Tíminn - 27.01.1944, Qupperneq 2

34
TÍMIM, fiiiiiiiÉiidaginii 27. jan. 1944
9. blað
^tmmn
Fhnmtudafíur 27. jan.
Stjórnmáiaþróun
nágrannaþjóðanna
Tvær aukakosningar til brezka
þingsins, sem fóru fram um ára-
mótin, hafa vakið allmikla at-
hygli. í báðum kosningunum
var einn frambjóðandi fyrir
þjóðstjórnarflokkana samein-
aða. í fyrri kosningunni munaði
minnstu, að þjóðstjórnarfram-
bjóðandinn félli fyrir keppinaut
sínum, sem var ung kona, er
ekki naut. stuðnings neins
flokks. Þóttu þessi úrslit svo ó-
hagstæð fyrir stjórnina, að allir
flokksforingjarnir, er að henni
standa, Churchill, Attlee og
Arcibald Sinclair, gengu fram
fyrir skjöldu í síðari kosning-
unni og skoruðu á kjósendur að
fylkja sér um þjóðstjórnarfram-
bjóðandann. En það kom fyrir
ekki. Keppinautur hans, sem
var studdur af nýjum flokki, er
berst fyrir auðjöfnun og ýms-
um róttækum ráðstöfunum, bar
sigur af hólmi.
Það, sem talið er að valdið
hafi hinum óhagstæðu úrslitum
fyrir stjórnina, er einkum
þetta: Frambjóðendur hennar
töluðu aðallega um styrjöldina
og lofuðu að gera sitt bezta til
að hraða þeim framkvæmdum,
er leiddu hana sem fyrst til
lykta. Keppinautar þeirra ræddu
hins vegar aðallega up við-
reisnarmálin eftir styrjöldina.
Þeir töluðu um hinn nýja heim,
sem koma ætti eftir stríðið, þar
sem allir gætu notið velmegun-
ar og frelsis. Þeir bentu á
ýmsar ráðstafanir, sem gera
þyrfti til að ná þessu glæsta
marki, og lofuðu að beita sér
fyrir þeim.
Kosningar þesar eru almennt
taldar mælikvarði á stjórnmála-
legt viðhorf ensks almennings
um þessar mundir. Hugur hans
er meira bundinn við félagsleg-
ar og alþýðlegar umbætur kom-
andi ára en stríðið sjálft. Hann
vill sjá raunhæfan og almenn-
an árangur hinnar miklu bar-
áttu í bættum hag og auknu
efnalegu öryggi fjöldans.
Þótt þessi breyting hafi orðið
á hugarfari brezkrar alþýðu,
fer því fjarri, að kommúnism-
anum hafi vaxið fylgi. Bylting-
arstefna hans hefir ekki fengið
neinn aukinn hljómgrunn hjá
henni. Hún hefir lýst aðdáun á
hetjubaráttu Rússa, alveg eins
og hún viðurkennir harðfengi
Þjóðverja, en stjórnskipulag
beggja er henni jafn framandi
og áður.
Öll sólarmerki benda því til
þess, að ný stjórnmálaþróun
hefjist í Bretlandi, þegar styrj-
öldinni lýkur. Það verður ekki
horfið aftur til hins gamla
skipulags hinnar skefjalausu
samkeppni, er elur af sér fáa
auðkónga og fjölda atvinnu-
leysingja. Samkeppnisstefnan,
eins og hún var og er, hefir
runnið skeið sitt i Bretlandi. En
það verður þar ekki heldur nein
bylting eða kommúnismi. Það
verður farinn meðalvegur. Rík-
isvaldið mun fá víðtækan íhlut-
unarrétt yfir .atvinnuvegunum
til þess að geta tryggt, að þeir
starfi í samræmi við þjóðar-
þágu, óeðlileg auðsöfnun eigi
sér ekki stað og öllum verði
tryggð atvinna og sæmileg af-
koma. Ríkisrekstur verður ekki
verulegur, heldur verður reynt
að treysta samvinnustarfsemi
og einkaframtak innan hins
nýja, áðurlýsta ramma.
Þessi stjórnmálaþróun verður
ekki aðeins bundin við England.
Hún vinnur sér óðfluga fylgi í
samveldislöndum Breta, Ástra-
líu, Nýja Sjálandi, Kanada.
Hún hefir jafnframt öll skil-
yrði til að vera mestu ráðandi á
Norðurlöndum. Það verður
hvorki afturhaldið eða kom-
múnisminn, er fær þar völdin,
heldur hinir hófsömu, mark-
vissu umbótaflokkar.
En hver verður stjórnmála-
þróunin á íslandi? Verður hún
önnur en í nágrannalöndunum?
’Sigrar þar svart afturhald undir
forustu hinna nýríku stórgróða-
manna? Eða ^igrar kommún-
isminn, sem myndi svifta ein-
Þórarinn H e 1 ? a s o n, Þykkvabæ:
Flokkur í lausu lofti
Ég er einn þeirra, sem hefi
lesið hina furðulegu grein Eg-
ils kaupfélagsstjóra í Sigtún-
um í blaðinu „Bóndinn", er
heitir: Segjum það eins og það
er. Hefir grein þessi vakið undr-
un og andúð, þar sem ég þekki
til. Flestu er þar rangsnúið.
Tæplega af óvizku og athuga-
leysi, heldur af ásetningi, er á
sér aðrar rætur en látið er í
veðri vaka. Grein þessari verð-
ur ekki svarað hér að neinu
ráði, enda hefir hún verið ræki-
lega hrakin í Tímanum. Þó get
ég ekki látið þá ályktun grein-
arhöfundar afskiptalausa, að
rétt sé að leggja niður Fram-
sóknarflokkinn, né nauðsyn þá,
er hann telur á því að stofna
nýjan flokk. Eigi get ég heldur
látið ómótmælt þeim ósönnu á-
sökunum, er hann ber fram á
hendur Framsóknarfl. og alveg
sérstaklega þingmönnum hans.
Það hefði ekki þótt líklega til
getið, allt til síðustu tíma, að
Egill í Sigtúnum gerðist til þess
að vekja upp þann draug í
Framsóknarfl., er hann barðist
mest fyrir að kveða niður í
kosningunum árið 1934 og nú
hafði legið í gröf sinni um skeið,
eftir að hafa sýnt lítil ein-
kenni lífs um allmörg ár.
En hvers vegna þarf nú *að
stofna nýjan flokk, fyrst felldur
var svo þungur dómur yfir
stofnun Bændaflokksins 1934?
Egill kemur ekki með nein fram-
bærileg rök því til sönnunar,
enda virðist þessi nýi flokkur
hans ekki eiga neinn grund-
völl til þess að starfa á: Hann
er i lausu lofti. Þjóðina vantar
ekki flokka, það vantar ekki
„formin" fyrir hin mismunandi
sjónarmið þjóðmálanna. Hitt er
sönnu nær, að flokkarnir séu
nú þegar orðnir fleiri en eðlilegt
er. Það virðist eðlilegt, að
verkamenn gætu sameinazt um
einn flokk. Það er einnig eðli-
staklinginn sjálfsforræði og
frelsi?
Þetta þurfa íslendingar að
gera sér ljóst nú þegar. Athugi
menn þessi mál vel og gaum-
gæfilega, munu þeir vart kom-
ast að annarri niðurstöðu en
þeirri, að okkur muni bezt og
fargælast að fylgja fordæmi
nágrannaþjóðanna og rétta
framhaldið af slíkri niðurstöðu
er að efla öfluga miðfylkingu,
sem getur tryggt þjóðinni slíka
lausn þjóðmálanna. Þ. Þ.
legt, að bændur, smáútvegs-
menn og fiskimenn, ^ameinist
um einn flokk, í stað þess að
skipta sér í marga flokka með
ólík sjónarmið. Allar líkur benda
til þess, að Framsóknarfl., sem
er hinn eiginlegi flokkur bænda
og smáútvegsmanna, þróist svo,
að þessar stéttir skipi sér ein-
huga undir merki hans, áður en
langt líður. Eftir því sem
bændastéttin verður fyrir meira
aðkasti, þokast hún betur sam-
an um þann flokkinn, sem heill
og óskiptur vinnur að málefn-
um bændanna, en það er Fram-
sóknarflokkurinn.
Það vakti undrun mína, er ég
sá, að Egill hugði á samstarf
hins nýja flokks við stórat-
vinnurekendur í bæjunum,
mennina, sem bændurnir í
Sjálfstæðisflokknum eru sýni-
lega að flýja undan með stofn-
un hinna svonefndu bænda-
samtaka Sjálfstæðismanna.
Bendir það ótvírætt til þess,
enda augljóst', að bændur og
stóratvinnurekendur eiga enga
samleið, hvorki stjórnmálalega
né hagsmunalega. Verzlunina
reka bændur sjálfir með kaup-
félögunum og margs konar
iðnað. Yfirleitt er það vilij
flestra bænda og allra Fram-
sóknarmanna, að samvinnu-
hugsjónin nái til sem flestra
viðfangsefna þjóðfélagsins.
Framsóknarmenn og samvinnu-
menn hafa jafnan talið þessa
stétt bæjanna mestu andstæð-
inga sína og úr þeirra flokki
hafa samvinnufélögin átt hörð-
ustu að mæta alla tíð. Ég veit
ekki, hvort Egill í Sigtúnum
kemst í meira ósamræmi við
stefnu Framsóknarflokksins
eða samvinnuhugsjónina með
tiilögu sinni. Ef til vill kemur
það næst að leggja niður Kaup-
félag Árnesinga og Sambandið,
eða a. m. k. að skipta um nöfn
á þessum fyrirtækjum, í þeirri
barnalegu trú, að með því tækju
þeir fáu bændur upp viðskipti
við þessa aðila, sem til þessa
hafa verzlað við kapmennina.
Vegna fortíðarinnar er ekki
fremur þörf á nafnabreyting-
um hjá þessum fyrirtækjum en
Framsóknarflokknum.
En eitt er víst, að bændur
munu aldrei láta sig henda það
óráð að kalla á þær stéttir til
flokkssamvinnu, sem hafa allt
önnur viðhorf til lífsbarátt-
unnar, ósamrýmanleg hags-
munum þeirra og hugsunum.
Það er auðvitað ekkert meg-
inatriði, þótt Egill í Sigtúnum
„fari í gegnum sjálfan sig“, en
það kemur allt „spanskt" fyrir,
að hann skuli vilja leggja niður
Framsóknarflokkinn einmitt nú,
þegar hann heldur betur á mál-
stað bænda en nokkru sinni
fyrr og „stingur í stúf“ við hina
flokkana á Alþingi, sem að
meira eða minna leyti traðka á
rétti þeirra. Verður nú margur
fúslega að viðurkenna, sem áð-
ur tregðaðist við, hve mjög
hann ber af hinum flokkunum
á þessum tímum um alla festu
og framsýni. Ásökunum and-
stæðinganna um meðferð hans
á fjármunum ríkisins á tímum
fjárkreppu og viðskiptaörðug-
leika verður ekki framar trú-
að. Hvernig er nú komið, þegar
Framsóknarmenn fá litlu ráðið
um fjármál þjóðarinnar? Ekk-
ert borgað af ríkisskuldunum,
engu fé safnað í sjóði til að
hafa með höndum verklegar
framkvæmdir eftir stríð. Verzl-
unarjöfnuður óhagstæður um
15 milj., o. s. frv. Þetta er háska-
leg staðreynd á tímum, þegar
allt er á floti í peningum og
miljónagróði safnast fyrir á
einstakra manna hendur. Okk-
ur vantar m. a. sementsverk-
smiðju, áburðarverksmiðju og
rafmagn út um allar byggðir
landsins, og þetta eru aðkall-
andi nauðsynjamál, sem lengi
hefir verið vonazt eftir að yrðu
leyst.
Ef Framsóknarmenn hefðu
verið áfram við stjórnvölinn,
hefði betur farið. Þeir höfðu
reynslu erfiðleikanna að baki
og kunnu að fara gætilega
í fjármálum. En „nýir siðir með
nýjum herrum“. Þetta spak-
mæli kom átakanlega í ljós,
þegar Framsóknarmenn hurfu
úr stjórnarráðinu og áhrif
þeirra minnkuðu á Alþingi.
Það, sem Egill í Sigtúnum vill
láta gera nú, er nokkuð hlið-
stætt því, er gerðist þegar
Bændaflokkurinn var stofnað-
ur. Þess vegna vil ég gera
nokkurn samanburð á viðhorf-
unum þá og nú til málefna
Framsóknarflokksins.
Fyrir kosningarnar 1934 hafði
verið um skeið mikill ágreining-
ur innan flokksins um stefnuna.
Kom þessi ágreiningur mjög
fram á flokksþinginu 1933. Á-
tökin voru um það, hvort vinna
skyldi til hægri eða vinstri, með
íhaldsflokknum eða Alþýðu-
flokknum.
Vinstri öflin urðu sterkari á
þinginu með Jónas Jónsson í
broddi fylkingar. Flokksþingið
1933 mótaði stefnu flokksins
eins og hún var næstu árin á
eftir. Var þá bændastéttinni og
allri alþýðu í landinu unnið
margt til hagsbóta. Þá voru
stigin mörg giftuspor, m. a.
komu þá til framkvæmda af-
urðasölulögin, sem lengi verður
minnst. En ekki fengu þau góð-
ar viðtökur hjá stóratvinnu-
rekendum bæjanna, svo sögur
fari af. Hinu verður fremur
trúa um þá flesta, að þeir hafi
tekið þátt í „verkfallinu" og
neitað að drekka mjólkina frá
Agli í Sigtúnum og éta „Fram-
sóknarketið“. En hins verður
einnig minnst, að fátækir
verkamenn juku þá sín kaup á
vörunum, svo að „verkfair
hinna ríku náði ekki tilgangi
sínum.
Á flokksþinginu 1933 barðist
minnihlutinn fyrir sínum mál-
stað á flokkslega viðeigandi
hátt. Eftir þannig að hafa
„prófað“ styrkleika sinn, og ekki
fengið unnið stefnu sinni fylgi,
var Bændaflokkurinn myndað-
ur að lokum. Hversvegna fer
Egill ekki þessa beinu og sjálf-
sögðu leið? Hversvegna ekki að
hnekkja áhrifum þeirra óheppi-
legu foringja, sem hann álítur
að ráði stefnu og störfum flokks-
ins og leiða flokkinn inn á þær
brautir, er hann vill fara og allir
þeir, sem hann segir að hafi það
á vörum, að stofna þurfi nýjan
flokk? Ekkert er sjálfsagðara en
flokksmennirnir hver og einn,
reyni að marka stefnuna eftir
því, sem þeir eru menn til. En
þá kröfu verður að gera, að at-
hugasemdirnar séu bornar fram
á flokkslega viðeigandi hátt.
Verður minnihlutinn þá jafnan
að velja um tvær leiðir: að lúta
þegnlega meirihlutavilja flokks-
ins og vinna honum af heilum
hug eftir sem áður, eða að öðr-
um kosti skilja hreinlega við
flokkinn og láta sig engu skipta
málefni hans framar. Annað er
ekki sæmandi, að óbreyttu við-
horfi til málefnanna.
Ég fer nærri um það, hVers
vegna hin flokkslega leið var
ekki valin að þessu sinni. Til
þess vantar allt, sem við á að
éta? Það er enginn ágreiningur
raunverulega til innan flokksins
um stefnuna. Svo er nú fyrir
að þakka. Flokkurinn er yfir-
lýstur miðflokkur, sem ber að
leita samstarfs og*stuðnings við
aðra flokka til hægri eða vinstri
eftir málefnum. Reynslan hefir
sýnt, að báðar leiðirnar verður
flokkurinn að fara, svo að jafn-
vægi geti haldizt í þjóðfélaginu.
Það er að vonum, að samstarfið
er mönnum misljúft eftir því,
sem hver og einn er gerður, en
því hefði Egill í Sigtúnum ekki
átt að gleyma, að örðug hefði
R a f magnsguf uka tlar
og síldarverksmíðjur
Eftír Jón Gunnarsson
Út af grein eftir hr. Jóhannes
Bjarnason, vélaverkfræðing,
sem birtist í 108. tölublaði Tím-
ans hinn 4. þ. m., hafa nokkrir
viðskiptamenn Síldarverksmiðj a
ríkisins spurt mig um, hvort
verksmiðjurnar myndu ekki í
náinni framtíð nota rafmagns-
katla í stað núverandi kolakatla.
Tel ég því rétt að skýra með
nokkrum orðum frá orkuþörf
verksmiðjanna til gufufram-
leiðslu.
Síðastliðið sumar voru mest
notuð 68 tonn af kolum á sólar-
hring til gufuframleiðslu við
Síldarverksmiðjur ríkisins á
Siglufirði, eða um 2830 kg. á
klst. að meðaltali. Kolaeyðslan
hefir suma tíma sólarhringsins
farið eitthvað fram úr þessari
meðaleyðslu á klst., en ekki er
vitað, hve miklu það nemur. Sé
þessi kolanotkun, 2830 kg. á
klst., lögð til grundvallar, og
meðal notagildi'allra gufukatla
verksmiðjanna áætlað 60%, þá
samsvarar þessi kolaeyðsla á
klst. til 13400 kw.klst. Er hér
reiknað með, að kol þau, sem
verksmiðjurnar notuðu, hafi
haft 6800 hitaeiningar.
Verksmiðjurnar á Siglufirði
hefðu því þurft á um 18000 hest-
öflum að halda til gufufram-
leiðslu síðastliðið sumar.
Þegar tekið er tillit til, að
nýja Skeiðsfossvirkjunin verður
fyrst um sinn aðeins 2350 hest-
öfl og Laxárvirkjunin, nieð hinni
nýju viðbót, um 6000 hestöfl, þá
virðist vera langt að bíða þess,
að frá raforkuverum verði
nægileg afgangsorka til notk-
unar við gufuframleiðslu 1 síld-
arverksmiðjum.
Hitt hafa menn gert sér vonir
um, þegar Skeiðsfossvirkjuninni
er lokið, að þaðan fáist afgangs-
orka á sumrin, sem gæti komið
í stað þeirrar raforku, er diesel-
vélar verksmiðjanna á Siglufirði
nú framleiða.
Það má því búast við, að
gufukatlar verksmiðjanna verði
í náinni framtíð kolakyntir,
eða ef til vill kyntir með
brennsluolíu, ef verð á henni
kynni að reynast hagkvæmt að
stríðinu loknu.
Siglufirði, 27. nóv. 1943.
Jón Gunnarsson.
honum einhverntíma verið
gangan til íhaldsins. En nú hafa
menn yfirleitt gert sér þessa
hluti ljósa og látið sér skiljast
það, að stefna flokksins getur
(Framh. á 4. síðu)
Jack Stenbuck:
Engar vinnudeílur í 50 ár
í grein þessari segir frá iðnfyrirtæki í Bandaríkjunum,
sem hefir tekizt að haga rekstri sínum og sambúð við
starfsmenn sína með þeim hætti, að aldrei hefir orðið þar
vinnustöðvun um 50 ára skeið, hvað sem hefir gengið á hjá
öðrum hliðstæðum fyrirtækjum.
Það þykir jafnan tíðindum
sæta, er hjón geta búið saman
í 50 ár, án þess að nokkuð telj-
andi hafi sletzt upp á vinátt-
una allan þann tíma. Nú á tím-
um óróa, yfirdrottnunar og
hnefaréttar mun það samt vera
ennþá sjaldgæfara, að verk-
smiðjustjóri og starfslið hans
geti stært sig af illindalausri
sambúð um hálfrar aldar skeið.
Falk-verksmiðjurnar i Mil-
waukee geta bráðum háldið há-,
tíðlegt hið gullna afmæli sitt í
þessu efni. Þetta fyrirtæki
getur stært sig af því að hafa
heimsmet í framleiðslu aflvéla
og stýrisútbúnaða í skip, en
stoltast er það af sambúð sinni
við 3500 Tékka, Pólverja, Svía
og innborna verkamenn, hvíta
og svarta, karla og konur, unga
og gamla, sem vinna að fram-
leiðslunni.
Fyrirtækið smíðar m. a. hinar
risavöxnu aflvélar í flugvéla-
skip Bandaríkjanna. Það er
unnið 64 stundir á viku hverri
og jafnt helga daga sem virka.
Þar eru engir örðugleikar á því
að fá verkamenn til áð mæta til
vinnu.
Starfsgleði verkamannanna á
ekki rót sína að rekja til óhóf-
legrar launagreiðslu né víðtæks
eftirlaunakerfis. Launin eru í
engu frábrugðin því, er gengur
og gerist í öðrum sambærileg-
um verksmiðjum í Milwaukee.
En verkamennirnir kunna vel
viðmóti Harold S. Falk, forstjór-
ans, sem oftast er snöggklædd-
ur, og hins áhugasama sonar
háns, Dicks að nafni.
Við Falksmiðjurnar er til
dæmis mönnum yfir fertugt
jafnan vel tekið. Furðu margir
fá þar vinnu, þótt þeir séu orðn-
ir fimmtugir. Þegar menn verða
of gamlir til að gegna starfi
sínu, eru þeir settir til elnhvers
annars starfa, oftast án nokk-
urrar launaskerðingar. Gömlu
mennirnir ljúka upp einum
munni um, að það sé þeim miklu
meira virði að fá að halda á-
fram að starfa en öll eftirlauna-
kerfi, sem nokkru sinni hafi
verið fundin upp, Falkfeðgarnir
líta á þetta sem sjálfsagða
skyldu, rétt eins og aðrir telja
sér skylt að hlynna að afa sín-
um.
Að sama skapi telja þeir sér
eða öðrum verkstjórum skylt
að heimsækja Sam gamla járn-
smið eða pólska Tony, ef þeir
verða veikir, og fylgjast með líð-
an þeirra. Falk gleymir ekki
heldur giftingum eða ferming-
um hjá starfsmönnum sínum.
Og þegar einhver útlendúr
verkamaður óskar eftir að fá
borgararétt í Bandaríkjunum,
þykir sjálfsagt, að Falk annist
það og mæti sem aðalvitni í
réttinum.
Lífsreglurnar, sem Falk hef-
ir innprentað sonum sínum
þrem, sem allir vinna að stjórn
verksmiðjunnar, er á þessa leið:
„Þegar yfirmaður iðnfyrirtækis
gengur um verksmiðju sína, án
þess að verkamennirnir brosi
vingjarnlega til hans, þá er eitt-
hvað bogið við yfirmanninn
sjálfan“. Harold Falk á ekki að-
eins að mæta vingjarnlegu
viðmóti, heldur og slíkum
kveðjum sem „Hi-ya Harold!"
Á hinn bóginn segist hann geta
ávarpað alla starfsmenn sína
með skírnarnafni. Og þegar
Tony eða Mike setjast svartir
og svitastokknir við vélina sína
eða í kaffistofuna til að fá sér
bita, dettur alls ekkert ofan yf-
ir þá, þótt verksmiðjustjórinn
setjist þar hjá þeim með mat-
arbitann sinn og spjalli við þá
um alla heima og geima.
„Þegar við vorum strákar“,
segir Dick Falk, „var pabbi van-
ur að segja við okkur, að ein-
hver okkar ætti að vinna að
öðru en verkfræðistörfum í
smiðjunni, — að einn okkar ætti
að hafa það starf öðrum frem-
ur að bera umhyggju fyrir
verkamönnunum í smiðjunni."
Síðan Dick lauk háskólanámi,
hefir þetta starf lent á honum
að miklu leyti. Svo vel hefir
hann rækt það, að fyrir þrem-
ur árum voru honum dæmd
heiðursverðlaun, sem veitt eru
árlega þeim manni í fylkinu
innan 35 ára aldurs, sem talið er
að hafi gert mest fyrir samborg-
ara sína á liðnu ári.
Einn þáttur í stefnu Dicks
um starfskjör í verksmiðjum, °r
ríkuleg íþróttastarfsemi fyrir
konur og karla. „Séu íþróttir
hollar æskumönnum í skólum,
hví skyldu þær þá ekki vera al-
veg eins naðsynlegar ungu
fólki, er starfar að iðnaði?“
segir hann. „íþróttastarfsemi
eflir drenglyndi og góða sam-
búð, hún treystir siðgæði engu
síður meðal verkamanna en
skólanemenda. Ef nokkuð er,
þá þarfnast verkamennirnir
öðrum fremur að iðka íþróttir."
Mikið af erfiðleikum i iðju-
verum stafar frá ungum, ó-
ráðnum og hvatvisum mönnum.
Oft eru þetta menn, nýkomnir
úr skóla, þar sem þeir hafa
staðið framarloga í iþróttum.
Þeir hafa iært að íinna til sín.
Þegar í verksmiðjuna kemur,
finnst þeim þeir verða nafn-
laus verkfæri í vélabákninu
og verða önugir og nöldursam-
ir. Hjá Falk er reynt að gera
þessa breytingu frá skólavist í
verksmiðjuvinnu léttbærari með
því að sjá fólki fyrir .hæfileg-
um áhugamálum utan verk-
smiðjunnar. Þar eru knatt-
spyrnuflokkar, knattleiksflokk-
ar o. s. frv. Ennfremur tennis-
flokkar, ljósmyndahópar, mynt-
og frímerkjasafnarar, leikflokk-
ar, skotklúbbar, danshljóm-
sveitir og lúðrasveitir.
Eins og sakir standa vinna um
500 konur í verksmiðjunum.
Margar þeirra eru mæður eða
systur verkamanna, sem unnið
hafa hjá Falk, en eru nú í
hernum. Margar þeirra vinna
nú sömu verkin og synir þeirra
eða bræður unnu áður. Sérstök
stai’fsemi hefir því verið upp
tekin vegna þessara kvenna.
Dick skrifast furðanlega
reglulega á við 400 menn frá
Falk, sem nú eru í hernum. Þeir
skrifa honum aftur og senda
honum smágjafir, kvabba á
honum með eitt og annað, biðja
hann að hringja til „mömmu“,
eða spyrja „hvernig gengur syst-
ur minni að vinna í staðinn fyr-
ir mig?“ Bréfin byrja aldrei á
ávarpinu: „Kæri herra Falk“.
Þeir skrifa alltaf: „Kæri Dick“.
Aldrei er nokkur maður svipt-
ur starfi, fyrr en Dick hefir yf-
irheyrt bæði verkamanninn og
verkstjórann, sem bar fram
kæruna. Oftast reynir Dick að
leysa málið með því að fá verka-
manninum annan starfa.
Þeir, sem fara að eigin vilja
úr staffi sínu, eiga jafnan aftur-
kvæmt. Falk álítur, að reynsla
sú, er þeir fá af að starfa í
öðrum verksmiðjum, hafi gagn-
I leg áhrif.
Það er sameiginlegt metnað-