Dagur - 03.12.1988, Blaðsíða 6

Y - FíUiDAO - 88Gt i©dfm«í9ö .8
6 - DAGUR - 3. desember 1988
Jón Eðvarð:
Áskell Snorrason tónskáld
Hratt flýr stund, svo hratt að ég
átta mig naumast á því að um
þessar mundir eru liðin hundrað
ár frá fæðingu Áskels Snorrason-
ar tónskálds, vinar míns og
frænda. Hann fæddist á Öndólfs-
stöðum í Reykjadal hinn 5. des-
ember 1988.
Foreldrar Áskels voru Snorri
Jónsson frá f>verá í Laxárdal
Jóakimssonar og Aðalbjörg Jón-
asdóttir frá Pverá í Reykjahverfi
Jóhannessonar.
Þau bjuggu þó ekki lengi á
Öndólfsstöðum en fluttu brátt
austur yfir heiðina til Þverár í
Laxárdal, ættaróðals Snorra, þar
sem hann bjó upp frá því allt sitt
h'f.
Áskell ólst því upp sín bernsku-
ár og unglingsár öll á Þverá eða
þar til hann fluttist til Akureyrar
1919 með konu sinni Guðrúnu
Kristjánsdóttur frá Birningsstöð-
um í Ljósavatnsskarði.
Pá þegar, og miklu fyrr var
Áskell farinn að fást við tónsmíð-
ar eftir því sem hversdagsönnin
leyfði. En aðalstarf Áskels, og
það sem hann hafði framfæri sitt
af var kennsla. Hann kenndi um
áratugaskeið við Barnaskóla
Akureyrar, bæði tónlist og aðrar
kennslugreinar. Einnig kenndi
hann tónlist við Gagnfræðaskóla
Akureyrar um árabil. Auk þess
vann hann venjulega verkamanna-
vinnu á sumrin eftir því sem geta
og heimilisástæður leyfðu.
Einn þáttur í tónlistarstarfi
Áskels, og ekki sá veigaminnsti
var stofnun Karlakórs Akureyrar
um 1930. Meðlimir kórsins voru
yfirleitt erfiðismenn, sem litla
eða enga tilsögn höfðu fengið í
tónlist, og skilyrðin til tónlistar-
iðkana því í lágmarki. Úrþessum
kröftum tókst Áskeli þó að vinna
svo vel að því var viðbrugðið hve
samstilltur og vel æfður kórinn
varð á svo stuttum tíma í hönd-
um hans. Hann setti markið
ávallt hátt og slakaði aldrei á
klónni og gerði miklar kröfur.
Að fáum árum liðnum var kórinn
kominn í tölu bestu kóra
landsins. Petta var ekki hægt
nema með stökustu kostgæfni og
ströngum aga og kröfuhörku
bæði við kórfélagana og sjálfan
sig. Slíkum árangri ná ekki aðrir
en j?eir, sem eru fæddir kennarar.
1 stopulum frístundum undi
Áskell sér löngum við að semja
tónsmíðar. Hann samdi fjölda
sönglaga og einnig verk fyrir
hljóðfæri, þó fæst af því hafi
komið út á prenti. Pó komu út
eftir hann þrjú sönglög 1933 og
árið eftir komu tvö sönglög í
söngvasafninu Samhljómum, auk
ýmissa laga í Heimi og Unga ís-1
landi 1928.
Um Áskel Snorrason er það að
segja hvað varðar stefnu hans í
músík að hann var barn síns
tíma. Tónlist hans er öll róman-
tísk og lögin hans eru hugljúf og
auðlærð og eiga greiðan aðgang
að öllum þeim, sem eru opnir fyr-
ir tónlist og unna fögrum lögum.
Hann vildi semja lög, sem hvert
mannsbarn gat lært, og það gerði
hann. Hver kannast ekki við
Dettifoss við ljóð Kristjáns Fjalla-
skálds eða Hailgrím Pétursson
við ljóð Matthíasar Jochumsson-
ar, svo nefnd séu tvö af þekkt-
ustu lögum hans. Hann samdi
líka lög við mörg af kvæðum
Guðfinnu frá Hömrum, hafði
mikið dálæti á ljóðum hennar:
Hvar er blærinn sem þaut í gær,
Vetrarhugsun o.fl. o.fl.
Þegar farið er að rýna í lög
Áskels Snorrasonar er þar eitt,
sem er mjög áberandi, en það er
- Aldarminning -
Áskell Snorrason tónskáld.
Áskell samdi fjölda sönglaga og verk fyrir hljóðfæri. Hann lék bæði á orgel og flðlu.
raddsetningin. Hann átti mjög
auðvelt með að laða fram þá
hljóma, sem undirstrikuðu
stemmningu lags og Ijóðs, sem
steypti hvort tveggja saman í
eina órjúfanlega heild, sem stóð
ein og sér sem sjálfstætt listaverk
og ekki þurfti neinna skýringa
við. Lögunum hans var líka vel
tekið og mörg þeirra oft flutt
bæði í fjölmiðlum og á hljómleik-
um.
Áskell var á margan hátt eftir-
minnilegur maður. Hann var
gjörhugull og rökfastur í viðræð-
um við aðra, og það var ekki á
allra færi að halda hlut sínum fyr-
ir honum ef upp kom skoðana-
ágreiningur. Hann var sárkurteis
maður, virðulegur í framkomu
svo af bar og kom það fram á
ýmsan hátt, t.d. í göngulagi hans.
Hann gekk rólega og ákveðinn
fram og það var eins og hvert
fótmál hans væri fyrirfram ákveð-
ið og gjörhugsað. Þannig var
Áskell, gegnheill maður og hvert
hans loforð stóð eins og stafur á
bók.
Áskell lék bæði á orgel og
fiðlu. Skólaganga Áskels var ekki
löng. Hann stundaði nám við
unglingaskóla Benedikts Bjarna-
sonar á Húsavík veturinn 1906 til
1907. Síðan stundaði hann fram-
haldsnámskeið í Reykjavík fyrir
kennara. Síðar fór hann svo aftur
til Reykjavíkur og stundaði tón-
listarnám hjá Sigfúsi Einarssyni.
Þar með er upptalin skóla-
ganga Áskels Snorrasonar, nema
hvað hann stundaði orgelnám hjá
þýskum píanóleikara, sem hér
var á Akureyri. Það nám var ekki
langt en reyndist honum heilla-
drjúgt. Er þá upptalinn námsfer-
ill Áskels Snorrasonar, og hefði
einhverjum langskólagengnum
þótt hann stuttur.
EnÁskell gafst ekki upp. Hann
greip til þess ráðs, sem mörgúm
efnalitlum fslendingi hefur jafn-
an reynst vel, en það var sjálfs-
námið. Það má víst með sanni
segja að því námi hafi aldrei
linnt.
Áskell Snorrason vann sitt
ævistarf hér á Akureyri. Hann
skrifaði mikið í blöð og tímarit
um hin margvíslegu efni, einkum
þó músík. Hann var um langt
árabil tónlistargagnrýnandi við
Verkamanninn og var jafnan gert
mikið með það, sem hann skrif-
aði um þau efni.
Áskell Snorrason hnoðaði aldrei
hinn þétta leir um dagana, enda
var honum aldrei sú list lén að slá
af setningi til að þóknast þeim
sem meira máttu sín og höfðu
ráðin og völdin. Hann bar oft
skarðan hlut frá borði þjóðfélags-
ins, en í staðinn gaf hann því
starf sitt og krafta og tónlist sína,
sem mun verða metin meðan
söngelsk hjörtu unna fögrum
lögum.
Áskell Snorrason var karl-
menni í þess orðs bestu merk-
ingu. Þótt sjúkdómar og heilsu-
Mánudaginn 5. desember verða
100 ár liðin frá fæðingu Áskels
Snorrasonar tónskálds og
kennara.
í tilefni aldarafntælis hans
verður efnt til hátíðartónleika í
Akureyrarkirkju mánudaginn 5.
desember kl. 20.30.
Á tónleikunum verða ein-
göngu flutt tónverk eftir Áskel
Snorrason.
Flytjendur verða: Fyrrverandi
og núverandi félagar Karlakórs
Akureyrar (en Áskell var stjórn-
andi þess kórs frá stofnun hans
árið 1929 til 1942), Kirkjukór
Lögmannshlíðarkirkju, Þuríður
Baldursdóttir söngkona, Björn
Steinar Sólbergsson orgelleikari,
Guðrún A. Kristinsdóttir píanó-
leikari og Lilja Hjaltadóttir fiðlu-
leikari. Á tónleikunum verður
flutt upptaka af segulbandi með
ieik Áskels Snorrasonar á eigin
verkum.
Stjórnandi kóranna er Áskell
Jónsson.
Áskell Snorrason var mikilhæf-
ur tónlistarmaður og kennari sem
hafði aflað sér ítarlegrar tónlist-
arþekkingar að miklu leyti með
sjálfsnámi, auk skamms náms-
tíma hjá Sigfúsi Einarssyni 1909-
1911 í Reykjavík og Kurt Haser á
leysi lékju fjölskyldu hans æði
grátt á stundum, stóð hann ávallt
uppréttur og lét aldrei bugast.
Það varð skammt á milli þeirra
Guðrúnar og Áskels, sem ávallt
unnust hugástum. Hún lést tólfta
nóvember 1970, hann varð bráð-
kvaddur fjórða desember sama
ár, þá einum degi fátt í 82 ár.
Akureyri 1923-1924. Auk al-
mennrar kennslu og tónlistar-
kennslu á Akureyri og í Þingeyj-
arsýslu framan af árum, þá
stjórnaði hann kórum, samdi
fjölda laga fyrir söngraddir og
hljóðfæri. Einnig hafa birst eftir
Þeim hjónum var ekki ætlaður
langur aðskilnaður.
Um frænda minn og vin, Áskel
Snorrason má segja eins og
Stephan G. kvað um greniskóg-
inn:
„Bognar aldrei - brotnar í
bylnum stóra seinast. “
Áskel Snorrason fjölmargar
greinar um tónlist og önnur efni.
Lengst af starfaði hann á
Akureyri, en síðustu ár ævinnar
var Áskell búsettur í Reykjavík
og kenndi m.a. við Tónskóla Sig-
ursveins D. Kristinssonar.
Tónleikar í
Akur eyrarkirkj u
- í aldarminningu Áskels Snorrasonar
Áskell Jónsson mun stjórna kórnum á hátíðartónleikunum í Akureyrar-
kirkju.