Tíminn - 24.09.1943, Blaðsíða 2

366
TtMIM, föstiidagtnn 24. sept. 1643
91. blað
^tmmn
Föstudagur 24. sept.
Skilur Brynjólfur
EYSTEINW JÓNSSON.
Læknísleysíð í dreifbýlinu
Þannig er nú ástatt um
læknamálin í landinu, að menn
hafa þungar áhyggjur af.
Lækna vantar i mörg af lækn-
ishéruðum landsins. Er nú þann-
ig ástatt í héruðum þessum'
sums staðar að heita má ókleift
að sækja lækni fyrir kostnaðar-
sakir og hér við bætist, að svo
miklir erfiðleikar eru um ferða-
lög lækna þeirra, sem næstir
búa, að ógerlegt er með öllu að
ná til þeirra nema með löngum
fyrirvara. •
Það er ómögulegt að gera sér
til fulls grein fyrir þeim háska,
sem af þessu getur stafað og
hlýtur að stafa. Það eitt er við-
eigandi að segja í þessu sam-
bandi, að þetta ástand er alveg
óviðunandi fyrir þá, sem við það
eiga að búa. Það verður að finna
úrræði til þess að tryggja það,
að læknar fáist til þess að þjóna
þeim fáu héraðslæknisembætt-
um, sem lög ákveða i landinu.
Læknastétt landsins verður
fjölmennari með hverju ári sem
líður, en erfiðleikarnir vaxa á
því að fá héraðslækna.
Því verður ekki undan komizt,
að læknar-landsins hafa vissar
skyldur við þjóðfélagið eftir
nám sitt.
Eðlilegasta lausnin á þessu
máli væri sú, að samtök lækn-
anna í landinu hefðu samvinnu
við heilbrigðisstjórnina um að
sjá svo um, að hægt væri að fá
menn til þess að þjóna hinum
fáu héraðslæknisembættum.
Stéttin gerði það að metnaðar-
máli sínu að uppfylla þessar
þarfir landsmanna.
Fram að þessu hefir málið
ekki verið leyst á þessum grund-
sér heppilegast, þegar til þess
kemur að gera þarf auknar ráð-
stafanir til atvinnufram-
kvæmda, að búið sé þá að
magna þann fjandskap milli
verkalýðs og bænda, að sam-
starf þeirra sé ekki hugsanlegt.
Kannske skilur Brynjólfur
verkamenn rétt, þegar hann
getur sér til um afstöðu þeirra.
En getur llka ekki verið, að
hann reikni dæmið vitlaust? Er
það ekki enn skoðun verka-
manna, eins og í fyrra, að striðs-
gróðavaldið sé sterkasti og
hættulegasti andstæðingurinn?
Verður það ekki við stórgróða-
menn bæjanna, sem baráttan
stendur, er harðnar í ári? Hvort
vilja verkamenn heldur hafa
bændur með sér eða móti í þeim
átökum? Þ. Þ.
velli, hvað sem verða kann.
Ég hefi gert mér far um að
spyrja uppi ástæður fyrir þvi,
að ekki fást læknar í læknishér-
uðin, þrátt fyrír marga nýja
lækna, sem við bætast á hverju
ári. Mér virðist margt muni vera
’ til tínt og treysti mér ekki til
þess að segja í stuttri blaða-
’ grein allt, sem til greina getur
komið. Tvennt vil ég þó nefna.
Annað er það, að mönnum
þykja erfið ferðalögin. Þykir
náðugra að stunda lækningar í
kaupstað. Auðvitað er ekki hægt
að neita því, að sums staðar eru
nokkuð erfið lækningaferðalög.
En óvíða eru þau svo erfið nú
orðið, að nokkur ástæða sé til
þess fyrlr unga og heilbrigða
menn að vilja heldur kaup-
staðalækningar þeirra vegna.
Hér við bætist svo það, að víð-
ast hvar verða ferðalögin létt-
ari með hverju árinu, sem líð-
ur. Úr þessu er ekki hægt að
bæta með öðru móti en bættum
samgöngum, sem sífellt er unnið
að og með því að tryggja lækn-
um þau beztu farartæki, sem völ
er á. Verða mehn svo að vona, að
þeir ungu læknar reynist fáir,
sem setja fyrir sig venjuleg ís-
lenzk ferðalög og láta værukærð
ráða gerðum sínum, þegar þeir
velja sér starfssvið.
Þá vil, ég nefna tekjuvonina.
Alla þá, sem setjast að í Reykja-
vik, dregur sjálfsagt von um að
verða tekjuháir og eftirsóttir
sérfræðingar. Eins og gefur að
skilja verða það hins vegar að-
eins fáir, sem skara fram úr. Ég
er ókunnugur tekjum „prakti-
serandi" lækna í bæjunum og
raunar einnig tekjum héraðs-
lækna. Heyrt hefi ég því haldið
fram af kunnugum, að tekjur
flestra héraðslækna muni vel
sambærilegar við tekjur margra
bæjalækna. Þó getur það varla
staðizt að þessu sé til að dreifa í
fámennustu og strjálbýlustu
læknishéröðunum.
Hvað sem því líður, þá er það
mín skoðun, að gera verði ráð-
stafanir til þess að héraðslækn-
isembættin, einnig í afskekktari
og fámennari héruðum landsins,
verði eftirsóknarverð vegna
teknanna.
Ég tel því rétt og nauðsynlegt
að hækka nú á þessu þingi veru-
lega laun lækna í fámennari
héröðum landsins, þeim héröð-
um, sem erfitt er að fá lækna
til að þjóna. Það verður að vera
miklu meiri munur á föstum
launum í fjölmennum og fá-
Jac. Worm-Miillei*:
Leyndardómar síg’ursíns
Hinn kunni norski sagnfræðingur, prófessor Worm-
Múller, rekur í grein þessari í stuttu máli aðstöðuna 1918,
er Þjóðverjar gáfust upp, og vígstöðuna eins og hún kem-
ur honum fyrir sjónir nú. Greinin er þýdd úr Norsk-Tid-
end.
Hilmar Stetánsson, bankaslfórli
Kreppulánín og áríð 1944
A s. 1. vetri var sú ákvörðun
tekin, að öllum lántakendum í
Kreppulánasjóði var skrifað og
fastlega skorað á þá að greiða ’
lán sín í sjóðnum að fullu á'
þessu ári, enda á það bent, að
undir vissum kringumstæðum
er heimilt að segja lánunum
upp áður en sá tími er útrunn-
inn, sem þau gátu staðið lengst.
Að þessari ákvörðun stóðu stjórn
sjóðsins óskipt og viðkomandi
ráðuneyti. Stjórn kreppulána- !
sjóðs skipa bankaráðsmenn!
Búnaðarbankans, en þeir eru 3,
og bankastjóri.
Ástæður fyrir þessum ráð-
stöfunum voru fyrst og fremst
þær, að nú má telja sennilegt,
að greiðslugeta bænda sé al-
mennt stórum rýmri en endra-
nær, og ekki óhyggilegt að nota
tímann, meðan peningar eru í
lágu gildi, til þess að greiða
kreppulánin. Auk þess er sjóð-
urinn þannig upp byggður, að
hann getur ekki orðið rekinn
öðruvísi en með árlegu stóru
meðlagi úr rikissjóði, þar sem
vextir af lánum eru lægri en af
skuldum hans, og væri vissu-
lega æskilegt, að meðlag þetta
gæti lækkað verulega eða horfið
sem fyrst.
Þegar kreppulánin voru veitt,
voru erfiðir tímar til lands og
sjávar. Vörur bænda voru stór-
fallnar í verði. Reksturshalli var
á búum þeirra ár eftir ár
Skuldirnar höfðu vaxið þeim yf-
ir höfuð og í rauninni var hall-
ærisástand að skapast.
Með stofnun Kreppulánasjóðs
var skuldum að nokkru létt af
ýmsum bændum, um leið og
lánskjör þeirra voru gerð stór-
um hagstæðari. Þá um likt
leyti komust líka á miklar end-
urbætur í afurðasölumálum
bænda, sem fram til þess höfðu
verið á ýmsan hátt í megnu ó-
lagi.
N.ú eru tímar gjörbreyttir.
Kreppulánin voru að langmestu
leyti veitt til greiðslu svonefndra
matarskulda. Við ákvörðun
lánstímans var ekki gert ráð
fyrir heimsstyrjaldarástandi
svo stutt framundan, sem raun
varð á, og var þó fyrirvari settur
inn í lánssamningana, ef ástand
breyttist verulega. — Fyrir
styrjöldina var erfitt um er-
lendan gjaldeyri til brýnustu
lífsnauðsynja. Nú safnast er-
lendar innstæður svo nemur
hundruðum miljóna. Gífurleg
verðbólga er i landinu. Verðlag
innlendrar framleiðslu hefir
margfaldazt. Á slíkum timurn
þurfa gamlar matarskuldir að
greiðast, ef nokkur kostur er.
Fyrir stríðið voru í bönkunum
miklar matarskuldir almenn-
ings í bæjunum. Flestar stéttir
áttu sammerkt í því. Verka-
menn, verzlunarmenn, iðnaðar-
menn, opinberir starfsmenn og
allskonar fólk, var sokkið í
lausaskuldir í bönkunum. Nú
eru þessar skuldir að mestu
greiddar. Afkoma almennings í
bæjunum hefir stórum batnað
og menn hafa greitt matar-
skuldir sínar. Kreppulánin eru
matarskuldir, þess vegna þurfa
þau líka að greiðast. Ef bændur
eru eina stéttin, sem ekki getur
á tímum verðbólgunnar greitt
sínar matarskuldir, þá er ver
búið að þeim en öðrum.
Lang-flestir bændur hafa tek-
ið mjög vel undir tilmæli stjórn-
ar Kreppulánasjóðs um fullnað-
argreiðslu lánanna. Mikið hefir
þegar greiðzt, og mjög mikið
mun verða greitt fyrir lok þessa
árs. — Allar líkur benda til, að
aðeins fá kreppulán verði eftir
ógreidd, er bændur hafa fengið
greiddar sláturfjárafurðir sínar
á þessu hausti.
Árið 1944 mun verða merkis-
ár í sögu íslendinga. Ekki sér-
staklega fyrir það, að þá mun að
mestu verða lokið við að gera
upp eina hina verstu og leiðin-
legustu viðskiptaflækju, sem
skapazt hefir á þessu landi, þá,
sem að framan hefir verið gerð
að umræðuefni, heldur af þvi,
að þá munu alir íslendingar,
sem ekki vilja láta spjöld sög-
unnar telja sig til ættar Kvisl-
inga, taka höndum saman og
fagna endurreistu þjóðveldi á
fæðingardegi landsins mestu
frelsishetju. Þá mun að fullu og
endanlega verða slitið þeim
stjórnmálalegu tengslum, sem
landið hefir verið í við hina
dönsku þjóð. Þjóð, sem þrátt
fyrir það, að hún býr í fjarlægu
landi, ókunnug öllum staðhátt-
um á íslandi, hefir um aldarað-
ir talið sig rétt borna til að fara
með æðstu stjórn í þessu landi.
Þá tekur íslenzka þjóðin loks
aftur í sínar hendur, að fullu og
öllu, það vald, er hún var svipt
fyrir 700 árum, en það er að
stjórna ein sínu eigin landi,
því landi, sem hún hefir unnað,
numið, byggt og átt ein í meira
en þúsund ár.
Lesendttr!
Vekiö athygli kurmingja yO-
ar á, að hverjum þelm mannl,
sem vill fylgjast vel með al-
mennum málum, er nauðsyn-
legt að lesa Timaxrn.
verkamenn rétt?
Þeir alþýðumenn eru talsvert
margir, sem hafa trúað því, að
Sósialistaflokkurinn væri ein-
lægasti og ákveðnasti andstæð-
ingur stórgróðavaldsins, er
skapazt hefir í landinu seinustu
árin. í trausti þess veittu þeir
flokknum brautargengi í tvenn-
um alþingiskosningum á síðasta
ári.
Það mætti mikið vera, ef þess-
ir menn hafa ekki litið oftar en
tvisvar yfir Þjóðviljann, er
þeim hefir borizt hann seinustu
vikurnar. Hvar voru stóru fyr-
irsagnirnar um hættuna, sem
alþýðunni stafaði af stríðs-
gróðamönnunum, um ráðstaf-
anir til að þjóðnýta stríðsgróð-
ann og síðast en ekki sízt, um
aukið samstarf alþýðunnar til
sjávar og sveita? Já, hvað var
orðið af öllu því, sem blaðinu lá
þyngst á hjarta fyrir kosning-
arnar?
Þær eru horfnar allar stóru
fyrirsagnirnar og löngu grein-
arnar, sem birtust um þessi
mál í Þjóðviljanum dag eftir dag
og mánuð eftir mánuð í fyrra.
Það mætti næstum halda, að
allur stórgróðinn væri horfinn
úr landinu, stríðsgróðamenn-
irnir hefðu verið sendir til Si-
beríu og samstarf alþýðustétt-
anna væri fjarstæða, sem ekki
ai*.ti að nefna. Annað verður a.
m. k. ekki séð af skrifum
Þjóðviljans um þessar mundir.
En því fer samt fjarri, að
Sósíalistaflokkurinn hafi ekki
boðskap að flytja, eins og fyrri
daginn. í stað stríðsgróðamann-
anna hefir komið til sögunnar
önnur stétt, sem er að miklu
leyti óþörf og lifir aðallega á því
að arðræna verkalýðinn. Þessi
syndsamlega stétt eru bændurn-
ir. Gegn þeim beinir nú Þjóð-
viljinn skeytum sínum. Gegn
þeim er verkamönnum sagt að
berjast. Það eru bændurnir,
sem eru þeim nú hættulegastir.
Ef dæma má eftir skrifum
Þjóðviljans seinustu dagana,
eru nú einkum tvö mál aðkall-
andi: Annað málið er að koma
í veg fyrir, að bændur fái það
verð fyrir afurðir sínar, sem
landbúnaðarvísitölunefndin áleit
nauðsynlegt, að þeir fengju
til þess að fá sambæri-
legar tekjur og aðrar vinnandi
stéttir. Til þess að fá þessu
framgengt, berst kommúnista-
klíkan gegn uppbótum á út-
flutningsvörurnar. Hitt málið er
að taka mjólkurstöðina, mjólk-
urbúðirnar og kjötverzlunina af
bændum og fela bæjarfélögun-
um þessa starfsemi. Forsprakkar
öfgafyllstu bæjamanna gætu
þá sagt við bændur einn góðan
veðurdag: Ef þið látið okkur
ekki fá mjólkina og kjötið fyrir
það verð, sem við ákveðum,
verður hvergi seld mjólk eða
kjöt í bæjunum. Þið verðið ann-
aðhvort að svelta eða láta und-
an.
Þannig er nú tónninn í Þjóð-
viljanum og þessi eru nú helztu
stefnumál kommúnista. Nú er
ekki talað um samfylkingu
verkamanna og bænda, eins og
fyrir kosningarnar, til þess að
marka stríðsgróðavaldinu sinn
rétta bás. Nú er stríðsgróðavald-
inu boðin framrétt hönd kom-
múnista til þess að vinna bænd-
um tjón og þrengja enn að-
stöðu þeirra í þjóðfélaginu.
Um það skal engu spáð, hvort
verkamenn verða jafn • gin-
keyptir til fylgis við þessa nýju
stefnu kommúnista og þeir
reyndust í fyrra, er flaggað var
með stóryrtum yfirlýsingum um
baráttu gegn stríðsgróðavald-
inu. Vel má vera, að skoðanir
þeirra hafi einnig breyzt svo
mikið, að þeir telji það mesta
þjóðþrifaverk, sem kommúnist-
ar gerðu í vor, er þeir hjálpuðu
stríðsgróðamönnunum til að
njóta enn skattfrjáls varasjóðs-
frádráttar. Vel má vera, að þeir
telji Brynjólf Bjarnason hafa
fundið hinn rétta bandamann,
er hann ræðir við Ólaf Thors í
stigaherberginu í Alþingishús-
inu. Vel má vera, að þeir telji
Þegar sigursæld Þjóðverja tók
að hallast haustið 1918 og fyrsta
skarðið rofnaði í fylkingar
þeirra, gaf Foch marskálkur út
hið fræga vígorð sitt: Fram til
orrustu allar þjóðir!
Ráðstefnan í Qvebec er tákn
sams konar baráttuhugar. Sókn-
in var undirbúin suður í Casa-
blanca. í Qvebec var vigorð
Fochs endurtekið: Fram til orr-
ustu allar þjóðir!
Haustið 1918 voru hersveitir
bandamanna vígmóðar orðnar,
og foringjar þeirra væntu ekki
úrslita fyrr en á árinu 1919, er
Bandaríkjaherinn væri fullbú-
inn. Hrakfarir Þjóðverja 8. á-
gúst þá um sumarið sýndu
bandamönnum í einu vetfangi,
að hægt væri að sigra Þýzka-
land, ef fljótt væri brugðið við
til sóknar og fast fylgt eftir.
Líklega hafa engu minni
straumhvörf orðið i sumar. Her-
taka Sikileyjar, uppgjöf Ítalíu,
sem hleypir öllum „vindinum
úr Mússólini“ og undanhald
þýzka hersins í Rússlandi hefir
skapað svipað viðhorf og átti
sér stað 1918. Churchill og
Roosewelt hafa nú ákvarðað að
láta kné fylgja kviði og hverja
sóknina fylgja annarri á hendur
illþýðinu.
1918 hafði ósigur þýzka hersins
úrslitaþýðingu og kom þjóðinni
heima fyrir á kné. Að þessu
sinni gildir hið sama. Þýzkaland
verður ekki sigrað nema með
harðri sókn utan frá, hernaðar-
lega, fjárhagslega og siðferði-
lega. Mest veltur á vopnaðri
sókn, harðsnúinni og samtaka
á mörgum vígstöðvum.
Ósigurinn 1918 feykti burtu
dýrð keisarans og virðuleik
þýzka herforingjaráðsins. Her-
taka Norður-Afríku og Sikil-
eyjar sprengdi vindbelginn
Mússólini. Það voru hinir skjótu
sigrar Þjóðverja, sem gáfu naz-
ismanum vind í seglin og vöktu
þá trú, að hann yrði ekki stöðv-
aður. Nú hafa orðið straum-
hvörf. Hitler getur hrapað jafn
skyndilega og hann klifraði upp
valdastigann, ef bandamenn
hefja tangarsókn á Þýzkaland
úr vestri sem austri.
mennum héruðum en nú er.
Þá verða menn að gera sér
grein fyrir því að skapa þarf
héraðslæknum landsins þau
beztu starfsskilyrði, sem mögu-
legt er á hverjum stað eftir
staðháttum. Menn verða að búa
vel að læknum sínum og koma
málum þannig, að þeir geti
unnið sem mest sjálfstætt, en
þurfi ekki að senda frá sér til
bæjalæknanna til úrlausnar öll
vandasamari verkefnin.
Auðvitað er víða erfitt um vik
og ekki verður allt gert i einu
vetfangi, en stöðugt verður að
fylgja þessari stefnu, ef ekki á
að síga enn á ógæfuhlið i þess-
um efnum. Þeir, sem taka að
sér störf héraðslækna verða að
finna það, að almenningur í
landinu og stjórnarvöldin meti
þenrastörf eigi síður en annarra
arra manna, sem að heilbrigð
um vinna, og þarf því þó ekki að
fylgja neitt vanmat á því, sem
vel er gert af öðrum.
Lítilsháttar hefir verið geng-
ið inn á þá braut að skylda unga
lækna til þess að þjóna í hér-
uðum áður en þeir fá lækninga
leyfi. Verður þetta eitthvað til
stuðnings bráðlega, en einhlítt
mun það ekki verða. Verður þó
ekki hjá því komizt að gera
frekari ' ráðstafanir í þá átt,
þótt ekki sé -skemmtilegt, ef
aðrar ráðstafanir duga ekki til
úrlausnar málsins.
Fyrst ég er farinn að minnast
á heilbrigðismálin get ég ekki
látið undir höfuð leggjast að
hvetja menn til þess að stofna
sjúkrasamlög í sveitum lands-
ins og kauptúnum, þar sem það
hefir ekki þegar verið gert.
Það er ennþá ríkari ástæða til
þess fyrir þá, sem erfitt eiga til
læknissóknar og þurfa að tak-
ast á hendur langar og dýrar
ferðir til lækninga, að notfæra
sér hlunnindi sjúkratrygging-
anna en nokkurn tíma hinna,
sem búa í kaupstöðum landsins.
Þar sem menn hafa stofnað
sjúkrasamlög í sveitum og
kauptúnum, munu menn ekki
vilja án þeirra vera.
Þá er einnig ástæða til þess
að hvetja menn til þess að
stofna læknisvitjanasjóði, til
þess að styðja þá, sem mikinn
kostnað hafa af læknisvitjun-
um. Lögin um læknisvitjana-
sjóði eru frá 1942 og er þar gert
ráð fyrir framlögum í þá af
ríkisins hálfu gegn framlagi
annars staðar að. E. J.
Árið 1918 heyktust Þjóðverj-
ar skyndilega, af því að þeir
höfðu oftekið sig á stórfelldum
sóknarhernaði. Þeir höfðu eytt
öllu varaliði sínu.
Þetta reynir Hitler og herfor-
ingjar hans að hindra nú með
þvl að taka upp varnarbaráttu.
Þeir beita nú varfærni til að
spara varalið sitt. En varnar-
stríð getur aldrei leitt til sigurs,
nema það sé undirbúningur að
sókn.
Ráðstefnan í Qvebec miðar
bersýnilega að því að eyða varn-
armætti Þýzkalands. Um leið og
hann þverr hlýtur öll spilaborg-
in að hrynja. Churchill og
Roosevelt eru sýnilega sömu
skoðunar og Foch á leyndar-
dómum sigursins: „Þanxrig er
stríðið. Ef hér er brekka, má
líkja sókninni víð knött, sem
veltur undan hallanum. Þegar
hann er kominn af stað, veltur
hann hraðar og hraðar, nema
hann sé stöðvaður. Sé hann
stöðvaður með óeðlilegum hætti,
fer orkan forgörðum og allt
verður að byrja á nýjan leik.
Þess vegna riður nú á að láta
hvert höggið riða af öðru.“
Ósigrarnir hafa þegar sagt til
sln i Þýzkalandi. Hitler hefir
verið áberandi þögull um langa
hríð. Álit Görings fer þverrandi
að sama skapi og sprengjum
rignir örar yfir Þýzkaland.
Mælska Göbbels endist ekki til
að drepa á dreif eyðileggingun-
um. Sjálfur böðullinn hefir ver-
ið kvaddur í ræðustóllnn. Al-
ræðisvald það, sem Himmler
hefir verið falið minnir á 1918.
Það á að reyna með oddi og egg
að halda þýzku þjóðinni heima
fyrir frá því að gefast upp.
Vitanlega getur það verið
styrkur að leggja völdin í eina
hönd. En það getur engu síðm-
verið merki þess, að myrkur og
örvænting vofi yfir þýzku þjóð-
inni likt og Hitler komst eitt
sinn að orði: „Við gefumst
aldrei upp. Aldrei! Það er hægt
að tortíma okkur. En fari svo,
að við bíðum ósigur, skal allur
heimurinn farast með okkur,
heimur, sem stendur í björtu
báli“.
Enda þótt varnarmáttur þýzka
hersins sé hvergi nærri til
þurrðar genginn, er svo að sjá
sem þýzka þjóðin sé orðin að-
þrengd. Hún hefir ekki svo mik-
ið sem vonarneista að verma
sig á.
Hitler hefir notað út í æsar
allan áhrifamátt sinn. Hernað-
araðferð hans er orðin kunn og
getur engan blekkt nema hann
sjálfan.
í upphafi fékk hann sigur
með því að hefja árás, þegar
aðrir hikuðu. Hann lagði fórn-
arlömb sín í einelti og undirok-
aði þau eitt og eitt í senn. Nú
standa þau sameinuð gegn hon-
um.
Hann sótti fram stig af. stigi
og skósveinar hans fylgdu hon-
um dyggilega. Nú verður hann
að hopa stig af stigi og skó-
sveinarnir blikna og blána.
Hann beitti Júdasarbrögðum
þeim, sem nú eru kennd við
Qvisling, til að eyða varnar-
mætti mótstöðumanna sinna.
En brátt munu Þjóðverjar sjálf-
ir verða beittlr svipuðum vopn-
um.
Hann sigraði í fyrstu lotu
stríðsins með óvæntum árásum
og leiftursókn. En leiftursóknin
leiddi ekki til fullnaðarsigurs.
Bretar björguðu sér frá eyði-
leggingu með því að hopa sífellt
á hæli. Þeir völdu þá aðferð að
veita alls staðar mótspyrnu,
enda þótt ósigur væri vis. Þeir
leituðust við að tefja fjand-
mennina, þangað til að vígbún-
aður og nægur herafli var fyrir
hendi. f Noregi og Grikklandi
tóku Bretar upp vörn af stjórn-
málalegum en ekki hernaðarleg-
um ástæðum. Þá skorti herstyrk
til þess. Alls staðar létu þeir
undan siga, i Evrópu, Afríku og
í Austurlöndum, þangað til aö
þeir voru færir um að snúast til
sóknar. Þjóðverjar höfðu vænzt
þess, að brezki herinn léti aldrei
til sín taka i þessum ófriði.
Þeim skjátlaðist.
Það var rússneski herinn, sem
braut leiftursókn Þjóðverja á
bak aftur með undanhaldsvörn
sinni. Þeir notuðu herbragð
Kútúzóws: hopuðu á hæli til
þess að verða ekki umkringdir
og snérust ekki til sóknar fyrr
en fjandmennirnir voru orðnir
örþreyttir. Þetta var gert að
ráði Stalins við Moskvu og
Stalingrad. Hitler gerði sér
ekki ljóst, að þetta væri gert
sairikvæmt yfirlögðu ráði. Þjóð-
verjum var það nauðsyn að