Tíminn - 08.04.1943, Qupperneq 2

162
TÍMINN, fimratndaginn 8. apríl 1943
41. blað
©íminn '
Fimmtudags8i apríl
Hættulegur frestur
Hér í blaðinu hefir því jafn-
an verið haldið fram, að íýrsta
skrefið, sem stiga þyrfti í dýr-
tíðarmálinu, væri aukin þjóð-
nýting striðsgróðans. Meðan
allmargir menn léku sér að oí-
fjár og gætu veitt sér allar
hugsanlegar lystisemdir, myndi
aldrei fást nægur skilningur
láglaunafólks fyrir því, að það
þyríti að færa nokkurar fórnir
til lækkunar dýrtiðinni.
Það, sem Alþingi bar að gera
nú í þessum máium, var því
framar öliu öðru aukin þjóð-
nýting stórgróðans. Með siiku
verki heíði þingið skapað sér
siðferðilegan rétt til að krefjast
fórna af öðrum.
Allt bendir nú til þess, að
þetta muni ekki gert á þessu
þingi. Þeim skattaákvæðum,
sem helzt mynúu ná til stór-
gróðans, eignaaukaskattinum
og afnámi varasjóðshlunnind-
anna, virðist eiga að fresta.
Viðreisnarskatturinn, sem
sennilega mun ganga fram, nær
ekki til stórgróðans, nema að
takmörkuðu leyti.
Með því að draga það á frest,
rað stíga þetta byrjunarspor í
dýrtíðarmálinu, tefur þmgið
það, að unnt sé að skapa næg-
an skilning láglaunamanna fyr-
ir því, að þeir þurfi einnig að
færa nokkrar fórnir.
Með því að fresta þessum
málum er stríðsgróðamönnun-
um einnig gefið tækifæri til
þess að koma fénu undan. Þeir
fá margra mánaða athafna-
frest.
Það þarf ekki að taka það
fram, að þessi úráttur málsins
er Framsóknarmönnum mjög á
móti skapi. En þeir hafa ekki
nema 15 þingmenn af 52 þing-
mönnum. Þess hefði mátt
vænta, að tekizt gæti í þessu
máli samvinna milli þeirra og
verkalýðsflokkanna. Það hefir
ekki orðið. Makk sumra verka-
lýðsforkólfanna við stríðs-
gróðavaldið hefir hindrað slíkt
samstarf nú.
Menn munu áreiðanlega skilja
betur eftir að þetta er kunnugt
þakkarávarpið, sem stríðsgróða-
mennirnir sendu verkalýðs-
flokkunum á dögunum í Mbl.
fyrir að hafa ekki látið ginnast
til fylgis við skoðanir Fram-
sóknarmanna í skattamálun-
um.
En munu verkamennirnir
senda leiðtogum sínum sam-
hljóða þakkarávarp? Þ. Þ.
Vínnubrögð stríðsgröðavaldsíns:
„Gjafír <
„Þegar þú gefur ölmusu, þá lát ekki
blása í básúnu fyrir þér, eins og hræsn-
ararnlr gjöra í samlíimdunum og á
strætunum, til þess að þeir hljóti lof
af mönnunum."
Á síðustu árum hafa ýmsir
menn orðið skyndilega ríkir.
Auður þeirra hefir hlotið nafn-
ið stríðsgróði. Margir hafa hald-
ið því fram, með gildum rökum,
að þarna sé um óvenjulegan
gróða að ræða, sem eigi að
verða almenningseign að mestu
leyti. Enda er það svo, að til-
viljunin ein hefir oft ráðið því,
á hvaða fjörur honum hefir
skotið.
Alþjóð manna lítur áreiðan-
lega þannig á, að stríðsgróðann
beri að nota, til þess að skapa
öryggi í fjárhags- og atvinnu-
málum þjóðarinnar á næstu ár-
um og gera ríkissjóði kleift að
standa að miklum framkvæmd-
um að stríðslokum.
Þeir einir andmæla þessari
skoðun, sem hafa hlotið gnægð
stríðsgróða, vilja vernda sér-
réttindi sín og hafa eðlisfar
mannanna 1 samkunduhúsun-
um, er vildu láta „blása í bá-
súnu“ er þeir gerðu góðverk, til
þess að „hljóta loí af mönnum“.
Aukna skatta 1 neinni mynd
mega þeir ekki heyra nefnda.
hefir skapað í öllum þessum
málum.“
Hér kemur eins greinilega
fram og verða má, að Sósíalist-
ar vilja leysa dýrtíðarmálin
einhliða á kostnað bændanna,
þ. e. með lækkun afurðaverðs-
ins. Þeir telja liðsmönnum sín-
um trú um, að bændur hafi sett
það okurverð á afurðir sínar,
að þeir eigi auðvelt með að
lækka verðið.
Staðreyndirnar sýna hins veg-
ar, að verð landbúnaðarvar-
anna hefir sízt hækkað meira
hlutfallslega en kaupgjaldið.
Öll lækkun afurðaverðsins, sem
er meiri en lækkun kaupgjalds-
ins, er bein skerðing á kjör-
um bænda í samanburði við
verkamenn.
Með því að innræta verka-
mönnum, að dýrtíðarmálið eigi
að leysa á kostnað bændanna
einna, er Þjóðviljinn að skapa
aukið sundurlyndi og ágreining
milli þessara stétta. Hann geng-
ur sömu erinda stríðsgróða-
valdsins og hann ásakar Stef-
án Pétursson um: að spilla
fyrir samvinnu og samstjórn
hins vinnandi fólks. Þ. Þ.
;ru yður
Allt, sem þeir miðla öðrum,
þarf að opinberast fátækum
svo hann sannfærist um hjarta-
gæzku þeirra og göfuglyndi.
Ýmsir nota þessa leið til auk-
inna áhrifa og valdabaráttu.
Oftast eru þeir vonlausir
með að komast áfram fyrir
andlega yfirburði ■ sína eða
brennandi áhuga fyrir almenn-
um velferðarmálum. Þetta er
gamla rómverska aðferðin, að
kenna alþýðunni að meta hvert
mál eftir fégjöfum. Það er und-
irrótin að hinu spilltasta stjórn-
málalífi, sem hvarvetna hefir
grafið undan lýðræðinu og boð-
ið gróðabrallsmönnunum æðstu
völdin á kostnað fólksins um
langan eða skarfiman tíma. Þetta
er nákvæmléga kenning Filip-
usar konungs, að hver sú borg
sé vinnándi, þar sem asni klyfj-
aður gulli kemst inn um borgar-
hliðið.
Stríðsgróðamennirnir hér
hafa alltaf barizt gegn aukn-
um sköttum og krafizt að mega
ráðstafa stríðsgróða sínum eft-
ir eigin geðþótta, en ekki láta
hann streyma í sameiginlega
fjárhirzlu þjóðarinnar, án þess
að „hljóta lof af mönnum.“
Enn er öllum í fersku mínni,
er Ólafur Thors heimtaði á-
framhaldandi skattfrelsi út-
gerðarinnar, gegn því að út-
gerðin gæfi sjómannaskóla. Þá
hefir Kveldúlfur sýnt þá miklu
„rausn“ í vetur að gefa 40 þús.
kr. til fjögurra stofnana hér í
bænum og hafa sum blöðin og
ýmsir smalar hans hrópað hátt
um veglyndi þeirra Jensenssona.
Fyrirsagnir mátti lesa, eins og
þessa: Fjórða stórgjöfin, sem
Kveldúifur gefur.
Eitt dagblaðanna skýrði frá
því í haust, og var því ekki mót-
mælt, að Kveldúlfur hefði gefið
flestum bændum í tveimur
hreppum á Snæfellsnesi 3—5
poka af síldarmjöli hverj'um
fyrir kosningarnar. Kær kveðja
frá Kveldúlfi fylgdi.
Maður norður við Eyjafjörð,
grandvar og greinagóður, skrif-
aði nýlega kunningja sínum
hér syðra þetta:
„Hitt vil ég segja sem fréttir ekki
ómerkilegar fyrir pólitískt fylgi hér um
slóðir, að Kveldúlfur sendi öllum gift-
um konum & Hjalteyri og nánasta ná-
grenni að gjöf kr. 500,00 hverri, nú um
s. 1. áramót. Þá gengur um það orð-
rómur, að hann hafi gefið nokkrum
karlmönnum á Hjalteyri stórfé, jafn-
vel svo þúsundum skiptir, og lætur auk
þessa byggja yfir þá menn, sem eru
fastráðnir hjá honum. í jan. s. 1. er
geínar“
svo dyggur Kveldúlfsþjónn sendur
norður og stofnar Sjálfstæðisfélag; eru
margir Hjalteyringar í því, en fáir úr
sveitinni. Sést þarna strax sæmilegur
árangur peninganna á s'álir þeirra, sem
eiga tækisfærissannfæringu eða þá
enga. En það verður ekki mikið sagt
við því, þótt Kveldúlfur sýni höfðings-
skap.“
Þá er kunnugt, hvernig
stríðsgróðamaðurinn, þing-
maður Barðstrendinga, hefir
beitt hinum gulli klyfjaða asna
fyrir sig. Nægir að vitna í hið
fræga bréf hans frá 15. júlí s.
1. þar sem hann segir m. a.:
„Þá vil ég leyfa mér að taka það
fram, að ég hefi aðstöðu til þess að
aðstoða ykkur á-ýmsan hátt um margt,
sem ekki snertir þingmál, en ykkur
gæti orðið til margs konar hagsbóta,
svo sem-afgreiðsla alls konar viðskipta-
mála o. m. fl. Er mér að sjálfsögðu
ljúft að greiða úr öllum slíkum málum
eftir megni, svo lengi sem ég fer með
umboð ykkar.“
Þetta er sennilega gleggsta
dæmið um taumlausa frekju
stríðsgróðavaldsins, þar sem
kjósendunum er tilkynnt, að
þeir geti orðið aðnjótandi
„margs konar hagsbóta .....
svo lengi, sem hann fer með
umboð þeirra“.
Jafnframt eru þetta eink-
unnarorð allra þeirra manna,
sem skapa sér völd í skjóli pen-
inganna og eiga gengi sitt þeim
að þakka.
Margir bíða þess áreiðanlega
með óþreyju, að Alþingi setji
róttæk skattalög, til þess að
tryggja fjárhagslegt öryggi
þjóðarinnar og hindra mis-
beitingu og óeðlilega eyðslu á
skyndigróða einstakra manna
hin síðustu ár.
Framangreind dæmi sanna,
að þess er full þörf. í atvinnu-
lífi þjóðarinnar eftir stríðið
verður ekki treyst á forsjón
Kveldúlfsmanna eða annarra,
sem stóðu á gjaldþrotsbarm-
inum 1936—1940. Vandamál
næstu ára verða ekki leyst af
sérhagsmunamönnunum eða
þeim, er hafa hugarfar mann-
anna í samkunduhúsunum, sem
mest var varað við fyrir 2 þús-
und árum og æ síðan. Vanöa-
málin verða aðeins leyst með
sameinuðu átaki hins viunandi
fólks, bænda, fiskimanna og
verkamanna. Takist það ekki,
þá heldur upplausnin og fjár-
málaspillingin áfram. KAri.
Viwwið ölullega fgrir
Tímunn.
Skúli Þffirleifsson:
Fait er lofið
Það hefir verið furðu hljótt
nú upp á síðkastið um vegar-
lagningu þá, sem hafizt var
handa um fyrir fáum árum, og
nefnd hefir verið Krýsuvíkur-
vegur eða „syðri leið“. Er það
þó alveg víst, að vegur þessi
verður, þegar hann kemur, ein
mesta samgöngubót, sem gerð
hefir verið á þessu landi.
Til Krýsuvíkurvegar hefir þó
verið veitt fé á nokkrum síð-
ustu fjárlögum, en þær fjár-
veitingar hafa verið betur til
þess fallnar að breiða yfir tóm-
læti manna um málið heldur
en að hrinda því nokkuð á leið,
enda hefir ekki þótt taka því
að nota það fé, sem fyrir hendi
hefir verið.
Krýsuvíkurvegur er fyrirhug-
aður sem fær leið milli Reykja-
víkur og Suðurlandsundirlend-
isins, þegar aðrar leiðir lokast
vegna snjóalaga. Þó furðulegt
megi telja, hefir andmælum
verið hreyf-t gegn því, að svo
geti orðið. Að visu getur snjór
lokað flestum leiðum á landi
hér, jafnvel götunum í sjálfum
höfuðstaðnum, en það má öll-
um vera Ijóst, að lengur eru
færir þeir vegir, sem liggja um
láglendi og með ströndum fram
heldur en þeir, sem liggja á
heiðum uppi.
Ég hefi á þessum vetri litið
eftir því, hvort og hvernig snjó-
ar hafa lagzt á fyrirhugað veg-
arstæði Krýsuvíkurvegar (aust-
anvert), og nú síðast 17. og 18.
þ. m. fór ég ásamt tveim bænd-
um héðan úr nágrenninu eftir
vegarstæðinu allt frá Hrauni í
Ölfusi til Herdísarvíkur, og
mátti það þá teljast snjólaust.
Dagana 16. og 17. þ. m. var öll
umferð vestur yfir heiðar teppt
af snjó. Hellisheiði hefir nú í
samfleytt sex vikur verið ófær
allri bifreiðaumferð. Leiðin um
Þingvöll og Mosfellsheiði hefir
verið illfær jafnlangan tíma og
suma daga ófær með öllu, svo
að ekki hefir verið hægt að
flytja mjólk á Reykjavíkur-
markað austan af Suðurlands-
undirlendinu, þrátt fyrir ofur-
kapp það, sem lagt er á þá
flutninga. Hér sunnan lands
verður snjókoman á þessum
vetri þó vart talin nema élja-
gangur einn hjá þvi, sem kom-
ið hefir og komið getur. Það er
því sjálfsögð og sanngjörn
krafa, jafnt neytenda vestan
heiðar sem framleiðenda aust-
an hennar, svo og allra, sem
vetrarferðum þurfa að halda
uppi þessa leið, að hraðað sé
lagningu Krýsuvíkurvegar svo
sem frekast er unnt.
Það munu ýmslr, sem lítið
þekkja til, ætla að vel sé komið
samgöngumálum Sunnlendinga,
en slíkt er misskilningur hinn
mesti. Enn eru þar heilar sveitir,
sem lítið eru betur settar um
samgöngur nú en fyrir fimmtíu
til hundrað árum, og má þar
sérstaklega tilnefna Selyog.
Enn fremur hefir hið víðáttu-
mesta láglendi landsins enga
samgönguleið til síns bezta
lendingarstaðar. Hvorttveggja
það, sem ég nú hefi nefnt,
kæmist i lag með lagningu
Krýsuvíkurvegar.
íslenzka þjóðin þarf að taka
vel og röggsamlega á sam-
göngumálum sínum bæði á sjó
og landi, svo mjög sem lífsbar-
átta hennar og afkoma öll er
undir þeim komin.
Þorlákshöfn, 19. marz 1943.
Skúii Þorleifsson.
Fundur verksljóra
Aðalfundur Verkstjórasam-
bands íslands var haldinn hér í
Reykjavík hinn 28. marz.
Forseti sambandsins, Jóhann
Hjörleifsson, skýrði frá störf-
um þess á liðnu starfsári. Gat
hann þess fyrst, að bráðlega
komi út blað verkstjóranna,
„Verkstjórinn", og yrði það
fullar 40 síður að lesmáli.
Þá gat hann þess, að sam-
kvæmt samþykkt síðasta aðal-
fundar hefði stjórn sambands-
ins fengið leyfi stjórnarráðs-
ins til þess að hafa happdrætti
til eflingar styrktarsjóði verk-
stjóranna. Hreirín ágóði af
happdrættinu hefði orðið hart-
nær 6 þús. krónur. Ennfremur
gat forseti þess, að fé hefði ver-
ið veitt á fjárlögum til þess að
hefja kennslu fyrlr verkstjóra,
og væri svo ráð fyrir gex't að
hún byrjaði á hausti komanda.
Um fyrirkomulag kennslunnar
væri ekki fullráðið enn.
Hvað kaup verkstjóranna
snertir, þá hefði það að miklu
leyti verið samrýmt hinni al-
mennu kauphækkun, sem orð-
ið hefði á s. 1. sumri.
Á fundinum gerðist það með-
al annars, að stjórninni var fal-
ið að skipa 3 menn til að endur-
skoða lög sambandsins og færa
þau til samræmis lögum ann-
arra félagssambanda, með til-
liti til sérstöðu verkstjóranna.
Þá ’Tar stjórn sambandsins og
fálið að beita sér fyrtr því, að
samin yrði hentug „handbók"
(Framli. á 2. siðu)
Jón Helgason:
Jóhann Magnús Bjarnason
og rítsaín hans
Bændavínátía Þjóð-
víljans aíhjápuð
Þjóðviljinn hefir réttilega á-
vítað Alþýðublaðið fyrir að
reyna að spilla sambúð verka-
manna og bænda með sífelldu
þvaðri um okurverð landbún-
aðarvara. Jafnframt hefir blað-
ið haldið því fram, að bæta
þyrfti samvinnu þessara stétta.
Það kemur þó fljótt í ljós,
þegar Þjóðviljinn skrifar um
dýrtíðarmálin, að hann heíir
raunferulega sömu afstöðu til
bænda og Alþýðublaðið, þótt
hann reyni að breiða yfir hana
klæði bændavináttunnar.
f forustugrein Þjóðviljans 6.
þ. m. segir á þessa leið:
„Þá er um Iandbúnaðarvör-
urnar og verðið á þeim. Það er
vitaniegt, að á lækkun þess
verðs verður minnkun dýrtíðar-
innar fyrst og fremst að byggj-
ast. Og það er bezt að segja
hverja sögu eins og hún gengur:
Það skortir i þinginu bæði vilja
og vald til þess að lækka þær án
framlags úr ríkissjóði ....
Flokkurinn (þ. e. Sósíalistafl.)
vill t. d. að verðlag landbúnað-
arvara sé ákveðið með samningi
við bændur um grunnverðið
fyrir stríð, að viðbættri grunn-
verðshækkun í hlutfalli við þá,
er iaunþegar hafa fengið, og
með sérstakri vísitölu fyrir
landþúnaðinn. — Telur fiokk-
urinn að þannig myndi koma
fram all veruleg lækkun frá því
handahófsverði, sem sett var á
s. 1. hausti og mesta vitleysu
I.
Dag einn milli jóla og nýársl
voru tvær nýjar bækur allt í
einu komnar á sýniborðin í
bókabúðum Reykjavíkurl Það
var skáldsagan „í Rauðárdaln-
um“, fyrri og síðari hluti II.
bindis af Ritsafni Jóhanns
Magnúsar Bjarnasonar, þykkar
bækur í gulbrúnum og blágrá-
um kápum og eigi mjög stóru
broti. Allir, sem vissu, að út-
gáfa á ritum Jóh. Magnúsar
Bjarnasonar var í vændum,
höfðu beðið fyrstu bókanna
með eftirvæntingu, og nú voru
bær komnar á söluborðin, þótt
ofurlítið síðbúnari yrðu til höf-
uðstaðarins heldur en obbinn
af bókum haustsins. Þetta var
eins og dálitið Indíánasumar
eftir að grózkumesta árstíð
bókagerðarinnar var liðin.
II-.
Það er Bókaútgáfan Edda á
Akureyri, sem hefir ráðizt í að
gefa út rit Jóh. Magnúsar
Bjarnasonar. Á þetta að verða
heildarútgáfa, þar sem öllu
verði samansafnað, er hann
hefir ritað, bæði því, sem áður
hefir verið prentað, og hinu,
sem eigi hefir birzt til þessa.
Þessi saga, sem nú er út kom-
I in, „í Rauðárdalnum“, er með-
I al þess, er eigi hefir áður kom-
! ið fyrir almenningssjónir i
heilu lagi. En talsvert hrafl úr
sögunni var á sínum tíma
prentað í „Syrpu“ Ólafs Thor-
geirssonar í Winnipeg.
Alls mun ritsafnið eigi verða
minna en 6—7 væn bindi, enda
er Jóh. Magnús Bjarnason mik-
ílvirkasti rithöfundur íslend-
inga í Vesturheimi.
Bækur hans, sem áður hafa
komið út, eru sjö. Fyrst kom út
„Kvæði“ 1 Winnipeg árið 1887
(þá var höfundurinn 21 árs),
síðan „Sögur og kvæði“ í Winni-
peg 1892, þá „Eiríkur Hansson“,
prentaður í Kaupmannahöfn og
á Akureyri árin 1899 og 1902—
1903, þá „Brazilíufararnir“,
prentaðir í Winnipeg og Reykja-
vík 1905 og 1908, „Vornætur á
Elgsheiðum" í Reykjavík 1910,
„Haustkvöld við hafið“ í Rvík
1928 og „Karl litli“, ævintýri,
prentað í Reykjavík 1935. Flest-
ar þessara bóka, og allar hinar
eldri, hafa lengi verið ófáan-
legar, en mjög úr sér gengin
þau eintök, sem eru í einstakl-
ingseign, því að bækur Jóh.
Magnúsar Bjarnasonar hafa
löngum verið mjög eftirsóttar
til lesturs, ekki hvað sízt af
unglingum. Hafa þær því slitn-
að meir og farið fremur í súg-
inn en aðrar bækur jafngamlar,
sem meiri kyrrvist hafa hlotið
í bókaskápum íslendinga. Er
það því ekki að ófyrirsynju að
þessi heildarútgáfa var hafin,
og gott til þess að vita, að
jafn ötulir bókaútgefendur,
sem Eddumenn eru, skyldu
takast það á hendur.
Auðvitað var svo ráð fyrir
ger't, að I. bindi ritsafnsins
kæmi fyrst út, og yrðu í því
öll ævintýri skáldsins. Hafa
mörg þeirra eigi áður verið
prentuð. En af óviðráðanlegum
orsökum var ókleift að láta
prenta þetta bindi síðastliðið
haust, og var þá horfið að því
ráði að láta II. bindið koma
fyrst út, svo að þeir, sm biðu
með óþreyju eftir ritsafninu,
þyrftu eigi lengur að bíða en
nauðsyn bæri til. í III. bindinu
verða „Brazilíufararnir" og
kemur það út næst, sennilega í
sumar. í IV. bindinu verður
líklega „Eiríkur Hansson", en
„Vornætur á Elgsheiðum“ og
fleira í því V. Koma þessi
seinni bindi út hvert af öðru
eins fljótt og ástæður leyfa, en
I. bindið jafnskjótt og rætist
úr þeim vandkvæðum, er á því
eru að gengið verði frá því.
III.
Jóh. Magnús Bjarnason
fæddist að Meðalnesi í Fellum
24. maí 1866, sonur Bjarna
bónda Andréssonar af Hákonar-
staðaætt og konu hans, Krist-
bjargar Magnúsdóttur bónda á
Birnufelli, Bessasonar bónda á
Ormarsstöðum, Árnasonar ríka
á Arnheiðarstöðum í Fljótsdal.
Er hann því kominn af traust-
um og merkum bændaættum
austan lands. Frá Meðalnesi
fluttist Jóh. Magnús með for-
eldrum sínum að Fljótsbakka í
Eiðaþinghá, þar sem þau bjuggu
um skeið, og síðan vestur um
haf til Nýja Skotlands árið
1875. Árið 1882 fluttust þau
vestur til Winnipeg. Þar dvaldi
Jóh. Magnús í sjö ár og kvænt-
ist þar jafnöldru sinni, Guð-
rúnu Hjörleifsdóttur, bónda-
dóttur úr Mýrdal, _ árið 1887.
Haustið 1889 lá leið þeirra hjóna
til Nýja íslands og gerðist Jóh.
Magnús þar skólakennari í Ár-
nesi við íslendingafljót. Fimm
árum síðar fluttu þau enn bú-
ferlum og setttust þá að í
Geysisbyggð í Nýja íslandi og
gerðust þar landnemar. Var
Jóh. Magnús þó kennari þar
jafnframt þau níu ár, er hann
var í þeirri byggð. Lágu leiðir
hans víða næstu áratugi, en
fyrir nær réttum tuttugu ár-
um tóku þau hjón sér bólfestu
í Elfrps i Vatnabyggðum, smá-
bæ skammt austan við Quill
Lakes. Hafa þau síðan setið á
friðstóli i miðju meginlandi
hinnar óravíðu álfu, þar sem
svo margir íslendingar hafa
kjörið sér byggð, mitt á slétt-
unni miklu.
IV.
Jóh. Magnús Bjarnason fór
níu ára gamall af Fljótsdalshér-
aði vestur um Atlantshaf. Síð-
an hefir hann aldrei augum lit-
ið ættbyggð sína né föðurland,
nema í hillingum draumsins,
þegar hugurinn hefir leitað
heim yfir þúsund rasta haf. Og
það mun hafa verið eigi sjald-
an. Aðeins fá atvik mun hann
geyma í minni frá bernsku
sinni við Lagarfljót, eins og
von er til, svo ungur sem hann
kvaddi land, eins og til dæmis
uppboðið á Fljótsbakka vorið
áður en lagt var í vesturförina,
þegar gamalkunnir gripir, lif-
andi og dauðir, voru seldir
hæstbjóðanda. En þrátt fyrir
það munu þó fáir betri og sann-
ari íslendingar vera en hann,,;
eins og greinilega speglast í rit-''’ j
um hans, lífi og hugsun. EkkiiÝi
eru aðrir, sem láta sér annara
um hag og sóma íslands og fs-
lendinga, og óvíða kemur fram
jafn fölskvalaus fögnuður yfir
sérhverju því, er íslendingur
megnar að gera sér til gagns og
sæmdar, sem hjá honum. En
lífsskoðun og lífstrú þessa
manns er líka mótuð á þeim
tíma og í því umhverfi, þar sem
íslendingar þurftu vlrkilega
að taka á því, sem þeir áttu til,
til þess að halda til jafns við
aðra í reipdrætti lífsins.
Fjarri er mér þó að halda, að
mannást Jóh. Magnúsar sé rlg-
skorðuð við þjóðerni eða kyn-
þáttu. Hann er stórum einlæg-
ari mannvinur og meiri spek-
ingur en svo. Hann er einmitt
nógu mikill maður til þess að
fóstra hina dýpstu Qg hreinustu
ást til þjóðar sinnar, án þess að
ala hana á óvild eða öfund 1
garð annarra þjóðerna.
Sighvatur Þórðarson skáld
varð fyrstur íslenzkra manna
til þess að hefja merki þjóðlegs
metnaðar I bókmenntum okkar