Morgunblaðið - 16.04.2004, Blaðsíða 44

MINNINGAR
44 FÖSTUDAGUR 16. APRÍL 2004 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Ágúst Benedikts-son fæddist í
Steinadal í Kollafirði
í Strandasýslu 11.
ágúst 1900. Hann lést
á Hrafnistu í Hafnar-
firði 2. apríl síðastlið-
inn. Foreldrar hans
voru Benedikt Árna-
son sjómaður og
bóndi í Steinadal, f.
21. mars 1867, en
hann drukknaði í
Kollafirði 27. október
1917, og Oddhildur
Sigurrós Jónsdóttir,
f. 26. júlí 1867, d. 8.
nóvember 1963. Systkini Ágústs
voru: Guðjón, f. 3. nóv. 1893, d. 22.
júlí 1969; Guðbjörn, f. 29. ágúst
1898, d. 19. maí 1990; Arndís Guð-
rún, f. 29. mars 1904, d. 5. maí
1983. Júlíus, f. 22. febrúar 1905, d.
12. júní 1932; Jóna Sólveig, f. 9.
mars 1907, d. 14. febrúar 1930.
Hálfsystir sammæðra var Guðlaug
Lýðsdóttir, f. 29. ágúst 1890, d. 10.
júlí 1979.
Ágúst kvæntist 12. júní 1929
Guðrúnu Þóreyju Einarsdóttur, f.
5 janúar 1908, d. 2. september
2000. Foreldrar hennar voru Ein-
ar Ólafsson, bóndi á Þórustöðum í
Bitrufirði, f. 21. júlí 1876, d. 15.
maí 1962, og kona hans, Ingunn
Helga Gísladóttir, f. 8. október
1872, d. 8. janúar 1968. Ágúst og
Guðrún eignuðust sjö syni. Þeir
eru: 1) Haraldur, skipstjóri og út-
gerðarmaður í Reykjavík, f. 24.
júní 1930, d. 7. ágúst 1994, kvænt-
ur Guðbjörgu Gunnarsdóttur og
eignuðust þau fjögur börn, barna-
börnin eru tíu og barnabarnabörn-
in orðin átta. 2) Benedikt, skip-
stjóri og útgerðarmaður í Reykja-
vík, f. 16. júlí 1931,
kvæntur Jónu B.
Guðlaugsdóttur og
eiga þau fjögur börn,
ellefu barnabörn og
eitt barnabarnabarn.
3) Júlíus Jónas, skip-
stjóri og útgerðar-
maður í Reykjavík, f.
17. desember 1932,
d. 1. júní 1987,
kvæntur Lilju Árna-
dóttur, f. 4. septem-
ber 1931, d. 24. febr-
úar 1986. Þau
eignuðust fjögur
börn, barnabörnin
orðin sjö og eitt barnabarnabarn.
4) Einar Ingi Ágústsson, skipstjóri
og útgerðarmaður í Reykjavík, f.
15. júní 1935, kvæntur Svölu Mar-
elsdóttur. 5) Óskar Ágústsson,
verkstjóri í Grindavík, f. 10. sept-
ember 1937, kvæntur Margréti
Sigurðardóttur og eiga þau tvær
dætur og þrjú barnabörn. 5) Svav-
ar, skipstjóri og útgerðarmaður í
Reykjavík, f. 8. október 1941,
kvæntur Sumarrós M. Jónsdóttur
og eiga þau tvo syni, en fyrir átti
Svavar eina dóttur. Barnabörnin
eru orðin fimm og barnabarna-
börnin tvö. 6) Gísli, málarameist-
ari í Reykjavík, f. 19. desember
1946, kvæntur Hrafnhildi Björg-
vinsdóttur. Hann á fjögur börn og
fimm barnabörn. Barnabörnin eru
21. Barnabarnabörnin eru orðin
41. Barnabarnabarnabörnin eru
orðin 12. Afkomendur þeirra
hjóna eru því í dag alls orðnir 81.
Er Ágúst lést var hann elsti
karlmaðurinn á Íslandi.
Útför Ágústs fer fram frá Ás-
kirkju í dag og hefst athöfnin
klukkan 13.30.
Ágúst Benediktsson eða afi Gústi,
eins og við barnabörnin kölluðum
hann, fæddist og ólst upp í Steinadal
í Kollafirði í Strandasýslu. Hann fór
snemma að sitja yfir ám, eða frá sex
til tólf ára aldurs. Níu ára gamall var
hann sendur í sína fyrstu vinnu yfir í
aðra sveit, að Valshamri í Geiradal í
Barðastrandarsýslu, þar sem móður-
bróðir hans bjó, til að sitja yfir ám.
Annars sinnti hann bústörfum hjá
foreldrum sínum í Steinadal allt þar
til faðir hans fórst við fjórða mann á
báti í Steingrímsfirði á svokallaðri
grunnleið fyrir utan Hvalsá í mynni
Kollafjarðar, er afi var 17 ára. Þá
varð móðir hans að bregða búi og
fluttu þau að Hlíð í Kollafirði sem
vinnufólk.
Móðir hans bjó síðan alla tíð hjá
honum þar til hún lést árið 1963. Sem
vinnumaður var hann víða um sveit-
irnar ásamt því að stunda sjóinn. Afi
hóf búskap á Felli í Kollafirði 1927 og
bjó þar í tvö ár. Jörðina átti séra Jón
Brandsson.
Árið 1929 giftist hann ömmu minni
Guðrúnu Þóreyju, ömmu Gunnu,
eins og hún var kölluð, frá Þórustöð-
um í Bitrufirði og hefja þau búskap á
Hvalsá í Steingrímsfirði. Þar var ein-
göngu gamall torfbær og byggði afi
upp ný húsakynni, íbúðarhús ásamt
útihúsum, úr rekavið sem hann sótti
sjálfur í sínar fjörur.
Með búskapnum og uppbyggingu
á jörðinni stundaði hann sjómennsku
og reri til fiskjar frá Hvalsá og lagði
upp aflann hjá kaupfélaginu á
Hólmavík. Lengst af átti hann bát
sem hét Gustur og ásamt því að róa
til fiskjar á honum var hann einnig
óspart notaður til vöru- og mann-
flutninga á milli Hólmavíkur, Kolla-
fjarðar, Bitrufjarðar og jafnvel Borð-
eyrar og Hvammstanga. Þá var afi
smiður góður og eru þau ófá húsin
þar sem hann hefur komið við smíða-
sögu.
Hann var meðhjálpari í kirkjunni á
Kollafjarðarnesi í um 30 ár og bauð
gjarnan fram vinnu sína í viðhaldi á
henni. Eftir að hafa búið á Hvalsá í
43 ár, brugðu þau hjón búi árið 1972
og fluttu til Reykjavíkur. Þau bjuggu
fyrst á Kambsvegi og fluttu síðan á
Dalbraut, en eftir lát ömmu í sept-
ember 2000, flutti afi í mars 2001 á
Hrafnistu í Hafnarfirði.
Er suður var komið vann hann
fyrst hjá Heklu hf. og síðan við grá-
sleppuhrognaverkun. Fljótlega fór
hann síðan að fella net og varð það að
hans aðalstarfi fram að 100 ára af-
mælinu. Hann felldi fyrir margar út-
gerðir ýsu-, þorska- og grásleppunet.
Þá setti hann einnig upp talsvert af
línu. Síðustu árin vann hann að
mestu við að fella silunganet og jafn-
vel eitt og eitt laxanet. Á 100 ára af-
mælisári sínu skilaði hann af sér sínu
síðasta neti, til veiðarfæraheildsölu
og sagðist þar með vera hættur
störfum.
Eins og haft var eftir honum sjálf-
um þá fór hann ekki að stunda íþrótt-
ir fyrr en eftir 100 ára afmælið og á
102. ári varð hann Íslandsmeistari í
pokakasti á sérstöku „Íslandsmóti“ á
Hrafnistu.
Ég varð þeirrar gæfu aðnjótandi
að fá að vera í sveit hjá ömmu og afa
á Hvalsá í nokkur ár sem strákling-
ur. Það er reyndar ekki fyrr en
seinna meir sem maður gerir sér
grein fyrir því hvers konar forrétt-
indi það voru. Óskar föðurbróðir
minn var nú þeim alltaf til halds og
trausts á Hvalsá og það veit ég að
þau hefðu aldrei verið þetta lengi á
Hvalsá nema af því að hann var hjá
þeim.
Fyrir utan alla hefðbundna og
venjulega sveitavinnu, eins og að
reka beljurnar, heyskapurinn, sauð-
burðurinn, réttirnar o.þ.h. var mikil
spenna alltaf í því að fara á rekann og
gá hvort eitthvað hefði komið. Síðan
að fá að vera með í að draga rekann
upp. Þá var vinna við að saga raftana,
síðan kljúfa þá og loks að höggva til í
girðingarstaura. Það var unnið við að
herfa land, tína grjót og búa til ný-
ræktir. Það voru lögð net fyrir grá-
sleppu. Síðan voru hrognin söltuð.
Stundum komu kópar í netin og þá
var að flá af þeim skinnið, negla það
upp og salta allt annað í tunnu. Svona
mætti lengi telja upp, en alveg þótti
manni með ólíkindum hvað afi kunni
til verka.
Toppurinn var þó alltaf fyrir
strákinn að fá að fara með á sjóinn og
að fá að keyra traktorinn eða Land
Roverinn hjá Óskari.
Fyrir svona strákling var nú
margt að prófa og margt að reyna,
hvort sem það var að fara aðeins
lengra á traktornum en temmilegt
var, eða detta af brúnni ofan í á, eða
nærri búinn að kveikja í fjárhúsun-
um. Einhvern veginn slapp maður
alltaf heill frá öllum málum og aldrei
heyrðist eitt einasta skammaryrði
frá afa. Ég man bara aldrei eftir að
hafa heyrt hann skammast, hann
bara leiðbeindi manni.
Ég veit að amma hefur beðið með
Júlla og pabba mínum með útbreidd-
an faðminn eftir afa þegar hann kom
til hennar eftir rúmlega þriggja ára
aðskilnað og nú sitja þau saman,
haldast hönd í hönd og horfa glaðleg
yfir farinn veg og stolt yfir öllum af-
komendum sínum.
Þau geta sko verið stolt af sínu lífi.
Guð blessi ömmu mína og afa.
Rafn Haraldsson.
Nú er afi dáinn hátt á 104. aldurs-
ári. Hann var þriggja alda maður.
Mig langar að minnast afa Ágústs
Benediktssonar og ömmu Guðrúnar
Einarsdóttur, oft kölluð Gústi og
Gunna á Hvalsá.
Það fyrsta sem mér kemur í hug er
mikill kærleikur, vinátta og virðing
milli þeirra. Í þeim báðum var alveg
sérstök jákvæðni og trú á allt gott.
Ég man mjög vel hversu snortinn ég
var þegar amma var kistulögð og afi
sagði falleg orð sem síðustu kveðju
og upplifði ég tilfinningu um mikla
ást, virðingu og þakklæti. Þau voru
gift í rúmlega 71 ár. Þau hafa sýnt
umheiminum hinn sama kærleik og
virðingu, hvort sem um er að ræða
menn eða dýr.
Það voru mikil forréttindi að fá að
vera hjá þeim í sveit. Ég var ungur
fyrstu sumrin með mömmu og síðan
einn sumarið sem ég varð sjö ára og
fékk titilinn kúarektor. Mín ábyrgð
fólst í því að vera kominn með kýrnar
fyrir mjaltir og stundum að reka þær
upp á dal eða upp á hjalla. Margar
góðar stundir áttum við amma sam-
an í fjósinu, búrinu við að skilja
mjólkina eða í eldhúsinu að borða.
Ég sakna enn súrtunnunnar hennar í
búrinu þar sem allt var til almenni-
lega súrsað. Alltaf var amma tilbúin
ef eitthvað bjátaði á. Ég var í sjö
sumur hjá þeim og beið eftir því að
komast í ævintýrin á vorin til þeirra
um leið og skóla lauk og helst fyrr.
Þegar maður fór sjálfur að vitkast
og horfa til baka og ekki síst núna er
þau eru bæði gengin, þá minnist
maður umhyggju þeirra, kærleiks,
jákvæðni, leiðbeininga og óteljandi
atvika og atburða sem upp komu.
Þessi atriði sem um ræðir gætu fyllt
heila bók, en allt á jákvæðan hátt.
En ég fullyrði að þarna hafi ég
lært óafvitandi að vinna, fyrir mér
var þetta leikur, en fékk að taka þátt
í öllu starfi. Stundum þurftu þau hjón
að taka á þolinmæðinni. En aldrei
var hækkað hljóðið né skammir, að-
eins leiðbeiningar. Fyrstu árin voru
lesnar á kvöldin biblíusögur og alltaf
var farið með bænir fyrir svefninn.
Margar bækur voru til á heimilinu og
að manni var haldið fræðandi efni.
Ég segi ekki að ég hafi verið vill-
ingur, langt því frá, að minnsta kosti
að sögn ömmu. En hins vegar þau
skipti sem vel hefði mátt skamma
mann og jafnvel nefna einhver orð þá
var það ekki gert. Einhverra hluta
vegna þurfti þess ekki, maður vissi
upp á sig skömmina og sú sneypa var
næg og maður sneri sér að öðru.
Enda man maður suma hluti þótt lið-
in séu rúm 40 ár síðan. Þótt maður
hafi keyrt traktorinn fullhratt í
gegnum hliðið, afi verið í vagninum
og hliðið fallið, þetta var ekki gert
nema einu sinni. Ekki sagði amma
orð þótt maður léti henni bregða í
eldhúsinu, þannig að hún missti bök-
unarformið á gólfið, eða byndi hana
við stólinn í eldhúsinu, nema vin-
gjarnlega: „Gunnar minn, viltu
hætta þessu.“
Á vegferð minni í lífinu hef ég hitt
fjölda fólks sem þekktu til þeirra
Gústa og Gunnu á Hvalsá. Alltaf er
nefnt með hlýju hversu gott var að
koma til þeirra eða hvernig þau
leystu einhver mál. Á þeirra heimili
var mikill gestagangur. Afi gat allt
og þar af leiðandi alls staðar vel met-
inn. Þau áttu vini út um allt.
Fram kom hjá afa heldur sterkar
en hjá pabba óþolinmæði, en það
uppgötvaði ég þegar ég var sakaður
um hana, að hún versnar með aldr-
inum, en hver veit nema þetta sé
merki um að menn vilji láta hlutina
ganga.
Afi þurfti alltaf að hafa eitthvað
fyrir stafni og var alltaf að fylgjast
með. Ég minnist þess þegar einhver
samkoma var heima, líklega skírn
dótturinnar (1986) þá týnist afi, en
fannst skömmu síðar niðri í kjallara
hjá strákunum sem voru að upp-
fræða hann um tölvur og hvernig
þær virkuðu. Þar sem hann vann
mikið við að setja upp net og áður
fyrr við grásleppuveiðar þá var hann
að velta því fyrir sér í fyrravor hvort
Hrafnista í Hafnarfirði væri ekki
með grásleppunet út af landinu sínu.
Enda hafði hann á búskaparárum
sínum staðið framarlega í vélvæðing-
unni í sveitinni og var á meðal frum-
kvöðla við verkun súrheys til fóður-
gjafar á Ströndum.
Hugsun hans var þrátt fyrir háan
aldur alveg skýr, það var rétt síðustu
dagana sem hún fór að dofna. Sem
dæmi er að þegar maður kom í heim-
sókn var spurt um alla í kringum
mann og umræður um hvernig gengi
og breytingar frá síðustu heimsókn.
Ofarlega í mínum huga er þakk-
læti til ömmu og afa vegna þeirrar
fyrirmyndar sem þau hafa verið mér
í gegnum tíðina og þeirra þátt í að
móta mig.
Ég er þess fullviss að amma tekur
á móti afa með Júlla, pabba og Kela
mínum.
Guð blessi minningu þeirra.
Gunnar Haraldsson.
Afi fæddist aldamótaárið 1900 í
Steinadal í Strandasýslu. Á þessum
tæplega 104 árum upplifði hann
miklar og hraðar breytingar sem
áttu sér stað þegar þjóðfélagið
breyttist úr bændasamfélagi í upp-
lýsingaþjóðfélag. Þetta var merki-
legur tími sem hann lifði og tók þátt í.
Hann var athafnamaður mikill og
þoldi ekki leti enda vann hann mikið
alla tíð. Hann sagði okkur frá því
þegar hann var látinn sitja yfir ánum
aðeins sex ára gamall, jafnvel í þoku
og myrkri. Þá stóð honum ekki alveg
á sama.
Hann tók alla þá vinnu sem hægt
var að fá og var aldrei atvinnulaus.
Hann vann við vegavinnu og um tíma
var hann vinnumaður á Korpúlfs-
stöðum sem mörgum áratugum
seinna var breytt í grunnskóla sem
barnabarnabörn hans sóttu. Það
fannst honum merkilegt og bera vott
um breytta tíma.
Afi og amma, Guðrún Þórey Ein-
arsdóttir, settust að á Hvalsá í Stein-
grímsfirði og hófu búskap þar. Þegar
við hugsum til afa og ömmu koma
bros þeirra upp í huga okkar. Þau
voru einstaklega gestrisin og heimili
þeirra stóð okkur alltaf opið. Það var
okkur systkinunum ómetanlegt að
komast til þeirra í sveitina á Hvalsá á
sumrin og fá að upplifa allt það sem
sveitin hafði upp á að bjóða. Þær
voru margar stundirnar sem við átt-
um í skemmunni hans afa við smíðar
á bátum sem við létum svo sigla á
Hvalsánni. Alltaf var afi tilbúinn að
láta okkur hafa spýtur sem hentuðu í
smíðina og rétta okkur hjálparhönd.
Afa féll aldrei verk úr hendi og má
nefna að hann vann túnin á Hvalsá
með skóflunni einni saman. Þau voru
dugleg að koma sér áfram á litlu býli
þar sem mikill gestagangur var. Afi
reri mikið til fiskjar með sonum sín-
um sem ungir byrjuðu að sækja sjó-
inn með honum. Það kom sér vel þar
sem margir voru í heimili. Hann var
sveitungum sínum innan handar með
flutninga á trillunni sinni og voru
þær ófáar ferðirnar sem hann fór inn
á Hólmavík, ýmist að sækja vörur
eða flytja fólk.
Afi og amma fluttust suður er
hann var rúmlega sjötugur. Honum
fannst ekki hægt að setjast í helgan
stein og hætta að vinna heldur fékk
hann vinnu hjá Benedikt syni sínum
við að salta grásleppuhrogn. Síðar
fór hann að setja upp net fyrir syni
sína og fleiri. Við það vann hann þar
til hann missti ömmu eftir 71 árs
hjónaband, þá orðinn 100 ára gamall.
Það var afa mikill missir þegar
amma dó. Líf hans breyttist mikið og
valdi hann þá að dveljast á Hrafnistu
í Hafnarfirði. Þar undi hann hag sín-
um vel innan um gott starfsfólk.
Hann fór að stunda íþróttir og varð
Íslandsmeistari í sandpokakasti.
Afi var ótrúlega hress og minnug-
ur og fylgdist vel með öllum afkom-
endum sínum þar til hann dó.
Hann hafði gaman af að fá gesti og
tók á móti þeim með bros á vör. Hon-
um þótti skemmtilegt að fara í bíl-
túra, stutta sem langa, með foreldr-
um okkar. Hafði hann oft orð á því
hversu ánægjulegar ferðirnar voru
sem farnar voru austur fyrir fjall í
heimsókn að Litla-Moshvoli.
Nú er afi kominn til ömmu og sona
sinna tveggja sem hann var farinn að
þrá að hitta.
Megi guð blessa ykkur, elsku afi
og amma.
Minning ykkar mun lifa í hjörtum
okkar.
Bára, Guðlaug,
Guðrún Björk og
Ágúst Benediktsbörn.
ÁGÚST
BENEDIKTSSON
Innilegar þakkir til þeirra, sem sýndu okkur
samúð og vinarhug við andlát og útför móður
minnar, tengdamóður, ömmu, langömmu og
langalangömmu,
LÁRU JÓNSDÓTTUR,
Kringlumýri 29,
Akureyri.
Sérstakar þakkir færum við starfsfólki lyfjade-
ildar Fjórðungssjúkrahússins á Akureyri, starfsfólki Kristnesspítala og
B-deildar á dvalarheimilinu Hlíð, Akureyri.
Guðbjörg Einars Þórisdóttir, Tryggvi Gestsson,
Þórir Ólafur Tryggvason, Kristín Hallgrímsdóttir,
Lára Hólmfríður Tryggvadóttir, Ómar Ólafsson,
langömmubörn og langalangömmubarn.
Ástkær eiginkona mín, móðir okkar, tengda-
móðir, amma og systir,
SIGRÍÐUR FRIÐRIKSDÓTTIR,
Hverafold 138,
verður jarðsungin frá Grafarvogskirkju þriðju-
daginn 20. apríl kl. 15.00.
Blóm og kransar vinsamlegast afþakkaðir.
Þeim, sem vilja minnast hennar, er bent á
Styrktarsjóð krabbameinsfélagsins.
Steindór Jónsson,
Þórunn Steindórsdóttir, Sveinbjörn S. Hilmarsson,
Jón Elvar Steindórsson, Anna Guðmundsdóttir,
Júlíus Hafsteinn Sveinbjörnsson,
Jón Kristján Sveinbjörnsson,
Tinna Marín Jónsdóttir
og systkini.