Tíminn - 29.01.1944, Blaðsíða 2

38
TÍMINW, laugardagiim 29. jan. 1944
10. blað
Vlglus Gttðmundsson;
Þjóðmálastefnurnar
^tminn
Ltmyardagur 29. jjun.
Rógsagan um íjár-
málastjórnína
1934-’39
Blöð Sjálfstæðismanna eru
enn einu sinni byrjuð á því að
skrifa um „fjármálaóstjórnina
1934—39.“ Tilefnið að þessu
sinni er gagnrýni, sem hita-
veitan hefir sætt. Mönnum
finnst að vonum kostnaðurinn
við hana langt úr hófi fram.
Aðalorsakir þessa gífurlega
kostnaðar er í fyrsta lagi hin
mikla dýrtíð, er skapaðist undir
ríkisstjórn Sjálfstæðismanna
1942, og í öðru lagi samkomu-
lag borgarstjórans við kom-
múhista í bæjarstjórn Reykja-
víkur um mikla eftirvinnu við
lagningu hitaveitunnar og al-
gert eftirlitsleysi með vinnu-
brögðunum. Þessum raun-
verulegu orsökum vilja íhalds-
blöðin vitanlega leyna og þá er
reynt að finna tylliástæðu. Dg
tylliástæðan er gamla rógsag-
an: Lánstrausti ríkisins 1934—
39 v^r svo hörmulega komið, að
ekkert lán fékkst til hitaveit-
unnar og þess vegna var ekki
unnt að koma henni upp á rétt-
um tíma.
En staðreyndirnar tala hér eins
og venjulega gegn málflutningi
íhaldsblaðanna. Framkvæmd
hitaveitunnar drógst von úr viti
vegna þess, að forráðamenn
Reykjavíkur ætluðu að nota það
sem sönnun fyrir ágæti stjórn-
ar sinnar, að þeir gætu fengið
lán án ríkisábyrgðar. Fyrst þeg-
ar þeir voru búnir að þraut-
reyna þessa leið, komu þeir til
þingsins og báðu um ríkisá-
byrgð. Það var veitt og eftir það
fékkst mjög fljótlega lán á
Norðurlöndum. í Bretlandi var
þá orðið of seint að fá lán, því
að styrjaldarhættan var orðin
svo mikil, að Bretar lánuðu ekki
fé úr landi, nema það þætti
samrímast vígbúnaðarfyrirætl-
unum þeirra.
Hitaveitan er þannig beinlín-
is sönnun þess, að erlendir menn
báru traust til fjárhags ís-
lenzka ríkisins, þar sem lánið
fékkst fljótlega eftir að ríkis-
ábyrgðin var veitt.
Það má lika hiklaust full-
yrða, að enginn þáttur í sjálf-
stæðissögu íslendinga á árun-
úm 1918—44 er raunverulega
glæsilegri en fjármálastjórn-
in árin 1934—39. Þegar ríkis-
stjórn Hermanns Jónassonar
kom til valda 1934 voru að-
stæðurnar næsta ömurlegar.
Ríkisskuldirnar voru orðnar
miklar, stöðugur halli á við-
skiptunum við útlönd, landbún-
aðurinn var á heljarþröm, sjáv-
arútvegurinn hafði misst meg-
inmarkaðinn fyrir helztu út-
flutningsvöru sína og samdrátt-
ur hans skapaði vaxandi at-
vinnuleysi í bæjunum. Fjár-
hagslegt hrun þjóðfélagsins
virtist á næstu grösum. En hinni
nýju stjórn, einkum hinum
starfsama og stefnufasta fjár-
málaráðherra hennar, Eysteini
Jónssyni, tókst að gera hið mikla
átak, sem hélt þjóðarskútunni
á réttum kili og vel það. Það
tókst að halda verzlunarjöfnuð-
inum hagstæðum og hætta
skuldasöfnuninni erlendis. Það
tókst að stórauka framlög rík-
isins til verklegra framfara og
viðreisnar atvinnuvegunum, án
þess að skuldir ríkisins ykjust.
Það tókst að gera landbúnaðinn
lífvænlegan aftur. Það tókst að
koma upp nýjum atvinnutækj-
um við sjávarsíðuna, frystihús-
um og síldarverksmiðjum, er
bættu úr mesta tapi saltfisk-
markaðarins. Erlendis fór viður-
kenningin vaxandi á stjórnsemi
íslendinga. Útlendingar höfðu
ekki talið það fulla sönnun um
stjórnsemi íslendinga, þótt þeir
gætu eflt framfarir, þegar góð-
æri var í landinu. Nú fengu
þeir einnig sönnun fyrir því, að
íslendingar gátu líka annazt
stjórnina, þótt miklir erfiðleik-
ar steðjuðu að þjóðinni.
Þegar á allt þetta er litið, þá
er það ekki ofsagt, að björgun
fjárhagsins á árunum 1934—39
sé eitt mesta þrekvirki í sjálf-
Það er eiginlega að miklu!
leyti vegna samtals, er ég átti
nýlega við fremur greindan ung-
an Reykvíking, að ég tek mér;
penna í hönd litla stund. Og!
mun ég þá einkum ræöa lítils- !
háttar nokkra þætti, er viðkoma |
stefnu og lífsskoðunum Fram- ;
sóknarmanna.
Ungi Reykvíkingurinn sagð-
ist lítið gott hafa heyrt um
Framsóknarmenn. Pabbi sinn
væri strangur íhaldsmaður, en
bróðir sinn væri kommúnisti.
Gamli maðurinn vildi, að ein-
staklingarnir hefðu fullt frelsi
til þess að safna sem mestum
auði og reka atvinnutækin. Því
meiri auður sem væri hjá ein-
staklingunum, því meiri atvinnu
gætu þeir veitt. Og auðmenn-
irnir héldu bókstaflega uppi
þjóðfélaginu. Bróðirinn vildi
aftur á móti hafa sameign á
öllu og allir fengju jafnt kaup,
hvort sem þeir ynnu vel eða illa,
því svipaðar ættu að vera lífs-
þarfir allra og rétturinn til þess
að lifa. Einstaklingsrekstur ætti
enginn að vera, en ríkið að reka
allt. Og ungi maðurinn bætti
við: Þó að ég lesi blöð og hlusti
á mál manna, þá finnst mér
þetta vera grunntónninn í
fiestu, er ég heyri og að Fram-
sóknarstefnu sé ekki um að
stæðissögu íslands á árunum
1918—1944.
Hverjir eru svo mennirnir,
sem eru að niðurníða og róg-
bera þetta mikla þjóðheillaverk?
Það eru mennirnir, sem heimt-
uðu ótakmarkaðan innflutning
og erlenda skuldasöfnun á ár-
unum 1934—39 og hefðu því
siglt fjárhag þjóðarinnar í
strand á fáum mánuðum, ef
þeir hefðu ráðið stjórnarstefn-
unni. Það eru mennirnir, sem á
árunum 1934—39 kepptust við
að bera fram á Alþingi tillögur
Um skattalækkanir og útgjalda-
hækkanir og hefðu því látið
vera þann tekjuhalla á ríkis-
rekstrinum, ef þeir hefðu fengið
að ráða, er nægt hefði til að gera
ríkið gjaldþrota á stuttum
tíma.
Saga þessara manna er samt
ekki öll sögð. Þeir fengu fjár-
málastjórnina. Þeir fengu að
sýna í verki, hve réttmæt hafði
verið fullyrðing þeirra um sukk
og óþarfa útgjöld ríkisins. Þeir
sýndu það þannig, að vart mun
verða bent á, að þeir hafi spar-
að einn eyri á einum einasta
Aðfaranótt hins 10. maí 1941
lenti ein af síðustu sprengjun-
um i síðustu stórárásinni á
þinghúsið okkar og eyðilagði
það. Nú liggur fyrir okkur að
ákveða, hvort við eigum að
byggja það upp aftur, hvernig
og hvenær. Við mótum bygging-
ar okkar og síðan móta þær
okkur.
Ég hefi átt sæti á þingi yfir
fjörutíu ár og haft af því bæði
mikla ánægju og ábata. Ég
mundi því eðlilega kjósa, að það
yrði endurbyggt eins og það áð-
ur var í öllum aðalatriðum. Þetta
er vissulega vilji stjórnarinnar,
og við munum yfirleitt styðja
þessa ákvörðun eftir mætti.
Það eru einkum tvö sérkenni
á þjóðþinginu, sem athugulir og
reyndir þingmenn munu láta sig
skipta og leggja áherzlu á. í
fyrsta lagi, að málstofan sé löng
og mjó, en ekki sem hálfbogi að
lögun. Þetta er mjög þýðingar-
mikið atriði í stjórnmálalífi
okkar. Ýmsir stjórnmálaspek-
ræða. Það sé aðeins einhver tog-
streita sveitamanna fyrir þeirra
sérhagsmunum. En einhvern
veginn get ég samt ekki fellt
mig við skoðanir föður míns eða
bróður og vil gjarnan kynnast
fleiru, ef vera kynni, að mér
félli það betur í geð.
Jæja, ungi maður minn og
þínir líkar, sem alist upp við
reykvískt andrúmsloft í þjóðfé-
lagsmálum. Ég skal þá reyna að
gera ykkur grein fyrir þeirri
stefnu, sem við Framsóknar-
menn höldum fram.
Flokk okkar höfum við kallað
Framsóknarflokk frá því hann
varð til og átti nafnið að benda
á það, er við vildum með flokki
okkar. Við höfum aldrei skipt
um nafn eins og ýmsir aðrjr
flokkar, til þess að reyna að inn-
lima ný flokkabrot eða einstakl-
inga, sem ekki þykjast geta
gengiö inn í Framsóknarflokk-
inn. Og enn munu fáir Frarn-
sóknarmenn vilja breiða yfir
nafn og númer .flokksins, þótt
einhverjar líkur væru til að
hægt yrði að „trolla“ í annarra
„landhelgi" með þeim veiðar-
færum og fá af því stundar-
veiði allgóða.
Við Framsóknarmenn erum
yfirleitt á móti mikilli auðsöfn-
lið launagjaldanna; þvert á móti
hafa þeir stórfjölgað starfs-
mönnum og hækkað laun fjöl-
margra starfsmanna, án þess að
| dýrtíðarbætur séu taldar. Þeir
| sýndu líka getu sína þannig, að
; fjármálaafgreiðslan á Alþingi
! hefir farið síversnandi ár frá
árL Síðast en ekki sízt, er svo
að nefna það, að þeir hafa
hjálpað til að eyðileggja hverja
viðnámstilraunina gegn dýr-
tíðinni eftir aðra og bera þann-
ig meginábyrgð þess öngþveit-
is, er fjármál ríkis og þjóðar eru
komin í.
Undir fjármálastjórn þessara
manna er ríkið næstum fátæk-
ara en áður eftir mestu vel-
gengnisárin í sögu þjóðarinnar.
Undir fjármálastjórn þessara
manna er hian mikli stríðsgróði
á góðri leið að verða þjóðinni
einskisvirði. Það er ekki undar-
legt, þótt það valdi almennri
blöskrun, þegar þessir menn
setja sig á háan hest og
niðurníða þau verk, sem eru
í röð þess bezta, er unnið hefir
verið í þágu þjóðarinnar.
ingar telja hálfbogalagið betra.
Það gerir hverjum einstakling
og hverjum smáhóp hægt um
vik að færa sig umhverfis mið-
depilinn, allt eftir því sem vind-
urinn blæs og breytir um átt. En
ég mæli eindregið með flokka-
kerfinu í stað þess að raða í
sætin. Ég hefi vitað mörg virðu-
leg og áhugasöm þjóðþing fara
í mola vegna sætaröðunar.
Langur salur er mjög hentugur
til að viðhalda flokkaskipaninni.
Það er mjög hægur vandi fyrir
hvern þingmann að færa sig um
set í röðunum frá vinstri til
hægri, svo lítið beri á, en að
ganga þvert yfir gólfið, — það
er verknaður, sem enginn gerir
án vandlegrar íhugunar.
Annað sérkenni þingstofu,
sem er sniðin eftir háttum
brezka þjóðþingsins, er það, að
hún á ekki að vera nógu stór til
að allir fulltrúarnir komist þar
fyrir samtímis, án þess að þar
verði „þröng á þingi“, og þar
ætti ekki að koma til mála, að
un einstaklinganna. Og það er
óeðlilegt, að stóru atvinnutæk-
in séu í höndum manna, sem
aðallega nota þau til að safna
auði fyrir sjálfa sig. Þegar illa
árar, má búast við, að þeir
dragi atvinnureksturinn saman,
af því ekki sé ágóðavon fyrir
sjálfa þá, en við það skapast
atvinnuleysi og bágindi. Og svo
er óeðlilegt og óhollt, að einn
maður, aðeins af því að hann á
mikinn auð, hafi ráð á lífum og
velferð hundraða og þúsunda
manna.
Það er líka alveg óréttlátt, að
verkamenn beri jafnt frá borði,
hvernig sem þeir vinna. Rót-
tækir sósíalistar eða kommún-
istar hafa einkum barizt fyrir
- því, að allir fengju jöfn verka-
laun: letinginn, iðj uleysinginn
og dugnaðarmaðurinn. Þetta er
auðvitað helbert ranglæti. og
öruggt til að draga úr vinnuaJS
köstum og eyðileggja allan
dugnað og dyggð við verk. Og
svo á eftir þeirra kenningu rik-
ið að taka við öllu, eiga allt og
reka allt. Þótt svefn og dáðieysi
færist yfir allt og alla, þá bú-
ast þeir góðu menn við, að ein-
i hver „Stalin“ komi og skipu-
leggi og hrindi öllu áfram, svo
að allir fái nægjanlegt til að
bíta og brenna.
Það má segja, að höfuðein-
kenni íhalds eða auðdýrkunar-
'manna sé takmarkalítið ein-
staklingsfrelsi (þ. e. þeirra, sem
hafa borið hærri hlut í iifinu)
og takmarkalaus auðsöínun
einstaklinganna.
En höfuð einkenni kommún-
ista sé að afnema eignarrétt
einstaklinganna og koma á sem
víðtækustu ríkisskipulagi yfir-
leitt. Okkar Framsóknarmanna
sé aftur á móti, aff vernda ein-
staklingsfrelsiff svo langt, sem
þaff skaffar ekki aðra menn,
takmarka auffsöfnun þeirra við
hæfilegt hámark og skipu-
leggja sem flest meff frjálsri
samvinnu einstaklinganna.
Við Framsóknarmenn segjum:
Það er lítið gagn í tækni, af-
köstum, framkvæmdum og
skipulagi, séu einstaklingarnir
ekki þroskaðir eða hafi ekki fé-
lagslegt og efnalegt frelsi. Okk-
ar aðal stefna getur eiginlega
falizt í þessum fáu orðum: Að
mennta og þroska sem flesta
einstaklinga og aff rækta og
byggja sem mest af landinu.
-— Hvað stoðar það, þó að ein-
hverjir „stórir“ menn gætu
skipulagt einhverja þjóð, svo að
sérhver þingmaður eigi að vísu
sæti að ganga. Ástæðan fyrir
þessu hefir löngum valdið ó-
kunnugum talsverðum heila-
brotum, og nýkjörnum þing-
mönnum hefir oft fundizt þetta
bæði ankannalegt og sláemt fyr-
irkomulag. En það er auðskilið,
ef litið er á það frá hagsýnu
sjónarmiði. Sé þingstofan nógu
stór til að rúma alla meðlimi
sína, mundu níu tíundu hlut-
ar umræðanna fara fram í hálf-
tómu eða nærri galtómu húsi.
Það skapar sálardrepandi and-
rúmsloft. Aðalatriði í góðum
umræðum í þjóðþinginu er sam-
talsformið, þar sem auðvelt er
að grípa fram í og gera fyrir-
varalausar athugasemdir. Há-
tíðlegur ræðupallur mundi vera
slæm skipti fyrir samtalssniðið,
sem er á miklum hluta umræðn-
anna hjá okkur. Þetta umræðu-
form þarf tiltölulega lítið rúm,
en þegar mikið liggur við á áð
vera hraði í umræðum og þétt-
skipaðir bekkir. Það á að liggja
í loftinu, hve mikils vert um-
ræðuefnið er, og þegar miklum
málefnum er ráðið til lykta í
þjóðþinginu, á það að vera eft-
irminnilegur atburður.
Við leggjum afarríka áherzlu
á viðhald þingræðisins. Það er
eitt af því sem við heyjum stríð
um í þessu landi. Það er ósk okk-
ar, að þingið sé öruggur, hand-
hægur og sveigjanlegur vett-
vangur málfrelsis. Til þess að
þetta megi verða, er nauðsyn-
legt að hafa litla þingstofu og
*þéttskipaða.
Neðri deild þingsins hefir haf-
hún framleiði og framkvæmi
mikið á þann hátt að láta sem
flesta af einstaklingunum síga
óðfluga í áttina til vinnudýr-
anna?
Margir líta á okkur Fram-
sóknarmenn aðeins sem
bændaflokk. Sá, er þettá ritar,
hefir a. m. k. aldrei litið á
Framsóknarflokkinn sem stétt-
arflokk bænda, og hefir jafnan
verið og er enn á móti því að
gera hann að þröngsýnum sér-
hagsmuna bændaflokk. En
flokkurinn hefir alltaf látið
mikið til sín taka flest velferð-
armál sveitanna. Er það af ýms-
um ástæðum og má þar nefna
m. a.:
1. Framsóknarmenn líta svo
á, að velmegun þjóðarinnar sé
mikið undir því komin, að land-
ið sé ræktað og byggt sem bezt.
2. Framsóknarmenn líta svo á,
að sveitirnar séu betri en borg-
irnar til að ala upp tápmikla
og þroskaða einstaklinga.
3. Engir aðrir flokkar hafa séð
þetta eða skilið eins vel og
Framsóknarflokkurinn og þess
vegna hefir það orðið hlutverk
hans að vera málsvari bænd-
anna. Þeir hafa líka fylkt sér
undir merki hans, bæði vegna
þessarar stefnu hans og eins
hins, að þeir aðhyllast úrræði
hans á öðrum vetvangi þjóðmál-
anna og þá sérstaklega sam-
vinnustefnuna.
Fleira mætti nefna, er skýrir
það, vegna hvers Framsóknar-
flokkurinn hefir unnið af alúð
að málum sveitanna, en jafn-
framt höfum við Framsóknar-
menn óskað og viljað, að flokk-
ur okkar væri alhliða umbóta-
flokkur í þjóðlífinu, þar sem all-
ir frjálslyndir menn gætu átt
heima, þ. e. þeir yfirleitt, sem
hefðu ekki bundið sig fasta í
stórauðsöfnunarrétt samkeppn-
ismanna né öreigastefnu sósí-
alistanna.i
Þegar Framsóknarmenn hafa
barizt fyrir að koma upp hér-
aðsskólunum, gagnfræðaskólun-
um, húsmæðraskólunum og
öðru slíku, þá hefir það verið til
þess að reyna að mennta og
þroska sem flest ísl. alþýðufólk.
Þegar Framsóknarmenn berjast
fyrir að styrkt sé ræktun og
bygging bændabýla í sveitun-
um, er það til þess að auka
verðmæti landsins og reyna að
láta fólkið í sveitunum fá eitt-
hvað á. móti því, sem kaup-
staðafólkið nýtur, m. a. vegna
þeirra miklu verðmæta, sem
flutzt hafa úr sveitunum til
kaupstaðanna.
Við vitum, að þeir, sem í sveit-
uhum búa, hafa yfirleitt erfið-
ara líf og minni lífsþægindi
heldur en bæjarbúar. 'Við ætl-
umst til, að bæjabúar geti sýnt
þessum frændum sínum í sveit-
unum jafnrétti og sanngirni,
ið málefni okkar af hinu vél-
ræna stjórnarsviði upp á svið
mannlegra tilfinninga. Þessi
stofnun lifir og blómgvast á
gagnrýni, hún lætur sig engu
skipta ranghermi blaðanna eða
aðkast, hvaðan sem það kemur.
Hún getur melt og brotið til
mergjar hvað sem er, að heita
má, og hvern sem er, hversu svo
sem skoðunm hans er háttað,
er hann fær inngöngu. Engin
atvik geta að höndum borið, sem
ekki má ræða þar af fullri ein-
urð og hreinskilni. Þar er há-
borg brezks lýðfrelsis. Þar er
lagður grundvöllur að lögum
okkar. Erfðavenjur þingsins,
þingsköp og forréttindi eru eins
ljóslifandi nú og þau voru forð-
um, er þingið rauf einveldi
krúnunnar og kom á þingbund-
inni konungsstjórn, sem reynzt
hefir okkur svo giftudrjúg.
í þessari styrjöld hefir þjóð-
þingið reynzt að vera bjarg það,
sem ríkisstjórnin hefir getað
byggt á viðhorf sín í hinum ægi-
legustu vandamálm, án þess að
tiltrú deildarinnar hafi við það
bilað. Þingið hefir reynzt þess
megnugt að standa með óbilugri
rósemi og festu augliti til aug-
litis við þjóðfélagslegt hrun.
Það getur skipt um ríkisstjórn,
og það hefir skipt um ríkistjórn,
þegar því bauð svo við að horfa.
Það getur stutt stjórn í langri,
örðugri og óbjörgulegri baráttu
um marga dapra mánuði, jafn-
vel árum saman, unz aftur rof-
ar til sólar. Ég veit ekki, hvernig
þessu landi yrði stjórnað, án
þess að þjóðþfngið legði sinn
þótt þeim grunnfærari gangi
það stundum erfiðlega. Það er
líka máske eðlilegt í öllum þeim
djöfladansi, rógi og rangfærsl-
um, sem þyrlað er upp í garð
sveitanna af forsprökkum
stjórnmálaflokka þeirra, sem
hafa aðalfylgi sitt í bæjunum.
Einkennilegt er það, þegar
litið er yfir bæjarblöðin í Rvík,
þá er eins og þau geti ekki orðið
sammála um neitt, nema ill-
kvittnina í garð sveitafólksins
og aðalmálsvara þess: Fram-
sóknarflokksins. Það er eins og
hvert þeirra sé að keppa eftir
að ná sem stærstum hluta af
uppskeru þeirri, er kynni að
verða meðal bæjarbúa af upp-
„agiteraðri" andúð í garð þeirra,
sem í sveitunum búa.
Við Framsóknarmenn segjum,
að byggðin eigi að aukast í
sveitunum, þar sem bezt er til
ræktunar og samgangna. Og
margir okkar eru trúaðir á, að
þar myndist bæjahverfi, þar
sem allmargar einyrkjafjöl-
skyldur taki samvinnuna í
þjónustu sína til margs konar
hægðar- og menningarauka. En
það fer fjarri því að keppast
eigi við að leggja niður strjál-
býlið. Það er satt, sem Sig. Nor-
dal sagði einhverntíma, að land-
ið okkar smækkar við hvert
býli, sem leggst í eyði. Hins veg-
ar getur þó verið fjárhagslega
hægt að sýna fram á það, að
ýmsar harðbýlisjarðir væri
hagnaður að nytja ekki, nema
sem afréttarlönd. En meðan
einhver fæst til þess að búa á
þeim, án verulegs styrks frá
öðrum, þá heill og heiður sé
þeim.
En hvernig á að fara með hin
stærri atvjnnutækin,. ef ein-
staklingarnir mega ekki vera
auðugir né ráða yfir þeim sér til
hagnaðar? Annaðhvort eiga ríki
og bæjarfélög að eiga þau eða
þá samvinnufélög manna, er
vinna við þau. En hver þessara
aðila, sem hefir eignarréttinn,
þarf fyrirkomulagið á rekstrin-
um áð vera þannig, að þeir, sem
vinna við þau, hafi aðalhlutann
af rekstrararðinum.
Við Framsóknarmenn viljum
með atvinnuháttum, menntun
og þroskun einstaklinganna,
samhjálp þeirra og samvinnu,
koma því þannig fyrir, að sem
allra flestir hafi sem mest ráð á
sinni atvinnu og þá um leið
sinni eigin velferð. Bónd-
inn hafi ráð á búi sínu og jörð
(hann þarf ekki að eiga jörð-
ina), fiskimaðurinn hafi ráð á
veiðarfærum sínum og skipi
(hann þarf ekki að eiga skipið),
iðnaðarmaðurinn hafi ráð á
vinnutækjum sínum og húsrúmi
til að vinna í (hann þarf ekki
að eiga húsið), fólkið verzli í
sínum eigin samvinnuverzlun-
um, o. s. frv. Frh. á 4. s.
skerf til allra mála með brezku
víðsýni og frjálslyndi i öllum
opinberum málum. Við höfum
komizt að raun um, með hlið-
sjón af því, sem nýlega hefir
gerzt í kringum okkur, að við
megum ekki breyta hugsunar-
laust því skipulagi, sem hefir
reynzt svo undursamlega starf-
hæft. Okkur er ljóst, að einræði
skal með öllu landrækt gert frá
eylandi okkar, og okkur ber að
ofsækja og leggja að velli alla
einræðisherra, sem hafa gert
okkur miska utan frá.
Ríkisstjórn hans hátignar er
einráðin í að biðja þjóðþingið
að halda fast við meginstefnu
og skipulag, sem hefir einkennt
það og við höfum fengið reynslu
af, og ég efast ekki um, að þetta
er líka eindregin ósk yfirgnæf-
andi meirihluta þeirra þing-
manna, er eiga sæti á þessu
næstlengsta þingi í sögu okkar.
Það er því tillaga mín fyrir hönd
ríkisstjórnarinnar, að við ákveð-
um að byggja upp þjóðþingið á
hinum forna grunni þess, sem
stendur óhaggaður, og notum
hina brotnu veggi þess svo sem
framast er unnt.
Það hefir heyrzt, að við ætt-
um að bíða, þangað til að stríð-
inu er lokið. Vissulega megum
við ekki gera neitt, sem dregur
teljandi úr hernaðarmætti
okkar.
Ég er samt sem áður ekki full-
viss um, að nema hægt sé að
leggja verulegan skerf til þessa
verks, þrátt fyrir stríðið. Verka-
málaráðherrann hefir gert áætl-
un, sem ætti að gera það mögu-
Þ. Þ.
Winston CSsnrcliill:
Ifiið ný|a þjóðþin^
Grein þessi er kjarni úr ræffu, sem W. Churchill flutti í
neffri deild brezka þingsins.
Churchill hefir m. a. konsizt svo aff orffi um brezka þing-
iff: „Þjóffþingiff er ekki aðeins vélrænt afl, þaff er miklu
meira. Þaff hefir unniff sér hollustu og virffingu brezku
þjóðarinnar kynslóð eftir kynslóff um aldaraðir. Þaff er
ekki gallalaust, því aff þaff eru engin mannanna verk.“