Tíminn - 01.04.1944, Blaðsíða 4

144
ÚR B/EIVUM
Jóhannes Bjarnason
vélaverkíræðingur frá Reykjum í
Mosfellssveit er nýkominn heim frá
Ameríku.
Sænskur sendikennari.
Nýkominn er sænskur sendikennari
frá Svíþjóð að háskólanum. Hann
heitir Peter Hallbcrg og er frá Gauta-
borg. Hann kvað tala vel íslenzku,
enda er hann einn af nemendum ís-
landsvinarins próf. Lindroth, sem hér
er mörgum að góðu kunnur.
Listsýning.
Guðmundur Einarsson frá Miðdal
opnar sýningu í dag í Listsýningarskál-
anum. Sýnir hann þar málverk, „rader-
ingar“, teikningar og höggmyndir.
Árekstrar.
Thomas A. Glaze, majór, átti tal við
blaðamenn í fyrradag og ræddi margt
um sambúð hermanna við íslendinga.
Kvað hann áfengi oft aðalorsök til
árekstranna. Nokkrir menn, karlar og
og konur, væru sí og æ að koma vand-
ræðum af stað. Kvenfólkið hefði stund-
um leikið hermennina grátt, m. a.
nefndi hann sem dæmi þess, að her-
maður hefði komið utan af landi, ver-
ið með 2700 kr. á sér, og kynnst stúlku,
en að þeirri kynningu lokinni átti hann
enga peninga. Við vitum hvernig pen-
ingarnir hurfu, sagði majórinn, en
hermaðurinn vildi ekki kæra og þar
með var málið úr sögunni. Oft seldu
íslendingar hermönnunum áfengis-
flöskuna fyrir þetta 200 kr. og stundum
reyndist svo vatn eða edik vera í flösk-
unum. Einu sinni hefði hermaður, sem
keypíi sljka flösku á 225 kr. selt hana
aftur íslendingi á sama verði, sem fór
svo til lögreglunnar og kærði yfir svik-
unum! Stundum okruðu bílstjórar svo
á akstri, að hermönnunum sárnaði svo
mjög, að þeim yrði laus höndin. —
Því miður verður að viðurkenna það,
að íslendingar eru ekki saklausir af
öllum þeim árekstrum, sem verða við
hermennina.
Skíðaferðir.
Tíminn átti örstutt viðtal við Jón
Kaldal í gær. Kvað hann um 20 manns
úr í. R., K. R. og Ármanni vera að búa
sig út að fara til Siglufjarðar tii þess
að keppa á skíðamótinu þar. í fyrra-
kvöld hefði f'Tst verið tekið á móti
pöntunum um dvöl að Kolviðarhóli
um páskana. Fylltist á svipstundu og
verður fíöldi frá að hverfa. Tekið er
á móti 90 dvalargestum, en það er það
fyllsta, sem húsrúm leyfir. Allt var
upppantað um páskana í Skíðaskál-
anum í Hveradölum strax í febrúar,
kvað skrifstofa Kristjáns ó. Skagf jörðs,
o" síðan hefir aldrei linnt fyrirspurn-
um um dvalarstað þar efra. Snjór er
nú mikill í fjöllunum og skíðafæri á-
gætt.
Laxfossstrandið.
Blaðinu hefir borizt prentuð skýrsla
frá póst- og símamálastjóra um Lax-
fossstrandið. Eru þar framburðir skip-
verja á Laxfossi og ýmsra, er aðallega
fengust við björgunina. Leiðréttir hún
mikið af sögusögnum um þetta mál,
sem þyrlað hefir verið upp af mönnum,
er litið eða ekkert hafa þekkt til þess,
en aðeins haft nægjanlegt af illgirni
og hleypidómum fram að þessu. En
skýrslan ber það einnig með sér, að
ýmis mistök hafa átt sér stað viðvíkj-
andi þessu slysi og björgim fólks og
farangurs úr skipinu. Hún ber það með
sér, að mennirnir hafa ekki þarna,
fremur en annars staðar, séð allt fyrir-
fram hvað verða mundi og að hægara
er um að tala heldur en í að komast.
Mikið tjón hefir orðið af Laxfoss-
strandinu, en þó langmest fyrir félagið,
sem átti skipið, og áframhaldandi tjón
og óþægindi verða að þessu slysi fyrir
Borgfirðinga og fjölda annarra manna,
sem ferðast þurfa eða flytja þessa
•fjölförnu leið, er Laxfoss fór.
Að'alfundur
í Alþýðuhús Reykjavíkur h. f. var
haldinn nú í vikunni. Var stjórnin
endurkosin, en í henni eiga sæti: Oddur
Ólafsson (form. og framkv.stjóri), Jón
Axel Pétursson og Ingimar Jónsson.
Fundurinn samþykkti m. a. að gefa
barnaheimilinu „Vorboðanum" 1000 kr„
barnaspítala „Hringsins" 2000 kr. og
2000 kr. til danskra flóttamanna. Fer
mjög i vöxt að félög og einstaklingar
gefi góðar gjafir til almenningsþarfa,
þegar vel gengur, og er það vel farið.
Miðnæturskemmtun.
Tveir góðkunnir leikarar, þeir Alfred
Andrésson og Haraldur Á. Sigurðsson,
hafa þessa dagana öðruvhvoru mið-
næturskemmtanir í Ganfya Bíó. Er
húsfyllir hjá þeim félögum og aug-
lýst er löngu fyrirfram að allt sé út-
selt. Þarna fær almenningur nógu
mikið léttmeti og vel flutt til þess að
geta skemmt sér við um langt skeið.
Kvennaástir.
K. R. efndi til happdrættis nýlega og
gekk vel. Ungur maður ógiftur, Hans
Tómasson að nafni, hlaut vinninginn,
sem var ísskápur, þvottavél og strauvél,
allt ágætir munir í búið. Eitt bæjar-
blaðið sagði frá því að heyrst hefði
að daginn eftir væri hann búinn að fá
tilmæli um kvonfang frá 14 stúlkum
og önnur frétt kom. að tveim dögum
seinna hefðu þær verið orðnar 25.
Stephan G. kvað einu sinni: „Kirkjur
og ástmeyjar hyllast ’-á helzt, sem hafa
mest skildingaráð." Svona leit hann á
það í Ameríku. Kannske það sé eitt-
hvað svipað hér?
Barðstrendingafélag.
Barðstrendingafélag hefir nýlega ver-
ið stofnað í bænum. Er það að miklu
leyti klofningur úr Breiðfirðingafélag-
inu. En í því félagi hefir verið tals-
verð ólga að undanförnu, sem nú hefir
leitt af sér að Barðstrendingar hafa
klofið sig út úr og stofnað með sér
nýtt félag. ,
TlMITVN, laugardagiun 1. apríl 1944
Þýðingar
Jóns á Bægisá.
(Framh. af 2. síðu)
dísarmissinum“ — því verki,
sem hann hlaut mesta frægð
af. Væri það fyrirtæki, er hvaða
menningarstofnun sem er í
þessu landi, væri full sæmd af.
Þó að allmargt í „Paradísar-
missi“ liggi allfjarri hugmynd-
um og hugsunarhætti manna
nú, þá er það þó fyrir annarra
hluta sakir slíkt öndvegis- og
merkisrit í íslenzkum bók-
menntum, að flesta bókhneigða
menn mun fýsa að eiga það í
bókaskáp sínum. Fyndist mér
sérstaklega vel við eiga, að
Bókmenntafélagið, er Jón sjálf-
ur leitaði mest til með útgáfu
þýðinga sinna, stæði fyrir slíkri
útgáfu. En þó væri það því að-
eins æskilegt, að Bókmenntafé-
lagið tæki útgáfuna að sér, að
fljótt yrði hafizt handa, mynd-
'arlega til útgáfunnar stofnað og
bókin höfð til sölu á frjálsum
markaði. Það hefir mjög um of
viljað við brenna, að bækur þær,
er félagið (san og Menningar-
sjóður) hefir gefið út, hafi verið
í leiðinlegum og smekklitlum
markatöflustíl að ytra útliti.
Þess háttar útgáfa af „Paradís-
armissi" á tveggja alda afmæli
Jóns á Bægisá myndi fáuip
kærkomin.
Annars hygg ég, að útgáfa
„Paradísarmissis“ þyrfti ekki að
vera neitt bónbjargafyrirtæki á
þessum'tímum, ef sæmilega vel
væri á málum haldið.
Ákvcðið að kaupa . . .
(Framh. af 1. síðu)
b. Gautaborg. Að fengnum þess-
um upplýsingum, var ákveðið
að leita tilboða í vélar handa
5000 ha. virkjun. Svörin komu
um mánaðamótin janúar—fe-
brúar og hljóðuðu tilboðin upp á
tæpar 800 þús. kr. f. o. b. Gauta-
borg. Til samanburðar má geta
þess, að tilboðin frá Ameríku í
2400 ha. vélar voru um 950 þús.
kr. f. o. b. New York eða meira
en tvöfalt sænska verðið.
Þar sem reynsla undanfarandi
ára frá 1939 að telja, sýnir svo
Ijóslega, að allar áætlanir um
orkuþörf hafa reynst of knapp-
ar, þá ákvað stjórnin að hverfa
að því ráði að reisa 5000 hest-
afla orkuver við Andakílsárfoss,
byggt á þeim tilboðum um vélar,
er fengizt hafa frá Svíþjóð og að
leita áframhaldandi tilboða á
öðru efni til virkjunarinnar frá
sama landi.
Alþingi hefir veitt ríkis-
stjórninni heimild til þess að
ábyrgjast fyrir hönd ríkissjóðs,
lán, er taka þarf til efniskaup-
anna frá Svíþjóð og hefir ríkis-
stjórnin þegar notað heimildina
og veitt umgetna ábyrgð.
Landsbankinn, Búnaðarbank-
inn og Útvegsbankinn hafa lof-
að , að lána þá peninga, sem
þarf til þessara kaupa, fyrst um
sinn. Gjaldeyris- og innflutn-
ingsleyfi eru einnig fengin.
Alþingismennirnir Bjarni Ás-
geirsson og Pétur Ottesen hafa
veitt félaginu mikilvæga aðstoð.
Suðurlandsundír-
lendið - Suðurlendið
í greinarkorninu „Mjólkur-
vegurinn“, er sagt að Herdísar-
vík sé bezta veiðistöðin á Suð-
urlandinu. Þetta er prentvilla
fyrir Suðurlendinu, sem er sam-
nefni láglendisins austan fjalls,
enda heimamenn þar kallaðir
láglendingar, en það er lágkúru-
legt orð og var haft um Lág-
lendinga' á þingi 1922, og þykir
nú heldur hnissubragð að því.
M.
Egg.
Auglýst er nú hámarksverð á eggjum,
16 kr. kg. í smásölu, en 13,40 kr. kg. í
heildsölu og er það milli 70 og 80 aura
eggið, eftir stærð þeirra.
Missögn.
í nýútkominni Samvinnu segir, að
Jón Magnússon, skáld, hafi verið al-
inn uþp i Þingvallasveit. Hann dvaldi
þar reyndar um nokkurt skeið á ung-
lingsárum sínum. En hann var fæddur
og alinn upp í Borgarfirðinum, en fór
þaðan austur í Þingvallasveit, þegar
hann var kominn að fermingu. — Þessi
missögn hefir gengið aftur í hverju
ritinu af öðru, svo að rétt þykir áð
leiðrétta það hér.
Erlent yflrlit.
(Framli. af 1. síðu)
haf, aðallega þó á Ítalíu, og í
Bretlandi.
Brezk blöð telja það einn
helzta ávinriingiiln við Ítalíu-
styrjöldina, að hún bindi 25 þýzk
herfylki, er Þjóðverjar gætu
haft annars staðar. Þá hafi
Bandamenn náð yfirráðum þýð-
ingarmikilla flugvalla, er stór-
úm stytti flugárásir á austur-
rískar og tékkneskar hergagna-
smiðjur. Loks segja þau, að
Bandarnenn keppi vart eftir
öðru á Ítalíu fyrst um sinn en
að ná Rómaborg, ekki vegna
hernaðarlegrar þýðingar stað-
arins,- heldur þeirra andlegu á-
hrifa, er það myndi hafa á ítali.
Þessi rök ensku blaðanna geta
tæpast talizt veigamikil, þegar
þess er gætt, að Bandamenn
binda bæði fjölmennan her, þó
sérstaklega flugher, vegna ítal-
íustyrjaldarinnar. Þess vegna
verður að leita - annarra skýr-
inga og kemur þá einkum
tvennt til greina: Varnir Þjóð-
verja hafi reynzt Bandamönn-
um stórum erfiðari en þeir gerðu
ráð fyrir, ellegar að Bandamenn
séu að undirbúa innrás annars-
staðar. Virðist þá Júgóslavía
koma fyrst til greina. Bæði er
tiltö.lulega auðveldast að komast
þangað og þar er fyrir öflugur
liðskostur, sem er her Titos
marskálks. Aðgerðaleysi 8. hers-
ins bendir einmitt í þessa átt.
Stjórn Titos marskálks nýtur
líka vaxandi viðurkenningar
Bandamanna að sama skapi og
júgóslavneska stjórnin í Kairó
færist í skuggann.
í stjórnmálalífi ítala sjálfra
gerist fátt merkilegt. Flokkariðl-
ið virðist þó stöðugt vaxa.
Bandamenn hafa nú afhent Ba-
dogliostjórninni borgaralega
stjórn þeirra héraða, sem- þeir
hafa tekið. Athygli vekur, að
stjórnmálasamband er komið á
milli Badogliostjórnarinnar og
rússnesku stjórnarinnar. Bado-
glio og Stalin hafa skipzt á vin-
samlegum orðsendingum. Ýms-
ir telja þetta merki þess, að
Badoglio hyggi á liðveizlu vinstri
manna.
tslenzk vlðhorf.
(Framh' af 2. síðu)
takmörk líðandi stundar, þeim
mun betur skilja menn köllún
þjóðar sinnar, eðli hennar, að-
stöðu og samband við aðrar
þjóðir. Þjóðræknin er tengd
þekkingu mannsins á eðli sjálfs
sín og sambandi hans við um-
hverfið og örlög þeirrar þjóðar,
sem hann er runninn af. En til
þess að þjóðmenning geti skoð-
azt traustur grundvöllur frels-
is og sjálfstæðis, verður hún að
eiga sér djúpar rætur í eðli og
aðstæðum þjóðarinnar sjálfrar.
í skólunum ber því að leggja
höfuðáherzlu á að kenna hverj-
um einasta æskumanni til hlít-
ar megindrættina í sögu þjóðar-
innar frá upphafi og fram á
þennan dag og glæða skilning
á öllu því, sem þjóðin hefir
skapað, og meðvitundina um
andlega eign hennar. Þessa
þekkingu má vitanlega veita
með ýmsu móti, svo að nemend-
um skólanna verði hún hug-
stæð.
Verður það ávallt að mestu
leyti á valdi hvers kennara um
sig og árangurinn háður áhrif-
um hans og hæfni. En fræðslu-
málastjórniri ætti að lyfta undir
þetta og leggja á það áherzlu
og þunga með því að gefa út
bækling, þar sem veru haglega
samandregin í nokkrar greinar
meginatriðin úr sögu þjóðarinn-
ar, og gera hverjum æskumanni
skylt að læra þau til fullrar
hlítar, áður en skólaskyldunn
lýkúr.
Sagan sýnir okkur bezt, að
fyrir breytni og hátterni ein-
staklinga og þjóða geta skapazt
brautarmót á vegferð þeirra, þar
sem annar vegurinn liggur til
farsældar, en hinn til falls.
Skólarnir eiga ennfremur að
beina áhrifum sínum og starfi
afdráttarlaust að því ásamt
heimilunum og kirkjunni að
efla kristilegt siðgæði þjóðar-
innar með því að kynna æsku
landsins fagnaðarerindi krist-
indómsins og höfund þess, þann
höfund, sem gaf sjálfur áminn-
ingu um að leyfa börnunum að
koma til sín og banna þeim það
ekki og einn allra gat með fyllsta
Bygginga-
snennl
Vér höfum fyrirliggjandi:
INNIHURÐIR,
ÚTIHURÐIR,
KARMLISTA,
GÓLFLISTA,
DÚKLISTA,
RÚÐULISTA,
GLUGGAEFNI
o. fl.
Smíðum allt til húsa með.stutt-
um afgreiðslufresti.
S ö g í n h. f.
Sími 5652.
Höfðatún 2 — Reykjavík.
Stórmerkilegar
tillögur.
(Framh. af 1. síðu)
Dreifing 2.430.000,00
ísaf j arðarvirkj anir 2.750.000,00
Samtals kr. 12.290.000,00
Reksturskostnaður 10% — kr.
1.229.000,00 á ári.
Árskílówattið kostað þannig
kr. 328,00.
Kílówattstundin kostar not-
andinn þannig, miðað við 4000
til 5000 klst. notkun, 6y2—8V4
eyris.
Y i ðbót arvir k j anir.
Þegar búið væri að nota að
fullu.þau 500 wött á mann, sem
að framan er gert ráð fyrir, og
ef óskað væri eftir að auka afilð
upp í 1000 wött á mann, eins og
ráðgert hefir verið að hæst
þyrfti hér á landi, mætti vel
hugsa sér að virkja til viðbótar
um 6000 hestöfl í Mjólkuránum
í Arnarfirði, en virkjunarathug-
anir benda til, að virkjún
verði eigi dýrari þar en í Dynj-
andisá. Eigi mundi þurfa að
bæta nokkru verulegu við kostn-
að í línum til að flytja orku, en
nýjan kostnað við spennistöðv-
ar mundi mega áætla 80% af
upprunalegum kostnaði og enn-
fremur kostnað við dreifingu á
hinni nýju orku í kauptúnum og
sveitum 80% í viðbót við upp-
runalegan kostnað.
Þannig mætti reikna kostn-
aðinn við að bæta 500 wöttum
af raforku á mann og tvöfalda
þannig orkuna:
Mj ólkurárvirk j un
6000 hestöfl 6.000.000,00
Aðalspennistöðvar,
viðbót 800.000,00
Dreifing raforku,
viðbót 3.200.000,00
Kr. 10.000.000,00
Sé hins vegar eins og að fram-
an er reiknað með efni lækk-
uðu um helming og vinnu um
einn fjórða hluta, verður allur
kostnaðurinn af viðbótinni ca.
kr. 6.000.000,00. Samkvæmt þessu
yrði viðbótarraforkan þannig
allt að því helmingi ódýrari eða
miðað við hærra verðið 5—6
aurar kílówattÁtundin, en miðað
við lægra verðið 3—4 aurar, ef
gert er ráð fyrir notkun viðbót-
arorkunnar í jafnmargar
klukkustundir á ári og í fyrra
fallinu.
Það skal tekið fram, að með
því að hér er aðeins um bráða-
birgðaáætlun að ræða, verður
að gera ráð fyrir að sumum lið-
um áætlunarinnar þurfi að
breyta, en að sjálfsögðu verður
nauðsynleg að gera nákvæma
fullnaðaráætlun, þegar ákveðið
hefir verið að ráðast í fyrir-
tækið.
Gengið er út frá því að fyrir-
tækið verði ríkiseign og rekið af
ríkinu a. m. k. hvað virkjanir,
aðalorkuflutningslínur og aðal-
spenriistöðvar snertir.
sanni sagt: Lærið af mér, því að
ég er hógvær og af hjarta lítil-
látur.
35. blað
■ GAMLA BÍÓ.
Þau hittust
I Bombay
(They Met in Bombay).
CLARK GABLE,
ROSALIND RUSSELL.
Sýnd kl. 7 og 9
Börn innan 12 ára fá ekki
affg-ang.
STROKUFANGARNIR
Sýnd kl. 3 og 5
Börn fá ekki affgang.
► NÝJA BÍÓ.
„Gög og Gokke“
og galdrakarlinn
(„A Hunting we will Go“).
I
Fjörug mynd og spenn-
andi.
STAN LAUREL,
OLIVER HARDY.
og töframaðurinn
DANTE.
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
Tónlistarfélaqiii o§i Leikfélag R.eyhjavíhur
„Pétur (liaiitiir^
Leikstjóri: frú Gerd Grieg.
Önnur sýning annaff kvöld kl. 8
Aðgöngumiðar seldir kl. 4—7 í dag.
Bókbíndarar
Cérting, Saurblaffapappír og Spjaldapappír
höfum viff fyrirliggjandi.
Veggfóðursverzlim Víctors Helgasouar
Hverfisgötu 37. Sími 5949.
Brunatryggingaríðgjöld
Samkvæmt samningi viff h. f. Almennar Trygg-
ingar um brunatryggingar á húsum í Reykjavík,
dags. 21. þ. m., falla brunatryggingargjöldin í gjald-
daga 1. apríl, svo sem aff undanförnu.
En vegna breytinga er gera verffur á öllum
tryggingarfjárhæffum skv. löguní nr. 87, 16. desember
1943, VERÐUR EKKI UNNT AÐ INNHEIMTA IÐ-
GJÖLDIN FYR EN SÍÐAR í VOR, og veröur þaff
þá auglýst, auk þess sem húseigendum verffa sendir
gjaldsefflar svo sem venja hefir veriff.
Borgarstjórinn í Reykjavík, 13. marz 1944.
Bjarní Benediktsson.
NÝ SKÁLDSAGA:
Fjallið og draumurinn
eftir
ÓlaS Jóhann Sigurdsson
Ólafur Jóh. Sigurðsson er ungur rithöfundur, sem menn
hafa gert sér miklar vonir um, frá því hann birti fyrstu bók
sína, aðeins 17 ára gamall. Eftir hann eru áður komnar út, auk
barnabóka, tvær skáldsögur og eitt smásagnasafn.
FJALLIÐ OG DRAUMURINN hlýtur aff vekja athygli vegna
þess, hve bókin er óvenjulega vel skrifuff af jafn ungu skáldi.
Sagan lýsir æskuárum íslenzkrar sveitastúlku, fram til þess
hún giftist og fer að búa sjálf.' Er sennilegt, að höfundur hugsi
sér framhald af verkinu, og ætli sér með þvi að rita sögu íslenzku
sveitakonunnar.
Fjalliff og draumurinn er safarík bók, ljóðræn í stíl, fögur
að máli.
Þessum unga rithöfundi ættu íslendingar að fylgjast vel
með.
Fjalliff og draumurinn vekur á skáldinu nýtt traust.
Bókin er í stóru broti, 432 þéttletraðar blaðsíð-
ur, vönduð að prentun og öllum frágangi. Verð 50
kr. heft, 62 kr. innbundin. Kápumynd eftir Þorvald
Skúlason.
Fjalliff og draumurinn fæst í öllum bókaverzl-
unum, en Bókabúð Máls og menningar hefir bókina
í umboðssölu.
♦ ÚTBREIÐIÐ TIMANN#