Tíminn - 24.09.1943, Blaðsíða 4

368
TtMCVN, föstndaginn 24. scpt. 1943
91. bla8
Ný stórsókn í ræktunarmálunum
(Framh. af 1. siðu)
Mjólkurhernaður kommúnista
vinna með þeim á félagssvæð-
inu. Þar, sem þessum vinnuað-
ferðum hefir verið beitt, hafa
jarðabætur orðið miklu stór-
felldari en á öðrum svæðum. En
þessum starfsháttum hefir fyrst
og fremst orðið við komið þar,
sem búa eínaðri bændur, þar
sem er þéttbýli, þar sem er mik-
ið ræktanlegt land á tiltölulega
litlu svæði. Hin svæðin verða út-
undan eða dragast aftur úr.
Það er því augljóst mál, að
þegar svo er komið, að vinnu-
kraftur er á fæstum heimilum
afgangs til að vinna að jarðrækt
og vinnukraftur ókaupandi eða
ófáanlegur til að vinna þessi
störf með handverkfærum, þá
hlýtur að skapast stöðvun eða
hægagangur í þessum fram-
kvæmdum, sem þó er mest þörf
að verði hraðað, nema alveg
nýjar ráðstafanir komi til.
Leiðin að því marki, sem við
viljum ná, — útrýming þýfis á
túnum og engjum, útrýming
hinna úreltu vinnuaðferða, sem
eru fylgifiskar þýfisins, og í
þess stað véltæk slægjulönd og
nýtízku, hraðvirkar vinnuað-
ferðir á hverju býli — leiðin
virðist augljós. Við verðum að
styðja félagsræktunina. Við
verðum að gefa öllum bændum
kost á að eignast í félagi nýtízku
jarðvinnsluvélar til jarðabóta.
Það verður að koma á nægilega
mörgum, góðum námskeiðum,
til þess að þjóðin geti eignazt á
stuttum tíma nógu marga
kunnáttumenn í meðferð hinna
vélknúnu jarðræktartækja.
Með þessum hætti er það tækt
að framkvæma sléttun slægju-
lands á svo stuttum tíma og svo
vel, að viðhlítanadi sé. En fyrr
en þessu verki er lokið, verður
ekki á komið almennt nútíma
vinnuaðferðum við öflun heyja.
Með því að gera grein fyrir
efni hinna einstöku greina
frumvarpsins skal skýrt í stutt-
um dráttum, hvernig hugsað er,
að þessi mikla framkvæmd,
sem -hér er fyrirhugúð, verði
gerð.
Um 1. gr. a.
Hér er gert ráð fyrir, að ein-
faldur meiri hluti fulltrúanna
á fundi búnaðarsambands geti
ákveðið, að sambandið fram-
kvæmi ræktunarstörf fyrir alla
þá búendur á sambandssvæð-
inu, er þess óska, og að frá byrj-
un verði ræktunarstörfunum
hagað þannig, að ákveðið sé
stefnt að því marki, að gömlu og
úreltu heyvinnuaðferðirnar
hverfi sem allra fyrst, en vinna
mð vélum komi í þeirra stað.
Ráðgert er, að þetta taki hið
•lengsta tíu ár, en þar, sem slétt-
un slægjulands er þegar vel á
veg komin eða aðStæður eru
góðar, ætti að vera fært að Ij úka
þessu verki á miklu skemmri
tíma, og að því ber að stefna
sem víðast.
Sléttun gömlu túnanna, fram-
ræsla og nýrækt verða að sjálf-
sögðu víða aðalverkefnin, en
annars staðar mundi ræktun og
sléttun útengis koma jafnframt
eða e. t. v. enn frekar. Fram-
kvæmdum yrði auðvitað hagað
eftir því, sem bezt hentaði á
hverjum stað og arðvænlegast
teldist þar. Hin einstöku býli
þurfa misjafnlega mikinn hey-
feng, svo að þar verði rekinn
lífvænlegur búskapur. Miðað er
við meðaltal undanfarinna 10
ára eða allt að 500 hestburði, en
telja verður það gott býli, þar
sem' sá heyfengur fæst af vél-
tæku landi.
Einstaklingarnír ráða því auð-
vitað sjálfir, hvort þeir notfæra
sér þau kjör, sem í boði verða,
enda bera þeir kostnaðinn að
þvl leyti, sem hinn opinberi
styrkur nægir ekki. En þó legg-
ur ríkið svo mikið af mörkum
og svo miklu skiptir, að því fé
sé vel varið fyrir heildina, að
ákvæði 14. gr. og VI. kafla jarð-
ræktarlaganna verða að tak-
marka þennan rétt einstakling-
anna á þann hátt, að ekki sé
varið verulegu fé úr ríkissjóði
í umbætur á jörðum, sem ein-
hverra orsaka vegna er talið, að
ekki geti orðið til frambúðar,
sbr. sérstaklega ákvæði VI. kafla
Jarðræktarlaganna.
Ætla má, að stórvirkari og
dýrari jarðvinnsluáhöld mundu
víða gefa betri og ódýrari vlnnu-
afköst og að hin smærri búnað-
arsambönd reyndust í heild
hæfilega stórt verksvið fyrir þess
háttar vélar.
Um 1. gr. b.
Gera verður ráð fyrir því, að
í sumum búnaðarsamböndun-
um, einkum þeim víðlendari,
verði ekkfí það ráðizt að fram-
kvæma' ræktunarstörfin á öllu
sambandssvæðinu í einni heild.
í greininni er því hinum ein-
stöku hreppsbúnaðarfélögum
gefinn þess kostur að setja sér
sams konar samþykktir fyrir sitt
félagssvæði og búnaðarsam-
böndin geta sett sér eftir 1. gr.
a. (59. gr.). Þá er og gert ráð
fyrir því, að búnaðarfélög, tvö
eða fleiri, myndi með sér sam-
tök um ræktunarstarfið, enda
Búnaðarfélagi íslands beinlínis
heimilað að koma því til vegar
þar, sem sú tilhögun telst heppi-
legri.
Um 1. gr. c.
Samkvæmt þessari grein er
ætlazt til þess, að fyrsta aðstoð-
in við ræktunaráhuga og rækt-
unarfyrirætlanir búnaðarsam-
banda og búnaðarfélaga verði
sú, að Búnaðarfélag íslands láti
gera mælingar og athuganir á
hverju býli á samþykktarsvæði,
svo víðtækar og vandaðar, að
sem mest öryggi verði fyrir því,
að á hverjum einstökum stað
verði íramkvæmdum hagað eft-
ir því, sem bezt á við þar. Þá er
ætlazt til þess, að gerðir verði
uppdrættir af hinum fyrirhug-
uðu ræktunarlöndum.
Um 1. gr. d.
Einn mikilsverður þáttur í
ræktunarstarfinu verður val og
útvegun jarðvinnsluvéla og
verkfæra. Það skiptir miklu, að
þessar vélar séu vel valdar og
við hæfi á hverjum stað. Það
þykir því hyggilegast, að Bún-
aðarfélag íslands útvegi þessar
vélar, enda hefir það sér til að-
stoðar þá kunnáttumenn, sem
.völ er á beztum hér á landi í vali
og notkun jarðvinnsluvéla og
verkfæra. Og með því að ríkis-
sjóður styrkir kaup þessara véla
og verkfæra að Ms, en Ræktun-
arsjóður veitir lán allt að % af
kostnaðarverði véla og tilheyr-
andi áhalda, er og til þess ætlazt,
að Búnaðarfélag íslands sjái
um, að eigi séu keyptar vélar
framar þörf.
Um 1. gr. e.
Það er mikilvægur þáttur i
ræktunarstarfinu, svo sem
reynslan hefir sýnt, að völ sé á
hæfum kunnáttumönnum til
þess að fara með vélarnar. Nám-
skeið verður þvi að halda fyrir
þá menn, er vinna eiga með vél-
knúnum jarðvinnslutækjum, og
sannprófa, að eldri kunnáttu-
menn séu til þess hæfir. Það er
hvorki rétt né hyggilegt, að
veittur sé styrkur úr ríkissjóði
til kaupa á dýrum tækjum, án
þess að jafnframt sé tryggt, að
þeir, sem með þeim vinna, kunni
með þau að fara.
Um 1. gr. f.
Tekin eru upp í grelnina
sams konar ákvæði um upphæð
styrks á þúfnasléttun og ný-
rækt, sem þau, er gilda um slétt-
un gömlu túnanna, eftir ákvæð-
um til bráðabirgða í jarðrækt-
arlögunum, eins og þau eru nú.
Þá er og til þess ætlazt, að slétt-
un útengis verði styrkt með 100
kr. á ha. Framræsla verður hins
vegar styrkt eftir hinum al-
mennu ákvæðum jarðræktarlag-
anna, enda er þar ætlaður all-
ríflegur styrkur til framræslu
samanborið við styrk til ann-
arra greina jarðvinnslunnar.
Þau bættu kjör, sem þessi
grein veitir jarðræktinni, falla
niður, þegar býli hefir náð því
marki að geta fengið af véltæku
landi svo mikinn heyafla, að
telja verði nægilegt fyrir líf-
vænlegan rekstur meðalbús, og
er hér gert ráð fyrir, að til þess
þurfi 500 hestburði heys. Eftir
það gilda ákvséði jarðræktarlag-
anna og þá einnig að sjálfsögðu
þau fyrirmæli í ákvæðum til-
bráðabirgða, er snerta gömlu
túnin.
Þar sem til þess er ætlazt, að
samþykktarheildirnar annist
um ræktunarframkvæmdirnar
til fullnustu, þykir rétt, að
styrkurinn sé þá einnig greidd-
ur þeim, sem verkið fram-
kvæmir.
Um 1. gr. g.
Þótt allýtarlega sé í ákvæðum
(Framh. af 1. síðuj
aldrei keypt meiri mjólk en nú.
Mesta vandamái okkar, sem
stöndum fyrir mjólkurmálunum,
er nú það, hvort við eigum að
láta herinn hafa það, sem hann
vill, eða bæjarbúa það, sem þeir
telja að þurfi til að vernda heilsu
barna þeirra og ástvina.
Vitanlega verður það efst á
metaskálunum, sem heilsu
Reykvíkinga er fyrir beztu, og
kemur þar ekkert til greina, þó
að þeir hafi talið sjálfsagt, að
láta setuliðið sitja fyrir allrí
vinnu, sem þeir hafa getað veitt,
en við bændur höfum ekki átt
sama skilningi að mæta. Bænd-
ur eru furðu fljótir að gleyma
erfiðisstundum sínum.
2. Það mun vera alveg víst, að
leitun sé á Mjólkurstöð, sem sé
undir jafn nákvæmu og ströngu
eftirliti daglega eins og Mjólk-
urstöðin í Reykjavík. Það er
öllum vitað, að sú stöð, sem nú
starfar er ekki eins fullnægj-
andi eins og þyrfti að vera. Hún
var upphaflega byggð fyrir 8000
ltr. afköst. Síðan er búið að end-
bæta hana eins og hægt hefir
verið, og aldrei verið til þess
sparað. Sem dæmi upp á það, má
nefna, að þegar vantaði lítil-
ræði í vélgang stöðvarinnar, var
ekki hægt að fá það með öðru
móti heldur en að kaupa heila
vélsamstæðu og var það gert
með samþykki allra stjórnar-
nefndarmanna. Bandaríkjaher-
inn sækir ennþá mjög ákaft á
að fá keypta meiri mjólk heldur
en við getum af hendi látið. Get-
um við fengið vottorð frá hon-
um ef með þarf. í samtali segja
þeir.að ekki sé stöðinniaðkenna,
þó að finna megi að mjólkinni,
heldur því dreifingarfyrirkomu-
lagi, sem við erum neyddir til
að hafa vegna stríðsins. Það er
og hefir verið ógjörningur
eins og allir vita að loka flösk-
unum með hettum eins og áður
var gert, og eins og vitanlega
þyrfti að vera, ef neytendur ættú
að treysta stöðinni fullkomlega.
Það, sem fólk og vélar afkasta
í stöðinni nú, er hreint undrun-
arefni fyrir okkur, sem stöndum
að stjórn þessara mála, sem sé
allt upp 28.000 ltr. afköst á dag.
Þetta hefir ekki verið hægt
nema með ágætri samvinnu og
þrautæfðu starfsliði í stöðinni,
og það hefir stundum orðið að
leggja nótt við dag eins og
bændurnir verða að gera. Það
verður að teljast alveg undra-
vert, að starfsfólk bændanna í
Mjólkurstöðinni hefir getað
skilað mjólkinni eins góðri frá
henni eins og raun ber vitni um.
Allar árásir á það detta af
sjálfu sér niður fyrir þessari
gömlu seiglu og trúmennsku,
sem íslenzk bændastétt hefir
alltaf átt. Það er ekki starfs-
fólkinu að kenna, þó að eitthvað
fari miður en skyldi, heldur ein-
éöngu því ásigkomulagi, sem
stríðið þvingar upp á ókkur..
Starfsfólkið er sér þess fullkom-
lega meðvitandi hvaða ábyrgð
hvílir á því, og ef einhver und-
antekning væri á því, þá mund-
um við vera manna síztir til að
sýna nokkra linkind í þeim efn-
um. Erlendu neytendurnir segja,
að mjólkin sé mjög sæmileg og
oftast nær þannig að hægt sé
að geyma hana í þrjú dægur, ef
hún er ekki sett á heitan stað.
3. Á erfiðasta tíma, sem nokk-
urntíma hefir komið yfir ís-
lenzka bændastétt og alla aðra
framleiðendur 1 landinu, hafa
þessa frumvarps mælt fyrir um,
hvernig hinum 'fyrirhuguðu
framkvæmdum skuli hagað,
þykir þó óhjákvæmilegt, að
Búnaðarfélag íslands setji reglu-
gerð um starfsemi þá, er um
ræðir í frumvarpinu. Sérstak-
lega þykir nauðsyn til bera að
kveða á um í þeirri reglugerð,
hvernig tryggja skuli, að rækt-
unarframkvæmdirnar verði vel
og vandlega af hendi leystar.
Um 2. gr.
í grein þessari er ákvðið, að
þau sérstöku fyrirmæli, sem um
ræðir í frumvarpinu, falli úr
gildi 1. janúar 1955, en þá er
gert ráð fyrir samkvæmt ákvæð-
um frumvarpsins, að hinum
fyrirhuguðu framkvæmdum
verði í aðalatriðum lokið.
bændur lagt stóran hluta af
andvirði afurðanna til þess að
byggja nýja mjólkurstöð í
Reykjavík. Þetta hefir ekki
gengið þrautalaust fyrir bænd-
ur. Þeir hafa orðið að spara við
sig marga hluti, sem þeim hefði
annars komið vel, fyrir það að
peningar voru teknir i nýja
mjólkurstöð af mjólkurverði
þeirra. En þeir skyldu það sem
einn maður, og voru fúsir til að
fórna fyrir það, að það er ekki
hægt að halda uppi sölu á af-
urðum þeirra á annan hátt en
að þær séu í eins góðu ásig-
komulagi og efni standa til.
Vegna þess stendur yfir bygg-
ing hinnar nýju mjólkurstöðv-
ar í Reykjavík, sem sennilega
verður fullkomnasta mjólkur-
stöð, er byggð hefir verið á
Norðurlöndum. Bændur hafa
lagt á sig fórnir vegna þessa.
4. Þetta er satt. Ekkert er
hættulegra fyrir byltingamenn
heldur en það, að smáframleið-
endur komi sér saman um hlut-
ina. Þetta er það, sem þeir ótt-
ast eins og sjálfan fjandann.
Af þessu kemur öll reiði þeirra,
þó að þeir viti það eins vel og
við fulltrúar bændanna, að það
er gert allt sem mögulegt er til
að fullnægja þörfum neytenda í
bæjunum. Og jafnVel neitað sér
um frumstæðustu þægindi, sem
bæjarbúar krefjast, til að geta
gert þetta.
Af þessu geta bændur séð hvað
þeim er fyrirhugað, það þarf
ekki að útskýra það fyrir þeim.
Hugur verkamannaforingjanna
til þeirra er ótvíræður. Hvort að
verkamönnum verður til bless-
unar þessi nýja stefna, sem for-
ingjar þeirra hafa tekið upp,
segir enginn um fyr en reynslan
sker úr því eftir fá ár, og þá
jafnvel munu þeir ekki fá að
greiða atkvæði um það, ef
kommúnistar hafa aðstöðu til að
byggja upp sitt nýja þjóðskipu-
lag.
p. t. Reykjavík, 23./9. 1943.
Sveinbjörn Högnason.
Slæm mistök hjá
fíkísstjómmní
Örlítid aS kartöflum
hækkar vísitöluna
um 15 stlg
Kauplagsnefnd og Hagstofan
hafa nú reiknað út framfærslu-
vísitöluna fyrir septembermán-
uð og verður hún 262 stig eða
15 stigum hærri en fyrir ágúst-
mánuð.
Hækkunin stafar eingöngu af
því háa bráðabirgðaverði, sem
var á innlendum kartöflum í
ágústmánuði, en raunar kom
mjög lítið af þeim á markaðinn.
Ríkisstjórnin gerði ekkert til
þess að halda verðlagi þeirra
niðri, en það mundi hafa kost-
að ríkissjóð sáralítið. Vegna
þessarar yfirsjónar stjórnarinn-
ar hækkar vísitalan um 15 stig.
Virðist lítil forsjón hafa verið í
því að verja miklu fé til verð-
lækkunar á mjólk og kjöti til að
halda vísitölunni niðri, en gæta
þess ekki, að vísitalan hækkaði
stórlega af annari ástæðu, sem
miklu auðveldara var að koma
í veg fyrir.
/
Merkíleg starisemi
Eins og auglýst er á öðrum
stað i blaðinu, hefir Þingstúka
Reykjavíkur opnað upplýsinga-
stöð um bindindismál. Verður
þessari merkilegu starfsemi
hennar getið síðar.
Stnlka
óskast 1 Kópavogshælið. —
Upplýsingar gefur yfirhjúkr-
unarkonan.
Sími 3098.
OAMLA Bíó«—
f annað sinn.
„The Philadelphia story“.
CARY GRANT,
KATHARINE HEPBURN
JAMES STEWART,
RUTH HUSSEY,
JOHN HOWARD,
ROLAND YOUNG.
Sýnd kl. 7 og 9.
Kl. 3Vz—6V2
HERLÆKNIRINN
(Army Surgeon).
James Ellison, Jane Wyatt
Kent Taylor.
Hrm----* 23 A BlÓ ——- »
Vor
sólskinsár
(On the Sunny Side).
RODDY McDOWALL,
JANE DARWELL,
STANLEY CLEMENTS.
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
Aðalsl áturtíðin
er byrjuð
Hér eftir seljum við daglega, kj.öt i heilum kroppum, slátur,
sérstök svið, lifur og hjörtu og mör.
Reynt verður að, senda slátur heim tll kaupenda ef tekin eru
þrjú eða fleiri 1 senn. Slátrin seljast fyrlr sama verð og síðasta
ár, — en mör hefir lækkað um tvær krónur hvert kgr. Er þaö
mikil óbein lækkun á sláturverðinu.
Kjötið er selt fyrir hið lögákveðna helldsöluverð til neytenda
og hefir það lækkað um 50 aura hvert kgr. fyrir atbelna ríkls-
stjórnarinnar.
Viðskiptavinlr! Munið að því fyr sem þér sendið pantanir
yðar, því auðveldara verður að fullnægja þeim.
> SLATURFÉLAG SLÐIRLWDS,
HEILDSALAN.
S í m a r 1249 og 2349.
I. O. G. T.
ÞINGSTÚKA REYKJAVÍKUR
(Jpplýsingastöð
nm bindindismál var opnuð fimmtudaginn 23. september 1
Good-templarahúsinu.
Skrifstofan verður fyrst um sinn opin hvern fimmtudag kl. 6—
8 e. h.
Trúnaðarmenn Good-templarareglunnar munu verða þar til
viðtals.
Gjörð verður tilraun til að verða þeim að liðl, sem um sárt
eiga að binda vegna áfengisneyzlu sjálfra sin eða sinna.
Með málefni þessl mun verða farið algerlega sem einkamál.
T f M I X N cr víðlcsuasta auglýsingablaðtð!