Tíminn - 29.09.1942, Blaðsíða 3

108. blað
TtMCVN, þriðjndaginn 20. sept. 1942
427
vísi kann a6 verða ákveðið má
kaupandi ekki leigja eða nota
bifreið sína utan þess umdæmis
er hún er skráð í nema með
leyfi nefndarinnar. Beiðni um
slíkt leyfi skal fylgja meðmæli
hreppsnefnda eða bæjarstjórna
viðkomandi umdæmis“. Allir
voru efnislega samniála um
þessa tillögu.
Ákveðið var að leita álits lög-
fræðinga um þetta atriði og
samningsuppkastið í heild.
Samþykkt var að úthluta
þremur bifreiðum.
Á fundi nefndarinnar 23.
september lagði forstjóri Bif-
reiðaeinkasölunnar fram svo
hljóðandi bréf frá fjármála-
ráðuneytinu til Bifreiðaeinka-
sölunnar ,dags. 17. september:
„Ráðuneytið hefir, eins og
Bifreiðaeinkasölunni er kunn-
ugt, gefið ýmsum aðilum fyrir-
heit um að gefa þeim kost á að
fá bifreiðar keyptar úr bifreiða-
sendingu þeirri, sem nú er kom-
in til landsins, og verður að
sjálfsögðu að fullnægja þvi.
Mun ráðuneytið fljótlega gera
einkasölunni fullnaðar grein
fyrir þeim loforðum, sem þann-
ig hafa verið gefin, en aðkall-
andi er að láta bifreiðar í té eft-
irtöldum aðilum.“
Sömuleiðis lagði hann fram á
sama fundi lista tilheyrandi
bréfinu, dags. 22. sept., með
svohljóðandi yfirskrift:
„Bifreiðar, sem lofað hefir
verið af fjármálaráðherra, auk
þeirra, sem taldar eru í bréfi
ráðuneytisins dags. 17. sept.
(1942): (Nafnalisti).
Samkvæmt lista þessum og
bréfi, virtist ráðuneytið hafa
lofað fleiri vörubifreiðum en til
voru óráðstafaðar í eigu einka
sölunnar. í bréfinu er tekið fram
að ráðuneytið muni „fljótlega
gera einkasölunni fullnaöar-
grein fyrir þeim loforðum, sem
þannig hafa verið gefin“, en er
það sendir lista skömmu síðar
yfir viðbótarloforð, ber hann
ekki með sér að hann sé fulln-
aðarskilgrein yfir hin gefnu lof-
orð. Enda virðist ólíklegt að svo
sé, þar sem „sérleyfisleiðirnar'
eru vart meðtaldar og engir um
sækjendur um fólksflutningsbif-
reiðar.
Á fundinum urðu allmiklar
umræður um loforðalista þenn-
an, sem stóðu þennan fund og
hinn næsta, sem haldinn var
daginn eftir. f lok þessa fundar
lagði Jón Sigurðsson og Stefán
Jónsson fram svohljóðandi til
laga:
„Með tilvísun til fyrstu fund-
argerðar nefndarinnar, þar sem
nefndin ákvað að stöðvuð skyldi
afhending bifreiða nema með
hennar samþykki, telur nefndin
forstjóra bifreiðaeinkasölunnar
óheimilt, að afgreiða bifreiðir,
samkvæmt listum þeim, er fjár-
málaráðherra hefir sent B. R.,
þar til samþykki nefndarinnar
liggur fyrir, um afgreiðslu sam-
kvæmt þeim listum.“
Tillagan var samþykkt með
atkvæðum flutningsmanna, gegn
atkvæði G. J., sem óskar í sam-
bandi við tillöguna eftirfarandi
bókað:
„Þegar ég á fyrsta fundi
nefndarinnar samþykkti, að af
greiðsla bifreiða skyldi stöðvuð:
var það fyrst og fremst gert til
þess að tryggja, að eigi væru af
greiddar neinar bifreiðar fyr en
vitað yrði, hvaða skuldbindandi
loforð ráðuneytið hefði gefið í
því máli. Með því að ég er þeirr-
ar skoðunar, að þeir aðiljar, sem
fengið hafa þessi loforð hjá
ráðuneytinu, eigi kröfu til efnda
loforðanna, get ég ekki fallizt á
tillöguna, eins og hún liggur
fyrir.“
Y F IR L I T.
Samkvæmt fyrirliggjandi
upplýsingum voru í eigu Bif-
reiðaeinkasölunnar um það
leyti, er nefndin tók til starfa
147 vörubifreiðar af venjulegri
stærð og 20 % tonns bifreiðar
eða samtals 167 bifreiðar.
Síðan nefndin tók til starfa
hefir hún einróma samþykkt
að úthluta skuli og afgreiða
samkv. „desemberúthlutun
inni“, 51 bifreið af venjulegri
stærð og 7 af stærðinni %
tonns, eða samtals 58 bifreiðar
Þess utan hefir nefndin ein
róma samþykkt að úthluta og
afhenda 4 bifreiðar af venju
legri stærð og 2 bifreiðar af
stærðinni % tonns. Alls hefir
því nefndin samþykkt úthlutun
og afhendingu á 64 bifreiðum
Eftlr er þvl I dag af óráðstöf-
uðum vörubifrelðum 92 stk. af
venjulegri stærð og 11 stk. af
stærðinni % tonns, eða sam-
tals 103 bifreiðir.
Á fundi nefndarinnar 23. þ.
m. lagði Bifreiðaeinkasalan
fram bréf frá fjármálaráðu-
neytinu, dags. 17. þ. m., og lista
dags. 22. þ.m. yfir þá umsækj-
endur, er fjármálaráðuneytið
telur sig hafa gefið „fyrirheit
um“ að fá keyptar vörubifreið-
ar. í þessu bréfi ásamt tilheyr-
andi lista, telur ráðuneytið sig
hafa gefið „fyrirheit", eða lof-
orð, um 101 vörubeifreið, auk
7 vegna vegagerðar ríkisins, eða
samtals 108 bifreiðum af þeirri
bifreiðasendingu, sem nú er til
ráðstöfunar. Af þessum aðilum
hafa ,3 þegar fengið afhentar
bifreiðar samkvæmt ákvörðun
nefndarinnar. Óafgreitt er því
nú samkvæmt nefndu bréfi og
lista 95 bifreiðar af venjulegri
stærð og 10 af stærðinni %
tonn, eða samtals 105 bifreiðir.
í nefndu bréfi ráðuneytisins
er ekkert tekið fram um hvort
,fyrirheit“ ráðuneytisins í þessu
efni séu þar öll talin. Verði þvl
fleiri tilkynnt síðar, þá bætast
3au við þessa tölu. Sama er að
segja um þau „fyrirheit“ er Bif-
reiðaeinkasalan mun hafa gefið
á sama hátt og ráðuneytið.
Fyrir nefndinni liggja nú um-
sóknir á um 1.558 vörubifreiðar
af venjulegri stærð og 104 af
stærðinni y2—1 tonn, eða sam
tals 1.662 umsóknir um vörubif
reiðar.
Samkvæmt upplýsingum frá
Bifreiðaeinkasölunni, mun ráðu-
neytið ekki hafa kynnt sér al-
mennt þær umsóknir, sem fyrir
liggja, áður en það samdi og
sendi nefnt bréf, heldur byggt
sín gefnu „fyrirheit" á upplýs
ingum frá mönnum, er komið
hafa í ráðuneytið til viðtals um
Dessi mál.
Forstjóri Bifreiðaeinkasölunn-
ar telur að nú ríki algjör óvissa
um hvort takast muni að fá
keyptar og fluttar til landsins í
náinni framtið nokkrar vörubif
reiðar til viðbótar þeim, sem hér
eru nú í eigu Bifreiðaeinkasöl
unnar, samkv. framansögðu.
Áður nefnt bréf ráðuneytisins,
ásamt tilheyrandi lista, er stílað
til Bifreiðaeinkasölunnar, en
ekki til nefndarinnar. Bréfið,
ásamt listanum, er fyrst lagt
fram í nefndinni eftir að liðin
er 1 vika frá því að hún byrjaði
að starfa. í bréfinu kemur engin
ósk fram um það að Bifreiða-
einkasalan leiti samþykkis
nefndarinnar um afhendingu
bifreiða til þeirra aðila, er þar
eru nefndir. Ekkert er tekið
fram um hvenær hin gefnu
fyrirheit" séu gefin, t. d. að þau
séu gefin áður en að Alþingi tók
málið úr höndum ráðuneytisins,
Bréfið ber heldur ekki með sér í
hvaða formi hin gefnu „fyrir-
heit“ séu gefin, né hvort ráðu-
neytið telur þau öll bindandi
eins og þessum málum hefir nú
verið ráðstafað. f tilefni af þessu
hefir forstjóri Bifreiðaeinkasöl-
unnar, aðspurður, upplýst, að í
Bifreiðaeinkasölunni liggi engin
bréfleg fyrirmæli frá ráðuneyt
inu, frá þeim tíma að málið var
í þess höndum, um að uppfylla
slík gefin „fyrirheit“.
Þingsályktunin, sem nefnd-
inni ber að starfa samkvæmt
er mjög ákveðið orðuð. Sam-
kvæmt henni er nefndin háð Al-
þingi einu, en öðrum ekki, og á
að gera því einu grein fyrir sin-
um störfum.
Með samþykkt hennar virð-
ist Alþingi ,taka á sig þá ábyrgð,
sem því kann að fylgja, að
leysa fjármálaráðherra og
Bifreiðaeinkasöluna frá þeim
„fyrirheitum“, er þær stofnan-
ir kunna að hafa gefið. Nefnd
in hefir fyrir sitt leyti, með yf
irlýsingu á fyrsta fundi sínum
ásamt banni um afhendingu
bifreiða nema með sínu sam-
þykki, staðfest þetta.
í gær er Bifreiðaeinkasalan
lögð niður. Á síðasta Alþingi
kom fram frumvarp um að gera
þetta. Alþingi sagði nei. Á sama
Alþingi kom fram krafa um að
taka bifreiðaúthlutunina úr
höndum fjármálaráðherra og
fela nefnd, kjörinni af Alþingi
að annast þetta, og skyldi hún
ábyrg gagnvart Alþingi, en ekki
öðrum. Alþingi svaraði með þyí
að segja já. Er nefndin byrjaði
að starfa, vill fjármálaráðherra
(Framh. i 4. stSu/
H. G. Wells
Hefði hann ekki fótbrotnað, væri hann
enn starfsmaður vefnaðarvöruverzlunar.
Fyrir sextíu árum var drengjahópur að leikjum á stræti í ein-
hverri undirborga Lundúna, er slys skeði skyndilega. Stærsti
strákurinn þreif til lítils hnokka, er nefndist Bertie Wells, og
kastaði honum hátt í loft upp. En í stað þess að grípa Bertie, er
hann kom niður aftur, missti stóri strákurinn hann, enda fór
aannig, að Bertie fótbrotnaði.
Mánuðum saman lá Bertie litli rúmfastur með reifaðan fót-
legg. En beinið greri ekki eins og til var ætlazt. Það varð að
brjóta það upp að nýju. Það var þungbær raun. Bertie litli bar
sig mjög aumlega.
Þetta virðist vera hin mesta raunasaga, en Bertie er á annarri
skoðun. Hann er nú einhver frægasti rithöfundur veraldar. Þú
kannast þó eigi við hann sem Bertie heldur sem Herbert George
Wells. Þú hefir efalaust lesið einhverjar bóka hans. Hann hefir
fært sjötíu og fimm bindi í letur, og hann kveður það hafa
reynzt sér mjög til heilla að hafa fótbrotnað. Hvernig má það
vera? Fótbrotið olli því, að hann varð að dvelja innan dyra ár-
langt. Hann las allar þær bækur, er hann til náði, sökum þess
að hann gat ekki haft annað fyrir stafni. Það fór þannig, að
hann fékk áhuga fyrir og festi ást á bókmenntum. Hann varð
altekinn eldmóði. Hann ákvað að geta sér orðstír, sem lengi
yrði í minnum hafður. — Fótbrotið olli straumhvörfum í lífi
hans.
Á vorum dögum er H. G. Wells einhver tekjuhæsti rithöfundur
heimi. Hann hefir ef til vill aflað sér miljóna dollara. Þó ólst
hann upp í sárri fátækt. Faðir hans Var atvinnumaður í horna-
boltaleik og rak dálitla leirvöruverzlun. Eldhúsið var niðri í
kjallara. Það var skuggaleg og óvistleg kompa. Wells minnist
3ess gerla, er hann sat inni í hálfrökkri eldhússins og horfði á
fætur vegfarendanna gegnum járngrindagluggann, sem var fyrir
komið í gangstéttinni. Mörgum árum síðar ritaði hann um þessa
fætur og lýsti því, hvernig honum hefði lærzt að skilgreina fólk
á skóm þeim, er það bar.
Það fór þannig að lokum, að leirvöruverzlun föður hans varð
gjaldþrota, enda hafði það lengi legið við. Fjölskyldan átti eigi
annarra kosta völ en skilja samvistum. Móðir H. G. Wells réðist
3Ví sem ráðskona að stóru búi i Sussex. Hún bjó með vinnu-
fólkinu sem gefur að skilja, og H. G. Wells kom oft í heimsókn
til hennar. Þar komst hann fyrsta sinni að raun um það, hvað
ajóðfélagið raunverulega væri. Þá vitneskju átti hann þjónun-
um að þakka.
Hinn verðandi höfundur bókarinnar The Outline of History
(Mannkynssögunnar) réðist sem starfsmaður í vefnaðarvöru-
verzlun þrettán ára gamall. Hann varð að rísa úr rekkju klukkan
fimm á hverjum morgni, sópa gervalla verzlunina, kveikja upp
eld og vinna baki brotnu um fjórtán klukkustunda skeið. Þetta
var þrældómur, sem H. G. Wells hafði hina mestu vanþóknun á.
Einhverju sinni um mánaðamót fékk hann ávítur hjá yfirboðara
sinum fyrir það að vera tötralegur, óþrifinn og hvimleiður.
Þessu næst gerðist hann starfsmaður í lyfjabúð nokkurri.
Öðru sinni var honum sagt upp starfinu að fyrsta mánuðinum
liðnum.
Loksins fékk hann atvinnu 1 annarri vefnaðarvöruverzlun.
Hann varð að afla sér nauðþurfta og hélzt því dálítið lengur
i vistinni. En þegar yfirmaðurinn vék sér frá, laumaðist H. G.
Wells afsíðis til þess að lesa i ritum Herberts Spencers.
En að tveim árum liðnum var þolinmæði hans þrotin. Hann
reis þá úr rekkju einhverju sinni árla á sunnudagsmorgni. Hann
beið eftir morgunverðinum en lagði fimmtán mílur undir fót til
þess að ná fundi móður sinnar. Hann var óður og uppvægur
Hann flutti mál sitt af ofurkappi. Hann gat ekki tára bundizt.
Hann kvaðst mundu fremja sjálfsmorð, ef hann ætti að halda
áfram í vefnaðarvöruverzluninni.
Wells settist niður og skrifaði gamla. skólastjóranum sínum
langt og viðkvæmt bréf. Hann kvaðst vera vesall og vonsvikinn
maður — og þreyttur á lífinu.
Skólastjórinn skrifaði Wells aftur, honum til mikillar undrun
ar, og bauð honum stöðu sem kennara.
Nýr þáttur í lífi H. G. Wells var hafinn.
Eigi að síður mun H. G. Wells skýra þér frá því með hinni
hvellu rödd sinni, að erfiðisárin, er hann vann í vefnaðarvöru-
verzluninni hafi reynzt honum til heilla. Hann var auðvitað
latur og hæggerður, en hann lærði að vinna í vefnaðarvöruverzl-
uninni.
Nokkrum árum eftir að H. G. Wells hóf kennslustörfin varð
hann fyrir alvarlegu slysi. Það atvikaðist þannig: Hann var að
knattspyrnuleik. En þegar keppnin stóð sem hæst, var hann
felldur um koll og fótum troðinn, svo að hann var nær dauða
en lífi. Hann hafði særzt alvarlega á nýra og hægra lunga
Honum hafði blætt svo mjög, að hann var fölur sem nár. Lækn
arnir gáfu upp alla von, og mánuðum saman var Wells í hinni
mestu lífshættu. Hann var sjúklingur um tólf ára skeið, en þessi
ár bjó hann sig eigi að síður undir að drýgja dáðir, sem gerðu
hann frægan um gervallan hinn menntaða heim.
Hann fékkst við ritstörf af miklu kappi í fimm ár. Skáldsög-
urnar, greinarnar og smásögurnar, sem hann færði i letur, voru
fjörlausar og viðvaningslegar. En H. G. Wells var gæddur nægi
legri sjálfsgagnrýni til þess að gera sér þetta ljóst. Hann brenndi
flestu því, sem hann ritaði.
Þar kom að lokum, að hann hóf kennslustörf að nýju, enda
þótt því færi fjarri, að hann væri kominn til fullrar heilsu. Það
var fríð stúlka í bekknum, sem hann kenndi líffræði. Hún hét
Katrín Robbins. H. G. Wells komst brátt að raun um það, að
honum þótti mun meira til 'um Katrínu en líffræðina. Hún var
óhraust og veikluleg. Það var hann einnig. Þau þráðu að njóta
hamingjunnar, meðan þessi væri kostur. Þau gengu því í heilagt
hjónaband.
Þetta var fyrir fjörutíu árum. En í stað þess að deyja komst
Wells til heilsu að nýju. Hann hefir hlotið frábært starfsþrek og
sent frá sér tvær bækur á ári hverju, og fyrir bækur þær hefir
hann getið sér orðstír, sem aldrei mun fyrnast.
Wells er gæddur óvenjulegri hugmyndaauðgi. Hann fer jafn
vel á fætur um miðjar nætur til þess að hripa hugmyndir sínar
niður. Þessi lati piltur, sem einu sinni var rekinn úr vist sem
starfsmaður vefnaðarvöruverzlunar sökum óhæfni, kveðst nú
hafa næg efni í bækur, sem myndi taka hann hálfa aðra öld að
færa í letur.
Hann getur fengízt við ritstörfin, hvar sem er — I vinnustofu
sinni í Lundúnum, í járnbrautarklefa eða undir sólhlíf á strönd
hins fagurbláa Miðjarðarhafs. Hann hefir tvö sumarhús á leigu
í Riviera í Frakklandi. Annað þeirra er vinnustofa, en hitt er
ætlað gestum. Hann situr við skriftir daglangt en ræðir aðeins
við gesti sína á kvöldin. Ef hann getur ekki farið til járnbrautar
stöðvarinnar til þess að taka á móti þeim, sendir hann bifreið
sína eftir þeim ásamt lykli að vínkjallara sínum, sem hefir jafnan
miklar birgðir að geyma. Gestir Wells eru ávallt í sólskinsskapi
er hann kemur loksins til móts vlð þá.
Satnband ísl. samvinnufélaga.
BRÉFASKÓLl S. í. S.
íslenzk réttritun
Bókfærsla I
Bókfærsla II
Enska
Búreikningar
Fundarstjórn og fundarreglur
Skipulag og starfshættir sam-
vínnufélaga.
HIGLIIVGAR
milli Bretlands og íslands halda áfram,
eins og að undanfömu. Höfum 3—4
skip í förum. Tilkynningar um vöru-
sendingar sendist
Culliford’s Associated Línes, Ltd.
26 LONDON STREET,
FLEETWOOD.
iVV BOK:
VERONIKt
afarspennandi skáldsaga eftir
CHARLES GARVICE,
er nýútkomin.
FÆST HJA BÓKSÖLFM.
Saltkj öt
Innan skanuns fáum vér spaðkjöt í mörgum
tunnustærðum.
Tökum á mófti pönftunum
í síma 1080 alla virka daga
og gerum ráð fyrir að geta hafið afgreiðslu
kjötsins eftir miðjan október.
Samband ísl. samvinnufélaga.
Auglýiing
um skotæfingar.
Stórskotaliðsæfingar verða haldnar á
æfingasvæðinu við Keflavík á hverj-
um miðvikudegi kl. 8—17, þar til ann-
að verður auglýst.
F y r r i auglýsing um æfingar á
þriðjudögum, er hérmeð úr gildi.
Gleymið ekki að borga
Tí m a nn.