Tíminn - 21.03.1942, Side 2

78
TÍMIIVJy, lamgardagiim 21. marz 1943
21. Maft
‘gíminn
Laugardag 21. marz
Það er oi seínt að
iðrast eitir dauðann
Stjórnmálaritstjórl Visis hef-
ir að undanförnu ritað nokkrar
greinar í blaðið, um nauðsyn
þess, að við athugum okkar gang
í ró og næði, forðumst illvíg-
ar flokkadeilur og reynum að
fylkja liði gegn aðsteðjandi erf-
iðleikum og hættum.
Greinarnar eru sléttmálar og
i þeim er alveg réttilega bent á
mörg af þeim atriðum, sem
Tíminn hélt fram um það leyti,
sem þjóðstjórnin var mynduð og
öll málsmetandi blöð tóku und-
ir — nema Visir.
Af þessari ástæðu hljóta
greinar Árna frá Múla að vekja
sérstaka eftirtekt nú, þegar
þriggja flokka stjórnin hefir
verið rofin, þær rifja upp ó-
þægilegar endurminningar um
framkomu Vísis gagnvart þjóð-
stjórninni, og þær vekja þá
spurningu, hvort Visir hafi tek-
ið alvarlegum sinnaskiptum eða
geri sér þau upp.
Þetta hefir áður verið orðað
hér í blaðinu á þá leið, að Árni
frá Múla yrði að bera járn, til
þess að góðviljuð orð frá hans
hendi yrðu tekin í alvöru.
Ber margt til þess.
í fyrsta lagi er vitað, að átt-
menningarnir, sem greiddu at-
kvæði gegn gengisbreytlngunni
1939, voru tregir til að styðja
myndun þjóðstjórnarinar. Og
einmitt blað þeirrg — Vísir —
hefir sífellt haldið uppi illvíg-
um árásum á ráðherra sam-
starfsflokkanna í rikisstjórn-
inni.
Blaðið hefir hvað eftir annað
ráðizt með persónulegum brigzl-
um á Eystein Jónsson viðskipta-
málaráðherra fyrir að fram-
kvæma stjórnargerðir, sem ým-
ist voru jafnt á ábyrgð allrar
ríkisstjórnarinnar, og lögum
samkvæmar, eða áttu rætur sín-
ar að rekja til utanaðkomandi
aðgerða, sem ekki urðu um-
flúnar.
Sama blað ofsótti ráðherra
Alþýðuflokksins og taldi hann
m. a. óhæfan til að gegna störf-
um utaríkisráðherra vegna lé-
legrar menntunar.
í öðru lagi voru það blöð Sjálf-
stæðisflokksins, sem risu upp í
fyrrasumar og kröfðust kosninga
1 N.-ísafjarðarsýslu. Með því
rufu þau í raun réttri samkomu-
lag það, sem alveg nýlega hafði
verið gert á Alþingi um frestun
Alþingiskosninga.
Nú segir Vísir réttilega, að að-
stæður og horfur hafi sízt
breytzt til batnaðar síðan kosn-
ingafrestun var ákveðin í fyrra-
vor.
Öll þau rök, sem þá voru færð
fyrir kosningafrestun gilda enn.
En ný rök hafa bætzt við, sem
gera nú ómögulegt að fresta
kosningum lengur, nema einhver
ósköp hafi dunið yfir fyrir kosn-
ingadaginn. Þessi nýju rök hefir
Sjálfstæðisflokkurinn lagt til
með framkomu sinni.
Sé það svo, að Árni frá Múla
geri sér þetta ljóst og vilji láta
flokkinn snúa við blaðinu, duga
ekki sléttmálar bollaleggingar.
Hann verður þá að játa syndir
sínar í þessu máli, játa að kraf-
an um kosningar í N.-ísafjarð-
arsýslu hafi verið angurgapa
einum að kenna, en ekki flokkn-
um 1 heild.
Hann þarf ekki að halda, að
Framsóknarmenn *taki þátt í
þeim skrípaleik að fresta kosn-
ingum fyrir tilmæli Sjálfstæðis-
flokksins fyrst og fremst, en
verða svo fyrir hatrömmum á-
rásum úr sömu átt nokkrum
vikum síðar fyrir að stofna
ekki til illvígrar kosningabar-
áttu 1 einu kjördæmi.
Kosningafrestun getur ekki
komið til greina vegna þess, að
fyrri óheilindi Sjálfstæðisflokks-
íns eru til viðvörunnar, enda
litlar líkur til að Alþýðuflokkur-
inn vildi eða gæti fallizt á slíka
frestun nú, þegar hann tekur
ekki þátt I ríkisstjórn. Og kosn-
ingafrestun dytti Framsóknar-
flokknum aldrei 1 hug að gera
nema með því nær einróma
„MísviturerNjáll“
I.
Mjög margir af forráðamönn-
um íslendinga, og mjög veru-
legur hluti af þjóðinni, hefir
komið þannig fram í atvinnu-
og öryggismálum sinum, að þar
um má réttilega viðhafa hin
nafnkenndu orð úr fornbók-
menntunum: „Misvitur er
Njáll“.
í fjrrra vor tóku *ýmsir fram-
takssamir, en miður framsýnir
menn sig til, og hófu herferð í
þá átt að koma miklu af kon-
um og börnum burtu úr stærstu
kaupstöðunum og í sveit. Miklu
af börnum var komið fyrir á
einstök heimili. Auk þess voru
margir stærstu skólar landsins
notaðir við einskonar ríkisrekst-
ur á þessari sveitardvöl. Rikis-
sjóður lagði fram mikið fé í
þessu skyni, og bæjarsjóður
Reykjavíkur fyrir sitt leyti,
verulega upphæð. Mestu af hinu
opinbera fé var varið til að
standast kostnað við dvöl barn-
anna í skólaheimilum. En í öll-
um skiptum við sveitaheimilin
var sýndur frámunalegur ná-
pínuskapur og_ skilningsleysi á
málavöxtum. í einum skólan-
um var m. a. drengur úr kaup-
stað, sem reyndist svo óþægur,
að hann var ekki hafandi með
hinum börnunum. Honum var
bá komið fyrir á bóndabýli, en
meðgjöfin lækkuð um eina
krónu á dag.
II.
Reynsla sú, sem fékkst af þess-
um burtflutningi kvenna og
barna var að mörgu leyti eftir-
tektarverð. Til allrar hamingju
kom hvorki til loftárása, eða
innrásar í fyrra sumar, svo að
burtflutningurinn var ekki
nauðsynlegur að því leyti í það
sinn. Á hinn bóginn fékkst mik-
ilsverð reynsla, sem hefir var-
anlega þýðingu. Börnin, sem
tékin voru á einstök heimili og
fengu að lifa starfslífinu með
sveitafólkinu, leið yfirleitt svo
samþykki allra þingmanna lýð-
ræðisflokkanna.
Ekki mun Framsóknarflokk-
urinn heldur setja kosninga-
frestun í nokkurt samband við
framkomnar tillögur um breyt-
ingu á kjördæmaskipun.
Vílji Sjálfstæðisflokkurinn
taka það deilumál upp — einmitt
nú — verða að litlu hin friðelsk-
andi og aðvarandi sléttmæli
Árna frá Múla.
Þeir, sem nú syrgja mest
kosningafrestun og þjóðstjórn,
ættu að minnast hins forn-
kveðna:
Það er of seint að iðrast eftir
dauðann.
vel sem frekast var á kosjð. Það
sannaðist þá, sem saga íslands
hefir raunar sannað 1 þúsund
ár, að hér á landi er ekki til
nema einn háskóli fyrir börn,
og það er að alast upp í íslenzkri
sveit eða smáþorpum við sjó.
Því meir sem uppeldi barna á
íslandi fjarlægist einfaldleik-
ann og þó margbreytileika
starfsannanna við framleiðsl-
una, því lélegra er uppeldið.
Af stórþjóðum heimsins hefir
Þjóðverjum skilizt bezt þessi
sannindi, og hið harða og á
hrifaríka uppeldi þeirra er að
miklu leyti bundið við sveita-
vinnuna og starfslíf undir beru
lofti.
Reynslan i skólunum og hin-
um stóru ríkisreknu heimilum
var allt önnur. Börnin fengu yf-
irleitt góðan og þróttmikinn
mat. Þau voru mikið úti. Þau
byngdust svo að ekki var að
fundið. En þeim leiddist. Þau
höfðu allt of lítið af eðlilegum
viðfangsefnum. Þau gátu lít-
ið aðhafzt annað en ráfa um,
líkt og svipir framliðinna í
undirheimum Forn-Grikkja.
Yfirleitt voru konurnar og eft-
irlitsfólk á þessum stóru barna-
heimilum allmjög valið lið og
sumt úrvalskennarar. Þeim varð
engan veginn kennt um óþreyju
barnanna. Iðjuleysið og fá-
breytni viðfangsefnanna var
þar aðalmeinið. í einum skól-
anum var úrvals kennari með
stóran drengjaflokk, sem hann
treysti sér ekki til að láta fá
spaða í hönd, af ótta við að þeir
stórmeiddu hver annan. Þess-
ir drengir kölluðu hver annan
í sínum hópi gælunöfnum eins
og „svarti andskotinn", „feiti
djöfullinn“ o. s. frv. Þannig
varð þeirra tilfinningalíf í íðju-
leysi sveitasælunnar.
III.
Nú er aftur tekið að lengja
dag. Enn er byrjað að ræða og
rita um hættuna í þéttbýlinu
og nauðsyn að koma afarmikl-
um fjölda kvenna og barna úr
þéttbýlinu. Menn nefna tölur
um þá, sem ef til vill þurfi að
útvega heimili í sveit, sem leika
á mörgum þúsundum.
Athugum nú aðstöðuna í
þessu efni. Undangengin miss-
iri hefir verið sannarlegur þjóð-
flutningur úr öllu dreifbýli og
öllum kauptúnum til þeirra
staða, þar sem hættan er mest.
í sveitinni eru eftir hjón, gam-
almenni og ungbörn. Langmest-
ur hluti þeirra vinnandi manna,
karla og kvenna, sem ekki nafa
umsjón með heimili, er horf-
inn að augnabliksstörfum og
1 augnabliksskemmtunum í þeim
stöðum, þar sem hætta af átök-
um styrjaldaraðila er augljós-
ust.
Dreifbýlið hefir aldrei í tíð
núlifandi manna átt jafn örð-
ugt með að bæta á heimili þeim
mörgu þúsundum, sem þangað
verða að hverfa af almennri
nauðsyn. Sveitafólkið getur víð-
asthvar aðeins með óhæfilega
langri vinnu og engum frá-
hvörfum, leyst af hendi dagleg
stcrf. Bústofninn er að dragast
saman í stórum stíl, og báta-
útvegurinn er í stórhættu vegna
fólksleysisins. í mörgum góðum
verstöðvum fer engin fleyta á
flot á núverandi vertíð. —
Vinnuaflið, sem að sinnir fram-
leiðsluna til lands og sjávar, er
komið burtu eingöngu til þeirra
staða, sem eru i beinni og sýni-
legri hættu í sambandi við
styr j aldaraðgerðir.
Síðan er byrjað að ráðgera að
flytja þúsundum saman konur
og börn úr þessum fáu hættu-
stcðum í öryggi sveitanna —
þar sem fólkið er að örmagnast
undir sanngjörnum byrðum
framleiðslustarfsins, af því að
hættustaðirnir hafa á þjóð-
hættulegan hátt sogað til sín
þúsundir karla og kvenna frá
nauðsynjastörfum landsmanna.
IV.
Það er allra sízt tilgangur
minn að mæla á móti því, að
konur og börn verði flutt af
hugsanlegum baráttusvæðum.
En málið er svo þýðingarmikið
og svo margsamsett, að um það
er óhjákvæmilegt að ræða
opinberlega. Framkvæmdirnar í
fyrrasumar voru að sumu leyti
verulega misheppnaðar og auk
þess mjög dýrar. Þá mátti með
réttu kenna um undirbúnings-
leysi.
Þegar jarðskjálftarnir felldu
í hundraðatali bæi á Suðurlandi
sumarið 1896, hafði Björn Jóns-
son ritstjóri ísafoldar forgöngu
um mikla hjálparstarfsemi.
Reykvíkingar tóku þá fjölda
barna af jarðskjálftasvæðinu
og sýndu í því efni rausnar- og
myndarskap. Mörg börnin sett-
ust að í bænum, en þó voru
enn fleiri, sem hurfu aftur til
átthaganna, þegar jarðskjálft-
unum linnti.
Nú þarf að gera hliðstætt
verk, en í miklu stærri stíl. Og
hér dugar ekkert augnabliks-
fálm. Það þarf að snúa straumn-
um við. Alla þá stund, sem
strfðið varir, geta andstæðingar
þeirra þjóða, sem nú hafa hér
her, heimsótt þá staði á íslandi,
sem þeir vilja og varpað niður
eldi og brennisteini. Daglega
flytur útvarpið fregnir um miklu
lengri og hættulegri flugferðir
til árása, sem stórveldin gera nú
hvert í annars garð.
Ef nokkur meining á að vera
1 burtflutningi fólks úr vissum
bæjum, þá dugar ekki að
sú öryggisráðstöfun sé eins og
fjallferð skrifstofufólks í sum-
arleyfi. Fyrsta veturinn, sem
stríðið stóð, fluttu Bretar börn
og konur svo að skipti miljón-
um úr stórbæjunum i sveit og
smábæi. Þar var hugsunin
hugsuð til enda. Svo framar-
lega sem íslendingum er nokkur
alvara að koma miklum fjölda
kvenna og barna af væntanleg-
um baráttusvæðum, þá verður
að fækka sem allra mest fólk-
inu á þeim stöðum, sem lík-
legast er, að aðkomuþjóð myndi
hefja loftárásir. Það er enginn
vandi að vita, hvaða staðir eru
líklegastir til áhættu. Það eru
auðvitað þeir staðir, þar sem
hið aðkomna herlið hefir sér-
staklega bækistöðvar sína.
Ég þykist vita, að í fjölda
heimila í sveit og sjóþorpum sé
góður vilji að taka á móti börn-
um af hættusvæðinu, eins og
Reykvíkingar sýndu fyrir sitt
leyti gagnvart jarðskjálftabörn-
unum. En hér þarf meira en
góðan vilja. Hvernig á einyrkja-
kona í sveit að bæta ofan á sin
mörgu störf óhjákvæmilegri
umönnun við aðkomin börn?
Þeir menn, sem beitast fyrir
burtflutningi af þessu tagi,
verða að gæta þess, að á mörg
heimili verður að borga full-
komlega og heiðarlega með
börnum. Þetta geta foreldrar í
bæjum gert auðveldlegar en áð-
ur, einmitt vegna vinnu, sem
fæst í sambandi við veru setu-
liðsins. Allmargir menn í sveit,
sem hafa aðstcðu til þess, munu
°nn sem fyrr taka stálpuð börn
4n verulegrar' meðgjafar. En á
bað má ekki treysta, eftir að
„ástandið" er búið að mergsjúga
dreifbýlið.
En auk þess verður i mjög
mörgum tilfellum að fylgja
börnunum fullorðið fólk, til að
hlynna að börnunum, og til að
vinna í sveitinni að daglegum
heimilisstörfum. Ef sveitin á að
verða síðasta vígið, líka í þessu
efni, þá verður fólkið í þétt-
býlinu að skilja sinn vitjunar-
tíma. Það á, meðan stríðið
stendur, að vera eins fátt fólk
og hægt er á mestu hættustöð-
unum. Það á að fjölga fólki eins
og hægt er i dreifbýlinu, meðan
svo stendur. Það á að forðast að
hrúga börnum saman í fgguðu
iðjuleysi í skólum og samkomu-
húsum sveitanna. Það á að
dreifa börnum og nauðsynleg-
um vinnukrafti um allar sveita-
byggðir landsins, og það á að
leyfa börnum bæjanna, meðan
stendur á hættunni, að þroskast
við hin beztu og heilnæmustu
lífsskilyrði, sem til eru i land-
inu, en það er við störf í ís-
lenzkum sveitum.
J. J.
Alþýðublaðið hefir
allt á hornum sér
Hinn 13. þ. m. birtir Alþbl.
skætingsgrein, þar sem gefið er
í skyn, að skipakosti þjóðarinn-
ar sé mest varið til að flytja
ýmislegt skran til landsins frá
Bretlandi, en byggingarefni og
aðrar nauðsynjar látnar sitja á
hakanum.
Kemst blaðið svo að orði:
„Hvert skipið af öðru var fyllt
með slíkum vörum og sjómenn-
irnir látnir sigla þeim um hættu-
svæðin".
í sambandi við þetta, þykir
rétt að benda Alþýðublaðinu á,
að mjög margar tegundir af
nauðsynjavörum fást ekki frá
Bretlandi. Það hefir ekki þótt
ástæða til að beita teljandi
gjaldeyris eða innflutnings-
hömlum gagnvart vörukaupum
frá Bretlandi upp á síðkastið,
þótt eithvað lítilsháttar fljóti þá
með af þarflitlum smávarningi,
sem mjög lítið hefir verið keypt
af á síðustu árum.
Þessi breyting komst á meðan
Alþfl. tók þátt 1 ríkisstjórninni
og er ekki vitað til að mótmæli
kæmu fram frá ráðherra flokks-
ins.
Hitt atriðið, að hvert skipið af
öðru sé fyllt af þessu dóti og líf
sjómanna lagt í hættu við flutn-
ingana, er algerlega gripið úr
lausu lofti.
Öll íslenzk verzlunarskip sigla
nú vestur um haf. Þær vörur sem
koma frá Bretlandi, eru fluttar
með brezkum skipum og er varla
hægt að búast við, að íslenzka
ríkisstjórnin geti sett þeim
ströng fyrirmæli eða reglur um,
hvað þau megi flytja.
Lesendur!
Vekjið athygli kunningja yð-
ar á, að hverjum þeim manni,
sem vill fylgjast vel með al-
mennum málum, er nauðsyn-
legt að lesa Tímann.
Skrifið eða símið til Tímans
og tilkynnið honum nýja áskrif-
endur. Sími 2323.
^íímtrm
fæst I lausasölu á þessum stöð-
um í Reykjavík:
Ávaxtabúðinni, Týsgötu 8
Bókabúð Eimreiðarinnar,
Aðalstræti
Hjá Filippusi Vigfússyni,
Kolasundi
„Fjólu“, Vesturgötu
Hafnarstræti 16
Hótel Borg
„Matstofan", Laugaveg 45
Hjá Ólafi R. Ólafssyni,
Vesturgötu 16
Búðin, Bergstaðastræti 10.
Söluturninum.
Séra Sveinn Víkinguri
Framtíð kirkjunnar
Ýmsar raddir heyrast um það,
að kirkjan sé nú áhrifalítil og
atkvæðalítil stofnun í hinu ís-
lenzka þjóðfélagi. Mér þykir
vænt um þessar raddir. Ég er
þeim hjartanlega sammála.
Kirkjan er of áhrifalítil stofn-
un í þjóðfélaginu. Og af því
stafa, meðal annars, ýms þau
uppeldislegu og siðferðilegu
vandamál, sem þjóðin nú verð-
ur að horfast í augu við, án
þess að geta leyst eða fram úr
ráðið á viðunandi hátt.
En hvernig stendur á þvi, að
kirkjan er svo atkvæðalítil nú,
einmitt þegar þörfin er mest á
sterkum kirkjulegum og trúar-
legum áhrifum á þjóðina?
Þeirri spurning verður þjóðin
að átta sig á, og því fyr, því
betra.
Kirkjan er elzta stofnun
þessa þjóðfélags og jafnframt
um margra alda skeið langsam-
lega voldugasta og atkvæða-
mesta aflið í þjóðlífinu. Kirkj-
an var ekki aðeins boðberi
trúarinnar, hún var einnig fjár-
hagslega sjálfstæð stofnun og
auðug á þeirra tíma mælikvarða.
Flestir ágætustu gáfu- og hæfi-
leikamenn þjóðarinnar voru þá
í hennar þjónustu. Þá var ís-
lenzk kirkja ekki aðeins boð-
beri trúarinnar til fólksins
heldur einnig hinn mikli
brautryðjandi í menningar- og
trúarmálum þjóðarinnar. Kirkj-
an kemur á fót fyrstu skólun-
um á landi hér og rekur þá um
margar aldir. Kirkjan á og hef-
ir alltaf átt sinn stóra þátt í ís-
lenzkri sagnaritun og söfnun
hve.rskonar sögulegs fróðleiks.
Kirkjan kemur á fót skipulags-
bundinni fátækrahjálp með ti-
undarlögum Gissurar biskups
ísleifssonar (1081—1118). í
sambandi við klaustrin hefst
hinn fyrsti vísir að sjúkrahús-
um og hælum fyrir gamalt fólk
á landi hér. Og svona mætti
lengi telja. Ég er ekki að halda
því fram, að ekkert hafi mátt
að kirkjunni finna á þessu tíma-
bili, eða að þær stofnanir, sem
hún rak, hafi verið fullkomnar
eða gallalausar á nútíma mæli-
kvarða. Öll mannaverk hafa
verið og munu jafnan verða ó-
fullkomin. En hinu verður ekki
neitað að kirkjan beitti sér
þarna ekki aðeins að þörfum
heldur og mjög merkilegum við-
fangsefnum.
En með siðaskiptunum verður
mikil breyting á allri aðstöðu
og hag kirkjunnar. Ríkisvaldið
tekur nú óspart að reyta af
henni fjaðrirnar hverja af ann-
arri. Kirkjan er miskunnarlaust
rænd eignum sínum og dýrgrip-
um. Stofnanir þær, sem hún
hafði rekið og átt frumkvæði að
eru hrifsaðar frá henni. Nú er
svo komið, að kirkjan, sem um
aldir var auðugasta stofnun
þessa lands, er fjárhagslega al-
gerlega háð ríkisvaldinu. Starfs-
mönnum hennar hefir stöðug-
lega verið fækkað, svo þeir eru
ekki orðnir nema ltið brot þess,
sem áður var, enda þótt tala
landsmanna sjálfra hafi tvö-
faldazt. Og þessir fáu starfs-
menn eru lægst og verst laun-
aðir allra háskólalærðra starfs-
manna ríkisins. Kirkjan er úti-
lokuð frá öllum beinum af-
skiptum af fátækramálum
landsins, þótt hún sé þar
fyrsti brautryðjandinn. Og svo
vendilega er kirkjunni bægt frá
áhrifum á skólamál landsins,
að prestarnir munu ekki hafa
réttindi til kennslustarfs við
barnaskóla landsins.
Þegar svona er um hnútana
búið, þarf þá nokkurn að furða
á því, þótt kirkjan sé áhrifa-
minni stofnun í hinu íslenzka
þjóðfélagi en hún áður var? Og
er það réttmætt, að saka kirkj-
una sem slíka um það, að svo
er komið?
Við skulum athuga það ofur-
lítið nánar:
1. Prestarnir eru óhæfilega
lágt launaðir samanborið við
aðrar stéttir. Prestssetrin viða
út um landið, þar sem þeir eiga
að setjast að, eru enn svo illa
hýst að ekki er hvítum mönn-
um þar vist bjóðandi. Margir
verða þeir að taka við stórum
og fólksfrekum jörðum og þurfa
að kaupa á þær dýra áhöfn, og
sökkva sér þannig í miklar
skuldir. Þetta hefir mörgum
ungum presti reynzt gersamlega
ofvaxið, er hann kom félaus og
skuldugur af skólabekk. Niður-
staðan hefir orðið sú, að hann
hefir neyðst til að leigja jörð-
ina og vera þar sjálfur einskon-
ar hornreka eða húsmaður.
Er það von, að gáfuð-
ust og glæsilegustu stúdent-
landsins fýsi að setjast við
svona kjör og leggja fyrir sig
guðfræðinám, er þeim standa
aðrar og glæsilegri leiðir opnar?
Afleiðingin verður sú, og hlýt-
ur að verða sú, að prestastétt-
ina skipa meöalmenn og máske
varla það. Á þessu á löggjafar-
og ríkisvaldið sök, en ekki kirkj-
an.
2. Raddir hafa um það heyrzt,
bæði innan prestastéttarinnar
sjálfrar og utan, að betur hefði
mátt takast um val kennslu-
krafta við guðfræðideild há-
skólans en raun er á. En um
undirbúning prestaefna undir
starf sitt hygg ég, að það varði
meiru en um nokkurt annað
nám, að á kennarastólum sitji
yfirburðamenn og andlegir
skörungar. En ef hér brestur á,
þá er það einnig sök ríkisvalds-
ins en ekki kirkjunnar.
3. í stjórn kirkjunnar vantar
enn tilfinnanlega þá festu og
hagkvæmu skipulagning, sem
nauðsynleg verður að teljast til
þess að efla áhrif hennar og
styrk. Vér höfum ekki sérstak-
an kirkjumálaráðherra, heldur
eru störf hans falin ráðherra,
sem einskonar aukastarf, ráð-
herra, sem jafnan hefir á
hendi forstöðu annarra og um-
fangsmeiri stjórnardeilda. Það
er því engin trygging fyrir því,
að sá ráðherra, sem fer með
kirkjutnálin á hverjum tíma,
hafi nokkra sérþekkingu á
kirkjumálum. Hann getur meira
að segja tilheyrt öðru trúfélagi
en þjóðkirkjunni og verið henni
beinlínis andstæður. Mega all-
ir hugsandi menn sjá, að þetta
er ekki heppileg skipan, og það
því fremur, sem biskupi lands-
ins eru í hendur fengið afar-
lítið og mjög takmarkað vald í
málefnum kirkjunnar. Hin ár-
lega synoda kirkjunnar er sam-
koma, sem enn vantar tilfinn-
anlega skipulag og festu, þar
sem fá eða engin lagafyrirmæli
eru til, sem ákveða valdsvið
hennar og skipulag, jafnvel
ekki um það atriði, hverjir hafa
þar atkvæðisrétt og hverjir
ekki. Kirkjuráðið er einnig
fremur óákveðin stofnun og
samband þess við synoduna
losaralegt og óákveðið. Enn-
fremur getur og oft orkað tvi-
mælis um það, hvaða málum
skuli skotið til kirkjuráðs eða
hverjum biskupinn ætti einn að
ráða. Úr þessu þarf að bæta.
Kirkjan þarf að fá fastari og
öuggari stjórn og heilbrigðara
skipulag. En um þetta er ekki
rétt að saka kirkjuna fyrst og
fremst. Hér verður engu um
þokað nema með aðstoð löggjaf-
arvaldsins.
4. Kirkjuna skortir fjárráð
mjög tilfinnanlega. Ef áhrif
hennar eiga að vaxa í landinu
þarf hún árlega að hafa ráð á
töluverðu fé. Hún þarf að eiga
sitt málgagn og halda úti blaði.
Hún þarf árléga að geta gefið
út fleirí og færri smárit og jafn-
vel að geta útbýtt þeim ókeyp-
is. Hún þarf að geta á hverju