Morgunblaðið - 17.10.1992, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 17. OKTÓBER 1992
"T.rrr .TTTrjrrr.fnmOUA'l rftrj-/;:trtx
■HTtr
Minning
EinarH. Einarsson
Skammadalshóli
Fæddur 16. aprfl 1912
Dáinn 7. október 1992
Það hefur um margt verið gæfa
íslenskra náttúruvísinda að all-
margir leikmenn hafa orðið slyngir
í náttúrufræðum. Þessi hefð nær
langt aftur í aldir er náttúruvísindi
runnu enn saman við margvíslega
fræðaiðkan. Skarpir hugsuðir,
grúskarar og menn næmir á um-
hverfi sitt lærðu mikið af lestri og
athugunum utan allra skóla í grein-
um náttúrufræðinnar eftir að hún
kvíslaðist, þar á meðal í jarðfræði.
Sumir þessara manna hafa auðgað
þekkingu okkar í jarðvísindum á
öldinni og átt gott samstarf við ís-
lenskra jarðfræðinga.
Nú er látinn Einar H. Einarsson,
einn færasti óskólagengni náttúru-
fræðingurinn af þessu tagi, í nokk-
uð hárri elii en samt fyrir aldur
fram. Hann átti enn margt ógert.
Einar hefði orðið einn af brautryðj-
endum jarðvísinda í landinu ef hann
hefði getað gert það sem hugurinn
stóð til í æsku. En jafn hart og lífs-
baráttan lék flest fólk fyrstu ára-
tugi aldarinnar urðu mörg efnin í
góða fræðimenn að láta sér lynda
að sendast í kvíar eða róa bátum.
Einar H. Einarsson átti ekki kost
á langskólanámi og varð, eins og
svo margir aðrir, bóndi í heimahér-
aði sínu. En hann varð þó ekki bit-
ur eða uppgefinn af því að sjá á
eftir lífsbrautinni er hugur hans
stóð til. Hann gerði náttúrurann-
sóknir og sjálfsnám í náttúrufræð-
um að hugðarefni sínu meðfram
búskapnum og varð einkar slyngur
í jarðfræði Mýrdalsins og nágrenn-
is hans. Hann rannsakaði fom
skeljalög, útskýrði setmyndun í
Mýrdalnum, fann ummerki óþekkts
Kötlugoss og Kötluhlaups, afhjúp-
aði upprana Dyrhólaeyjar, kannaði
lítt þekkta skriðjökla úr Mýrdal-
sjökli og þannig mætti áfram telja.
Hann ritaði margar greinar og bók-
arhluta um niðurstöður sínar og
átti þá eða við rannsóknimar stund-
um samvinnu við jarðfræðinga sem
ég veit að mátu hann mikils, og
þá einnig erlendir vísindamenn. Sig-
urður Þórarinsson sagði það vera
lán að eiga að menn eins og Einar.
í óútkomnu náttúrafræðingatali
þykir sjálfsagt að kynna manninn,
einn fárra próflausra í því riti, og
þar geta menn séð hve ritaskrá
hans er drjúg.
Nágranninn Katla var Einari
einkum hugleikin. Auk Kötlurann-
sókna varð það hlutskipti Einars
að vakta þá gömlu með jarðskjálfta-
mæli. Hann lærði smám saman að
túlka hreyfingar í iðram hennar af
mikilli næmni og kunni á hegðan
eldflallsins. Okkur þótti skondið,
þremur við gerð heimildamyndar,
að heyra hann tala við skjálftamæl-
inn eins og krakka. Fyrir skömmu
lauk hann við að endurskoða allt
tiltækt ritað efni um Kötlugos og
setti saman nýjan annál Kötlugosa,
byggðan á þeim athugunum og eig-
in rannsóknum. Sú samantekt birt-
ist væntaniega í tímaritinu Sögu
og er honum verðug eftirmæli.
Einari H. Einarssyni var margt
til lista lagt. Teiknari var hann,
skógræktarmaður, hafsjór af þjóð-
legum fróðleik, lét stundum bera á
fremur beittri kímni og var vel
skáldmæltur. Ég kynntist honum
fyrir alvöru við samvinnu með hon-
um og fann hve maðurinn var fjöl-
hæfur en um leið hlédrægur um
margt því að hann vildi helst ekk-
ert láta frá sér fara nema margslíp-
að af eigin hendi. Og iiú þegar
Katla gamla hristir sig enn á haust-
mánuðum, eins og oft áður, er lífs-
starfi Einars lokið.
Einar H. Einarsson átti góða að.
Þvi ágæta fólki sendi ég samúðar-
kveðjur.
Ari Trausti Guðmundsson.
í dag fylgjum við fjölskyldan
Einari vini okkar og bónda á
Skammadalshóli til grafar, en hann
lést að Hjallatúni, heimili aldraða í
Vík í Mýrdal, eftir erfiða sjúkra-
legu. Mig langar til að minnast
hans örfáum orðum.
Það er ekki óeðlilegt að blendnar
tilfinningar séu hjá 10 ára gömlum
strák þegar hann er á leiðinni til
sumardvalar í sveit hjá fólki sem
hann þekkir ekki. Þannig var það
hjá mér í upphafi fyrsta sumarsins
af fjóram er ég átti hjá Einari og
Steinu á Hólnum. Ekki var búskap-
ur stór eða íjöimennt á bænum.
Utan þeirra hjóna vora foreldrar
Einars, en hann var einkasonur
þeirra. Það lýsir vel viðmóti og
skaplyndi heimilisfólksins hve vel
var á móti stráknum tekið og hversu
fljótt honum fannst hann vera einn
af fjölskyldunni. Það var tekið tillit
til hans eins og annarra.
Eins og allir strákar í sveit lærði
ég til almennra búskaparverka á
þessum árum, en þar fyrir utan
naut ég þess að Einar var stórfróð-
ur um allt sem snerti náttúra lands-
ins jarðlög þess og gróður. Ósjaldan
komu fræðimenn erlendir og inn-
lendir við hjá Einari á ferð sinni
um Mýrdalinn. Þá var ekki spurt
hvort langþráður þurrkur væri, ef
nauðsynlegt þótti að fá Einar með
upp á ijall í leit að steingervingum
eða til að lesa úr jarðlögum. Oft
fékk strákur að fara með, en minn-
isstæðastar era þó sunnudagsferðir
okkar Einars á traktornum út í
Dyrhólaey eða upp á Höfðabrekku-
heiði, þar sem hann þreyttist aldrei
á að benda á það markverðasta, sem
fyrir augu bar úr dýra- og jurtarík-
inu. Það er með ólíkindum hvað
einn maður getur verið gæddur
miklum og margvíslegum hæfileik-
um. Alls síns fróðleiks aflaði Einar
sér sjálfur án langrar skólagöngu..
Vísindi vora honum í blóð borin.
Þar með er ekki alit talið. Sem
ungur maður málaði Einar margar
fallegar myndir og skar listavel út.
Slíkir munir prýddu heimili þeirra
hjóna. Alla tíð orti Einar og liggur
mikið eftir hann af sögum, en þó
aðallega ljóðum. Blað og penni vora
aldrei langt frá Einari og skrifaði
hann mikið um vísindaleg efni og
þjóðlega fróðleik.
Eitt mesta gæfuspor Einars í líf-
inu var þegar hann kvæntist eftirlif-
andi eiginkonu sinni Steinunni Stef-
ánsdóttur. Samhentari hjón verða
vart á vegi manns. Allt samband
þeirra einkenndist af ástúð, um-
burðarlyndi og virðingu og þau
gerðu sér grein fyrir því að það
væra nauðsynlegir eiginleikar í far-
sælu hjónabandi. Þessir eiginleikar
vora mér ekki ljósir fyrr en ég var
sjálfur kvæntur. Við Eva María
höfum heimsótt Einar og Steinu í
gegnum árin og alltaf farið heim
aftur glaðari og með jákvæðara
+
HJÖRLEIFUR VILHJÁLMSSON
fyrrum bóndi á Tungufelli
í Lundarreykjadal,
lést í Sjúkrahúsi Akraness 15. október.
Jarðarförin verður auglýst síðar.
Fyrir hönd vina og vandamanna,
Olga Júliusdóttir og börn.
Eiginmaður minn og faðir okkar,
ÞÓRARINN LOFTSSON,
Nýbýlavegi 102,
Kópavogi,
lóst 15. október.
Valný Eyjólfsdóttir
og börn.
+
Móðir okkar,
GUÐMUNDÍNA SIGURVEIG STEFÁNSDÓTTIR,
Blönduhlíð 6,
Reykjavík,
andaðist þann 15. október á öldrunardeild Landakotsspítala.
Sigðurður Sigurðsson,
Unnur S. Vilbergsdóttir,
Hafdfs Steingrfmsdóttir.
+
Ástkær eiginmaður minn, faðir, tengdafaðir, afi og langafi,
HRÓLFUR JÓNSSON,
Furugerði 1,
áður búsettur á Akranesi,
andaðist sunnudaginn 11. október.
Útförin fer fram frá Fossvogskirkju mánudaginn 19. október
kl. 15.00.
Guðrún Jónasdóttir,
börn, tengdabörn,
barnabörn og barnabarnabarn.
+
Eiginmaður og faðir,
HINRIK EIRÍKSSON,
Nökkvavogi 28,
lést í Landakotsspítala 5. október.
Kristín Jónsdóttir,
Þórhildur Hinriksdóttir.
+
Móðir okkar,
SIGRÍÐUR STEFANIA JÓNSDÓTTIR
frá Rauðabergi,
lést þann 7. október.
Jarðarförin hefur farið fram í kyrrþey.
Þökkum auðsýnda samúð.
Fyrir hönd aðstandenda,
Jón Björgvinsson,
Guðný Björgvinsdóttir,
Unnur Jóna Björgvinsdóttir,
Stefán Björgvinsson,
Ragnheiður Björgvinsdóttir.
+
Þökkum samúð og vinarhug við andlát og útför
GUNNARS SIGURÐSSONAR,
Litlahvammi,
Mýrdai.
Guð blessi ykkur öll.
Aðstandendur.
+ Innilegar þakkir fyrir auösýnda samúð og hlýhug við andlát og útför uám r
SVAVARS SIGFINNSSONAR, Wmjæföá Ml
Máshólum 10,
Reykjavik. íf 3KB
Börnin.
hugarfari til lífsins. Þannig vora
móttökur hjá þeim hjónum.
Eitt einfalt og gott ráð gáfu Ein-
ar og Steina okkur þegar við giftum
okkur, en það var að útkljá alltaf
öll ágreiningsmál áður en gengið
er til náða. Við höfum reynt að
brejrta eftir þessu og eitt er víst,
að svefninn verður þá værari og
morgundagurinn bjartari.
Elsku Steina mín, við sendum
þér hugheilar samúðarkveðjur.
Megi minningin um góðan eigin-
mann og vin styrkja þig um
ókommnar stundir. Guð veri með
þér.
Gísli Benediktsson
og fjölskylda.
Örlagaþræðir manna geta stund-
um verið undarlega samofnir. Þann-
ig finnst mér leiðir okkar Einars á
Skammadalshóli hafa legið undar-
lega oft nærri hvor annarri, sérstak-
lega ef þess er gætt að ég hef alið
mestan minn aldur í Reykjavík og
útlöndum en hann í Mýrdalnum.
Þegar í æsku minnist ég þess að
hafa heyrt um bóndann og náttúra-
fræðinginn austur Mýrdal sem allt
vissi um Kötlu og stundaði rann-
sóknir með fremstu vísindamönn-
um. í íjallinu fyrir ofan bæinn hans
fundust furðulegir steingervingar,
í gilinu hans var fjölbreytilegra
dýra- og plöntulíf en víða annars
staðar, og í ósnum fram undan lifði
merkileg skel. Það lá því beint við
þegar ég fór sjálfur að kanna um-
hverfi mitt á eigin spýtur, að ég
tæki mér rútuferð austur, bankaði
upp á á Skammadalshóli og bæði
um tjaldpláss. Þar var mér, ókunn-
um stráklingnum að sunnan, tekið
eins og gömlum heimilisvini, eins
og lengi hefði verið búist við mér.
Margt var spjallað, spurt og frætt
í þessari heimsókn, og það varð úr
að ég sótti um að verða fylgdar-
sveitt Einars í göngum um haustið.
í þeirri smalaferð lærði ég meiri
jarðfræði en í flestum ferðum síð-
an. Surtseyjargosið hafði orðið Ein-
ari sem fleiram mikil lexía um
myndun móbergsfjalla við gos í sjó
og stöðuvötnum. Hann gat því lesið
út úr landslaginu myndunarsögu
Mýrdalsfjallanna þar sem aðrir sáu
einungis ólögulegar hrúgur af mó-
bergi.
Eftir þessar fyrstu ferðir í Mýr-
dalinn leið aldrei langur tími milli
heimsókna minna að Skammadals-
hóli. Gestrisnin var einstök og
verkaskiptingin skýr á heimilinu.
Steina sá um líkamlega fóðrið en
Einar um hið andlega. Yfir kræs-
ingum vora málin reifuð vítt og
breitt, nýjar hugmyndir ræddar og
skipst á skoðunum og upplýsingum.
Samvinna okkar Einars á vís-
indasviðinu hófst haustið 1971,
þegar skjálftamælir var settur upp
á Skammadalshóli. Þá stóð svo á
að mælir sem notaður var við
skjálftarannsóknir á Reykjanes-
skaga sumrin 1971 og 1972 fékkst
að láni yfir vetrartímann. Þá voru
jafnframt uppi hugmyndir um að
ijölga veralega mælum á landi, en
óljóst hvemig að því yrði staðið.
Það var því ákveðið að gera tilraun
með að koma mæli fyrir á áhuga-
ERFIDRYKKJUR
Verð frá kr. 850-
P E R l A N sími 620200
ScTrræöingar
i l>lnma-kr<‘\ f iiigiini
>ið i»ll lirkifirri
Skólavörðustíg 12,
á horni Bergstaðastrætis,
sínii 1909(1