Tíminn - 28.09.1943, Page 2

370
TtMIIVIV, |>riðjinlagiim 38. sept. 1943
93. blað
- Bréíkailí irá iyrrverandi Sjálistæðismanní -
Herra ritstjóri.
Mér datt í hug að senda yður
eftirfarandi kafla úr bréfi frá
kunningja minum. En þannig
stendur á, aö ég heimsótti hann
nýlega og ræddum við þá margt
um ástand og horfur í málefn-
um þjóðar vorrar og var hvor-
ugur bjartsýnn. Hingað til höf-
um við báðir talið okkur til
Sjálfstæðisflokksins, en stjórn-
arferill Ólafs Thors varð til þess
að báðir hafa flúið þaðan og
eigum nú raunar hvergi heima
í neinum flokki. Og nú kemur
kaflinn úr * bréfi hins _ mæta
skólabróður og vinar.
.... Ég hefi margt hugsað
síðan við skildum um það, sem
við dvöldum lengst við í sam-
ræðunum. Og ég hefi betur og
betur sannfærst um hvílíkur
háski þjóð vorri er búinn. En við
skulum ekki gleyma því að við
eigum báðir okkar hlut í óför-
unum. Við vorum sammála um
stjórnarferil Ólafs. Hann var
vitanlega hræðilegur, og máske
hræðilegastur vegna þess aö
hann hafði tvo greinda en kæru-
lausa pólitíska glæframenn sér
við hlið. En hitt er eigi síður
átakanlegt að þurfa að játa, að
við höfum einnig, sjálfir flokks-
mennirnir, verið of kærulausir
um málflutning flokksblaöanna.
Hugsaðu þér t. d. þá sorglegu
staðreynd, að jafnframt því, að
ekki er hægt annað en viður-
kenna nú, að valdatímabil
Pramsóknarflokksins og Alþýðu-
flokksins, sem náði yfir um því
nær tug ára fyrir styrjöldina,
ber í raun og veru að verða tal-
ið eitt hið gróskumesta tímabil
í sögu þjóðarinnar, þótt okkur
félli sumt bölvanlega, en þig
mun undra og alla þá, er síðar
vilja hugsa hleypidómalaust, að
ég hygg að hvergi muni finnast
í pólitískum málflutningi and-
stöðunnar, t. d. Morgunbl. og
ísafoldar, eitt orð um það, að
eiginlega væri þá nokkuð af viti
gert hjá mhl. Alþingis og ríkis-
stjórn. Að hugsa sér nú slíkan
málflutning, slíkar blekkingar,
slíkt fals. Hvernig má það vera,
að sú veslings þjóð, sem þannig
er blekkt, geti allt í einu áttað
sig á háskasemdum, er ber og
nakinn sannleikurinn boðar,
þegar svo blekkingariðjan, er
enn í fullum gangi. Svartsýni
mín stafar fyrst og fremst af
því, að ég sé ekki betur en þeir
sem geta hugsað og vita vel
hvað þeir eiga að gera, halda
áfram að blekkja aðra og vera
blekktir sjálfir. Við erum að
vísu ekki alveg sammála í þessu
svonefnda sjálfstæðismáli, en
hugsaðu þér annað eins. Maður-
inn, Ó. Th., sém álþjóð hlýtur að
vita og skilja að varð til þess
öðrum fremur, aö leiða dýrtíð-
arbölið yfir þjóðina, eða máske
mætti kveða svo að orði, setti
allt á hausinn, hann vogar sér
að koma fram fyrir alþjóð sem
sjálfstæðishetja, treystandi enn
á mátt blekkinganna, heimsk-
unnar og kæruleysisins. Þótt
hann hafi nokkra menn á laun-
um, sem gala, eiga hugsandi
menn ekki að láta blekkjast.
Þroskuð þjóð, með ekki allt of
spillt pólitískt siðfei’ði, myndi
senda slíkan legáta heim til sín,
burt af hinu pólitíska sviði. Og ;
flokkurinn okkar beggja hneigír j
höfuð í auðmýkt. Hann velur1
hann áfram sem forustumann, I
sér ekki og skilur ekki, eða vill
hvorugt. Þetta er hinn mikli
háski. Við lærum ekki af feng-
inni reynslu. Ég tel víst að mörg-
um af okkar fyrri samherjum
líði illa. En verða þeir menn til í
að kannast við villu síns vegar, I
eins og t ,d. við,- og hugsa meira |
um "framtíð þjóðarinnar, en völd j
Ó. Th.? Okkur vantar ekki
greind, en tilfinnanlega sam-
vizku og siðgæði í opinberu lífi.
Ef ekki tekst að koma viti fyrir
þetta fólk, er úti um okkur. Þá
taka aðrir þar'við og sýna okkur
blábei’an sannleikann með ó-
æskilegu valdi. Að því virðist
mér allt stefna......
Ég^ætla svo ekki að skýra þetta
neitt frekar, enda þarf þess
ekki, en þakka fyrirfram birt-
inguna. Homo cogitans.
FllA SAMVIXNUFÉLÖGlfNUM;
Um 14,500 manns haía séð
Islandskvikmynd S. I. S.
Guðlaugur Róslukrauz yfirkcnnari segir frit
sciiiiistu sýiiiiigarfcrðiiini.
til ummæla dönsku forsætis-
ráðherranna Buhls og Scaveni-
usar. Allir vita, að utanríkis-
málastefna Dana hefir á síðustu
árum verið ákveðin i Berlín, en
ekki í Kaupmannahöfn. Danir
voru t. d. þvingaðir til að ganga
í andkommúnistiska bandalagið
gegn vilja sínum. Hver getur
sagt, nema skilaboðin til íslend-
inga sé af svipuðum toga? Það
eru a. m. k. ekki skynsamlegar
líkur til annars, því að Dönum
er það enginn fengur að halda
okkur nauðugum í sambandi við
sig, heldur beinlínis siðferðileg-
ur hnekkir, sem er mjög ólíklegt,
að þeir vilji baka sér, þegar þeir
eru að berjast fyrir frelsi sínu.
Eitt er víst i þessu máli:
Frestur í fullveldismálinu gerir
Dönum ekkert gagn, en gæti
unnið sjálfum okkur hið stór-
felldasta tjón, því að lítið álit
myndu stói’þjóðirnar hafa á
okkur viö friðarborðið, ef við
heyktumst enn einu sinixi í
fullveldismálinu.
En auk þessa, er undirskrift-
arskjalið sjálft hin alvarleg-
asta og öflugasta krafa um að
hraða fullveldismálinu sem
mest. Þetta skjal sýnir, að eigi
verður hjá því komizt, að nokk-
ur innanlandsátök verði um
málið. Fyrir þjóðina er bezt, að
þau átök vari sem skemmst,
því að langvarandi átök um
þetta mál gætu mörgu spillt. Það
verður aðeins komið í veg fyrir
slíkar deilur með því að hraða
lausn málsins eins og unnt er.
Það var ekki hægt að fá betri
áskorun um að hraða full-
veldismálinu en þetta undir-
skriftarskjal. Þ. Þ.
Ný löggjöi um gagn-
fræðakennslu
Þingsályklunartíll. Irá
Framsóknarmönnum
Þrír þingmenn Framsóknar-
flokksins, Sveinbjörn Högna-
son, Páll Þorsteinsson og Ey-
steinn Jónsson flytja í samein-
uðu þingi svohljóðandi tillögu
ail þingsályktunar:
„Alþingi ályktar að fela ríkis-
stjórninni að láta athuga og
undirbúa fyrir næsta þing,
hversu haganlegast verði komið
fyrir með löggjöf:
a. Að samræma gagnfræða-
kennslu í landinu, þannig
að próf frá hvaða gagn-
fræðaskóla, sem er, veiti
sömu réttindi til framhalds-
náms.
b. Að héraðsskólunum verði
heimilað og gert kleift að
halda uppi gagnfræðadeild
í sambandi við og framhaldi
af héraðsskólakennslunni
með sömu réttindum og
öðrum gagnfræðaskólum.“
í greinargerðinni segir:
„í flestum eða öllum kaup-
stöðum landsins eru nú starf-
(Framh. á 2, síSu)
Guðl. Rósinkranz yfirkennari
fór um mánaðamótin ágúst og
september vestur á Snæfellsnes
og sýndi þar hina vinsælu sam-
vinnukvikmynd á nokkrum
stöðum. Tíminn hefir beðið
hann aö segja örlítið frá þeii’ri
ferð, og fer sú frásögix hér á
eftir:
Fyrst var ferðinni heitið vest-
ur í Flatey, en þar hafði ekki
veiáð mögulegt að' sýna mynd-
ina áður, vegna þess að þar er
ekkert rafmagn. Síðastliðinn
vetur fengurn við sambyggðan
mótor og rafal, sem getur fram-’
leitt rafmagn fyrir sýningar-
vélar, eins og þá er við höfum.
í Flatey sýndi ég á laugar-
dagskvöld og þar held ég að all-
ir hafi komið, sem að heiman
komust, enda var þetta í fyrsta
sinn í sögu Flateyjar, sem kvik-
mynd var þar sýnd, og kaupfé-
lagið bauð öllum íbúum eyjar-
innar, sem tækifæri höfðu til
að koma, á sýninguna. Nokkrir
áhorfendur höfðu aldrei séð
kvikmynd fyrr, einkurn auðvit-
að börn og svo gamalt fólk. Því
miður gat fátt fólk komið úr
eyjunum í kring, vegna þess
hvað veðrið var vont. Það var
austan hvassviðri og lítt fært á
opnum bátum. Frá Hergilsey
kom þó bátur, og létu bátverjar
hvorki storm né ógæftir á sig
fá. Allir voru sammála um, að
þetta hefði veriö einhver sú á-
gætasta skemmtun, snx þeir
hefðu átt kost á.
Næst sýxxdi ég í Stykkishólnxi
og var nú íxokkuð í vafa unx,
hvoi’t þýddi að sýna nxyndina
þar í þetta sinn, þar sem ég
hafði sýixt hana fjórum sinixum
þar áður. En það reyixdist á-
stæðulaus ótti, þvi húsið fyllt-
ist á svipstundu og komust
færri að eix vildu.
Þá sýndi ég í Ólafsvík. Þar
hafði ég sýnt myndina fyrir
nokkrum árum við húsfyllir, en
þar var einnig fullt hús í þetta
siixn.
Þar næst var förinni heitið á
Sand. Frá Ólafsvík er ekki hægt
að komast með bíl að Sandi og
varð ég því að fá bát með sýix-
ingartækiix, en fór sjálfur gaixg-
aixdi undir Ólafsvíkurenixið. Þá
leið er ekki hægt að fara nema
um fjöru, því sjórimx fellur upp
að klettunum, sem eru æði
brimsorfnir. Niður fjallið seitla
margir smálækir og bera með
sér mikinn aur, svo að á hverri
fjöru hleðst upp aurhaugur í
flæðai’málinu, en á flóðiixu
; skola bárurixar aunxum burt.
j Á Saixd hafði ég aldrei kom-
j ið áður og þótti mér allt þar
1 mun betur útlítaixdi, eix ég hafði
j gert nxér í hugarlund, eftir þeinx
j sögusögnunx er ég hafði haft
j þaðan. Þar er mjög myndarlegt
j kaupfélag, og er öll umgengni
'hjá því til fyrirmyndar. Kvik-
myndina sýndi ég þar á laugar-
dag og var samkomuhúsið þétt-
skipað; var þar eins margt fólk
og frekast var unixt að konxa i
húsið. Gerðu áhorfendur mjög
góðan róm að myndinni og var
mér sagt að ég mætti vera viss
um að fá fullt hús aftur, ef ég
sýndi annað kvöld, því að
margir nxyndu líka vilja sjá
myndina aftur. En ég gat
ekki orðið við þeinx tilnxælum,
af því að ég var búinn að aug-
lýsa sýningu á sunnudaginn á
Fáskrúðarbakka, og þar sýndi ég
á sunnudaginn.
Það er óhætt að fullyrða, að
fólk hefir mjög gaman af að
sjá þessa íslandskvikmynd. Þó
fólk kannist við mörg af þeim
störfum, sem myndin sýnir,
þykir því það engu síður á-
nægjulégt að sjá sjá þau á kvik-
mynd og fjölmargir horfa oftar
eix ein sinni á myndina, ef þeir
hafa tækifæri til.
Kvikmynd þessa hefi ég nú
sýixt mjög víða á landinu, á
nxörgunx stöðum í öllum sýslum
landsins nema í Austur-Skafta-
fellssýslu, og lætur nærri að
unx 14.500 nxanns hafi nú séð
nxyndina hér á landi.
Samviiiiiiiskóliiin.
Samvinnuskólinn hefst íxæst-
komandi föstudag, þann 1.
október. Fullskipað er í 2. bekk.
Nemendur, sem ekki hafa verið
í fyrsta bekk, geta tekið próf
upp í annan að vorinu. Síðast-
liðið vor tóku nokkrir utanskóla-
nemendur próf upp í aixnan
bekk og er bekkurinn fullskip-
aður.
Þann 27. sept. byrjar próf inxx
í fyrsta bekk og munu unx 40
nenxendur ganga undir próf, en
ekki mun verða hægt að taka
nema 23 inn í skólann.
Ake Zcttcrherg:
Ný trúmálastefna í Rússlandi
,.l»að er ómögnlegt að ryð ja komniíinisma
brant í þjóðfélagmu, þegar lielmingiir
þjóðariiinar Iróir á guð, en hinn helm-
iiiguriiin óttast djöfulinn.í(
Grein þessi birtist í Svenska Dagbladet nýlega. Leitast
höfundurinn við að rekja breytingar þær, sem orðið hafa
í Sovéttríkjunum gagnvart kirkju og kristindómi upp á
síðkastið.
‘gtminn
Þriðjudtifiur 28. sept.
r
Askorun um aðhraða
fullveldísmálínu
Á Alþingi hefir nýlega verið
lagt fram skjal nokkurt, undir-
ritað af 270 mönnum, þar sem
skorað er á „hið háa Alþingi að
ganga ekki formlega frá sam-
bandsslitum við Danmörku að
óbreyttum þeinx ástæðum, sem
íslendingar og Danir eiga nú við
að búa.“ 1
Eins og orðalag þetta bendir
til, er það næsta óljóst, hvað
fyrir þessunx 270 mönnum vakir,
því að ekki er nánar tilgreint,
hverjar ástæðurnar eru, sem
þurfa að breytast, eða hvernig
þær þurfa að breytast. Það mun
og, að þessir 270 menix undirrita
skjalið af næsta óskyldum á-
stæðum. Góðir Danavinir, eins
og t. d. Sigurður Guðmundsson
skólameistari og Tómas Guð-
nxundsson skáld, munu gera það
í þeirri trú, að það sé andstætt
Dönum að slíta sambandinu við
þá meðan þeir eru undir hinu
þýzka oki. Ágætir Þjóðverjavin-
ir, eins og Brynleifur Tobíasson
kennari og „dr.“ Guðbrandur
Jónsson munu hins vegar gera
þaö vegna þess, að þeir álíta
móðgandi við Þjóðverja, að við
skiljum við Dani meðan þeir
njóta hinnar þýzku „verndar“.
Mun það áreiðanlega hvergi
þekkjast nema hér, að andstæð-
ingar þýzkrar kúgunar og aðdá-
endur þýzkrar „verndar“ skipi
sér þannig á sama bekk, og er
það vissulega athyglisvert. En
hvað, sem um þessar eða aðrar
ástæður undirskriftarmann-
anna er að segja, eiga þær allar
það sameiginlega markmið, að
fullveldismáli íslendinga verði
frestað um ótiltekinn tíma með
ófyrirsjáanlegum afleiðingum.
Það hefir óefað verið ósk
meginþorra þjóðarinnar, að
henni auðnaðist að standa sam-
an, er lokaspor fullveldismáls-
ins væri stigið. En slíkt var allt-
af of mikil bjartsýni. Fyrir
styrjöldina var vitað um fjölda
manna, sem óskaði framhald-
andi sambands við Dannxörku.
Lærdómar þeir, sem styrjöldin
hefír fært heim um fánýti þessa
sambands, hafa um stund þagg-
að niður sterkustu raddirnar um
framhald þess. En ekkert sýnir
betur en áðurgreint undir-
skriftaskjal, að þessar óskir eru
enn með lífsmarki og myndu að
öllum líkindum láta talsvert
meira á sér bera, þegar styrjöld-
inni slotar og sambúð Dana og
íslendinga hefst aftur. Þótt
nokkur ágreiningur geti orðið
um skilnaðinn íxú, yrði hann þvl
vafalaust mun meiri síðar.
Þótt þeir, sem vilja leiða full-
veldismálið til lykta nú, harmi
það, að fullkonxinn einhugur
næst ekki um nxálið, munu þeir
vitanlega ekki láta það breyta
afstöðu sinni að neiixu leyti,
heldur þvert á móti láta undir-
skriftaskjalið verða sér aukna
hvatningu um að fylgja málinu
fram hið allra fyrsta. Undir-
skiftaskjalið er sönnun þess, að
algeru samkomulagi verður ekki
náð, og frestur getur þá aðeins
orðið til þess að viðsjár aukist
og sjálfstæðismálið verði enn
einu sinni hatramt deilumál.
Til að koma í veg fyrir slíkt, er
ekki nema eitt úrræði: Hin
skjótasta lausn málsins.
Það þarf ekki að vekja neina
undrun, þótt ýmsir mætir menn
hafi undirritað áðurnefnt skjal.
Það hefir frá öndverðu hent
marga greinda íslendlnga að
reynast lítt liðtækir í sjálfstæð-
isbaráttunni. Grímur Thomsen
skáld, Arnljótur Ólafsson prest-
ur og Gísli Brynjólfsson skáld
voru meðal greindustu manna á
sinni tíð, en báru þó eigi gæfu
til að fylgja Jóni Sigurðssyni.
í samninganefndinni 1907 voru
hinir prýðilegustu menn, en að-
eins einum, Skúla Thoroddsen,
auðnaðist að halda rétt á mál-
um íslands.
Sú aðalröksemd undirskrift-
armanna, að Danir muni kunna
illa sambandsslitunx nú, er alveg
órökstudd, og ættu heldur engin
áhrif að hafa á málið, þótt rétt
væri. Þessari fullyrðingu til
sönnunar dugir eigi að skírskota
í veizlu, sem haldin var 18.
nóv. 1941 til heiðurs amerískum
og brezkum gestum, mælti Stal-
in á þessa leið fyrir skál Roose-
velts forseta: „Megi guð styrkja
Roosevelt forseta í starfi hans“.
Það er engin nýlunda, að
stjórnmálamenn vilji eiga vin-
gott við drottinn, þegar þeir
hefja ófrið eða við önnur tæki-
færi láta skína í, hvaða banda-
menn og bakjarla þjóð þeirra
megi setja traust sitt á. En þá
ber nokkuð nýrra við, er þessi
fyrrverandi prestaskólalærling-
ur og síðar foi’sprakki fyrir stór-
felldustu og miskunnarlausustu
útrýmingarbaráttu gegn trúar-
brögðum, hæstráðandi í riki,
sem um 24 ára skeið hefur haft
alla guðstrú að háði og spotti,
þegar þessi leiðtogi byrjár allt
i einu að vitna til guðs, hlýtur
það að vonum að vekja athygli.
Undrunin eykst lika við það,
að allmörg önnur merki gera
vart við sig, er benda til breyt-
inga í trúmálastefnu Sóvétt-
ríkjanna. Mönnum verður á að
spyrja, hvort þetta sé gert til að
slá ryki í augu almennings-
álitsins í öðrum löndum eða
hvort það eigi rætur að rekja til
gagngerðrar stefnubreytingar.
Hér í Svíþjóð vitum við harla
lítið um átök þau, sem átt hafa
sér stað milli kommúnismans og
rússnesku kirkjunnar í 25 ár.
Margir hafa gerzt til að skýra
frá þvi, sem þeir þykjast hafa
sjálfir séð, og frásagnir þeirra
hafa orðið víðfleygar. En vitn-
isburðir þeirra hafa verið hver
upp á móti öðrum. Oftast hafa
þeir fengið staðfestingu á því,
sem þeir höfðu fyrir fram fyrir
satt. Á skyndiferðum hafa
menn vitanlega ekki haft nokk-
ur skilyrði til að átta sig á
hinni margbreytilegu aðstöðu,
sem kristnir menn í Rússlandi
hafa átt við að búa og oft hefir
‘verlð mismunaixdi í hinum
ýmsu héröðum. En til þess er
annar möguleiki fyrir hendi..—
Rússnesku blöðin eru að vísu
einhliða, en samt sem áður von-
um framar hreinskilin og opin-
ská. Með því að tengja saman
opinberar skýrslur við umnxæli
blaða, útvarps og kvikmynda, er
hægt að fá hugmynd um á-
standið í aðalatriðum. Þetta
verður að gera með mikilli var- ■
úð og glöggskyggni, því að yfir-
völdin í Sóvéttríkjunum eiga
það til að gefa skýrslur, sem eru
bersýnilega ætlaðar til að
blekkja. T. d. hefir það borið
við, er almenningsálitið í Vest-
ur-Evrópu hefir rlsið upp gegn
leiðtogunum á ofsóknartímabil-
um, að þeir hafi blákalt lýst yf-
ir því, að ofsóknir gegn kristn-
um mönnum hafi alls ekki átt
sér stað nokkru sinnfeftir 1917.
Þetta er ennþá hin löggilta
staðhæfing ríkisstjórnarinnar,
enda þótt allur heimur viti, að
fólk hefir orðið að láta lífið í
þúsundatali fyrir trú sína. Til
þess að gera sér grein fyrir
gangi ofsóknanna og hversu
stórfelldar þær hafi veriö, verð-
ur að leita annarra heimilda.
Ber þá einkum að nefna bók
eftir N. S. Timasheff, rússnesk-
an prófessor, er að vísu flýði
land, þegar eftir byltinguna, og
dvelst nú í Ameríku, en hann
hefir jafnan reynt að líta hlut-
lægt og með réttsýni á þróunina
í Rússlandi, — og honum virð-
ist hafa tekizt það öðrum frenx-
ur.
Á árunum 1919—1930 áttu sér :
stað harðar ofsóknir, en á ár-
unum eftir 1930 var tiltölulega
lítið amast við kristnum mönn-
um í Rússlandi. Mótstaða bænd-
anna gegn samyrkjubúskapnum
stafaði að nokkru leyti af krist-
indómsofsóknunum og leit unx
lxríð út • fyrir, að samyrkj u-
skipulagið færi út um þúfur.
Stjórnin þurfti líká á erlendri
aðstoð að halda um þser mundir
til að koma 5-ára áætluninni i
i framkvæmd og slakaði þá til
frá fyrri stefnu sinni. And-
kristilegar samkomur á kristi-
legum stórhátíðum voru bann-
aðar. Börn prestanna fengu að-
göngu að öllum skólum. Rýmkv-
að var um kirkjustarfsemi á
ýmsan hátt. í einu héraði gérð-
ust þau undur, er múgæsingar
voru í uppsiglingu til að loka
ennþá fleiri kirkjum, að stjórn
guðleysingjasambandsins til-
kynnti, að slíkt væri óleyfilegt.
Vitanlega stóð stjórnin bak við
þessi fyrirmæli. Nýir og betri
tímar virtust framundan fyrir
kristið fólk í Rússlandi, en þá
skullu skyndilega nýjar ofsóknir
yfir árið 1937. Prestar voru
kærðir fyrir skort á þegnskap
við föðurlandið. Margir prestar
voru fangelsaðir og sakaðir unx
njósnir fyrir Þýzkaland og Jap-
an. Þessar ofsóknir urðu sam-
tínxis því, sem. „hreinsað var
til“ i hópi hinna gömlu bylt-
ingaforkólfa og innan rauða
hersins. Timasheff álítur, að
Stalin hafi með köldu blóði not-
að sér hina vaxandi þjóðernis-
kennd til að niðurlægja kirkj-
una, með því að setja hana á
I bekk með féndum Rússlands.
Geysllegir skattar voru lagðir á
kirkjurnar. Um 1100 kirkju-
byggingum var lokað árið 1937.
En í janúarmánuði 1939, er
mannaskipti urðu í stjórn inn-
anríkisnxála, var aftur breytt
stefnu. Ofsóknunum var létt af.
Timasheff hefir gert vandlega
grein fyrir mótstöðu hinna
kristnu og orsakir þess, að of-
sóknirnar báru ekki tilætlaðan
árangur. Fljótt á litið hefði mátt
ætla, að . harðsnúinn áróður
gegn trúarbrögðum í blöðum,
kvikmyndum og á mannfundum
í tvo áratugi hefði náð tilgangi
sínum. Orsökin til þess, að svo
varð eigi, liggur í hlutum, sem
valdhafarnir ráða ekki við. Of-
sóknirnar hafa stælt andlegt
þrek fjölda manns. Kirkjan
hefir tekið upp nýja starfshætti.
Stórfé hefir safnazt til kirkn-
anna mitt í ofsóknunum. Sam-
kvæmt opinberum athugununx
telur Timosheff, að 42—47 af
hverju hundraði þjóðarlnnar
haldi ennþá tryggð við trúar-
brögðin. Fram til ársins 1939
var vitað unx hálfa nxiljón
manna, sem lýstu því einarðlega
yfir við yfirvöldiri, að þeir væru
trúmenix. Þessi hálfa miljón eru
„framherjar trúarinnar", sem
stofna sér i hiixa mestu hættu.
Vegna ofsókna hefir mikið af
trúarathöfixum farið fram
leynilega líkt og í Katakonxbun-
um forðum daga. Oft vinna
prestarnir fyrir sér sem verka-
menn eða starfsmenn ríkisins.
Þannig kom það í ljós fyrir
nokkrum árum, er yfirlæknir á
stærsta sjúkrahúsi ríkisins and-
aðist, að hann hafði jafixframt
verið katólskur erkibiskup.