Tíminn - 24.09.1943, Blaðsíða 1

RITSTJÓRI: |
ÞÓRARINN ÞÓRAR3N£30N. \
ÚTGEFANDI:
FRAMSÓKNARFLOKRURINN. í
•í " (
PRENTSMIÐJAN EDDA hi.
Símar 3948 og 3720. \
RITST JÓRASKRIFSTOFOR:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9 A.
Símar 2353 og 4373.
AFGK.JTÐSLA, innheimta
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA: J
EDDUHÚSI, Lindargötu 9 A. \
Simi 2323.
27. árg.
Rcykjavík, föstudaglnn 24. sept. 1943
91. blað
Ný stórsókn í ræklunarmálunum;
Innan tiu ára fari allur heyskapur laiuls-
inauiia fram á vel yrktu og véltæku landi
Frumvarp Framsóknarilokksins um breytingar ó jardræktarlögunum lagt fram í eíri deild Alpingis
1. gr.
Á eítir VIII. kai'la laganna
kemur nýr kafli, sem verður
IX. kafli, mð 8 nýjum greinum,
svo hljóðandi:
SÉRSTÖK ÁKVÆÐI.
(59. GK.) Hvert búnaðarsam-
band getur sett sér ræktunar-
samþykkt og ákveðið þar, að
sambandið hefji ræktunar-
framkvæmdir í þeim tiigangi að
koma því til leiðar á stuttum
tíma, í lengsta lagi 10 árum, að
öfiun heyja á sambandssvæöinu
geti að mestu eða öllu leyti farið
fram á véltæku landi. Emfaidur
meiri hluti allra fulltrúa á iög-
iega boðuðum sambandsfundi
getur ákveðið, að slika sam-
þykkt skuii gera.
Tilgangi þessum skal náð:
a. Með sléttun gömlu túnanna.
b. Með þurrkun lands.
e. Með nýrækt.
d. Með sléttun engjalanda, þar
þar sem sú tilhögun telst arð-
vænlegri en túnrækt.
e. Með áveitum.
f. Með öðru því, er nauðsynlegt
og tiltækilegt kann að þykja.
Eftir að Búnaðaríélag Isiands
hefir staðfest samþykktina, er
hún bindandi fyrir allar féiags-
deildir sambandsins, og bera
deildirnar þá í sameiningu á-
byrgð á kostnaði við véla- og
áhaidakaup vegna starfseminn- !
ar, svo og öðrum stofnkostnaði. I
Þegar búnaðarsamband hefir
hafið slíka starfsemi, á hver fé-
lagsmaður á sambandssvæðinu
kröfu á sambandiö um að fá
gert á býli sínu véltækt hey-
skaparland á næstu 10 árum,
sem ætla má, að gefi af sér hey-
feng, sem jafngildi heyjum
þeim, sem aflað hefir verið á
jörðinni að meðaltali síðustu
10 árin, þó ekki yfir 500 hest-
burði (100 kg.) hvert býli. Sbr.
þó ákvæði 14. gr., svo og VI.
kafla.
Búnaðarsambandinu ber að
taka þær greiðslur fyrir rækt-
unarstörf þessi, að allur kostn-
aður þess við framkvæmdirnar
í heild fáist að fullu greiddur,
sbr. þó 64. gr.
(60. GR.) Nú hefir búnaðar-
samband neitað að gera rækt-
unarsamþykkt samkvæmt 59.
gr., eða það dregst í eitt ár, eftir
að lög þessi hafa öðlazt gildi, og
getur þá hvert hreppabúnaðar-
félag á sambandssvæðinu á-
kveðið með einföldum meiri
hluta allra félagsmanna á lög-
lega boðuðum fundi að setja
fyrir félag sitt sams konar
ræktunarsamþykkt og um get-
ur í 59. gr. Eftir að sú sam-
þykkt hefir hlotið staðfestingu
Búnaðarfélags íslands, er hún
bindandi fyrir alla félagsmenn-
ina, og bera þeir þá í samein-
ingu ábyrgð á kostnaði við véla-
og áhaldakaup vegna starfsem-
Inar, enda öðlast þá búnaðarfé-
lagið sömu réttindi og tekur á
sig sömu skyldur um fram-
kvæmdir þessar á félagssvæði
sínu og búnaðarsamband á sínu
svæði samkvæmt 59. gr.
Heimilt er félögum, tveim eða
fleiri, er gert hafa slíkar sam-
þykktir, að mynda samtök og
samvinnu um þær, enda getur
Búnaðarfélag íslands gert það
að skilyrði fyrir staðfestingu
samþykkta, að slíkri samvinnu
sé komið á með einstökum félög-
um.
(61. GR.) Nú hefir búna|far-
samband eða hreppsbúnaðarfé-
lag sett sér ræktunarsamþykkt-
ir samkvæmt 59. eða 60. gr., og
skal þá Búnaðarfélag íslands
láta mæla og athuga:
1. Stærð túna á öllum iögbýl-
um á sambandssvæðinu eða
í hreppnum.
2. Hve mikill hluti túnanna er
véltækur.
3. Hverja framræslu þarf á
hverju túni.
4. Hversu mikið hver jörð hefir
af véltæku engi.
5. Hver skilyrði eru til túnauka
og hvort skilyrði eru til að
stækka eða gera véltækt engi
á jörðinni.
6. Hverra annarra framkvæmda
sé þörf vegna ræktunarinnar.
Ríkissjóður skal bera allan
kostnað við mælingarnar og
nauðsynlega uppdrætti.
(62. GR.) Þegar lokið er und-
irbúningi þeim, sem um ræðir í
61. gr., skal Búnaðarfélag ís-
lands annast útvegun nauðsyn-
legra jarðvinnsluvéla og til-
heyrandi verkfæra fyrir sam-
þykktarsvæðið.
Ríkissjóður greiðir y3 af
kostnaðarverði vélanna og til-
heyrandi áhalda sem styrk, en
Ræktunarsjóður skal veita lán,
allt að % hlutum, gegn veði í
vélunum og ábyrgð búnaðar-
sambands eða samábyrgð bún-
aðarfélagsmanna.
(63.GR.) Búnaðarfélag íslands
skal gangast fyrir því, að nám-
skeið séu haldin fyrir þá menn,
er vinna eiga með vélknúnum
jarðvinnslutækjum, enda skal
þeim mönnum einum heimilt að
vinna með slíkum vélum, sem
til þess eru viðurkenndir af
Búnaðarfélagi íslands.
(64. GR.) Styrkur á jarðabæt-
ur samkvæmt þessum kafla skal
vera:
1. Fyrir þúfnasléttun 4—500 kr.
á ha. eftir tegund jarðabót-
arinnar samkvæmt reglugerð.
2. Fyrir skurðagerð samkvæmt
ákvæðum II. kafla laganna.
3. Fyrir nýrækt í túni 4—500
kr. eftir tegund jarðabótanna.
4. Fyrir sléttun á engjalöndum
100 kr. á ha.
Styrkur samkvæmt 3. og 4.
lið þessarar greinar fellur nið-
ur, þegar býlið hefir fengið
véltæk heyskaparlönd, sem í
meðalræktun og meðalárferði
gefa af sér 500 hestburði af
heyi (100 kg.).
Eftir það eru framkvæmdir
þessar styrktir samkvæmt II.
kafla laganna.
Greiða skal verðlagsuppbót á
styrk samkvæmt þessari grein,
svo sem ákveðið er í 10. gr. lag-
anna. Hámarksákvæði 11. og 13.
gr. laganna taka ekki til fram-
kvæmda samkvæmt þessum
kafla.
Styrkurinn reiknast hverju
býli samkvæmt skýrslu trúnað-
armanns um fullgerðar jarða-
bætur, en greiða skal upphæð-
ina í búnaðarsambandið, sam-
tökum búnaðarfélaga eða ein-
stöku hreppsbúnaðarfélagi, sem
framkvæmt hefir ræktunar-
starfið.
(65. GR.) Búnaðarfélag ís-
lands setur reglugerð um starf-
semi þá, er um ræðir í kafla
þessum, en landbúnaðarráð-
herra staðfestir hana. Skal þar
meðal annars kveða á um,
hvernig tryggja skuli, að fram-
kvæmdir þessar verði vel og
vandlega af hendi leystar.
2. gr.
Lög þessi öðlast þegar gildi og
gilda til ársloka 1954.
Allir Framsóknarmenn í efri deild, Hermann Jónasson, Páll Hermannsson, Jón-
as Jónsson, Bernharð Stefánsson og Ingvar Pálmason, lögðu í gær fram frumvarp
um breytingar við jarðræktarlögin. Breytingin er fólgin í því, að aftan við lögin
sé bætt nýjum kafla, sem fjallar um ráðstafanir til að koma öllum heyskap á vél-
tækt land innan 10 ára. Skal þessu takmarki náð með aukinni félagsræktun,
auknum styrk til kaupa á stórvirkari jarðræktarvélum og auknum styrk til rækt-
unar, sem er unninn í þessum tilgangi.
Það má óhætt fullyrða, að þetta frumvarp er eitthert allra stærsta ^and-
búnaðarmálið, sem nokkuru sinni hefir verið lagt fyrir Alþingi. Landbúnaðurinn
verður ekki samkeppnisfær í framtíðinni við aðra atvinnuvegi, er njóta munu
tækni, nema honum sé komið í það horf, að nær eingöngu verði unnið að öflun
heyja með vélum á vel yrktu, sléttu landi. Takist ekki að ná þessu marki á mjög
skömmum tíma, er hann í meiri hættu staddur en nokkuru sinni fyrr.
Greinargerð frv. fer hér á eftir, en frumvarpið sjálft er birt á öðrum stað.
Árið 1923 voru jarðræktar- ferðum eru svo léleg samanbor- | endurbættar, og við höfum lært
lögin sett. Þau eru fyrsta stóra ið við vinnuafköst á sléttlendi! mikið í notkun þeirra undanfar-
átakið af hálfu hins opinbera til með nýtízku vinnuvélum, að
þess að styðja bændur til jarð- þessar vinnuaðferðir þola engan
ræktarframkvæmda. ! samanburð.
Yfirlit um það, hverju þessi' Gamla vínnuaðferðln verður
löggjöf hefir orkað, er birt í því að hverfa í aðalatriðum og
Búnaðarritinu 1941 í „Hugleið-
ingum um ræktunarmál“ eftir
Steingrím Steinþórsson búnað-
armálastjóra.
í þessari grein búnaðarmála-
stjóra er meðal annars skýrsla
um túnstærð og túnrækt á ýms-
um tímum. Eftir því, sem næst
verður komizt, er túnstærðin
árið 1923 talin vera 22861 hekt-
ari. En árið 1940 er túnstærðin
35973 hektarar. Samkvæmt upp-
lýsingum í sömu grein er tún-
stærðin 1930 um 26 þús. hektar-
ar og töðufall um 900 þús. hest-
burðir eða nálega 35 hestburðir
af hektara. En árið 1939 eru
túnin talin um 36 þús hektarar
og töðufallið 1 milljón og 350
þús. hestburðir eða um 37 hest-
burðir af hektara.
„Frá setningu jarðræktarlag-
anna,“ segir búnaðarmálastjóri,
„hefir töðufallið fyllilega tvö-
faldazt og uppskera af hverjum
hektara virðist vera 7—8 hest-
burðum meiri nú en 1924.“
Búnaðarmálastjórinn gerir til-
raun til þess að gefa yfirlit um,
hvað þessar umbætur hafi kost-
að, og segir þar orðrétt: „Erfitt
er að fá glöggt yfirlit um, hvað
þessar umbætur hafa raunveru-
lega kostað. Þó hafa verið gerð-
ar tilraunir til að reikna það út
á marga vegu. Niðurstaðan hef-
ir orðið sú, að ræktunarfram-
kvæmdir síðustu 15 ára, sam-
kvæmt jarðræktarlögunum hafa
numið minst 36 milljónum kr.
Af þeirri upphæð hefir ríkis-
sjóður lagt fram um 7,6 millj-
ónir. Bændur og aðrir ræktun-
armenn hafa þá orðið að láta i
té að minnsta kosti 28,4 millj.
króna eða að meðaltali á ári
um 1,9 millj. króna.
Af þessu mætti ljóst verða,
hve stórkostlegt það átak er,
sem bændur landsins hafa gert,
síðan jarðræktarlögin voru sett.
Verk þetta var hafið af tak-
markaðri þekkingu, reynslu af
skornum skammti og lítilii
kunnáttu í véltækni. Við höfum
lært mikið á þessum árum, og
okkur hefir miðað allvel áléið-
is. Takmarkið er, að hver bóndi
I landinu geti aflað nægilegra
heyja á véltæku túni og engi.
Að því marki er ennþá alllöng
leið ófarin. En við skulum gera
okkur það alveg ljóst í eitt skipti
fyrir öll, að þótt enn verði mjög
víða að afla heyja með orfi og
hrífu á kargaþýfðum túnum og
engjum, þá er engin framtíð í
slíkum vinnubrögðum. Afköstin
með þessum gömlu vinnúað-
það á svo stuttum tíma sem
in ár, nógu mikið og almennt til
þess, að hverjum bónda skilst,
að heyöflun og önnur uppskeru-
vinna með þessum vélum er
vinnuaðferð framtíðarinnar.
Reynsla síðustu ára, dýr vinnu-
auðið er. Okkur hefir, eins og ' kraftur og fólksekla, hefir kennt
fyrr er sýnt, miðað allvel áleið- j bændum til fullnustu, ef nokk-
is 1 þessari baráttu, síðan jarð- á skorti áður, hvað vélarnar
ræktarlögin voru sett. En þessu
verki verður. að hraða mun
meira nú á næstu árum en gert
hefir verið fram til þessa. Þetta
á okkur að vera vorkunnarlaust.
Við ráðum yfir meiri véltækni
en áður, kostur er á afkasta-
meiri jarðvinnsluvélum en fyrr,
eru fyrir atvinnugrein þeirra og
hvað þær gætu verið. Þessi
reynsla hefir vakið ljósari skiln-
ing og ríkari áhuga hvers bónda
í landinu á því að slétta tún og
engi, svo að vélavinna verði til-
tækileg við heyskapinn.
Af þessu er það vissulega aug-
þekking okkar á nýtingu og Ijóst mál, að bændur mundu
notkun áburðar, þurrkun lands vinna að stækkun véltækra
og yfirleitt öllu því, er að jarð-
rækt lýtur, hefir aukizt mikið
undanfarin ár.
En jafnótt og við höfum eign-
azt hin véltæku heyskaparlönd
hefir vinnuvélum, sem notaðar
eru við heyskaparvinnu, eðli-
lega fjölgað. Þær hafa verið
slægjulanda eftir getu og að-
stæðum næstu árin, þótt ekki
kæmi til breytinga á jarðrækt-
arlögunum frá því, sem nú er.
Löggjöf þessi er bændum mikil
hvatning og styrkur.
En það hefir margt breytzt,
síðan löggjöf þessi var sett.
Breytingar á framleiðsluhátt-
um gerast með miklum hraða.
Ef umbætur á vinnubrögðum
við landbúnaðarframleiðslu
verða á eftir tímanum, skapast
ekki aðeins óeðlilegt og jafnvel
óþolandi ósamræmi milli hinna
ýmsu framleiðenda i sjálfri at-
vinnugreininni, heldur og milli
hennar og annarra atvinnu-
greina í landinu. Það getur hver
maður sagt sér það sjálfur, að
slíkt ósamræmi hefir í för með
sér margs konar erfiðleika og
hættur fyrir íslenzkt þjóðlíf.
Þegar jarðræktarlögin voru
sett, var fyrst og fremst við það
miðað, að á flestum bændaheim-
ilum væri nokkur vinnukraftur
afgangs haust og vor, sem heim-
ilin gætu notað við jarðrækt.
Mikið af ræktunarframkvæmd-
um undanfarinna ára hefir ver- n
ið unnið með þessum hætti. En
þróunin hefir gngið i aðra átt,
einkum seinni árin. Veldur
þessu einkum það tvennt, að
vinnukraftur er nú á fæstum
bændaheimilum til þess nógur
að vinna að jarðræktarstörfum
í hjáverkum frá öðrum búönn-
um og að eftir því, sem kostur
hefir orðið á og aukizt hefir not-
kun afkastamikilla jarðvinnslu-
véla, hafa bændur fest auga á
því, að með þeim á fyrst og
fremst að vinna þessi verk. Með
þessu móti er sá vinnukraftur,
sem sveitirnar ráða yfir, bezt
nýttur, jarðræktarvinna ódýr-
ust, fljótunnust og oftast bezt
gerð, þegar kunnáttumenn, sem
hafa jarðrækt fyrir atvinnu,
annast verkið. Víða í landinu
hafa félög bænda því keypt hag-
kvæmar jarðvinnsluvélar og
ráðið kunnáttumenn til að
(Framh. á 4. síðu)
Séra Sveinbiörn Högfnasons
liólkurhernaður kommúnista
Árásum á mjólkursöluna svarað
Árásir kommúnista á mjólk-
ursöluna hér í bænum undan-
farna daga, eru mjög athyglis-
verðar sem dæmi um bardaga-
aðferðir þeirra og ófyrirleitni.
Þar er beitt öllum aðferðum
sem árásarher tilheyrir, rógi,
dylgjum, og beinum ósannind-
um, ^em talin eru beztu sprengi-
efni á þeim vettvangi. Dag eftir
dag er hamrað á þessu i þeirri
von og trú, að eitthvað muni
koma að gagni, einhverju verði
trúað, — eitthvað, sem fólki
þyki sennilegt. Og þó þetta væri
ekki nema lítið eitt, hjá auðtrúa
fólki, þá gerir það árásarhern-
um auðveldara fyrir eftir á, að
vinna þessum samtökum bænd-
anna tjón.
Þeir vita, sem er, að bændur
eru og hafa alltaf verið á öllum
öldum mesta fyrirstaða bylting-
ar í þjóðfélögum. Bændur vita,
að það þarf meira heldur en
kjaftæði og blekkingar til að
koma fram umbótum, — það
þarf þrotlausa baráttu og stríð
þangað til ný umbót er komin.
Þeir verða að neita sér um allt,
ef þeir ætla að láta hugsjónina
rætast, að nýr dagur rísi frá
því, sem var í gær. Þar er eng-
inn páfi eða einræðisherra, sem
villir þeim sýn. Þeir vita það,
að lýðræðið er byggt á þvi að
fólkið hugsi, og hugsi rétt, og
hafi ekki gleymt því, hvað bar-
átta feðra okkar og mæðra hefir
kostað miklar fórnir til þess að
við, börnin þeirra, mættum
njóta þessara réttinda. Þetta
veit hver einasti miðaldra mað-
ur á íslandi. Við þekkjum ein-
okunina, við þekkjum hungrið
og ófrelsið, sem því var öllu sam-
fara. Þetta er búið að afnema
með styrkum samtökum bænd-
anna sjálfra að mestu leyti. Og
verður afnumið með öllu, ef
frjáls hugsun og frjáls fram-
sókn fær að ráða.
Það skal játað að það er lítil
trú á þessi hugtök í þjóðfélög-
unum nú orðið. Glamuryrðin,
hávaðinn og yfirlætið hafa verið
leiðarstjörnur þeirra, sem hafa
viljað vera leiðtogar fjöldans,
sem ekki má vera að því að
hugsa. Þetta hefir haft sínar al-
varlegu afleiðingar: Allir, sem
telja sér mikils um vert að ná
hylli fjöldans verða að hafa
áróðurstæki, sem nær bezt til
fólksins. Þessu hafa bændur ekki
áttað sig á. Þeir þekkja ekki
það fyrirbrigði, að einn eða fáir
menn eigi að hugsa fyrir alla
og hinir að gleypa við um leið og
agninu er fleygt út. En bændur
láta ekki blekkjast. Þeir eru
orðnir svo vel menntir, að þetta
er ekki hægt með íslenzka bænd-
ur. Þetta hefir tekizt sums stað-
ar, þar sem fólkið er illa mennt
n það tekst ekki hér. — Þetta
finna kommúnistar á sér hér á
landi, og þess vegna þurfa þeir
að hafa allt sitt stórskotalið til
að mýkja innrásina eins og
kallað er.
í hverju hafa þessar árásir
kommúnista verið fólgnar?
Hverjar eru þær?
1. Þeir segja, að Mjólkurstöð-
in sé svo ill og ónothæf, að her-
lið Bandaríkjanna hafi neitað
að kaupa mjólk frá henni.
2. Þeir segja að mjólkin sé svo
ill að heilsu barna þeirra og ást-
vina sé stefnt í voða.
3. Þeir segja, að bændur hugsi
ekkert um það, hvaða vara sé
boðin neytendum I Reykjavík.
4. Og þeir segja, að það sé
hættulegt, að bændur hafi kom-
ið sér saman um að stjórna sin-
um eigin fyrirtækjum hér i
Reykjavík.
Hvað er svo satt 1 þessu?
1. Herlið Bandaríkjanna hefir
(Framh. á 4. síðu)