Tíminn - 11.04.1942, Blaðsíða 2

110
TtMBWí, langardaginn 11. aprll 1942
29. blað
Hvað líðnr Húsbvggingarsjóði?1
Undanfarið hafa ýmsir beint
til mín fyrirspurnum um fjár-
söfnunina í húsbyggingarsjóð,
hvernig hún gengi, hvernig stað-
ið hefði verið við skuldbinding-
ar o. fl. Mér finnst mjög eðli-
legt, að áhugamenn vilji fylgj-
ast með þessu máli. Tel ég því
rétt að gera grein fyrir því i
stuttu máli, bæði til þess að láta
áhugamenn vita, hvað því líð-
ur og eins til að reyna að vekja
hina, sem til þessa hafa ekki
gefið því neinn gaum.
Ég skal fyrst með fáum orð-
um mínnast á tildrög málsins.
Á undanförnum árum hefir
oft verið vakið máls á því, að
Framsóknarmenn þyrftu að
eignast samkomuhús hér í höf-
uðstaðnum,.sem jafnframt gæti
verið gististaður Franisóknar-
manna utan af landi þegar þeir
koma í heimsókn tíl Reykjavík-
ur. Ætlazt hefir verið til, að þar
gæti verið einskonar miðstöð
flokksstarfseminnar. Hafa ver-
ið færð skýr rök fyrir þessu
nauðsynjamáli og skulu þau
ekki endurtekin hér. Margir
hafa barizt vel og drengilega
fyrír þessu máli, en einna ötul-
astur þeirra mun hafa verið
hinn sókndjarfi samherji, Vig-
fús Guðmundsson. En þrátt fyr-
ir góða baráttu, bæði hans og
annarra, hefir ekkert orðið úr
framkvæmdum í sambandi við
þetta mál, þar til síðastliðinn
vetur.
í fyrravetur var mál þetta
Eftír Ólaf Jóhannesson lögfræðing
tekið til umræðu í fulltrúaráði
Framsóknarfélaganna í Reykja-
vík. Lauk þeim umræðum þann-
ig, að samþykkt var að full-
trúaráðið skyldi beita sér fyrir
fjársöfnun í því skynl að koma
hér upp samkomuhúsi fyrir
Framsóknarmenn, sem jafn-
framt gæti verið einskonar
heimili eða dvalarstaður fyrir
Framsóknarmenn utan af landi,
þegar þeir koma hingað til
Reykjavíkur í heimsókn.
Á sliku húsi er full nauðsyn.
Félagsstarfsemi öll er hér í
hálfgerðum molum vegna hús-
næðisvandræða. Aðkomumenn
lenda hér einatt í hinum mestu
vandræðum sökum skorts á
gistihúsum og þau gistihús, sem
starfandi eru, svo rándýr, að
tæplega er hægt að búa þar
fyrir aðra en þá, sem hafa full-
ar hendur fjár. Á þessu þarf að
ráða bót. Hið fyrirhugaða hús,
sem gæti orðið nokkurskonar
félagsheimili Framsóknar-
manna, getur gert það.
Fulltrúaráðið samþykkti
reglugerð fyrir „Húsbyggingar-
sjóð“, en í þann sjóð skyldi það
fé lagt, sem safnaðist i þessu
skyni. Var síðan stjórn kosin
fyrir sjóðinn og hófst hún
handa um fjársöfnun. Mál
þetta var síðan lagt fyrir flokks-
þingið s.l. vetur. Lýsti það ein-
dregnu fylgi við málið, eins og
hann hljóp úr ríkisstjórninni
um áramótin til þess að reyna
að láta flokk sinn hagnast á
stundarandúð gegn löggjöf sem
gengur þó mun skemmra en
svipuð löggjöf, er Alþýðuflokk-
urinn hafði eindregið stutt á
þingunum 1939 og 1940.
„Ekki æfintýri“, sagði Jón
Baldvinsson 13. febrúar 1938.
Þessu höfðu forsprakkar Al-
þýðuflokksins gleymt, þegar þeir
báru fram frv. sitt um stjórnar-
skrárbreytingu og hugðust að
knýja fram tvennar Alþingis-
kosningar, enda þótt þeir fyrir
ári síðan teldu kosningar ekki
framkvæmanlegar, vegna hættu
og óvissu styrjaldarinnar, og
var sú hætta og óvissa þó langt-
um minni þá en nú.
„Undir merki mannanna frá
Moskva mun íslenzk alþýða bíða
ósigur og falla“, sagði Jón
Baldvinsson 13. febrúar 1938.
Þetta heilræði sitt taldi hann
þýðingarmest. Hann kom fyrst
og fremst á Dagsbrúnarfundinn,
þótt sjúkur væri, til þess að gefa
íslenzkri alþýðu þetta vega-
nesti.
Hafa mennirnir, sem ætluðu
sér að bera merki Jóns Bald-
vinssonar, haldið þetta heilræði
hans í heiðri?
Þann 31. marz 1942 gerðust
þau tíðindi í neðri deild Al-
þingis, að fjórir þingmenn Al-
þýðuflokksins, Haraldur Guð-
mundsson, Finnur Jónsson, Em-
il Jónsson og Ásgeir Ásgeirsson,
kusu höfuðerindreka Moskva-
valdsins, Einar Olgeirsson, í
virðulegustu og þýðingarmestu
nefnd þingsins, stjórnarskrár-
nefndina.
Þannig fylgdu þeir heilræði
Jóns Baldvinssonar frá 1938.
Þannig fylgdu þeir yfirlýs-
ingu sinni frá haustþinginu
1939.
Reynsla Jóns Baldvinssonar
af kommúnismanum er þeim
gleymd. Reynsla alþýðuflokka
og verkalýðssamtaka allra
landa af klofnings- og eyðilegg-
ingarstarfi kommúnista, er þeim
gleymd. í þessari gleymsku er
sótzt eftir vinfengi kommúnista
og æstasti kommúnistinn kos-
inn í stjórnarskrárnefndina.
Foringjar . Alþýðuflokksins
hafa gleymt reynslu og heil-
ræðum Jóns Baldvinssonar. En
hvernig er það með íslenzka al-
þýðu? Man hún ekki enn ör-
uggasta og giftudrjúgasta leið-
togann, sem hún hefir átt? Eftir
atburðinn í neðri deild 31. marz
1942 hlýtur þessi spurning að
vakna meðal hugsandi íslenzkra
verkamanna: Hvort man nú
enginn Jón Baldvinsson?
Þ. Þ.
kunnugt er. Á flokksþinginu
safnaðist og nokkurt fé.
Stjórn sjóðsins hefir síðan
reynt að halda þessu vakandi,
þó að hljótt hafi verið um það.
Aðallega hefir verið reynt að
safna fé með frjálsum framlög-
um áhugamanna. Hafa ýmsir
skrifað sig fyrir all álitlegum
upphæðum, þannig að þeir hafa
lofað að greiða ákveðna upp-
hæð á ári um tiltekið árabil.
Á þennan hátt hafa þegar safn-
azt loforð um verulega upphæð.
Af þessu er meirihlutinn ó-
greíddur enn. Hins vegar má
segja, að vel hafi verið staðið
1 skiium samkvæmt skuldbind-
ingum. Það fé, sem greiðast átti
á fyrra ári af mönnum í
Reykjavík, mun nú allt greitt.
Hins vegar eru enn ekki komin
full skil utan af landi. Vil ég
hér með vinsamlegast biðja þá,
sem enn eiga ógreidd skuldbind-
ingargjöld að greiða þau hið
fyrsta. Sjóðurinn hefir því
nokkurt reiðufé. Vitaskuld
mundi það fé hrökkva skammt
til nokkurra framkvæmda mið-
að við núverandi verðlag. Sum-
ir hafa stutt þetta vel og
drengilega og sýnt áhuga sinn
í verki. Mætti nefna þess ýms
dæmi. Aftur á móti eru aðrir,
sem sýnt hafa því tómlæti
Enda þótt nokkur árangur
hafi þannig náðst, er þó stjórn
sjóðsins hvergi nærri ánægð
með hann. Henni er það fylli-
lega ljóst, að „betur má, ef duga
skal“. Enn eru allt of margir,
sem ekkert hafa sinnt þessu.
Nú eru þó ástæður manna yfir-
leitt þannig, að þeir geta sér að
meinlausu lagt nokkrar krónur
til þessa fyrirtækis. Það þarf
ekki að vera mikið, sem hver og
einn leggur að mörkum. Aðal-
atriðið er, að þátttakan sé al-
menn.
Það skal skýrt tekið fram, að
stjórn sjóðsins dettur ekki í
hug að hefja neinar fram-
kvæmdir á meðan núverandi á-
stand ríkir. Hins vegar telur
hún, að þessir tímar ættu að
vera heppilegir til fjársöfnun-
ar.
Ég vil þess vegna eindregið
skora á alla Framsóknarmenn,
og þá eigi sízt á Framsóknar-
menn hér í Reykjavík, að leggja
máli þessu eitthvert lið eftir
efnum og ástæðum. Enginn má
skerast úr leík. Ef við leggjumst
allír á eitt í þessu máli, er sigur-
inn vís. Koma má framlögum
eða loforðum um framlög til
stjórnarnefndarmanna: Vigfús-
ar Guðmundssonar, Guðm. Kr.
Guðmundssonar eða undirrit-
aðs.
Það er e. t. v. ekki hægt’að
segja, að hér sé um neitt stór-
mál að ræða fyrir flokkinn. En
ég er samt sannfærður um, að
ýðræði og kosníngar
Eílir Vigíúat Guðmundsson
í einu fyrirferðarmesta dag-
blaði höfuðstaðarins var mér
nýlega brugðið um að halda
fram nazisma eða kommún-
isma, og var tilefnið greinar-
stúfur, er birtist í Tímanum.
Vildi ég fækka þingmönnum,
afnema hlutfallskosningar og
uppbótarsæti, hafa eingöngu
einmenningskjördæmi og gera
þjóðlífið einfaldara á marfean
hátt.
Allt þetta og m. fl. tel ég
mikla nauðsyn að gera hið allra
fyrsta, meðfram til 'þess að
bjarga lýðræðinu og þingræð-
inu. Það er ekkert svo gott, að
ekki sé hægt að misnota það.
Og nú stendur svo á, að lýð-
ræðinu og þingræðinu stafar
hætta frá sjálfu sér — jafnvel
ennþá meiri hætta en frá
grimmefldum óvinum, gráum
fyrir járnum. Aðgerðalítið þing
grefur sér. sjálft gröf. Lélegir
þingmenn, er slæðast sem á-
bætir inn í þingsalinn, á bök-
um sér dugmeiri manna, tefja
fyrir þinghaldinu, gera það
margbrotnara, þunglamalegra
ogdýrara.
Áhrifavald Reykjavíkur á
þjóðfélagið er orðið svo mikið,
að það orkar mjög tvímælis,
hvort fjölgun þingmanna fyrir
höfuðstaðinn sé til heilla. Þetta
margumtalaða ,,réttlætismál“ í
kjördæmaskipun, er réttlætis-
mál eftir því á hverja hlið þess
er litið. í einu kjördæmi t. d.
fækkar fólkinu þennan áratug-
inn en fjölgar þann næsta. Og
í Reykjavík er t. d. fjöldi manna,
sem lifir beint og óbeint á rík-
inu.
Hvernig hafa t. d. Banda-
rikjamenn það? Höfuðstaður
þeirra, Washington, borg með
hálfa miljón íbúa (aðalborgin),
hefir ekki leyfi til þess að kjósa
einn einasta þingmann. Þar er
litið svo á, að mikill hluti íbú-
anna sé beint og óbeint í þjón-
slíkt „félagsheimili“, vistlegt
en ódýrt, gæti haft verulega
þýðingu fyrir samstarf og sam-
heldni flokksins yfirleitt. Þar
gætu flokksmenn átt víst at-
hvarf, þegar þeir koma til
Reykjavíkur. Þar myndu sam-
herjar úr hinum ýmsu byggðar-
lögum hittast, ræðast við og
kynnast. En e. t. v. mundi þetta
fyrst og fremst hafa þýðingu
fyrir starfsemi flokksins hér í
Reykjavík. Ég er viss um, að það
gæti orðið stoð að gengi hans
hér í framtíðinni. Munu ýmsir
mæla, að þeirri stoð væri þar
ekki ofaukið. Þess vegna ættu
allir Framsóknarmenn að leggj-
ast á eltt í þessu máli. Þá mun
Framsóknarheimilið „Dvöl“
verða eitt af því, sem setur svip
á bæinn og þó öllu heldur sá
andi, sem mundi mótast innan
veggja þess.
Ól. Jóhannesson.
ustu ríkisins og þeim beri því
ekki að velja þingmenn fyrir
höfuðstaðinn.
Auðvitað á Reykjavík að
hafa nokkra þingmenn. En
mesta lýðræðisþjóð heimsins
hefir það svona. Ekki vírðist ó-
sanngjarnt að taka eitthvert
tillit til þess, hve margir þjón-
ar alls þjóðfélagsins eiga heima
í Reykjavík. Sæmra væri fyrir
„réttlætispostulana“ að reyna
að gera höfuðstaðinn þannig,
að hann væri sjálfum þeim og
öðrum íslendingum til sóma,
heldur en að gera hann allsráð-
andi í landinu, á ítheðan hann er
á því gelgjuskeiði, sem hann
er, því miður, ennþá.
En hvað um kosnlngarnar?
Það er ömurleg sjón, sem ber
fyrir augu lýðræðisvina í
barnaskólaporti höfuðstaðar-
ins, í hvert skiþti, sem kosning-
ar fara fram. Þar má líta hópa
af sjúklingum frá Kleppi, gam-
almenni, sem komin eru í kör,
og ýmiskonar aumingja á sál og
líkama, sem bornir eru eða
studdir úr fánum skreyttum
bílunum inn 1 kjörkiefana. Og
svo eru þessir aumingjar, sem
sumir geta varla haldið höfð-
: inu, látnir fá einhvern til þéss
, að krossa á kjörseðilinn fyrir
j sig. En aðrir, sem eru skrið-
; frárri og brattari, baslast við að
I krossa sjálfir. Þegar seðlarnir
I eru teknir úr kjörkössunum,
| kemur í ijós, að krossarnir hafa
I mjög oft lent hér og þar á seðl-
unum: framan eða aftan við
eitthvert nafnið, yfir nokkur
nöfn, neðst á seðilinn, aftan Við
listabókstafinn o. s. frv. Oftast
eru þessir seðlar teknir gildir;
ætti þó að vera lágmarkskrafa
til kjósendanna að þeir gætu
sett kross framan við þann
listabókstaf, sem þeir ætla eða
hefir verið sagt að kjósa. En
þetta sýnir reýnslan, að er þrá-
faldlega ofraun fyrir fjölda ves-
alinga, sem verið er að draga
á kjörstað.
Ég hefi ástæðu til þess að
ætla, að einna verst sé ástatt I
ReykjavíkJ þessum efnum. Lít-
ið ber á að flokkar þeir, sem
mest eru kunnir fyrir að hækka
atkvæðatölur sínar með fylgi
svona fólks, leggi sérstaka rækt
við að auka skilning og þroska
almennings.
Lýðræði er fallegt orð. En
það er stundum notað sem
skálkaskjól. Hvað halda t. d.
menn, sem kunnugir eru í
Reykjavík, að margir hefðu
kosið þar við síðustu bæjar-
stjórnarkosningar, hefði fólk-
inu ekki verið smalað og það
rekið á kjörstað? Bílar í hund-
raðatalí, með æfðum kosninga-
smölum innanborðs, þutu allan
daginn aftur og fram um göt-
urnar með organdi glymskrött-
um, er æptu á fólkið og ögruðu
því til kjörsóknar. Smalarnir
(Framh. á 3. síöu)
JÓIVAS JÓIVSSOIV;
Skáld og hagyrðingar
‘igíinimt
Lauyardag 11. apríl
Hvort man nú enginn
Jón Baldvinsson?
Dagurinn 13. febrúar 1938
verður jafnan minnisstæður í
sögu íslenzku verkalýðssamtak-
anna. Þann dag höfðu Einar
Olgeirsson og Héðinn Valdi-
marsson hóað saman æstustu
fylgismönnum sínum í Dags-
brún til þess að víkja traustasta
og farsælasta leiðtoga verka-
lýðsins, Jóni Baldvinssyni, úr
félaginu. Jón mætti á fundin-
um, þótt hann væri mjög van-
heill og vissi það einnig, að
þannig var í pottinn búið, að
rök hans og reynsla myndu
engu fá áorkað. Hann gat þvi
eins vel setið heima. Hann gat
líka hæglega unnið það til sátta
við æsingamennina að draga
sig í hlé og njóta fi’iðar og
hvíldar þann tíma, sem eftir var
æfinnar. Hann gat ánægður
hætt störfum, því að hann var
búinn að vinna meira en full-
komið dagsverk. En skaplyndi
hans var ekki þannig háttað, að
hann vildi draga sig í hlé og
segja skilið við þá stétt, sem
hann hafði helgað æfistaxf sitt,
þegar hún þarfnaðtst mest
heilbrigðrar forustu. Þess vegna
mætti hann á fundinum. Þess
vegna beitti hann seinustu
kröftum sínum til að gefa ís-
lenzkum verkalýð þau heilræði,
sem hann taldi mestu skipta.
Samkvæmt frásögn Alþýðu-
blaðsins var aðalkjarninn í
ræðu Jóns Baldvinssonar þenn-
an dag svohljóðandi:
„Eðli verkalýðsbaráttunn-
ar er ekki skyndiupphlaup,
hávaðafundir og æfintýri,
heldur markvist, sleitulaust
starf fyrir málefnunum sjálf-
um. íslenzkt fólk er frábitið
hugsunarhætti kommúnism-
ans og hann sigrar aldrei hér
á landi fyrir atbeina íslend-
inga. Það er hið hættuleg-
asta æfintýri fyrir fslenzka
alþýðu, að taka sér merki
mannanna frá Moskva í hönd
og ganga með það út í bar-
áttuna. Undir því merki mun
hún bfða ósigur og falla.“
Þetta var seinasta ræða Jóns
Baldvinssonar. Æsingalið Ein-
ars Olgeirssonar reyndi að æpa
hann niður og áreynslan og
vonbrigðin urðu honum um
megn. Jón Baldvlnsson féll í
valinn fyrir aldur fram. En
merkið, sem hann reisti með
æfistarfi sínu og ekki sízt með
seinustu ræðu sinni, mun ekki
falla, heldur verða leiðarljós
hugsandi íslenzks verkalýðs.
Undir hinu íslenzka meijki Jóns
Baldvinssonar getur verkalýð-
urinn sótt fram til sigurs, en
undir „merki mannanna frá
Moskva" liggur leiðin til ófarn-
aðarins og ósigranna.
Eftir Dagsbrúnarfundinn 13.
febrúar 1938 fylltust margir
samstarfsmenn Jóns Baldvins-
sonar miklum eldmóði og á-
kváðu að fylgja merki hans vel
og vasklega. Fremstir þessara
manna voru Stefán Jóhann,
Finnur Jónsson, Haraldur Guð-
mundsson, Emil Jónsson, Jónas
Guðmundsson, Kjartan Ólafs-
son og Stefán Pétursson.
Þessir menn sýndu vilja sinn
í verki á margan hátt. Þeir
gerðust stuðningsmenn ábyrgrar
ríkisstjórnar, þótt freistandi
væri að reyna að hagnast á
stjórnarandstöðunni á erfiðum
og viðsjálum tímum. Þeir lýstu
því yfir hátíðlega, ásamt öðrum
þingmönnum á haustþinginu
1939, að þeir skyldu aldrei hafa
neitt samneyti við kommúnista
innan þingsins, því að „merkið
frá Moskva“ væri borið af
mönnum, sem hugsuðu meira
um rússneskan málstað en ís-
lenzkan.
Milli 13. febrúar 1938 og 31.
marz 1942 er ekki langur tími.
Hann getur samt verið nógu
nógu langur fyrir istöðulitla
menn til að gleyma heilræðum
og fögrum ásetningi.
„Ekki skyndiupphlaup“, sagði
Jón Baldvinsson 13. febr. 1938.
Þessu hafði Stefán Jóhann og
flokksbræður hans gleymt, er
NIÐURLAG.
XV.
Það á við að greinarlokum að
gera stutt yfirlit um það,
hversu verkin tala, annars veg-
ar fyrir menntamálaráð, hins
vegar fyrir hagyrðingana, sem
kalla sig listamenn. Mennta-
málaráð var reist og endurreist
sem ákveðinn liður í þjóðlegri
framför. Sú stofnun er verk
manna á Alþingi. Enginn lista-
maður eða hagyrðingur kom
þar nærri. í skjóli menntamála-
ráðs hófust skipulegar rann-
sóknir á náttúru landsins, og
verða þær stöðugt umfangsmeiri
Bókadeild menningarsjóðs hefir
náð meiri sölu á bókum sínum,
heldur en nokkur annar for-
leggjari fyr eða síðar. Bækur
menningarsjóðs eru að mynda
stofn að bókasafni í þúsundum
heimila, þar sem ekki voru áð-
ur til nema lánsbækur. Jafn-
hliða þessu er menntamálaráð
að hefja útgáfu á íslandssögu 1
tíu bindum. Þetta var þjóðar-
nauðsyn, og þjóðarvansæmd að
vera sögulaus söguþjóð. En
allir, sem höfðu hugsað um,
áður fyr, að leysa þessa þraut,
hafa gefizt upp. Þá hefir
menntamálaráð leitað sam-
komulags við fornritaútgáfuna
um að koma Heimskringlu
Snorra Sturlusonar svo að
segja inn á hvert heimili og
hefi r því máli verið vel tekið.
Að síðustu lenti það í hlut
menntamálaráðs en ekki Há-
skóla íslands, að stöðva hina ó-
virðulegu afbökun á íslendinga-
sögum, sem kommúnistar höfðu
byrjað á.
Að því er snertir viðhorf
menntamálaráðs til lista- og
myndgerðar, þá hefjast skipu-
legar framkvæmdir i þvl efni
með löggjöfinni um menning-
arsjóð 1928. Síðan þá hefir
landið eignazt mikinn fjölda
mynda, flestar góðar og eftir
snjalla menn, en nokkrar lé-
legar eftir fólk á útjöðrum.
Síðan menntamálaráð tók til
starfa hefir ríkið hjálpað mörg-
um af viðskiptavinum þess til
að eignast þak yfir höfuðið.
Hin síðari ár hefir menntamála-
ráð úthlutað allverulegri fjár-
hæð frá ríkinu til hinna þýð-
ingarmeiri listamanna. Stund-
um hefir menntamálaráð haft
aðstöðu til, eins og með Kjar-
val, að sýna óvenjulegum lista-
manni viðurkenningu, án þess,
að harm hefði leitað eftir því.
Vegna starfs menntamálaráðs á
ríkið nú mikinn fjölda lista-
verka, sem eru geymd í vörzlum
opinberra stofnana utan lands
og innan. Gegn þessari þjóð-
nýtu starfsemi hefir rísið lítil
klíka myndgerðarmanna. Eru
þar helzt að verki Jón Þorleifs-
son, Þorvaldur Skúlason og Jó-
hann Briem. Enginn þessara
manna hefir haft minnstu áhrif
á löggjöf eða fjárveitingar til
lista. Allir hafa þeir slitnað frá
hinum eldri listamönnum og
elt fyrirmyndir erlendra hnign-
unarmálara. Enginn þeirra er
sendibréfsfær, en sjúkt yfirlæti
þeirra er svo mikið, að á prenti
hafa þeir líkt sjálfum sér við
höfunda fornbókmenntanna, og
jafnframt lýst því hátiðlega
yfir, að enginn íslendingur
hefði neitt vit á að meta lista-
verk nema þeir. Myndir þeirra
hafa fram að þessu verið mjög
torseljanlegar, því að hagyrð-
ingsáferðin hefir ætíð staðið í
vegi. Þeir hafa verið sérstak-
lega ósvífnir og dónalegir, ekki
aðeins gagnvart almenningi,
sem þeir vilja láta kaupa verk
sín, heldur líka gagnvart öllum
þorra íslenzkra listamanna. Á
sýningu þeirra, sem haldin var
í Reykjavík í haust, útilokuðu
þeir að minnsta kosti heila tylft
manna, sem stóðu miklu framar
hinum þrem framangreindu
myndgerðarhagyrðingum.
Sýning sú, á klessulistaverk-
um, sem hefir i páskavikunni
verið opin í Alþlngishúsinu, er
fyrsta tilraun, sem gerð hefir
verið opinberlega til að gefa á-
hrlfamönnum þjóðfélagsins
sanna hugmynd um störf og
stefnu hagyrðinganna í mynda-
gerð. Þar hafa þeir verið vegnir
og léttvægir fundnir. Það er
ekki kunnugt um, að þeir hafi
eignazt, á þeim vettvangi, svo
mikið sem einn einasta stuðn-
ingsmann.
En þessi litla klíka hefir talið
sér bera nauðsyn til að hefja
strið við mikinn hluta íslenzkra
myndlistarmanna, við alla borg-
ara landsins, og við nefnd þá,
sem mestu hefir orkað til efl-
ingar myndlist á íslandi und-
angengin 14 ár. Þeir hófu styrj-
öld sína í fyrravor, með hinni
nafnkenndu yflrlýsingu, þar
sem þeir sögðust einir og al-
einir hafa vit á að meta lista-
verk, og aðrir íslendingar væru
þar sem litblindir menn. Þeir
lýstu ágæti sínu að öðru leyti
með álíka stei-kum orðum. í
þeim litla þætti, sem lokið er
af þessum skæruhernaði, hefir
stríðslukkan ekki verið þeim
hagstæð. Þjóðin öll hefir skop-
azt að sjálfshóli þeirra, og enn
fjarstæðari skoðun þeirra um
smekk og þroska samborgara
sinna. Og í fyrsta sinni, þegar
úrval af verkum þeirra er sýnt
löggjöfum landsins, þá vekur
klunhaskapur og vankunnátta
þeirra meðaumkun nokkuð
þlandaða lítilsvirðingu.
En klessugerðarfólkið er búið
að hefja stríð við stéttarbræð-
ur sína og samlanda. Enn hefir
þetta listafólk ekki sýnt
yfirburði nema í einni grein
baráttufræðinnar. Þeir eru litið
færir til að mála, tala og skrifa.
En þeir virðast hafa mikla
hneigð og töluverða æfingu við
að segja ósatt. Reynslan sker úr
hversu lángt þeir komast með
þessa einu iþrótt. Sigurinn er
nokkuð langt framundan. Tak-
markið er að láta Ásmund
Sveinsson erfa aðstöðu Einars
Jónssonar og Þorvald Skúlason
setjast í sæti Jóhannesar Kjar-
vals. — í stríði er aldrel talið
heppilegt, að spá um óorðna
hluti. En svo mikið finnst mér
óhætt að fullyrða, að mikið
vatn muni renna í sjó á ís-
landi, áður en þessi valdaskipt-
ing í íslenzkri listasögu er
orðin að veruleika. J. J.