Tíminn - 12.09.1942, Side 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
PORMAÐUR BLAÐSTJÓRNAR: \
JÓNAS JÓNSSON.
ÓTGEFANDI: |
FRAMSÓKNARFLOKKURINN. '
RITSTJÓRASKRIPSTOPUR:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9 A.
Simar 2353 og 4373.
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOPA:
EDDUHÚSI, Llndargötu 9 A.
Simi 2323.
PRENTSM3ÐJAN EDDA hJ.
Simar 3948 og 3720.
26. ár.
Rcykjavík, laugardagimi 12. sept. 1942
101. blað
Hín sviknu loforð í síálfstædisœálinu:
„Við stígum nú hiklaust seinasta skrelið í sjálf-
stæðismálinu" sagði Ólaíur Thors 12. júní s.l.
Einmitt nii á að leysa það mál og hvergi híka“, sagdi Magnús Jóns-
son á afmælisdegi Jóns Sigurðssonar forseta
í kosningabaráttunni í vor reyndu stjórnarflokkarnir, og þó einkum Sjálfstæðisflokkurinn, að gera lýð-
veldisstofnunina að aðalmálinu. Þeir töldu kjördæmamálið og lýðveldismálið í raun og veru sama málið og
Framsóknarflokkurinn væri því raunverulega á móti báðum málunum, þar sem hann berðist gegn öðru þeirra.
Þeir kölluðu því Framsóknarflokkinn svikara við lýðveldismálið. Þeir lofuðu því hátíðlega að stofna lýðveldið
á þessu ári, ef þeir fengju meirihluta í kosningunum. Því til sönnunar, að hér sé rétt skýrt frá, verða birt
nokkur ummæli úr aðalblaði stjórnarflokkanna á þessum tíma.
Þessi mynd er af forsíðu Morgunblaðsins á kosningadaginn,
5. júlí síðastliðinn. Sannar hún bezt, hvernig Sjálfstæðisflokkur-
inn gerði lýðveldisstofnunina að aðalmáli sínu í kosningunum.
En skyldu víkingarnir á Þingvöllum vera sérlega hrifnir yfir
pví, hvernig Sjálfstæðisflokkurinn hefir efnt hin glæstu loforð
sín í frelsismálinu.
Nk|öliu á borðið
Dylgjur rikisstjórnarinnar geta skapað
háskalega tortryggni I garð vinveitts
stórveldis
Mál, sem var lagt á
hilluna -- en aðeins
um stund
Enginn, sem er kunnugur
þingsögu íslendinga síðasta ald-
arfjórðunginn, mun neita því,
að Pétur Ottesen er ekki aðeins
í Sjálfstæðisflokknum, heldur
meðal allra þingmanna einhver
öruggasti baráttumaður fyrir
pólitískum aðskilnaði íslands og
Danmerkur.
Þegar núverandi ríkisstjórn
lagði fram síðari stjórnarskrár-
breytinguna í nafni Sjálfstæð-
isflokksins, Alþýðuflokksins og
kommúnista, sagði Pétur Otte-
sen, að þar með væri lýðveldis-
myndunin Iögð á hilluna — um
stundarsakir. Pétur taldi þetta
frv. hafa svo litla jákvæða þýð-
ingu, að hann sat hjá við at-
kvæðagreiðsluna. Sama gerðu
allir þingmenn Framsóknar-
manna. Þeir höfðu sömu skoðun
á gildi frv.
Nú hamast dagblöð Sjálf-
stæðismanna með stuðningi
kommúnista og Alþýðufl. á
Framsóknarmönnum fyrir að
taka sömu afstöðu og þm.
Borgfirðinga í þessu máli. En
þessi þlöð áfella hann ekki fyrir
sína framgöngu. Þó hefir hann,
auk þess að sitja hjá við at-
kvæðagreiðslu, mótað hið var-
anlega dómsorð um málalokin:
Lýðveldismyndunin er lögð á
hilluna — um stund.
Hin rangláta ádeila blaða úr
þeim þrem flokkum, sem stóðu
að stjórnarskrá upplausnarinn-
ar, gefur mér ástæðu til að
hrinda óviðurkvæmilegu orð-
bragði um Framsóknarmenn
fyrir þátttöku þeirra í skilnað-
armálinu.
Ásgeir Ásgeirsson fann upp í
fyrravetur það úrræði, að
s oi n d r a samstarfi tveggja
stærstu flokka þingsins um
varnir gegn vaxandi dýrtíð og
eyðileggingu fastra innstæða í
bönkum og sparisjóðum. Hann
lagði til að hafin yrði grimmur
innanlandsófriður gegn valdi
hinna dreifðu byggða og svifta
Framsóknarflokkihn sex þing-
sæt'um, til að lama áhrif hinna
þroskuðustu borgara á stjórn
landsins. Heildsalavaldið í
Sjálfstæðisflokknum hafði und-
irtök á báðum aðalblöðum
flokksins. Þetta vald gekk til
liðs við Ásgeir. Frá hinni hlið
komu kommúnistar óboðnir.
Þeir þóttust réttilega sjá, að hér
væri stefnt að upplausn og það
ástand myndi verða þeim —
og þeim einum — að pólitísku
gagni. Ný stjórn var mynduð —
til að hefja innanlandsófrið á
hendur Framsóknarmönnum,
meðan landið var tví-hersett,
og óvæntar hernaðaraðgerðir
hinna voldugustu herþjóða í
sýnilegri nálægð.
Til að bæta gráu ofan á svart,
ráðlagði Ásgeir og kommún-
istarnir heildsaladeild Sjálf-
stæðismanna að hefja nú bar-
áttu fyrir algerðum skilnaði.
Hinir betri og gætnari menn í
Sjálfstæðisflokknum voru al-
gerlega mótfallnir öllu þessu
ábyrgðarlausa brölti. En þeir
urðu undir í flokknum. Feng-
(Framh. á 4. slOu)
Þann 31. maí síðastliðinn
birtir Mbl. grein um sjálfstæð-
ismálið undir stórletraðri fjór-
dálka fyrirsögn, er þannig
hljóðaði:
„Sjálfstæðismálið kemst nú í
örugga höfn. Forustan er hjá
Sjálfstæðisflokknum. Svik
Framsóknar við mál málanna.“
\ Greinin hefst á þessa leið:
„Stjórnarskrármálið, sem nú
er á dagskrá hjá þjóð vorri, er
tvíþætt. Annarsvegar er breyt-
ing sú á kosningafyrirkomu-
laginu, sem Alþingi afgreiddi
nú til þjóðarinnar. Hins vegar
er lýðveldisstjórnarskráin, sem
er í undirbúningi og verður af-
greidd á aukaþingi í sumar. Á
sama aukaþingi verður fulln-
aðarsamþykkt á þeim þætti
stjórnarskrárinnar, sem fjallar
um kosningar."
Síðar í greininni segir:
„Annar þáttur stjórnarskrár-
málsins, kjördæmamálið, verð-
ur nú lagður fyrir kjósendur
landsins, við kosningarnar 5.
júlí n. k. Þessi stjórnarskrár-
breyting verður afgreidd til
fullnustu á aukaþingi í sumar.
Hinn þátturinn, sjálfstæðis-
málið, er í undirbúningi í milli-
þinganefnd. Hann verður lagð-
ur fyrir aukaþing í sumar og
þar verður lagður grundvöllur
að lýðveldinu.
Svo verða kosningar á ný í
haust og verður þá kosið eftir
hinu nýja kosningafyrirkomu-
lagi. Eftir þær kosningar verð-
ur komið nýtt Alþingi, sem
verður rétt mynd af þjóðar-
viljanum. Þetta Alþingi sam-
bykkir lýðveldisstjórnarskrána
til fullnustu. Þá verður lýðveld-
ið stofnað á íslandi.
Sjálfstæðisflokkurinn tók að
sér stjórnarforustuna til þess
að koma þessum málum áfram.
Fór vel á því. Hann hefir alltaf
haft forustuna í sjálfstæðis-
málinu. Hann mun nú koma
þessum málum giftusamlega í
höfn.
Máske er það engin tilviljun,
að Framsóknarflokkurinn hefir
nú skipað sér í stjómarand-
stöðu. Hann hefir aldrei heill
verið í sjálfstæðismálinu. Og
hann sveik málstað þjóðarinn-
ar nú, þegar stíga á seinasta
skrefið. Hann verður ekki öf-
undsverður af þessu hlutskipti."
Þann 12. júní birtir Mbl. stór-
letraða, fimmdálka fyrirsögn, er
hljóðaði á þessa leið:
„Við stígum nú hiklaust síð-
asta skrefið í sjálfstæðismálinu.
Samtal við Ólaf Thors forsætis-
ráðherra.“
í samtalinu lýsir Ólafur sömu
fyrirætlun og gert er í Mbl.-
greininni hér að framan og seg-
ir síðan:
„Verði nú endanlegar á-
kvarðanir teknar í sjálfstæðis-
málinu, mun það geyma minn-
ingu sumarþingsins um ókomn-
ar aldir.
Ég tel eins og nú er komið
málum, um ekkert annað að
ræða en að ganga hiklaust að
því verki og er mér ljúft að
rökstyðja það álit mitt með
nokkrum orðum.“
Helzti rökstuðnlngurinn er sá,
að ekki muni nú standa á við-
urkenningu Bretlands og
Bandaríkjanna, en það hafi
verið talin helzta fyrirstaðan,
þegar samþykktirnar voru gerð-
ar 17. maí 1941. Eins og nú er
fram, komið, hefir ráðherrann
sagt þetta, án þess að hafa
minnstu sannanir fyrir þessu.
Þann 17. júní kemur Magnús
Jónsson, atvinnumálaráðherra,
heim úr fundaferðalagi um
Norðurland. Morgunblaðið birt-
ir við hann langt viðtal undir
þessari fyrirsögn:
„Forustu Sjálfstæðisflokksins
f lýðveldismálinu fagnað hvar-
vetna.“
í viðtalinu segir M. J. á þessa
leið:
,Og svo tók ég greinilega eft-
ir því, hve föstum tökum sjálft
sjálfstæðismálið er að ná á
mönnum. Menn sjá það, og
munu þó sjá æ betur, að ein-
(Framh. á 4. siðu)
Sú fullyrðing stjórnarflokk-
anna, að þeir hafi runnið frá
yfirlýsingum sínum í sjálf-
stæðismálinu, vegna afstöðu
Bandaríkjanna, hefir vakið
mikla undrun landsmanna.
Sögusagnir hafa jafnvel mynd-
ast um það, að þau hafi hótað
að beita okkur hörðu í við-
skiptalegum og fjárhagslegum
efnum, ef tilmælum þeirra
væri vísað á bug.
Skýringar stjórnarinnar um
„ný og óvænt viðhorf“ má líka
vel skýra á þennan veg.
Hins vegar liggur fyrir sú
yfirlýsing frá einum þingmanni,
Pétri Ottesen, sem er öllum
þessum málum kunnugur, að
engar slíkar hótanir hafi átt
sér stað og málaleitanir Banda-
ríkjastjórnar hafi á engan hátt
bundið hendur okkar.
Ríkisstjórnin verður að gera
sér ljóst, að hún er með hinum
tviræðu skýringum sínum að
skapa jarðveg fyrir tortryggni
í garð Bandaríkjanna, sem
(Framh. á 4. slöu)
Á víðavangi
SKRIFTAMÁL
SJÁLFSTÆÐISFLOKKSINS.
Vísir er á sama máli og Tím-
inn um það, að ýmiskonar sjúk-
dómseinkenni niðurlægingar-
innar geri vart við sig í íslenzk-
um þjóðmálum.
En Vísir vill bjarga Sjálf-
stæðisflokknum undan ámæli
og ábyrgð í þessu efni. Og vilj-
ið þið nú athuga, hvernig þessu
snargáfaða blaði tekst máls-
vörnin?
í forustugrein Vísis í fyrra-
dag segir svo:
„Meðan Hermann Jónasson
átti sæti í ríkisstjórninni, tók
að bera á „sjúkdómseinkennum
niðurlægingarinnar”, en þá
höfðu fulltrúar Sjálfstæðis-
flokksins einnig tekið sæti í
ríkisstjórninni. Sjúkdómsein-
kennin hafa einnig ágerzt síð-
an, og aldrei komið ljósar fram
en á Alþingi nú----“
Skýrari getur þessi játning
ekki verið. Þegar sjálfstæðis-
menn koma í ráðuneyti Her-
manns Jónassonar fer að bera
á sjúkdómseinkennum niður-
lægingarinnar. Og eftir að þeir
tóku einir við stjórninni, hafa
sj úkdómseinkennin ágerzt, og
aldrei verið meiri en á síðasta
Alþingi!
Bragð er að þá barnið finnur.
ÞJÓÐVILJINN FÚLL.
Þjóðviljinn er illorður mjög
út af því að mjólkurverð hafi
verið hækkað. Segir blaðið auð-
sætt, „að hér hafi pólitískir
skemmdarvargar verið að verki,
sem vilji með þessari hækkun
koma úlfúð af stað milli bænda
og neytenda.“
Þetta er óþarfa hræsni hjá
sósíalistum. Þeir hafa beitt sér
fyrir kauphækkun, sem óhjá-
kvæmilega hækkar allan fram-
leiðslukostnað og vöruverð í
landinu. Þeir hafa komið kapp-
hlaupi af stað, sem skaðar bæði
verkamenn og bændur, og er
auk þess allri þjóðinni til skaða
og skammar.
Nú segjast þeir hafa viljað
fast grunnverð á landbúnaðar-
vörur með hækkun samkvæmt
vísitölu.
Allheimskir menn mega þetta
vera, og ósvífnir. Þeir vildu ekki
láta sér nægja fast grunnkaup
með hækkun samkvæmt vísi-
tölu.
Þeir kröfðust stórkostlegrar
grunnkaupshækkunar með
fullri dýrtíðaruppbót.
Hækkun á neyzluvörum kem-
ur því ekki niður á launamönn-
um, nema þá óbeinlínis. Þeir
hafa yfir engu að kvarta.
En hinir pólitísku skemmdar-
vargar Þjóðviljans, sem hafa
komið öllu verðlagi í landinu á
ringulreið og stefnt íslenzku
krónunni í verðleysi, þeir láta
sér sæma að brigzla bændum
um okur, þegar þeir neyðast til
að hækka vörur sínar að nafn-
verði.
(Framh. á 4. siðu)
Mjólkurverðið
Mjólkurverðlagsnefnd hefir
ákveðið að ■ hækka verðið á
mjólk og mjólkurvörum um
30%. Kostar mjólkurlíterinn nú
í lausu máli kr. 1.50, í flöskum
kr. 1.57, rjómalíterinn kr. 9.50,
kg. af smjöri kr. 18.70 og kg. af
skyri 2.77.
Er mjólkurverðið nú orðið
helmingi hærra en á sama
tíma í fyrra.
Blöð kommúnista og jafnað-
armanna reyna að kenna Fram-
sóknarflokknum um þessar
hækkanir. En vitanlega eru
þær afleiðingar af framkomu
þessara flokka í kaupgjalds-
málunum.
Munu þessi mál nánar rædd
1 næstu blöðum.
!