Freyr - 01.08.1998, Blaðsíða 32

Ajföll spenagrísa
á íslenskum svínabúum
Afföll grísa á mjólkurskeiðinu er
einn af þeim þáttum sem geta
orsakað verulegt tjón í svínarækt-
inni. I þessari grein er skýrt frá
helstu niðurstöðum úr stuttri rann-
sókn um spenagrísaafföll á íslensk-
um svínabúum. Rannsóknin var
hluti af lokaverkefni mínu við Kon-
unglega Dýralækna- og Landbúnað-
arháskólann í Danmörku.
Ranniióknin - úrtak og
aðferðir
Á tímabilinu 8. september til 7. nóv-
ember 1997 söfnuðu þrjú svínabú
(tvö á Suðvesturlandi og eitt á Suð-
urlandi) öllum dauðfæddum grísum
saman ásamt þeim grísum sem dóu á
mjólkurskeiðinu. Grísimir voru
merktir með dánardagsetningu og
gyltunúmeri og settir á kaldan stað.
Svínabúin voru síðan heimsótt
þrisvar sinnum á viku (mán., mið.
og föst.) til að ná í grísina. Grísimir
voru síðan umsvifalaust keyrðir til
Tilraunastöðvar Háskóla íslands í
meinafræði að Keldum, þar sem þeir
voru krufnir sama dag. Samtals var
416 grísum safnað saman yfir
tímabilið.
Á tímabilinu var einnig farið í
gegnum þessi þrjú svínabú og að-
stæður skoðaðar stuttlega. Fyrst og
fremst voru aðstæður í geld- og got-
deild athugaðar, þar sem fóðmn,
innréttingar, loftræsting, vinnuvenj-
ur og sjáanleg sjúkdómseinkenni
vom skráð niður. I lokin var skrán-
ingarniðurstöðum fyrir þessa tvo
mánuði safnað saman frá þessum
þremur búum.
Fimm önnur svínabú, staðsett vítt
og breitt um landið, tóku síðan þátt í
skráningu á spenagrísaafföllunum.
Svínabúin fengu send sérstök skrán-
ingarblöð þar sem aðstandendur bú-
eftir
Svein Ólason
dýralækni hjá
Dýralæknaþjónustu
Suðurlands
anna skráðu sjálfir niður dánarorsök
grísanna á mjólkurskeiðinu, þ.á m.
dauðfædda grísi. Á tímabilinu voru
skráð 115 got og 296 dauðir grísir á
þessum fimm svínabúum. Frá þess-
um búum var einnig safnað saman
skráningamiðurstöðum yfir tímabil-
ið.
Þar með voru fyrir hendi tvö
gagnasöfn til að vinna úr. Eitt með
krufningsniðurstöður yfir 416 grísi
frá þremur svínabúum og eitt með
skráningarniðurstöður, frá fimm
svínabúum, yfir dánarorsök 296
grísa.
Krufningar og skilgrein-
ingar á dánarflokkum
Allar krufningar fóru fram á Keld-
um, Tilraunastöð Háskólans í
meinafræði, í samvinnu við Konráð
Konráðsson sérfræðing í svínasjúk-
dómum og einnig í nokkrum tilfell-
um með hjálp frá Sigurði Sigurðar-
syni dýralækni.
Fyrir hvem krufin grís var dánar-
dagsetning, kyn, þyngd og gyltu-
númer ásamt greindri dánarorsök
skráð niður. I sumum tilfellum, þar
sem sýking greindist sem dánaror-
sök, vom tekin sýni úr grísunum til
bakteríurannsóknar, þar fyrir utan
voru alltaf tekin sýni til frekari rann-
sóknar ef kmfningsniðurstaðan var
óljós. Samtals vom tekin sýni úr 63
grísum til bakteríurannsóknar og 32
vefjarsýni frá 12 krufningstilfell-
um'. Rannsóknir á veirum og hnýsl-
um voru ekki framkvæmdar þar sem
fjármagn til rannsókna var takmark-
að.
Með tilliti til niðurstaðna úr kmfn-
ingum, bakteríurannsóknum og veíj-
arsýnum var dánarorsök greind fyrir
hvem grís og hann síðan settur í einn
af neðannefndum dánarflokkum.
• Dauðfæddir
• Kuldi/svelti/lasburða
• Lagst ofan á/slasaðir
• Skita
• Liðbólga
• Sýkingar/blóðeitran
• Vanskapanir
• Annað
Skráningarniðurstöður frá
svínabúum A-H fyrir
tímabilið 8. september til
7. nóvember 1997
Út frá skráningamiðurstöðunum sem
vora fyrir hendi vom helstu fram-
leiðslutölur reiknaðar út fyrir tíma-
bilið. Á þessum átta svínabúum gutu
samtals 318 gyltur á tímabilinu 8.
sept.-7. nóv. og við lok tímabilsins
höfðu grísimir verið teknir frá 209
gyltum. Þessar 209 gyltur gutu 2297
lifandi grísum og 233 andvana eða
2530 grísum samtals. Að meðaltali
vom afföllin að fráfæram 14,9 (4,2%
af lifandi fæddum grísum) og 22,6
(6,5% af samtals fæddum). Grísimir
vora teknir frá gyltunum við fjögurra
vikna aldurinn og vora 1943 grísirfrá-
færðir frá þessum 209 gyltum. Yfirlit
yfir skráningamar sést í töflu 1-1.
I töflu 1-2 era síðan sýndar þær
niðurstöður sem hægt var að reikna
1 Krafningstilfelli getur átt við einn
grís eða fleiri grísi úr sama goti ef
þeir létust sama dag.
32 - Freyr 10/98