Tíminn - 26.10.1943, Síða 3

Tíminn - 26.10.1943, Síða 3
104. blað TÓHW. l>rlð|ndaginii 26. okt. 1943 415 90 ára Guðm. Jónsson Dánarmlnnmg Davíð Sveinsson fyrrum hreppstjjóri frá Brekku i Lóni Guðmundur á Fossi, eins og hann er optast nefndur. átti 90 ára afmæli 6. október 1943. Hann er fæddur 6. október 1853 í Stóra-Laugardal í Tálknafirði, sonur merkishjónanna Jóns Jónssonar og Kristínar Páls- dóttur, sem bjuggu um nokkra ára-bil á Geirseyri, þar sem nú er kauptúnið Patreksfjörður. Guðmundur átti aðeins 2 bræð- ur, sem báðir eru löngu dánir. Bræðurnir voru allir smiðir, bæði á tré og járn. Mig skortir vitneskj u um búskaparferil Guðmundar áður en han flutt- ist að Skj aldvararfossi á Barðaströnd eftir síðustu alda- mót, en hann mun hafa búið víða hér á Barðaströnd og suðursveitum Blarðastrandar- sýslu fyrir aldamótin, en náði ekki verulegri fótfestu fyr en hann fluttist að Skjaldvarafossi, þar sem hann hefir nú búið í meir en aldarfjórðung. í vor lét Guðmundur af bú- skap og við tók sonur hans, Friðgeir, og dvelur Guðmundur nú á heimili sonar síns. Önnur börn Guðmundar eru Hafsteinn járnsmiður í Reykja- vík, Unnur, gift Snæbirni, syni séra Jóns prests á Stað á Reykjanesi, Gyða, sem dvelur í Reykjavík, Þorarinn Gunnar og Lúðvík, sem dvelja á heimili bróður síns, og Kristinn, sem dó 1942. Öll eru börnin hin mannvæn- legustu, enda var Guðmundur talinn með allra myndarlegustu mönnum á sinni tíð. Guðmundur Jónsson gegndi hreppstjórastörfum hér í mörg ár, ásamt fleiri trúnaðarstörf- um fyrir sveit sína, og þótti rétt- látur og ákveðinn sem yfirvald. Hann var þéttur á velli og þétt- ur í lund og vinfastur mjög, en lét ekki hlut sinn fyrir neinum, ef á hann var leitað, enda munu þeir fáu, sem það hafa reynt, sízt hafa farið sigurför úr þeim viðskiptum. Við vinir Guðmundar sendum honum heillaóskir á þessum merkisdegi og vonum, að ævi- kvöld hans megi verða bjart undir handleiðslu barna hans, á því heimili, sem hann hefir myndað og dvalið á í meir en Davíð Sveinsson frá Brekku í Lóni í Austur-Skaftafellssýslu lézt í Landsspítalanum hinn 24. þ. m. eftir alllanga sjúkdóms- legu. Hann fæddist að Geirlandi (Mosum) á Síðu 22. marz 1879, en fluttist 3 árum síðar ásamt Halldóru Þórarinsdóttur, ömmu sinni, að Hnappavöllum í Öræf- um og ólst þar upp hjá þeim á- gætu hjónum, Páli bónda Bjarnasyni og Guðnýju Sigurð- ardóttur. Foreldrar Davíðs voru hjónin Sveinn Davíðsson og Gróa Magnúsdóttir, en þau fluttust síðar austur á land. Á meðal annarra barna þeirra hjóna má nefna Bjarna, sem lengstum hefir búið í Vestur- heimi og mun enn á lífi. Frá Hnappavöllum fluttist Davíð austur í Lón og var tvö ár' á Stafafelli hjá Jóni prófasti Jónssyni og frú Guðlaugu Vig- fúsdóttur, síðari konu hans. Þar kvæntist hann árið 1906 Sig- rúnu Sigurðardóttur frá Skafta- felli í Öræfum, ágætri konu, sem enn er á lífi. Minntust þau hjón jafnan síðan vináttu og tryggðar þessa merka og góð- kunna heimilis. Ári síðar (1907) hófu þau búskap á Brekku, sem þá var hjáleiga frá Stafafelli, en brugðu búi fyrir fáum árum, er sonur þeirra keypti jörðina. Búskapurinn blessaðist þessum yfirlætislausu gæðahjónum hið bezta, og hafa þeir feðgar setið jörðina svo vel, að nú er hjá- leigan orðin blómlegt býli með mikilli nýrækt og reisulegum húsum. Tvö börn eignuðust þau hjón: Sighvat, óðalsbónda að Brekku, og Halldóru, húsfreyju að Dynjanda í Nesjum, en það er nýbýli úr landi Þinganess. Auk þess dvöldust á heimili þeirra og ólust þar upp að nokk- uru leyti 5 börn, svo sem í for- eldrahúsum væri; á meðal þeirra er Anna Jónsdóttir, hús- freyja í Reykjavík (Vífilsgötu 7), en þær Sigrún eru systkina- dætur. Davíð Sveinsson var góður maður og grandvar, atorkusam- ur og hið mesta prúðmenni, enda vinsæll mjög. Er heimili hans og ástvinum öllum að honum hin mesta eftirsjá. Nú verður hann látinn fluttur til hinztu hvíldar í Stafafellskirkjugarði. aldarfjórðung. V. V. Kunnugur. þjóðin er einhuga um að komast fram úr þrengingunum .Bót ér það i máli, að verðgrundvöllur hefir haldizt óhaggaður að heita má í meira en eitt ár. Hverjar voru aðalástæðurnar fyrir því að sænska stjórnin sagði upp samkomulaginu við Þjóðverja um flutning á her- mönnum um Svíþjóð. Eftir að Frakkland gafst upp, og brezki herinn galt afhroðið mikla í Dunkirk og vörnin var gefin upp í Noregi sumarið 1940, gat Svíþjóð ekki hamlað gegn þeirri kröfu Þjóðverja, að ó- vopnaðir þýzkir hermenn frá Noregi fengju að fara með sænskum járnbrautum í orlof til Þýzkalands og til baka. Þjóð- verjar studdu þessa kröfu sína einnig með því, að það kæmi ekki í bág við Haag-sáttmálann. En er þeir báru þá kröfu fram, að mega líka senda vopnaðar herdeildir yfir Sviþjóð, sem hefði þýtt fullkomið brot á hlutleysi, neitaði sænska stjórnin. Svíþjóð var um þær mundir ekki reiðu- búin að lenda í vopnadeilu við Þýzkaland, nema knýjandi á- stæður væru fyrir hendi. Af því hefði getað leitt, að Þýzkaland næði yfirráðum yfir öllum Skandinavínskaga, hvetjar af- leiðingar, sem það hefði haft á gang styrj aldarinnar og úrslit. Svíþjóð varð því um stundar- sakir að láta undah síga, án þess að traðka hlutleysi, og gerði þar með hvorki annað né meira en Stóra-Bretland gerði, er það lét undan kröfum Japana, til að komast hjá ófriði við þá, og lok- aði Burmabrautinni, svo að Kína gat ekki fengið vopn til baráttu sinnar gegn japanska innrásar- hernum. Þetta viðui’kenndu Bretar líka og lögðu aldrei neinn stein í götu Svíþjóðar vegna or- lofsferðanna. Aðrir hafa viljað skýra undanlátssemi Svía sem merki um, að þeir væru þýzk- sinnaðir, en þeir, sem svo mæla, þekkja bersýnilega lítið inn á sænskt skaplyndi. Orlofsferðirn- ar voru þegar frá upphafi mjög illa þokkaðar hjá allri sænsku þjóðinni, en þrátt fyrir það studdu allir þingflokkar því nær einróma tillögu stjórnar- innar um að leyfa þær. Samtím- is var hafin hervæðing af full- um krafti til þess að unnt væri að neita nýjum kröfum af svip- uðu tagi frá Þjóðverjum eða öðrum. Og svo fór að lokum, að algert bann var lagt við því, að hinar þýzku orlofsferðir yfir Svíþjóð héldu áfram. Aðalor- sökin mun hafa verið vanefndir af hendi Þjóðverja um póstflug og vakti mikla gremju í Svíþjóð. Ennfremur lögðu þeir tundur- duflum innan sænskrar land- helgi, er varð til þess að sænksi kafbáturinn, Úlfur, fórst. Ríkis- stjórnin gat því stuðzt við ein- róma almenningsálit í Svíþjóð, er hún sagði upp orlofssamn- ingnum frá 1940. Þýzka stjórnin virtist líka skilja, hvernig mál- um var komið. Er útlit fyrir aff Svíþójff kom- ist hjá því að lenda í stríðinu? Það er vitanlega erfitt að segja, hvort Svíþjóð muni kom- ast hjá að lenda I ófriðnum. Sænskir herfræðingar eru þeirr- ar skoðunar, að hættan sé eng- an veginn liðin hjá, enda voru landvarnir mjög styrktar í snm- ar, sem leið, og stórfelldum her- æfingum haldið uppi. Ef árás yrði gerð á landið, ætti það að hafa mjög góð skilyrði til varn- ar, því að allar deildir hersins eru prýðilega æfðar og búnar vopnum og verjum, sem þola (Framli. á 4. siðu) Nólseyjar-Páls þáttur FRAMHALD Páli þótti nú, sem vonlegt var, þunglega horfa um mál sín. Reyndi hann hvað eftir annað að ná fundi sjóliðsforingja Eng- lendinga, Keats og Derbys, en það gekk lengi treglega. En Páll var þrautseigur maður og harðfylginn sér, og þar kom að lokum, að hann náði fundi flotaforingjanna. Bar hann fram fyrir þeim kærur sínar og bænarskrá Færeyinga. Þótti þeim maðurinn skörulegur og einarður, og greiddu ferð hans til Lundúna og létu honum í té eindregin meðmæli til flotastjórnarinnar þar, og ósk þeirra um, að Páll hlyti leiðrétting mála sinna. Þegar til Lundúna kom, gekk Páll fyrir ríkisráðið enska. Lagði hann fyrir það skjöl sín og tjáði því málsendur allar, og urðu málalok þau, að nýtt skip var keypt handa Páli. Jafnframt fékk hann farm korns og annarra matvæli, er hann hét að greiða með færeyskum afurðum, er hann flytti aftur til Eng- lands. Páll kærði einnig ólöglegt rán og marga ósvinna, er Gleraugna- glámur, von Hompesch, hefði haft í frammi í Færeyjum. Var málið tekið til dóms og leiddi Páll vitni um framferði barónsins, en tveir enskir lögmenn, Bishop og Townsend sóttu það. Urðu dómsúrslit þau, að öllu, er rænt hafði verið frá einstökum mönn- um, skyldi skilað aftur, er vitneskja fengizt um, hversu mikið það hefði verið. Var það og gert síðar. Konungsféð og eigur kon- ungsverzlunarinnar var hins vegar talinn löglegur ránsfengur. Eigi að síður þótti von Hompesch hafa svo af sér brotið, að dauðahegning lægi við. En þar eð hann var aðalsmaður, átti hann lagarétt til þess að kaupa af sér dóminn. Eftir þennan málarekstur lét Nólseyjar-Páll í haf á hinu nýja skipi sínu og hugðist að halda heim til Færeyja. Var hann all- ákafur að komast sem fyrst heim, enda mun hann manna bezt hafa. vitað, hversu brýn þörf var á korni og matföngum í Fær- eyjum. En þetta varð síðasta sjóferð hans. Hann komst ekki til Fær- eyja og spurðist aldrei til ferða hans, svo að með vissu yrði sagt. En grunsamleg þóttu afdrif hans og voru margvíslegar sagnir á kreiki um þau. Svo mikið er þó víst, að hann og menn hans hafa látið lífið egi fjarri ströndum Færeyja. í Hjaltavali ráku um þetta leyti, meðal annars, korntunnur, er merktar voru nafni vöruhúss þess, er Páll hafði fengið korn hjá. Er talið, að þær hafi verið úr skipi Páls. Vitanlega má vel vera, að skip Páls hafi farizt í stórviðri, og slík hafa örlög margra orðið, bæði fyrr og síðar. Um það verður ekki allt sagt með vissu. En í Færeyjum og víðar hefir það þó verið bjargföst vissa manna, að víkingar eða illvirkjar hafi grandað því, og hefir sú skoðun verið ískyggilega útbreidd, að þeir hafi verið til þess sendir á vettvang af verzlunarstjórninni dönsku. Og ef öll kurl koma til grafar, er þar ekki um orðróm einan að ræða, heldur er og þau rök fram að færa, er varpa all- þungum grun á verzlunarstjórnina, og þó einkum einn mann, þótt ekki verði sagt, að um sannanir sé að ræða. Samband ísl. samvinnufélaga. SAMVINNUMENN! Þegar eldsvoffa ber aff höndum brenna nálega í hvert sinn óvátryggðir innanstokksmunir. Frestiff ekki aff vátryggja innbú yffar. er fyrir nokkra komiS á markaðinn og hefir þegar hlotið hið mesta lofsorð, því vel er til þess vandað á allan hátt. Opal ræstiduft hefir alla þá kosti, er ræstiduft þarf að hafa, — það hreinsar án þess að rispa, er mjög drjúgt, og er nothæft á allar tegundir búsáhalda og eld- húsáhalda. Notm O P A L rœstiduft O P A L Rœstiduft — Npaðkföt Fréttabréf... (Framh. af 2. síðu) fyrir uppþurrkun á allstórum svæðum í sýslunni. Skilja menn nú æ betur, að ógerlegt er að reka samkeppnisfæran búskap, nema á véltæku og ræktuðu landi. Allmargir stunduðu vegavinnu í héraðinu í sumar, sem undan- farið, en ýmsum vegagerðar- framkvæmdum var þó ekki lok- ið eins og ætlað var vegna skorts á vinnuafi. Unnið var nokkurn tíma í sumar við hafn- argerð á Skagaströnd. Ekkert teljandi var byggt í sveitum þetta ár. f vor hóf Snorri Arnfinnsson veitingamaður, rekstur nýs gisti- og veitingahúss á Blöndu- ósi, er kallast Hótel Blönduós. Keypti hann til þess allstórt í- búðarhús, er hann lét endur- bæta og stækka nokkuð. Er ætl- un Snorra, að byggja enn við húsið svo fljótt sem kostur er á, svo hægt sé að fullnægja sem mest aðsókn ferðamanna. Rekst- ur hússins hefir gengið vel í sumar og gefur góðar vonir um að leyst sé það erfiða vandamál, að sjá ferðamönnum fyrir beina allt árið. En undanfarið hefir stórt veitingahús verið rekið á Blönduósi aðeins 3—4 sumar- mánuðina. Félagsmál Á þessu ári hafa orðið nokkur átök í héraðinu um stjórn stærstu og þýðingarmestu fé- lagssambanda bænda — Búnað- arsambands Austur-Húnavatns- sýslu og Kaupfél. Húnvetninga. Skipt var um formann Búnaðar- sambandsins og ákveðin eru framkvæmdastjóraskipti við kaupfélagið. Þessar breytingar á stjórnum félaganna miðast við það eitt, að þessi félög verði ekki lengur rekin með kyrrstöðusniði, heldur taki þau forustu í fram- faramálum héraðsins, hvert á sínu sviði og svo sem stefna þeirra markast. í félögum þess- um eiga héraðsbúar að samstilla krafta sína til sterkara átaka um öll framfara- og velferðar- mál héraðsins. Eru trúmennskir umbótamenn lítið þakklátir þeim, sem vakið hafa hávaða- æsingu .um þetta mál í héraðinu og einnig blöðum landsins og reynt að gera það að pólitísku brasknúmeri fyrir sig, því að málið er í eðli sínu algerlega ó- pólitískt velferðarmál héraðsbúa sem okkur Húnvetningum kem ur einum við. „Utanstefnur vilj um við engar hafa“. Og væntan- lega tekst, með samstarfi greindra og gætinna manna úr öllum flokkum, að varðveita fé- lagssamtök héraðsbúa frá upp- lausn, þótt einhverjum óvitrum manni komi í hug að vinna þeim tjón, sjálfum sér til fram- dráttar. Húnvetningar unna fráfar- andi kaupfélagsstjóra alís hins bezta, sem er mesti sóma maður, þó að honum sé annað betur lagið enn að hafa með höndum framkvæmdarstjórn fyrir svo stóru og margháttuðu fyrirtæki, sem Haupfélag Húnvetninga er. Aðrar fréttir Stórt skarð og tifinnanlegt er höggvið í bændastétt héraðsins á þessu ári. Síðastl. vor létust tveir merkir bændur, Sigurður Guðmundsson í Engihlíð, sem jafnframt búskapnum stundaði kennslu í sveitinni, og Sigurjón Þorláksson bóndi á Tindum. Seint í sumar lézt Magnús bóndi Jónsson á Sveinsstöðum, sem gegnt hafði lengi margháttuð um trúnaðarstörfum fyrir sveit og sýslu og um líkt leyti andaðist Erlendur Hallgrímsson bóndi í Tungunesi. Langt er komið slátrun fjár á Blönduósi, þó mun fjártaka standa fram um næstu mánað- armót. Munu margir skerða bú- stofn sinn til muna nú í haust vegna lítils heyfengs. St. D. Lesendur! Vekið athygll kunningja yB ar á, að hverjum þeim manni, sem vill fylgjast vel með al- mennum málum, er nauðsyn- legt að lesa Tímann. Skrlfið eSa símiB til Tímans og tilkynnið honum nýja áskrif endur. Sími 2323. Með natstii ferðum fáum vér úrvals spaðkjöf í heilum oghálium fuimum m. a. úr þessum liéruðum: Af Barðaströnd, úr Straudasýslu, Norður-Þiugeyjarsýslu, Borg- arfirði eystra og Jökuldal, Breiðdalsvík, Djúpavogi og Hornafirði. Tektð við pöntunum í síma 1080. Æfgreitt með stuttum fyrirvara. Samband ísl. samvínnuíélaga Síðara bindið ai hinni sfóriróðlegu og bráðskemmfilegu bók Þ EIR GERÐU GARÐINN FRÆGAN er komið í bókabúðir. ◄ ◄ ◄ ◄ ◄ ◄ ◄ ◄ ◄ < i i i i i i i i i i i i i i i i R) npnaveiði er algerlega bönnuð i Þingvallalandi. Umsjónarmadurinn.

x

Tíminn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.