinna;
frióarkveóju færöu þeim.
Kar vel heim!
Foreldrum og litlu systur send-
um við innilegustu samúðarkveðj-
ur.
Ransý og Siggi.
Hjónaminning:
Elín Guðjónsdóttir
Helgi Kjartansson
Elín Guðjónsdóttir, eða Ella í
Hvammi eins og nánustu kunn-
ingjar kölluðu hana oftast, var
fædd 14. júní 1902.
í þau 40 ár sem við áttum sam-
leið var það nær ófrávíkjanleg
regla að heimsækja hana þann
dag, svo það er við hæfi að minn-
ast hennar nú nokkrum orðum, en
hún lézt þann 11. nóv. 1982.
Ella fæddist í Reykjavík, en
fluttist ung að árum að Miðfelli í
Hrunamannahreppi. Þar bjuggu
foreldrar hennar í nokkur ár, eða
þar til þau fluttust að Gröf í sömu
sveit og þar átti Ella heima, þang-
að til hún stofnaði sitt eigið heim-
ili.
Hún giftist árið 1926, Helga
Kjartanssyni í Hruna, f. 20. júlí
1895, og þar hófu þau sinn búskap.
Svo nátengd er minning þeirra
hjóna í hugum okkar, að ekki
verður annars minnst, án þess hitt
fylgi með.
Ella og Helgi reistu sér nýbýli í
sveitinni, sem þau nefndu Hvamm
og þangað fluttust þau á fardögum
1930.
Ekki fluttu ungu hjónin ein í
nýja húsið sitt, því að með þeim
fóru foreldrar Helga og nokkur
systkina hans og jafnvel vinnuhjú
frá Hruna.
í Hvammi bjuggu Ella og Helgi
allan sinn búskap, eða til ársins
1963, að synir þeirra tóku við bú-
inu. Þau eignuðust 4 börn, en þrjú
komust til fullorðinsára, tveir
synir og ein dóttir, sem öll hafa
gifst og eignast börn.
Þetta er í stórum dráttum
ramminn utan um farsæla sögu
þeirra hjóna.
Fjöldamörg börn önnur dvöld-
ust á heimili þeirra um lengri eða
skemmri tíma, þar á meðal
Reykjavíkurstrákur sem kom
þangað 9 ára gamall og átti síðan
hjá þeim sitt annað heimili og
fjölskyldu, unz hann fór að búa og
byggði bæinn sinn í túnfætinum
hjá Helga og Ellu.
Um þetta leyti kemur mín eigin
minning til sögunnar.
Ég kom að Hvammi fyrst árið
1942 í kaupavinnu og verður
ævinlega minnisstætt að koma á
það mannmarga heimili. Flestar
helgar um sumarið var lagt á borð
fyrir 20—25 manns og þótti sjálf-
sagður hlutur.
Margra leiðir lágu um
Hvammshlaðið, því að þar var
innt af hendi margvísleg þjónusta.
Þar var til dæmis póstafgreiðsla,
Helgi sá um sjúkrasamlagið og
reyndar ýmis fleiri störf fyrir
sveit sína um árabil.
í Hvammi var endastöð áætlun-
arbílsins á þessum tíma, með
margskonar erli sem því fylgdi og
þar gisti bílstjórinn, sem söng upp
úr svefninum á nóttunni heilu
kvæðin og sálmana, með bjartri
tenórrödd.
Þessu mannmarga heimili
fylgdi mikil glaðværð og gesta-
gangur eins og vænta má. Oft
komu nágrannar og vinir, þá var
setzt að i eldhúsinu, á bekki og
borð yfir kaffisopa og sveitar- og
landsmálin rædd og jafnvel leyst
auðveldlega á svipstundu, gjarnan
á glettinn og gamansaman máta,
en sá var háttur húsbændanna.
t frístundum og á tyllidögum
var oft sungið, enda höfðu bæði
hjónin mikið yndi af tónlist. Helgi
spilaði á orgel, var kirkjuorganisti
í tugi ára, Ella spilaði einnig dálít-
ið á orgel og hún hafði á yngri
árum mjög góða söngrödd og söng
lengi í kórum.
Ein minning frá mínu fyrsta
sumri í Hvammi er mér sérstak-
lega kær. Þegar ég mátti sofa út á
sunnudagsmorgni, vaknaði ég
stundum við orgelspil og söng.
Helgi átti það til að setjast við
orgelið þegar morgunverkum var
lokið, ásamt bróður sínum, fóst-
ursyni og jafnvel fleirum, sem
voru morgungóðir, og taka lagið,
eins og þeim einum var lagið.
Þessa morgna var draumalandið
yfirgefið með ljúfu geði.
Ég efast um að margir eigi slík-
ar minningar úr kaupavinnu.
Okkur voru líka sagðar sögur
við mjaltirnar í fjósinu, oft fram-
haldssögur. — Ógleymanlegt.
Á veturna voru oft söngæfingar
eða söngnámskeið í Hvammi, þar
var nóg húsrúm og hjartarúm.
Einnig bjó þar oft söngstjórinn og
orgelkennarinn að vetrinum og
þar af leiðandi komu nemendurnir
þangað í spilatíma.
Eg minnist jólaundirbúnings,
þar sem allir á heimilinu voru
samankomnir við að búa til laufa-
brauð, hver átti sitt fasta starf,
jafnvel sinn eigin hníf. Gamlar
venjur voru í heiðri hafðar. Marg-
ir ungir og aldnir reyndust lista-
menn í útskurðinum. Ég man jól-
in. Heimasmíðað jólatré grænmál-
að með vaxkertum, ég man gamla-
árskvöld með spilum, blindings-
leik og fleiri leikjum fyrir börnin,
síðar flugeldum og þá stjörnuljós-
um, að ógleymdum áramótasálm-
inum Nú árið er liðið í aldanna
skaut, sem aldrei brást.
Á útmánuðum var komið fyrir
spunavél í smíðahúsinu í kjallar-
anum í Hvammi. Þangað komu
sveitungar og spunnu, lengst man
ég þó eftir sama manninum, sem
tók þetta verkefni að sér frá ýms-
um heimilum.
Þannig var allt iðandi af lífi og
starfi árið um kring á heimili Ellu
og Helga, og úti á landareign
þeirra döfnuðu tré og annar gróð-
ur svo af bar. Nærri má geta að
hjá húsmóður á slíku heimili hef-
ur verið í mörg horn að líta og
ekki alltaf áhyggjulaust, ekki sízt
þar sem Ella átti við heilsuleysi að
stríða um árabil. En á þessum ár-
um tíðkuðust vinunkonur og
vinnumenn, kaupakonur og
kaupamenn og Hvammshjónin
voru hjúasæl með afbrigðum.
Sama fólkið vann hjá þeim ár eftir
ár.
Ég veit að ég má fullyrða að
þetta fólk hugsar til þessara ára
með gleði og þakklæti.- Sumt af
þessu fólki bar gæfu til að sýna
þakklæti sitt í verki, með því að
muna eftir fyrrverandi húsmóður
sinni, með símasambandi eða
heimsóknum, þegar dagar hennar
fóru að verða langir og tilbreyt-
ingasnauðir.
Helgi lézt 20. nóvember 1977. Að
loknu löngu og góðu ævistarfi er
gott að fá hvíld.
Ég og fjölskylda mín biðjum
þeim blessunar á landi eilífðarinn-
ar og þökkum samfvlgdina.
S.H.