Tíminn - 02.03.1944, Blaðsíða 3

24. blað
Tímimi, finmitmlaglim 2. marz 1944
95
Jón Magnússon
skáid
Kalt mig: sló að kveldi dags
kall, — og bjó mér sárra
þrauta, er fló til þagnar strax
þröstur skóga blárra.
Reis á legg — og rausnar til,
reyndi hregg á stundum,
stillti negg við blæ og bil,
búinn egg í mundum.
Hatáði bæði og hrinti af sér
hálfleik smæðarlenzku,
náði hæð, sem einstæð er
andans gæðamennsku.
Sumir hærra sóttu föng,
súginn stærri drógu,
strengi færri úr steðja söng
stilltu, er skærra slóu.
Lengi fann ei þjóðin þann
þröstinn sanna, góða.
Nú er kannar helveg hann
hreimi ann hans ljóða.
Flug er lá um Dauðans dal
drúpti flá og rjóður,
skugga brá um skáldasal,
skógurinn blái hljóður.
Þó að óður þagni á streng,
þessi góð er fylling:
Harmar þjóðin dáðadreng,
dýrra ljóða snilling.
Kolb. Högnason.
Nemendasamband
kvennaskólans
Nemendasamband Kvenna-
skólans hélt aðalfund sinn síð-
astl. fimmtudagskvöld í húsi V.
R. við Vonarstræti og var hann
fjölsóttur.
Á fundinum var samþykkt
svofelld ályktun með samhljóða
atkvæðum:
„Aðalfundur Nemendasam-
bands Kvennaskólans í Reykja-
vík, haldinn 23. febr. 1944, í
Vonarstræti 4, lýsir stuðningi
sínum við stofnun lýðveldis á
íslandi 17. júní næstkomandi.
Jafnframt heitir fundurinn á
íslendinga að standa, sem einn
maður í lýðveldismálinu, þjóð-
inni til gagns og blessunar".
Nemendasambandið vinnur
að byggingu leikfimishúss handa
Kvennaskólanum og hefir hafið
fjársöfnun i því skyni. Hefir
það þegar safnað rúmlega 72
þús. kr. til húsbyggingarinnar.
Auk þess hefir bæjarstjórn
Reykjavíkur veitt kr. 30 þús.
til hennar í síðustu fjárhags-
áætlun. Verður hafizt handa
um byggingu, þegar fært þykir.
Á aðalfundinum voru kosnar
í stjórn: Laufey Þorgeirsdóttir
Scalburgmenn óku honum það-
an og myrtu hann skammt ut-
an við borgina. Líkið fannst
daginn eftir, vafið í striga-
druslur.
Það er einnig talið upplýst,
að morðingjarnir hafist við í
Danmörku, en Þjóðverjar hafi
bannað dönsku lögreglunni að
handsama þá.
Kaj Munk flutti seinustu
ræðu sína í Vedersökirkju á
nýársdag, en hann var myrtur
4. janúar. Kaj Munk var vanur
því að helga nýársdeginum eina
af hinum annáluðu ræðum sín-
um og láta skreyta kirkjuna sér-
staklega í tilefni dagsins. í þetta
sinn lét hann ekki skreyta
kirkjuna og hann mætti í kirkj-
unni hempulaus. Hann steig
heldur ekki í stólinn, en gekk
inn í kórinn og mælti þaðan
þessi orð:
„Þar sem hinir ríkari bændur
og kaupsýslumenn í sókninni
hafa látið hesta sína og vagna
í virkjavinnu Þjóðverja, sé ég
enga ástæðu til guðsþjónustu á
nýársdaginn. Það hefði verið
skiljanlegt, ef fátæklingarnir í
sókninni hefðu látið freistast
af gylliboðum Þjóðverja. En
þetta, sem hefir gerzt, er ekki
fyrirgefanlegt. Þeir menn, sem
eru ragir við að taka þátt í bar-
áttunni, ættu þó að geta verið
hlutlausir. Nú getið þið farið
heim og hugsað um þetta.“
Fleira sagði hann ekki. Þetta
var seinasta áminningin, er
hann veitti löndum sínum fyrir
undanhald og hvik í barátt-
unni. Fjórum dögum siðar féll
hann fyrir morðhendi nazista.
Dvalarleyii ísl náms
manna í Englandi
Mr. Cyril Jackson, fulltrúi.
The British Council á íslandi,
hefir beðið Tímann um að
birta þetta:
Það hefir verið ákveðið, að
allar umsóknir um dvalarleyfi á
Bretlandi, til náms, verði að
koma um hendur The British
Council. Af skiljanlegum ástæð-
um, verður tala þessara leyfa
takmörkuð.
Allir, sem hug hafa á að hefja
nám á Bretlandi á þessu ári,
geri því svo vel að senda dr.
Jackson skriflega umsókn sem
fyrst, og ekki seinna en 20.
marz næstkomandi, svo unnt
sé að veiting leyfa komi sem
réttast niður.
Upplýsingar um hvernig frá
umsóknum skuli gengið, fást á
brezku ræðismanns-skrifstof-
unni, Þórshamri. (Á Akureyri
og í Vestmannaeyjum hjá brezka
vararæðismanninum).
Dr. Jackson er vel ljóst, að
einhverjum kunni að hugkvæm-
ast að sækja um leyfi, sem ekki
ljúka stúdentsprófi fyrr en í
sumar, en þeir skulu samt
sækja, og verður á eftir tekið
tillit til prófs þeirra. Það er
mjög ólíklegt, að fleiri geti kom-
ið til greina á þessu ári, þegar
leyfunum hefir verið úthlutað.
Eins og að undanförnu mun
The British Council gefa kost á
námsstyrkjum við brezkar
menntastofnanir. Námsstyrkirn-
ir verða 100 sterlingspund og
350 sterlingspund á ári eftir á-
stæðum. Ekki er enn ákveðið,
hve margir námsstyrkirnir
verða, en það mun fara nokkuð
eftir því, hverjar námsgreinir
menn hyggjast að leggja stund
á. Upplýsingar um þessa styrki
fást á brezku ræðismannsskrif-
stofunni, Þórshamri, og hjá
brezku vararæðismönnunum á
Akureyri og 1 Vestmannaeyj-
um.
Þeir, sem þegar hafa sent dr.
Jackson umsóknir um dvalar-
leyfi til náms á Bretlandi, þurfa
ekki að senda nýjar.
Þeir námsmenn, sem þegar
njóta námsstyrkja British Coun-
cils, á Bretlandi, þurfa ekki að
sækja að nýju.
form., Aðalheiður Kjartans-
dóttir ritari, Þorgerður Þor-
varðsdóttir gjaldkeri, Soffía
Ólafsdóttir og Marta Péturs-
dóttir. — Endurskoðendur voru
kosnir Ragnheiður Jónsdóttir
og Sesselja Sigurðardóttir. For-
maður skemmtinefndar Sigríð-
ur Þórðardóttir og formaður
fjáröflunarnefndar Sigríður
Briem.
Árásin á Ole Björn Kraft.
Margir hinna dönsku forvíg-
ismanna hafa orðið fyrir morð-
tilraunum nazista, þótt þær hafi
ekki heppnast til fulls, nema í
þetta eina skipti. Meðal þeirra
er Ole Björn Kraft, sem er nú
formaður danska íhaldsflokks-
ins.
Ole Björn Kraft var staddur
á heimili sínu í Kaupmanna-
höfn, þegar ókunnur maður
óskaði eftir að ná tali af honum.
Kona Krafts hafði boðið mann*-
inum inn, en hann taldi sig hafa
áríðandi erindi við Kraft og
verða að hraða sér. Þegar Kraft
kom til dyra, skipti það engum
togum, að aðkomupiaðurinn tók
upp byssu sína og skaut á hann
fimm skotum og hljóp síðan í
burtu. Kraft hné þegar niður í
blóði sínu og var fluttur á næsta
spítala, eins fljótt og auðið var.
Sár hans reyndust mjög hættu-
leg og var lengi tvísýnt um líf
hans. Hann er nú talinn úr allri
hættu.
Talið er, að danska lögreglan
hafi haft uppi á árásarmannin-
um, en Þjóðverjar haldi hlífi-
skyldi yfir honum.
Af þekktum mönnum, er orð-
ið hafa fyrir hliðstæðum árás-
um, er annar af foringjum í-
haldsmanna, Aksel Möller, blaða
maðurinn Chr. Dam, er særðist
mjög hættulega, og Folk Han-
sen, ritari K. F. U. M. í Kaup-
mannahöfn. Ýmsir fleiri menn
hafa orðið fyrir slíkum árásum
þótt ekki hafi þær borið tilætl-
aðan árangur. Hins vegar skapa
þær eðlilega ugg og ótta, þótt
(Framh. á 4. siðuj
Saladin soldán
FRAMHALD
Enn einu sinni sýndi Saladín eðallyndi sitt. Hann gaf ekkjum
og dætrum þeirra, sem falið höfðu í orrustunum, jafnt. óvinum
sem vinum, dýrar gjafir, en lét flesta fangana lausa. Gerði hann
konum þeirra þau orð, að hann vildi þau laun ein af þeim hafa,
að þær létu þess getið, er gert væri.
Þessu næst stefndi Saladín her sínum til Týros, þar sem
Konráð frá Montserrat hafði setu, og settist um borgina, en þar
eð varnarskilyrði voru þar góð, en erfitt til sóknar, sneri hann frá,
án þess að láta til skarar skríða að sinni og sat um kyrrt í Ökru
veturinn 1188.
Kristnum lýðum varð felmt mjög, er fregnir bárust um fall
Jórsalaborgar. Hún hafði verið höfuðvígi kristinna manna aust-
an Miðjarðarhafs, og hún var sá staður, er þeim var mest I mun
að halda af trúarlegum ástæðum. Þessi stórtíðindi voru því á
hvers manns vörum um flest lönd Norðurálfu hin næstu misseri.
Hinir voldugustu þjóðhöfðingjar skáru þegar upp herör í ríkjum
sínum og söfnuðu liði til þriðju krossferðarinnar. Hélt Friðrik
Barbarossa keisari með lið sitt landvegis austur álfuna og
stefndi til Miklagarðs, en Filippus II. Frakklandskonungur og
Ríkarður ljónshjarta Englakonungur héldu skipaleið austur Mið-
jarðarhaf. Var England á þessum tímum konungslaust í fjögur
ár.
Kristnir menn austur þar voru ekki heldur af baki dottnir,
þrátt fyrir ósigra sína. Þegar þeim bárust fréttir af liðveizlu
þeirri, sem von var á úr Norðurálfu, óx þeim kjarkur að nýju.
Her mikill var kvaddur saman og varð fyrsti fundurinn við
Ökru. Lyktaði þessari viðureign svo, að Saladín hörfaði brott úr
borginni, án þess þó að hafa beðið ósigur, og bjóst um í fjall-
lendinu við E1 Kúrrúba.
Veturinn 1191 gerði hann mörg áhlaup og hörð á borgina, og
var her hans þá búinn vígvélum margvíslegum, sem voru not-
aðar í hernum. Þar á meðal voru færanleg vígi úr timbri og
hörðu leðri, gríðarlega aflmiklar grjótslöngur, slö.ngur, sem
spúðu sjóðandi vatni og blýi, og þung rennitré, er notuð voru til
þess að brjóta niður borgarmúra. En riddararnir vörðust vask-
lega, enda hafði þeim þá borizt liðsauki, og varð Saladín frá að
hverfa með áhlaupasveitir sínar.
Ferð þeirra konunganna varð tafsöm. Siglingin austur Mið-
jarðarhafið gekk skrykkjótt, og flotarnir áttu langa viðdvöl í
Messínu og á Kýprus. Sátu hinir æðstu foringjar ferðarinnar
oft veizlur góðar, en hitt bar líka til, að heilar skipshafnir voru
í svelti dögum saman, því að yfirstjórnin var í meira lagi bág-
borin.
Frakkar urðu lítið eitt á undan Englendingum í höfn. Rík-
arður ljónshjarta steig á land í Ökru 8. júnímánaðar 1191. Þá
voru þrír dagar liðnir síðan Saladín hafði gert síðasta stór-
áhlaupið, en á hverri nóttu komu léttvopnaðar sveitir í skjóli
myrkursins og gerðu margvíslegan óskunda. En nú hafði sá liðs-
auki borizt, að Saladín sá sér þann kost vænstan að halda und-
an til Shafraamm. Hafði viðureignin þá staðið í tvö ár, án þess
að annar aðilinn fengi borið sigurorð af hinum.
Ríkarður ljónshjarta fór fram af dæmafárri grimmd. Lét hanri
drepa fólk i hrönnum og pína aðra. Eru aðfarir hans í þriðju
krossferðinni einhver blóðugustu sporin í sögu þessara landa,
svo mörg hildur sem þar hefir þó verið háð. Stakk háttsemi hans
ekki sízt í stúf við göfuglyndi Saladíns, er ávallt hafði reynzt
veglyndari sigurvegari flestum mönnum, sem her höfðu stýrt.
Flúði því fólk allt, er mátti, til fjalla úr þeim héruðum, sem
hann yfirgaf og nú komu á vald hins kristna krossferðarhers.
Aðstaðá Saladíns virtist versna óðfluga. Krisíhum mönnum óx
mjög kjarkur við komu hins mikla hers frá Norðurálfu, og
einkum voru vonir þeirra tengdar við vígsgengi Rikarðs ljóns-
hjarta, harðfylgi og hugprýði. Hins vegar tók allmjög að sverfa
að hersveitum Múhameðstrúarmanna, sem nú áttu fyrir hönd-
um erfitt undanhald. Eigi að síður hafði Saladín að engu frið-
arboð óvina sinna, og mun þar mest hafa komið til, að honum
þótti Ríkarður ljónshjarta eins líklegur til þess að rjúfa gerðar
sættir og halda þær.
Múhameðstrúarmenn hörfuðu nú til Jórsalaborgar. Fóru þeir
sér þó sem hægast og urðu margar og harðar orrustur með þeim
og konungaherjunum. En þeim lauk flestum á einn veg: Mú
hameðstrúarmenn urðu að láta undan síga, enda vildi Saladín
forðast meginorrustu,. Hann lét því ekki staðar numið fyrr en í
Jórsölum. Þar ætlaði hann að verjast til þrautar — sem hann og
gerði —, því að borgin var ekki síður heilög Múhameðstrúar-
mönnum en kristnum mönnum. Þegar Frakkar nálguðust borg-
ina, var ráðstefna haldin og sagði Saladín þá mönnum sínum
ráðagerðir sínar. Bauð hann þeim að búa sig undir hina hörð-
ustu hríð, því að „hér munum við sigra eða falla, og ef við látum
Jórsali ganga okkur úr greipum, eru öll lönd okkar ofurseld ógn
arvaldi kristninnar.“ Hermenn háns svöruðu einum rómi, að
þeir myndu fyrr hníga dauðir í valinn, en að þeir hörfuðu einu
skrefi lengra en foringi þeirra og höfðingi byði og Alla væri
þóknanlegt.
En hér fór á annan veg en áhorfðist. Þeir konungar hættu við
að ráðast á borgina, og má vera, að þeir hafi séð, að hún myndi
torsótt, en afréðu að reyna þess í stað að komast til Kaíró, þótt
það væri engan veginn viturlegri ráðstöfun, slík óraleið sem
þangað var. Bar margt til, að hinn kristni her hafði ekki styrk
til þess að ná Jórsalaborg á sitt vald. Liðsmenn flestir voru
orðnir mjög þreyttir á hernaðinum og óskuðu þess heitast að
'komast sem fyrst heim. Hin langa sjóferð, iliur aðbúnaður og
harðsnúið viðnám Múhameðstrúarmanna hafði mjög lamað bar-
dagahug þeirra. Þar við bættist svo, að samvinna konunganna
var þegar frá upphafi mjög í molum og fór gersamlega út um
þúfur, þegar fram í sótti. Olli því mest ofríki og yfirgangur Rík-
arðs ljónshjarta.
Fór svo að lokum, að Ríkarður ljónshjarta tók hann kostinn að
reyna að ná sáttum við Saladín. Sendi hann honum veiðifálka
góða að gjöf og vinmæli, og var síðan sáttarfundur lagður með
þeim. En Saladín lét engan bilbug á sér finna og setti hina
hörðustu kosti, er Ríkarður hafnaði. Var þá um skeið hætt að
leitast fyrir um sættir.
Og nú var það Saladín, er hóf gagnsókn. Tók hann hafnar-
bæ Jöffu herskildi í snöggu áhlaupi og lét einvalalið taka sér
setu í borginni. Ekki mun það þó hafa verið ætlun hans að
hefja allsherjarsókn að svo búnu, heldur mun hafa ráðið meira,
að hann vildi storka fjandmönnum sínum og sýna þeim herstyrk
sinn.
Samband ísl, samvinnufélaga.
Munið að af hverri krónu, sem þér kaupið fyrir
í félagi yðar, fáið þér nokkra aura í stofnsjóð.
TÍMIIVN ©r víðlesnasta anglýsingablaðið!
Okkar beztu þakkir færum við öllum fjær og nær,
er auðsýndu hjálp og hluttekningu i veikindum og við
fráfall .
Guðna Kristins Guðnasonar,
Torfastöðum í FljótshUð.
Vandamenn.
Tilkynning
frá ríkisstjórninni
Brezka flotastjórnin hefir tilkynnt islenzku ríkis-
stjórninni að nauðsynlegt sé að öll íslenzk skip, 10 til
750 smál. að stærð fái endurnýjuð eins fljótt og hægt
er eftir 1. marz 1944, ferðaskírteini þau, sem um ræðir
í tilkynningu ríkisstjórnarinnar, dags. 7. marz 1941.
Skírteini þessi verða afgreidd sem hér segir:
í Reykjavík hjá brezka aðalkonsúlnum, á Akureyri hjá
brezka vice-konsúlnum, á Seyðisfirði hjá brezku flota-
stjórninni og 1 Vestmannaeyjum hjá brezka vice-kon-
súlnum.
Atvlnnu- or samgöngumálaráðuneytið,
28. febrúar 1944.
OrðseDding:
til kaupenda Tímans.
Ef kaupendur Timans verða fyrlr van-
skilum á blaðinu, eru þeir vinsamlega
beðnir að snúa sér STRAX til
ÞÓRÐAR ÞORSTEINSSONAR
afgreiðslumanns,
í síma 2323, belzt kl. 10-12 fyrir hádegfi,
eða 3—5 e. h.
The World’s News Seen Through
the Christian Science Monitor
An International Daily Newsþaþer
b Truthful—Construcrive—Usbiaud—Fim from Sensational-
Um — Editorials Are Timely and Ixutructive and Iu Daily
Features, Togcther with the Weekly Magazitic Scction, Mak.
the Monitor an Ideal Newspaper for the Home.
The ChrUóan Science Publishing Society
One, Norway Street, Boston, Massachusetu
Price |12.00 Yearly, or #1.00 a Month.
Smnrday Issae, tncludíng Magazine Section, $2.60 a Year.
Introductory Offer, 6 Issues 29 Cenu.
SAMPLfi OOPY ON SSQUEST
Sameining bœnda
(Framh. af 2. síðu)
sveitanna fer m. a. mjög mlkið
eftir því, hvernig þeim vegnar,
sem við sjóinn búa. Bezti mark-
aður landbúnaðarvara verður í
framtíðinni í blómlegum bæjum
og kauptúnum lands okkar. Hið
fiskauðuga haf umhverfis
strendurnar á að vera öllum
landsmönnum til farsældar.
Vænn aflahlutur úr skauti þess
ætti jafnan að ganga til þess
að rækta og byggja landið. En
vel ræktað og byggt land á aftur
á móti að vera bezta framtíðar-
trygging íslenzku þjóðarinnar.
Það, að reyna að sameina
bændastéttina á þeirri „linu“,
að framsæknustu umbótamenn
hennar fari niður til þeirra,
sem afturhaldssamastir eru,
mestir kyrstöðumenn og hanga
dyggilegast aftan I yfirdrottn-
unarmönnum kaupstaðanna, —
það er ekkert úrræði eða þá hið
versta neyðarúrræði.
Séu kyrrstöðumenn og fram-
sæknir umbótamenn 1 sama
flokki, af þvl að þeir eru í sömu
stétt, þá hljóta þeir fyrrnefndu
jafnan að ráða mestu.
Það er með auknum þroska
og félagsskap bændanna sjálfra
um góð málefni og samvinnu
þeirra við umbótamenn við
sjávarsíðuna, sem framtíðar-
heill sveitanna er bezt borgið.
V. G.