Morgunblaðið - 08.06.1986, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. JÚNÍ1986
STORHERTOGADÆMIÐ LUXEMBORG
Stórhertogahjónin
afLúxemborg, Jean ogJosephine-Charlotte,
koma íopinbera heimsókn tilíslands
á morgun, mánudag.
Elín Hansdóttir, fréttaritari Morgunblaðsins
íLúxemborg, hefurafþví tilefni
skrifaðgreinarþær sem hér birtast um sögu
landsins og hertogafjölskylduna.
Stórhertoginn
af Lúxemborg og
fjölskylda hans
Samkvæmt Vínarsáttmálanum frá 9. júní 1815, var Wilhelm
I prins af Orange-Nassau og konungi Hollands af hent
Lúxemborg til persónulegrar eignar og skyldi landið erfast
i beinan karllegg afkomenda hans.
egar Wilhelm III Hol-
landskonungur lést án
þess að láta eftir sig
son varð Wilhelmina
dóttir hans Hollands-
drottning, en Lúxemborg rann til
fjarskyldari ættingja af Orange-
Nassau-Qölskyldunni, stórhertog-
ans Adolphs. Adolph, sem er ætt-
faðir hinnar lúxemborgísku stór-
hertogafjölskyidu, ríkti frá 1890 til
1905, er hann lést. Þá tók við sonur
hans, stórhertoginn Wilhelm IV.
Samkvæmt ósk Wilhelms IV var
samþykkt á þingi árið 1907 stjóm-
arskrárbreyting þess efnis að dóttir
hans, Marie-Adeleid, yrði ríkiserf-
ingi þar sem honum hafði ekki orðið
sonar auðið. Marie-Adeleid ríkti frá
1912 til ársins 1919 er hún andað-
ist.
Systir hennar, Charlotte, tók við
stórhertogadæminu árið 1919. Það
sama ár giftist hún hans hátign
Felix prins af Bourbon Parma,
afkomanda frönsku konunganna
Hinriks IV, Lúðvíks XIII og Lúðvíks
XTV. Charlotte stórhertogaynja var
elskuð og virt af öllum þegnum sín-
um. í seinni heimsstyijöldinni var
hún sameiningartákn lúxemborg-
ísku þjóðarinnar. Þegar herir Hitl-
ers réðust inn í landið, þann 10.
maí árið 1940, neyddist hún til
þess að yfirgefa landið og þiggja
boð bresku konungsfjölskyldunnar
um landvist fyrir sig og ríkisstjóm-
ina. I Lundúnum var sett á laggim-
ar útlagastjóm. Þegar stórhertoga-
ynjan kvaddi land sitt sagði hún
með trega: „Ég fer, en hjarta mitt
verður eftir í Lúxemborg." Frá
London var útvarpað reglulega
ávörpum hennar til þjóðarinnar þar
sem hún hvatti þegna sína til að
gera sitt besta þar til stríðshörm-
ungunum linnti.
Þessi mikilsvirti þjóðhöfðingi
afsalaði sér völdum í hendur sonar
síns, erfðaprinsins Jean, árið 1945
eftir 45 ára farsælt stjómarstarf.
Charlotte stórhertogaynja andaðist
í hárrí elli á síðasta árí.
Stórhertoginn Jean, prins af
Bourbon Parma og hertogi af
Nassau, fæddist í kastalanum Berg
í Lúxemborg, þann 5. janúar 1921.
Bamæsku sinni eyddi hann á heim-
ili stórhertogafjölskyldunnar að
Colmar Berg. Hann lauk hefð-
bundinni skólagöngu í Lúxemborg
en hélt síðan til Englands þar sem
hann var við nám frá 1934 til 1938.
Þá sneri hann heim aftur og var
menntaður heima í höllinni af einka-
kennumm til stúdentsprófs.
Þegar seinni heimsstyijöldin
skall á, og stórhertogaQölskyldan
varð að flýja iand, fór hann með
föður sínum og systkinum til Frakk-
lands og síðan til Spánar. Á meðan
á þessum flótta stóð sendi Roosevelt
forseti Bandaríkjanna herskip eftir
stórhertogaflölskyldunni, sem flutti
hana til Bandaríkjanna. Þaðan hélt
hún til Kanada þar sem prínsinn
hélt áfram námi sínu í lögum og
stjómmálafræði við háskólann í
Quebec.
Árið 1942, þann 19. ágúst, yfír-
gaf erfðaprinsinn ásamt föður sín-
um Bandaríkin til að gerast sjálf-
boðaliði ( sameinuðum heijum
bandamanna í Bretlandi. Fimm
dögum eftir innrásina í Normandí
fór prinsinn ásamt herdeild sinni
yfír Ermarsund og kom loks að
landamærum Lúxemborgar þann
10. september 1945. Sama morgun
hafði faðir hans komið með fylgdar-
liði sínu. Mikil fagnaðaralda gekk
yfír landið er það fréttist að þeir
feðgar væru komnir heim og þegar
þeir birtust á svölum þinghússins
ætlaði fagnaðarlátunum aldrei að
linna. Hinn 14. apríl 1945 var
mikill hátíðisdagur í Lúxemborg,
þar sem friði var fagnað opinber-
lega.
Árið 1953 gekk Jean erfðaprins
að eiga prinsessuna Josephine-
Charlotte af Belgíu, og voru þau
gefín saman í dómkirkjunni í Lúx-
emborg. Josephine-Charlotte stór-
hertogafrú í Lúxemborg er dóttir
Leopolds prins og síðar konungs í
Belgíu og konu hans, sænsku prins-
essunar Astrid. Þegar stórhertog-
afrúin var sjö ára missti hún móður
sína sviplega er hún fórst í bílslysi
í Sviss. Stórhertogafrúin og bróðir
Henrí erfðapríns Ljósmynd/Gaston Mireain
og Maria-Teresa prínsessa ásamt börnum síniim.
ri
Hertogahjónin,
Jean og Josephine-Charlotte
hennar, Baldvin Belgíukonungur,
eyddu sumarfríum sínum í æsku
að staðaldri með ömmu sinni og
afa, þeim Karli prins og Ingeborg
prinsessu í Svíþjóð.
Lúxemborgísku stórhertogahjón-
in eiga fímm böm. Þeirra elst er
Marie-Astrid fædd 1954; þá kemur
erfðaprinsinn Henri, fæddur 1955;
næst eru tvfburamir Jean og Marg-
aretha, fædd 1957, og að lokum
er Guillaume prins, fæddur 1963.
Erfðaprinsinn, Henri, er kvæntur
prinsessunni Mariu-Teresu sem
fædd er í Havana á Kúbu árið 1956.
Hún er af borgaralegum ættum,
dóttir hjónanna José Antonio
Mestre og Marin Teresu Batista-
Falla de Mestre.
Miðstöð
samgangna
og banka-
starfsemi
Landið Lúxemborg er nú aðeins lOOOm2, en íbúar landsins
eru um 365.000 og búa þeir við þingbundna konungsstjóm.
Allt til ársins 1948 var stórhertogadæmið hlutlaust, en þá
var ákveðið að sameinast Bandaríkjunum og flestum Vestur-
Evrópulöndum í Atlantshafsbandalaginu. Lúxemborgtók einnig
þátt í uppbyggingu þriggja annarra Evrópubandalaga; Kola-
og stálsambandsins, Efnahagsbandalags Evrópu (EBE), og
Kjamorkustofnunar Evrópu (EURATOM).
Sameining Evrópu í
EBE skapaði mörg
vandamál fyrir litla
landið Lúxemborg og
róttækar breytingar til
batnaðar vom gerðar í efíiahagslíf-
inu og á félagslegri uppbyggingu.
Mikið átak hefur verið gert til
að byggja upp miðstöð fyrir al-
þjóðaumferð. Jámbrautir ganga nú
fyrir rafmagni og skipastigar vom
gerðir í Móselánni, sem tengja Lúx-
emborg við aðalvatnsveg Evrópu.
Findelflugvöllur var einnig stækk-
aður og endurbættur og er nú al-
þjóðavöllur. Flugleiðir hafa átt sinn
þátt í því að byggja upp samgöngu-
og ferðamál í Lúxemborg og hafa
m.a. haldið uppi Atlantshafsflugi í
þijátíu ár.
í landbúnaði hafa verið miklar
framfarir og jám- og stáliðnaðurinn