Tíminn - 12.09.1941, Blaðsíða 3

91. blað
TÍMITVN, fftstndaginm 12. sept. 1941
363
ANÍlVÁLl
Afmæli.
Kristján Benediktsson, odd-
viti í Einholti varð sextugur í
gær, fæddur 11. sept. 1881. Að
honum standa hrein-skaft-
fellskar ættir í marga liðu. For-
eldrar hans, Benedikt og Álf-
heiður eignuðust 12 börn og eru
11 þeirra á lífi, en alls eru af-
komendur þeirra 192, og af þeim
89 á lífi.
Hornafjörðurinn er fögur
byggð og einkennileg, en léleg-
ur ' afréttur er Vatnajökull.
Hinsvegar er að jöklinum nokk-
urt skjól, en dætur hans, jökul-
árnar, sem falla niður um
byggð Kristjáns, hafa ekki létt
lífsbaráttuna, og reynt hefir á
þrek og þolinmæði þau upp-
vaxtarár hans, þegar sundvatn
var í kringum Einholtshólinn
og jafnvel systur hans urðu að
sundríða með málnytuna heim
til bæjar. Enda mun það hafa
verið lúru- og silungsveiðin við
Melatanga, sem á þessum ár-
um reið baggamuninn og gerði
foreldrum Kristjáns fært að
koma upp hinum mikla barna-
hóp á sinni tíð, eins og ágang-
ur af vötnum og sandfoki mæð-
ir á jörðinni.
Kristján kvæntist Jóhönnu
Steinunni Sigurðardóttur frá
Miðskeri 26. maí 1905. Eignuð-
ust þau 15 börn, 6 drengi og 9
dætur. Tveir drengirnir dóu
ungir og ein dóttir 19 ára, árið
1923. Hin börnin tólf eru öll á
lifi og uppkomin. Yngsta
barnið er 14 ára. Ekkjumaður
varð Kristján í desember 1935.
Alls hefir Kristján stundað
búskap í 36 ár, lengst af í Ein-
holti, fyrst í sambýli við föður
sinn, síðan einn, og nú nokkur
síöustu árin í sambýli við
tengdason sinn. Samhliða bú-
skapnum hefir Kristján unnið
mikið og merkilegt starf í fé-
lagsmálum byggðar sinnar. Ár-
ið 1909 stofnaði hann ung-
mennafélag og hefir lengst af
verið í stjórn þess og óslitið
formaður þess í 26 ár, og er
það enn. í hreppsnefnd var
hann kosinn 1910 og hefir ætíð
verið endurkosinn síðan, en
oddviti hreppsnefndarinnar
hefir hann verið siðan 1917. í
skattanefnd sveitarinnar hefir
hann verið síðan til þeirrar
nefndar var stofnað. í stjórn
Kaupfélags Austur-Skaftfell-
inga síðan 1930, en áður var
hann fulltrúi Mýradeildar frá
stofnun félagsins. Þá er hann
nú formaður skólanefndar og í
stjórn Búnaðarfélags Mýra-
hrepps, en alla tíð hefir Krist-
ján verið áhugasamur Fram-
sóknarmaður og unnið ósleiti-
lega fyrir þann málstað.
Þegar litið er yfir þessi miklu
félagsmálastörf, og þess gætt,
að þau eru unnin í hjáverkum
og fyrir enga eða sárlitla þókn-
un, samhliða því, að annast um
búskapinn og koma upp stór-
um barnahóp á lítilli og erfiðri
jörð, þá skilst manni, hvílíkur
afreksmaður hér á í hlut, og
þó á maður erfitt með að skilja,
hvernig þetta hefir getað tekist.
Sveitin mun vera snjólétt og
því eigi mjög gjaffeld, en
beitarland þó rýrt. En hlunn-
indin, veiðin í Ósnum, er nú að
mestu af, en þess í stað hefir
nú um skeið verið lögð stund á
kartöflurækt, sem Mýrarnar eru
frægar fyrir, hvort sem sú
framleiðsla getur orðið fram-
tíðaratvinnuvegur, þegar önnur
byggðalög taka einnig að leggja
kapp á þessa ræktun. Og víst
er um það, að hin mikla og
rómaða samvinna og sam-
hjálparstarfsemi, sem Mýra-
menn eru kunnir fyrir, mun
hjálpa þeim til að sigrast á
örðugleikum framtiðarinnar.
En allt um það, væri ofætlun
að ætlast til annarra eins af-
kasta og þeirra, sem Kristján i
Einholti hefir að baki lagt. Og
að sjálfsögðu eiga þau sína sér-
stöku skýringu, ekki fyrst og
fremst í náttúrufari sveitar-
innar, heldur í eðlisfari Krist-
jáns sjálfs, sem hefir verið allt
í senn, lífsglaður, bjartsýnn,
fjörmikill, óeigingjarn umbóta-
og hugsjónamaður, sem allir
treystu til hins bezta í hverju
máli og sem aldrei taldist und-
an þörfu verki.
Og færi um kartöflufram-
leiðsluna sakir takmarkaðs
markaðar, eitthvað svipað og
veiðina í Ósnum, gæti hugsast,
að Kristján eygði meðal ann-
ars úrræði í úrvalshestakyni
því, sem nú er farið að veita
eftirtekt í bygðarlögum hans.
En öllum þeim, sem kynna sér
afrek bóndans og félagsmanns-
ins í Einholti, sem nú á sex-
tugsafmæli, hlýtur að birta
fyrir augum um framtíð hinna
dreifðu byggða, sem viðast
ert furðulegt við það, þótt hin
unga sveitastúlka, sem þekkir
hættur vatnsfalla og kletta-
fjalla upp á tiu fingur, vari sig
síður á hættum freyðandi víns
á glóandi skálum eða yfirleitt
á hinum ytri glæsileik kaup-
staðalífsins, heldur en sú stúlka,
sem hefir vanizt þessu frá
blautu barnsbeini, og mega
kaupstaðirnir þrátt fyrir þetta
eiga sínar syndir.
í þessu blaði hafa þeir, sem
um þessi mál hafa fjallað, ver-
ið víttir fyrir birtingu á athug-
un'um lögreglunnar og fárast
yfir þeirri landkynningu, sem
slík birting hefði í för með sér.
Nú er mér spurn. Skiptir það
engu máli, hvernig menningar-
ástand okkar er, aðeins ef hægt
er að breiða yfir brestina í aug-
um útlendra gesta? Er það
gyllingin hið ytra, eða er það
hinn innri" kjarni, sem skiptir
máli? Ef hinir erlendu gestir,
sem nú dvelja hér svo þúsund-
um skiptir kynnast hér ó-
menningu, munu þeir þrátt fyr-
ir allan yfirdrepskap af okkar
hálfu, hafa fullkomna dóm-
greind til þess að sjá hana og,
ef hún er engin til, munu þeir
heldur ekki taka mark á því,
þótt gerðar væru tilraunir til
að draga eitthvað misjafnt
fram í dagsljósið. Bæri það
ekki fremur vott um menning-
arlegan styrkleika, ef við þor-
um að kannast við það í hrein-
skilni, sem aflaga fer og til bóta
gæti staðið? Ef auga þitt
hneykslar þig sting það út.
Dafnar ekki mikið af ómenn-
ingu, bæði okkar og annarra,
vegna þess, að við þorum ekki
að horfast í augu við sann-
leika og staðreyndir, en förum
undan þessu á hröðum flótta
með lokuðum augum. Hitt er
svo annað mál, að þessa hluti
má ýkja líkt og annað og gæta
verður hér hófs sem annars-
staðar.
í sömu grein og raunar víð-
ar, kemur það sjónarmið fram,
að þessi mál séu fyrst og fremst
réttarfarslegs eðlis og í vissum
tilfellum geta þau verið það. En
þótt ég sé ekki löglærður, hygg
ég að i eðli sínu og heild sinni
séu þau allt annars eðlis. Við
höfum ekki réttarfarslegan
rétt til þess yfirleitt, að skipta
okkur af kynningu íslenzkra
kvenna og erlendra karl-
manna. En ef heilbrigð dóm-
greind segir okkur, að of mikil
brögð séu af slíku, höfum við
til þess siðferðilegan rétt. Sá
réttur er óvéfengjanlegur frá
sjónarmiði allra þeirra þjóða,
sem kenna sig við lýðræði og
mannréttindi og við höfum að
óreyndu ekki hina minnstu á-
stæðu til að ætla, að hinir er-
lendu verndarar okkar viður-
kenni ekki fullkominn rétt
okkar í þessu máli. Hitt er ann-
að mál, að við myndum á marg-
an hátt kjósa það, að mega um-
gangast þá eins og landa okkar,
enda þótt þeir hafi hernumið
okkur. Við vitum, að þótt með-
al þeirra hljóti að vera misjafn
sauður í mörgu fé, líkt og ann-
arsstaðar, eiga þeir mjög mik-
ið úrvalsmanna, sem okkur væri
ekki einungis ánægja að kynn-
ast, heldur og hið mesta gagn.
Tilkynning:
til viðskiptamanna
Hafnarstjórinn í Reykjavík lét í gær birta tilkynningu um
það, að framvegis verði ekki leyft að hafa vörur geymdar á hafn-
arlóðum Reykj avíkurhafnar lengur en þrjá sólarhringa frá því
er afferming skips er lokið, en að þeim fresti liðnum verði vör-
urnar fluttar á stakkstæði suður hjá Haga og geymdar þar á
kostnað og ábyrgð eigenda.
Út af þessu leyfum vér oss að skora á viðskiptamenn vora að
leysa út og taka innan ofangreinds frests vörur þær, sem þeir
fá með skipum vorum og öðrum skipum, sem eru á vorum vegum
og geymdar kunna að verða á lóðum hafnarinnar, þar sem vér
að öðrum kosti hljótum að krefjast þess, að þeir greiði allan
kostnað, sem ofangreindar ráðstafanir Reykjavíkurhafnar
kunna að hafa í för með sér, enda beri þeir alla ábyrgð á þeim
afleiðingum, hverju nafni sem nefnist, er téðar ráðstafanir
kynni að orsaka.
Reykjavk, 9. sept. 1941.
H.F. EIMSKIPAFÉLAG ÍSLAADS
G. Vilhjálmsson.
SKIPAÉTGERÐ RÍKISLV S
Pámi Loftsson.
P. SMITH & CO.
Erling Smith.
Gagnfræðaskólinit í Reykjavík
starfar í vetur eins og að undanförnu. Síðar verður auglýst, hve-
nær kennsla hefst.
Umsóknir, bæði nýrra nemenda og eldri, þurfa að koma til
rnín eigi síðar en 15. sept. — Viðtalstími kl. 7—9 síðd.
INGIMAR JÓNSSON
Vitastíg 8 A. — Sími 3763.
Fjórar nýjar bækur
1. Úr ðagbókum skurfflæknis, eftir James Harpole, dr. Gunnl.
Claessen íslenzkaði. — Þetta er stór og vönduð bók, prentuð
á ágætan pappír og bundin í fallegt band. Bókavinir ættu
ekki að draga að kaupa bókina, því að upplagið er ekki
stórt, og hún verður að líkindum uppseld fyrir jól.
2. íslenzk-dönsk orffabók. Þetta er bókin, sem menn hafa á und-
anförnum árum mest spurt um. Ekki hefir verið til önnur
ísl.-dönsk orðabók en hin mikla bók Sigf. Blöndals, en hún er
allt of stór og viðamikil fyrir nemendur almennt. Þessi bók
kemur að fullum notum í flestum skólum.
3. Formálabók. Nærri 30 ár eru liðin síðan formálabók var
samin. Þessi nýja útgáfa, sem fulltrúar lögmanns, þeir Árni
Tryggvason og Bjarni Bjarnason, hafa samið, er því bráð-
nauðsynleg og getur sparað stórfé öllum þeim, sem fást að
einhverju leyti við verzlunarstörf eða viðskipti. Bókin er í
raun og veru nauðsynleg á hverju heimili.
4. íslenzkir sagnaþættir og þjóffsögur, safnað hefir Guðni Jóns-
son magister. Þetta er annað hefti af þjóðsagnasafni Guðna.
Fyrra heftinu var mjög vel tekið, en þeir, sem lesið hafa
bæði heftin, telja þetta síðara hefti mun betra.
Bókaverzlim Ísafoldarprentsmíðju.
jNámskeið fyrir bíireiðastjóra
til meira-prófs veturmn 1941—1942 verða
haldin sem hér segir, ef nægileg þátttaka fæst:
1. í Reykjavík, hefst 20. október.
2. í Reykjavík, hefst 9. febrúar.
3. Á Akureyri, hefst 7. apríl.
Námskeiðin standa 5—6 vikur. Umsóknir um Reykjavíkur-
námskeiðin sendist til Bifreiðaeftirlitsins í Reykjavík en um Ak-
ureyrarnámskeiðið til Bifreiðaeftirlitsins á Akureyri, og séu
komnar 2 vikum áður en námskeiðið hefst.
Umsókninni fylgi tilskilin vottorð samkvæmt reglugerð.
Atvínna óskast
Ábyggilegur og reglusamur
maður, sem hefir hlotið nokkra
verzlunarmenntun, hefir tals-
verða enskukunnáttu, auk
góðrar kunnáttu í Norðurlanda-
málum (auk þess bílpróf), ósk-
ar eftir atvinnu við iðnað,
pakkhússtörf, eða þess háttar.
Tilboð, þar sem tilgreind sé
tegund atvinnu og kauphæð,
sendist blaðinu merkt „Göngu-.
Hrólfur“.
KAUPUM HREINAR TUSKUR
allar tegundir.
Ilúsgagnavinnust. Balðursg. 30.
hvar eiga upp á meiri og betri
náttúrleg skilyrði að bjóða en
þau, sem hann hefir stuðst
við, en með svo sjaldgæfum á-
rangri. G. M.
Utan úr heimi
(Framh. af 2. síSu)
stjóra, líkt og Terboven í Noregi. Sagt
er að Hitler hafi þegar boðið Filipp
prins af Hess að vera konungur Finn-
lands, en hann er giftur dóttur Ítalíu-
konungs.
Nýskipun Evrópu.
Amerískar lausafregnir herma að
Hitler œtli að kalla saman í haust ráð-
stefnu Evrópufíkja, þar sem eigi að
ræða um nýskipun Evrópu.
1.5 millj. fallhlífar.
Sunday Express, blað Beoverbrooks
lávarðar, skýrði nýlega frá því, að
þýzka herstjórnin hefði ákveðið að láta
gera 1,5 millj. fallhlífar. í þýzkalandi
væri þetta talið merki þess, að Hitler
ætlaði að gera innrás í Bretland fyrir
áramót.
Notkun fallhlífa færist alltaf meira
og meira í vöxt. Bæði Þjóðverjar og
Rússar hafa svokallaðar skriðdreka-
fallhlífar og notuðu Rússar slíkar fall-
hlífar til að varpa niður 10 smálesta
Reykjavíkurhöín
Hér með tflkyiiiiist öllum vöriiiim-
flytjendum til Reykjavíkur, að vegna
samnmga þeirra, er Reykjavíkurhöfn
hefir gert við herstjórn Bandaríkja
hér á landi, verður framvegis ekki
leyft að hafa vörur geymdar á hafn-
arlóðunum lengur en 3 sólarliringa
frá því er affermingu skips er lokið.
Þær vörur, sem eigi hafa verið hirtar
iniiaii þess tíma, verða fluttar á stakk-
stæði suður hjá Haga (á Melunum) og
geymdar þar á kostnað og ábyrgð
eigenda.
Skip þau, er flytja timbur, verða
eigi tekin upp að bryggju til afgreiðslu,
nema farmseigendur flytji timbrið
beint á geymslupláss utan hafnar-
En hefir þjóðin þrek til þess?
Hefir hún þá siðferðilegu kjöl-
festu, að hún megi við því
áhættulaust?
Við erum i nútímaskilningi
ung þjóð. Nútímamenning okk-
ar hefir ekki þróazt hægt og
hægt, við höfum tekið stökk-'
breytingum á örfáum áratug-
um. Við höfum að miklu leyti
sleppt okkar fornu og rótgrónu
venjum og tekið nýjar í stað-
inn, sem enn eru eðli okkar að
allmiklu leyti framandi. Enda
þýðir ekki að draga yfir það
fjöður, að við stöndum að ýmsu
leyti illa að vígi í hinu nýja
umhverfi og má ráða það af
ýmsu. Okkur hættir til, á op-
inberum vettvangi, að umgang-
ast sannleikann af allt of mik-
illi léttúð. Við erum alltof háð-
ir stjórnmálalegum flokkakryt.
Við drekkum meira áfengi en
góðu hófi gegnir, og við höfum
viðhaft meira lauslæti en hollt
er. Sakir alls þessa verðum við
að stinga mjög við fótum í
sambúð okkar við hina erlendu
■frændþjóð. Við treystum fylli-
lega drengskap hennar í þessum
málum sem öðrum. Við vonum
það, að við getum borið til
hennar hlýjan hug, þegar setu-
lið hennar kveður þetta land.
Ég tek mér í munn orð, sem
þegar hafa verið sögð: Brezka
heimsveldið má við því að
missa skip og flugvélar, en það
má miklu ver við því að missa
traust varnarlausustu þjóðar
álfunnar.
VinniS ötullega fgrir
v Tímunn.
skriðdrekum í Bessarabíu'. Tókst sú til-
raun vel. Sagt er að Þjóðverjar noti
nú slíkar fallhlífar og svifflugvélar við
flutninga í Rússlandi og eigi það mik-
inn þátt í því hversu fljótt þeir geti
komið birgðum til fremstu hersveit-
anna.
svæðisins.
Reykjavík, 8. sept. 1941.
Hainarstjórinii.
172 Victor Hugo:
það, að djöfullinn skuli vera lagður
meðal óskilabarnanna. Því að auðvitað
hefir þessi umskiptingur verið djöfull,
Majetta. — Hvað hefir orðið um hann
i París. — Enginn hefir fengizt til þess
að taka hann að sér.
— Um það er mér alls ókunnugt,
mælti konan frá Rheims. Við hjónin
fluttumst einmitt til Bernar um þessar
sömu mundir og síðan hefi ég, ekkert
af sögu þessari að segja.
Þegar samræðunum var hér komið,
voru hinar virðulegu frúr staddar á
Greifatorginu. — Þær höfðu gengið
framhjá Rolandsturninum, án þess að
gefa honum minnstu gætur. Þær lögðu
leið sína til gapastokksins eins og af
tilviljun. En þar óx mannfjöldinn með
hverju augnabliki, er leið.
Það er næsta líklegt, að það, sem þar
átti fram að fara, og sem svo mjög hafði
vakið athygli allra, hefði fengið þær til
þess að gleyma „Rottuholunni“ og
heimsókninni þangað, ef drengsnáð-
inn, sem Majetta leiddi við hönd sér,
hefði ekki minnt þær á hana.
— Mamma, sagði hann, eins og eðl-
ishvöt hans hefði boðað honum, að ein-
mitt nú væru þau komin að „Rottu-
holunni“. — Gæti ég nú ekki fengið
kökuna?
— Ef Eustache hefði ekki verið svo
Esmeralda 109
var vandi, er samræður sem þessar
höfðu fram farið.
En Gervaisa gat ekki dulið forvitni
sina.
— Og veit enginn, hvað heftr af
Chautefleurí orðið? spurði hún.
Majetta svaraði eigi.
Gervaisa endurtók spurningu sína og
þreif í arm Majettu. — Hún virtist eins
og vakna af draumi.
— Hvað hafi orðið af Chautefleur?
— Hún endurtók spurningu Gervaísu
eins og ósjálfrátt. — Ja, það veit alls
enginn.
Eftir stundarþögn hélt hún áfram
máli sínu.
— Sumir telja sig hafa séð hana
ganga út úr Rheims í kvöldrökkrinu
gegnum Flechenbaulthliðið. Aðrir halda
því fram, að það hafi gerzt árla morg-
uns, og að hún hafi lagt leið sína um
gamla Bassehliðið. Fátæk kona fann
gullkrossinn hennar á staðnum, þar
sem markaðurinn er haldinn. Það var
einmitt þessi kross, sem var valdur að
allri ógæfu hennar, þvi að hann var
gjöf frá greifanum af Cbrmontreuil,
fyrsta elskhuga hennar.
Pakvetta hafði aldrei vljað sklja
þennan kross við sig, hversu sem ör-
birgð hennar og eymd varð mikil. Hún
elskaði hann eins og lífið i brjósti sér.