Tíminn - 28.09.1943, Blaðsíða 1

Tíminn - 28.09.1943, Blaðsíða 1
RITSTJÓRI: ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON. ÚTGEPANDI: FRAMSÓKNARFLOKKURINN. PRENTSWOÐJAN EDDA hi. Símar 3948 og 3720. EDDUHÚSI, Lindargötu S A. Símar 2353 og 4373. AFGLEIÐSLA, INNHEIMTA OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA: EDDUHÚSI, Lindargötu 9 A. Sími 2323. 27. árg. Rcykjavík, þrlðjudaglnii 28. sept. 1943 92. blað Ósvífnasta tillaga kommunistaj Þeir vilja svipta bændur réttinum til þess að selia afurðir sinar Afmælis Kristjáns konungs minnst Síðastl. sunnudag átti Krist- ján konungur tíundi afmæli. Var þess minst í ríkisútvarpinu þá um kvöldið og Danir hér efndu til samkomu í Gamla Bíó fyrr um daginn til að minnast konungsins. Þetta samsæti fór hið bezta fram. Það var sett af formanni danska félagsins hér, O. Korne- rup Hansen, en síðan flutti de Fontenay snjalla ræðu. Þá var sýnd kvikmynd frá sjötugsaf- mæli konungs og loks söng dóm- kirkjukórinn með undirleik útvarpshlj ómsveitarinnar undir stjórn Páls ísólfssonar nokkur dönsk ættjarðarlög. Afmælis Kristjáns konungs mun hafa verið minnst hátíð- lega allsstaðar annars staðar, þar sem Danir hafa átt þess kost að koma saman. Sígurði Eínarssyui vikið frá Sigurði Einarssyni dósent hefir verið vikið frá störfum um stundarsakir. Ræða Eysteins Jónssonar við 1. umræðu um mjólkurfrumvarp kommúnista Sósíalistaflokkurinn hefir látið þrjá þingmenn sína í neðri deild flytja frumvarp um breytingu á mjólkur- lögunum, sem sýnir hug hans til bænda betur en nokk- uð annað, er áður hefir frá honum komið. í frumvarpi þessu er lagt til í fyrsta lagi, að bæjar- stjórnum sé heimilt að taka alla mjólkursölu í hlut- aðeigandi bæjum í sínar hendur, og í öðru lagi, að mjólkurverðið verði ákveðið af fimm manna nefnd, þar sem eru tveir fulltrúar frá neytendum, tveir frá fram- leiðendum, og oddamaðurinn frá hæstarétti. Ef frumvarp þetta yrði samþykkt, réðu bændurnir engu um verðlagningu og sölu mjólkurafurðanna og myndu innan tíðar verða ánauðugir þrælar bæjarmanna. Frumvarp þetta var til 1. um- j lenti á bændum, þ. e. verðið, ræðu í neðri deild í gær. Sigfús sem þeir fengju fyrir mjólkina, Sigurhjartarson fylgdi því úr lækkaði. Og bændur yrðu að hlaði og var ræða hans næsta ! sætta sig við það. Þeir væru snubbótt. Næstur honum tók m. ö. o. orðnir ánauðug stétt Eysteinn Jónsson til máls og fer útdráttur úr ræðu hans hér á eftir. Þegar hann hafði lokið máli sínu var umræðum frest- að, en búast má við, að þær verði langar og harðar. — Þetta frv. er algert eins- dæmi hér á Alþingi, sagði E. J. i upphafi máls síns. Aldrei áður hefir það verið lagt til að taka Kennslumálaráðherra mun í. framleiðslutæki af heilli stétt sumar hafa borizt kæra frá samkennurum Sigurðar. í til- efni af henni mun Sigurði hafa verið vikið frá. Þeim Bjarna Jónssyni dómkirkjupresti og Jóni Ásbjörnssyni málaflutn- ingsmanni hefir verið falið að rannsaka kæruna eða kæruat- riðin, en eigi mun birt opinber- lega, að svo stöddu, hver þau eru. Góð gjöf í fréttum frá Kaupmanna- höfn segir, að í ráði sé að reisa stúdentagarð við landbúnaðar- háskólann þar. íslendingar, sem stundað hafa nám við skólann og dvelja í Danmörku, hófu fyr- ir skömmu fjársöfnun til að tryggja íslenzkum námsmanni þar herbergi. Er nægilegt fé nú fengið, því að Jón Krabbe sendi- fulltrúi gaf það, er til vantaði. Þing Bandalags opinberra sfarfs- manna Bandalag starfsmanna ríkis og bæja hefir nýlokið ársþingi sinu hér í bænum. Á þinginu var samþykkt áskorun til Alþingis um að samþykkja ný launalög á þessu þingi, Samþykkt var að vlsa á bug erindi Alþýðusam- bandsins um pólitiskt bandalag vinandi stétta, en hins vegar óskað eftir samstarfi við það um fagleg mál. í stjórn bandalagsins voru kosnir: Sigurður Thorlacius skólastjóri (formaður), Lárus Sigurbjörnsson rithöfundur, Ás- mundur Guðmundsson prófes- sor, Ágúst Sæmundsson sím- virki, Guðjón B. Baldvinsson skrifari, Þorvaldur Árnason bæjargjaldkeri, Kristinn Ár- mannsson yfirkennari. eða taka frá henni afurðir hennar óunnar og banna henni að hafa nokkur afskipti af vinnslu þeirra og sölu. Frum- varp þetta er alger nýung, en það boðar sennilega það, er koma mun, ef flutningsmenn þess fá að ráða. Aðalatriði írv. Aðalatriði þessi: frumvarpsins eru 1. Að bæjarfélögin taki geril- sneyðingu, dreifingu og sölu mjólkurinnar í sínar hendur og bændur fái ekkert nálægt þeim málum að koma. Til þess að sjá, hversu fjar- stætt þetta er, þarf ekki annað en að athuga, hvorir hafa meiri hagsmuni af lágum milliliða- kostnaði, bændur eða neytend- ur. Segjum að allra stærstu fjölskyldur í bæjum kaupi mjólkurafurðir, sem svari einni kýrnyt, en slíkt fer vitanlega langt fram úr meðallagi. Þessi neytandi hefði hag af lágum milliliðakostnaði af einni kýr- nyt, en bóndinn þarf að selja afurðir, sem 6—20 kýr gefa af sér. Allir sjá, hver hefir því meiri hagsmuna að gæta í þessu sambandi, bóndinn eða neyt- andinn, eða hvorum kemur bet- ur að milliliðakostnaðurinn sé lítill og varan góð. Sannleikurinn er sá, að bónd- inn á nær alla afkomu sína und- ir mjólkursölunni, en neytand- inn ekki nema að litlu leyti. Það er því vissulega bezt tryggt, að sparnaðar og hagsýni sé gætt við mjólkursöluna, að hún sé í höndum þeirra, er hafa þar mestra hagsmuna að gæta. Það ætti því að liggja í aug- um uppi, hversu mikið réttinda- rán það væri, ef bændur væru sviptir öllum afskiptum af mjólkursölunni. Bæjarfélögin rnyndu vissulega koma því þannig fyrir, ef milliliðakostn- aðurinn hækkaði, að hallinn hjá bæjarfélögunum. Það væri búið að svipta þá aðstöðunni til að ráða því máli, sem er grund- völlurinn undir afkomu þeirra. 2. í frumvarpinu er lagt til, að mjólkurverðlagsnefndin sé skipuð tveimur fulltrúum neyt- enda, tveimur fulltrúum bænda, en hæstiréttur tilnefni odda- manninn í stað þess, að hann er nú skipaður af landbúnaðar- málaráðherra, sem jafnan má vænta að taki sanngjarnt tillit til framleiðenda. Með þessari breytingu, er stefnt að því að nefndin verði eins konar dóm- stóll, er ákveði kaup bænda. Til þess að sjá ósanngirnina, sem í þessu fellzt, ættu fulltrú- ar verkamanna að gera sér grein fyrir, hvernig þeim myndi > (Framh. á 4. síðu) Erlent yfirlit 28. sept.: Verða Þjóðverjar og Japanir sígraðir um líkt leyti? Miðjarðarliafssóku Baitdamanna mikilvægur þáttur í styrjöldiiuii “ej*n Japönum. Flestir munu þeir, sem telja sókn Bandamanna við Miðjarð- arhaf, beinast fyrst og fremst gegn Þjóðverjum. Fljótt á litið virðist það líka eðlilegast. En við nánari athugun kemur i ljós, að sigrar Bandamanna þar eru ekki síður mikill ávinningur fyrir þá í styrjöldinni við Japan en Þýzkaland. Með því „að hreinsa" til á Mið- jarðarhafinu og gera siglingar þar nær eins öruggar og á frið- artímum, hafa Bandamenn tryggt sér beztu og skemmstu flutningaleiðina til Indlands og þaðan til * Burma og Kína, er aðalsóknin verður hafin gegn Japan. Þetta skýrir það vel, að fyrsta ráðstefna Roosevelts og Churc- hills eftir hinn skjóta sigur á Sikiley, Qubecráðstefnan, snér- ist aðallega um styrjöldina gegn Japönum. Eini árangur ráð- stefnunnar, sem hefir verið birtur opinberlega, var skipun Mountbatten lávarðar sem yfir- hershöfðingja á vígstöðvunum í Austur-Asiu.’Hann á að stjórna sókninni, er hafin verður gegn Japönum í Burma, sennilega innan skamms tíma. Margir munu hafa gert ráð fyrir, að Bandamenn leggðu meiri áherzlu á innrás í Vestur- Evrópu en innrás í Ítalíu, því að þannig yrði auðveldast að ráða niðurlögum Þjóðverja. Það við- urkenndi Churchill líka í sein- ustu ræðu sinni, þegar hann gaf til kynna, að Þjóðverjar yrðu ekki sigraðir, án innrásar að vestan. Um þetta hafa líka kröfur Rússa snúist, er þeir hafa heimtað „aðrar vígstöðv- ar“. En Bandamenn eiga ann- an andstæðing en Þjóðverja og annan samherja en Rússa, Kín- yrðu bæði til stuðnings Rúss- um og Kínverjum. Annað atriði í þessum málum er engu síður mikilvægt. Þegar forráðamenn Bandaríkjanna lýstu sig fylgjandi þeirri stefnu, að fyrst yrðu Þjóðverjar sigrað- ir, en síðan hafin aðalsóknin gegn Japönum, munu þeir hafa treyst Rússum til að sameinast Bandamönnum gegn Japönum eftir að Þýzkaland væri sigrað. En Rússar hafa enn ekki sýnt nein merki í þessa átt. Þvert á móti sýna þeir Bandamönnum svo lítil vináttumerki í Asíu, að þeir kyrrsetja flugmenn þeirra, er nauðlenda á rússnesku landi. Það er því ekkert undarlegt, þótt Bandaríkjamenn vilji ekki eyða kröftum sínum i Evrópu- styrjöldinni svo mikið, að það dragi verulega úr baráttu þeirra gegn Japönum. Ýmsir aðdáendur Rússa' í löndum Bandamanna ögra líka með því, að Rússar munu fá gott tækifæri til að komá sér fyrir í Evrópu meðan Banda- ríkjamenn og Bretar séu að berjast við Japani. Athyglisvert er það í þessu sambandi, að einn nánasti sam- verkámað.ur Roosevelts, Harry Hopkins, hefir nýlega spáð því, að styrjöldin við Þjóðverja og Japani yrði lokið um svipað leyti á árinu 1945. Gefur það til kynna, að Bandaríkjamenn ætli ekki síður að leggja áherzlu á að sigra Japani en Þjóðverja hið fyrsta. Vert er og að minnast þess, að undanfarna mánuði hefir lítið verið getið um liðflutninga Bandaríkjamanna til Evrópu og Afríku, en hins hefir oft verið getið, að meginþorri ameríska hersins, sem sé utan Ameríku, verja. Þeir eru ekki síður að- dveljist á Kyrrahafssvæðinu. þrengdir en Rússar. Þess vegna voru þær vígstöðvar í Evrópu valdar, er beindust jafnt gegn Þjóðverjum og Japönum, og ÞingfSréttir Tímans: Blekkingar kommúnista um þingfrestunina aíhjúpaðar Menn munu minnast þess, þegar þingi var frestað í vor, aff kommúnistar og jafnaffarmenn jusu Framsóknarflokk- inn mestu svívirffingum, vegna þess aff hann vildi þá ekki lengja þinghaldiff um 3—4 vikur til aff afgreiffa lög um eignaaukaskatt. Nú er haustþingiff búiff aff sitja í 4 vikur og allan þann tíma hafa fulltrúar kommúnista og jafnaff- manna í fjárhagsnefnd efri deildar, þeir Brynjólfur Bjarna- son og Haraldur Guffmundsson, ekki hreyft því einu orði, að e%naskattsfrv. yrffi tekiff fyrir, en þar liggur þaff nú til athugunar. Sézt á þessu, aff þeir álíta þetta mál ekki eins affkallandi og þeir létu í vor, þegar þeir voru aff skamma Framsóknarflokkinn fyrir þingfrestunina. Þetta, sem hér er nefnt, er gott dæmi um vinnubrögð þesS- ara flokka. Þeir skamma aðra fyrir aðgerðaleysi og áhugaleysi í málum, sem þeir hafa engan áhuga fyrir sjálfir. Jafnframt upplýsir þetta, að hefðu þeir fengið að ráða, myndi þingið hafa dregist 3—4 vikur í vor, að þarflausu. Frá umi'æðnin Þegar frá eru taldar umræð- urnar um afurðasölumáin, sem' sagt var frá í seinustu þingfrétt- um og skýrt er frá á öðrum stað í þessu blaði, hafa orðið litlar umræður í þinginu. Eina und- antekningin er frv. um að und- anþiggja sköttum happdrættis- hús Laugarneskirkju og Hall- grímskirkju, en það hefir verið til meðferðar í efri deild. Brynj- ólfur Bjarnason talaði þar á- kaft á móti frv. Lýsti hann sig andvígan þjóðkirkjunni og kvaðst engan stuðning vilja veita henni. Allmargir þing- menn andmæltu Brynjólfi. Gísli Jónsson sagði, að kirkj- an hefði á öllum öldum stutt menningu þjóðarinnar og nú (Framh. á 4. síðu) Það hefir nú verið tilkynnt, að utanríkisráðherra Breta, Banda- ríkjamanna og Rússa muni hittast á ráðstefnu innan skamms. Jafnframt hefir Churchill skýrt frá því, að hann vænti .þess, að hann, Roosevelt og Stalin geti hittzt fyrir ára- mót. Á þessum ráðstefnum verð- ur vafalaust rætt um það, hvernig haga beri sameiginleg- um styrjaldaraðgerðum og hvers vænta megi af Rússum í baráttunni við Japani. Reynist Rússar tregir til að aðstoða Bandamenn þar, mun það vafa- lítið draga úr þátttöku Banda- ríkjamanna í Evrópustyrjöldinni og getur sennilega seinkað endalokum hennar. Seinustu fréttir Undanhald Þjóðverja í Rúss- landi heldur áfram. Á miðvíg- stöðvunum hafa þeir yfirgefið hin rammbyggilegu vígi sín í Smolensk og Roslov og hafa Rússar nú tekið þær borgir. Sunnar á vígstöövunum eru Rússar víða komnir að Dnjepr- fljóti og á einstaka stað yfir það. Þjóðverjar flytja nú her sinn frá Kákasus yfir á Krímskag- ann. Rússar beina nú aðalsókn sinni að Kiev og eiga skammt ófarið þangað. Á Ítalíu heldur sókn Banda- manna áfram og munu þeir sennilega taka Napoli bráðlega. Miklir eldar hafa brunnið í borgínni undanfarið, því . að Þjóðverjar eru að eyðileggja þar ýms mannvirki. Franski stjórnmálamaífurinn alkunni, Herriot, er nýlát- inn. Hann lézt á hressingarhæli Á víðavangi ÍHALDIÐ SÁÐI — EN KOMMÚNISTAR UPPSKERA. Morgunblaðið skýrir frá þvi, að nýlega hafi Gunnar Thor-' oddsen haldið ræðu á skemmti- fundi Sjálfstæðismanna 1 Reykjavík og rætt um óvild þá, er ríkti milli sveitafólks og Reykvíkinga. Segir Mbl., að Gunnar hafi reynt að kenna Framsóknarmönnum um það, hvernig komið væri í þeim efn- um. Það gæti verið gott fyrir Gunnar, ef hægt væri að telja Snæfellingum trú um slíkt. En Gunnar þarf áreiðanlega að fræða Snæfellinga um þetta oftar en einu sinni áður en þeir fást til að trúa. Reynzlan kenn- ir þeim nefnilega annað um þessi mál en prófessorinn. Ár- um saman kallaði Mbl. öll fram- lög til landbúnaðarins ölmusur til bænda og kenndi Reykvík- ingum að líta á þá eins og öl- musulýð. Árum saman reyndi Mbl. að spilla fyrir sölu á af- urðum bænda, kallaði mjólkina samsull og sagði að bændum væri sama um, þótt þeir seldu Reykvíkingum óþverra. Seinast, en ekki sízt, má svo minna á öll skrif Mbl. um bændavaldtö á Alþingi, er byggðist á ranglátri kj ördæmaskipun. Þessi áróður Mbl. hefir heppn- ast furðu vel. Það má fljótt heyra á tali margra Reykvík- inga. Kommúnistar hafa nú komið auga á jarðveginn, sem í- haldsblöðin hafa undirbúið, og hyggjast að vinna sér aukið fylgi í Reykjavík með enn meiri ó- skammfeilni í garð bænda. Þá fyrst rumska Sjálfstæðts- menn, þegar kommúnistar ætla að fara að uppskera ávextina af rógsiðju íhaldsblaðanna, sjá hvílíkt óhappaverk þeir hafa unnið, fárast yfir því og ætla af gömlum vana að reyna að koma syndum sínum á bak annarra. VERKEFNI FYRIR ALÞ.BL. Alþýðublaðið ræðir um það af miklum fjálgleik, að enskar kartöflur séu miklu ódýrari en íslenzkar kartöflur. Vill blaðið ekki jafnframt upplýsa mis- muninn á kaupgjaldi hér og I Englandi. Þá myndu allir skilja, hvers vegna íslenzku kartöfl- urnar eru dýrari. NÖLDUR KOMMÚNISTA UM NJÁLUÚTGÁFUNA. Kommúnistum er ákaflega illa við, að Alþingi skyldi láta menntamálaráðherra hefjast handa um vandaða heimilisút- gáfu á Njálu. En þeim er næsta erfitt að gefa eðlilegar skýring- ar á gremju sinni. Seinasta skýringin er sú, að þessi útgáfa sé til ama Halldóri Kiljan Laxness og Sigurði Nor- dal. Þetta er skiljanlegt með Halldór en ótrúlegt með Sigurð. En jafnvel þótt báðir þessir góðu menn væru andvígir því, að almenningur eignaðist Njálu,' verður ekki séð, að það sé nægi- leg ástæða til að hætta útgáf- unni. Njála, sem menntamálaráð gefur út, kemur væntanlega á bókamarkaðinn í haust. Frá- gangur verður vandaður, stutt- ar skýringar, myndir og upp- drættir munu géra hana eigu- legri en eldri útgáfur. Má telja víst, að henni verði vel tekið, og öllum íslendingasögunum verði síðar komið inn á heimilin á þennan hátt. í Suður-Frakklandi, þar sem Þjóðverjar höfðu hann í haldi. Enski fjármálaráðherrann, Kingsley Wood, lézt nýlega. Hann var eini ráðherrann 1 stjórn Chamberlains, sem enn hélt embætti sínu. Þóttl fjár- (Framh. á 4. síðu)

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.