Tíminn - 27.04.1944, Blaðsíða 2

ITO
TlMIlViy, fimmtiidagiim 37. apríl 1944
44. IiIaíS
^tminn
Fimtudagur 27. apríl
Blaðaskrífín um
íiokksþíngið
Andstæðingablöðin eru nú
byrjuð að rjúfa þögnina, sem
ríkti hjá þeim um flokksþing
Framsóknarmanna fyrst eftir að
því lauk. Um blöð mestu öfga-
manna til hægri og vinstri, Vísi
og Þjóðviljann, gildir það sama,
að vonbrigði þeirra hafa orðið
svo mikil, að þau geta vart á
heilum sér tekið. Forráðamenn
beggja þessara blaða höfðu
vænst þess, að eftir þetta flokks-
þing yrðu aðeins til tvær stefn-
ur í landinu, þar sem þeir yrðu
aðalmennirnir sinn í hvorri
fylkingu. Flokksþingið hefir
meira en kollvarpað þessum
vonum. Aldrei hafa Framsókn-
armenn lýst því betur og opin-
skár, að þeir myndu vinna af
alefli að sköpun framsækinnar
miðfylkingar umbótamanna, er
bægði frá öfgunum til beggja
handa og tryggði framfarir og
bætt lífskjör á grundvelli lýð-
í’æðisins.
Alþýðublaöið reynir að skrifa
um flokksþingið af nokkurri
sanngirni. Það sýnir fram á,
hve hrapallega hafi brugðizt
óskir þeirra manna, sem væntu
þess, að flokksþingið myndi gera
Framsóknarflokkinn að aftur-
haldssömum flokki og undir-
búa samruna hans við einhvern
hluta Sjálfstæðisflokksins. Það
segir, að þingið hafi sett flokkn-
um framsækna og róttæka
stefnuskrá. Hins vegar telur það
sig kunna því illa, að flokkurinn
skuli samt eftir sem áður talinn
„frjálslyndur miðflokkur“, er
geti unnið „meira og minna“
með hvaða flokki, sem er, ef
unnið er á lýðræðisgrundvelli?
„Eða lét flokksþingið sér detta
í hug“, spyr Alþýðublaðið, „að
hægt væri að framkvæma þá
stefnuskrá, sem það samþykkti,
með samstarfi við Sjálfstæðis-
flokkinn“.
í raun og veru er óþarft að
svara þessari athugasemd Al-
þýðublaðsins. Ritstjóra Alþýðu-
blaðsins er það vafalaust sjálf-
um ljóst, að það hefir ekki ver-
ið í neinni mótsögn við um-
bótastefnu Alþýðuflokksins, þótt
flokkurinn hafi unnið með and-
stæðum flokkum að framgangi
vissra áhugamála, sem hann á-
leit réttlæta samstarfið. Þótt
Alþýðuflokkurinn hafi þannig
unnið með öðrum flokkum, hef-
ir hann vitanlega ekki látið það
hafa fyrirfram nein áhrif á
stefnuskrá' sína. Hann hefir
markað hana með tilliti til eig-
in vilja, en ekki annarra. Á
þennan hátt var líka unnið á
flokksþingi Framsóknarmanna.
Það hafði hvorki Alþýðuflokk-
inn, Sósíalistaflokkinn, Vísis-
liðið eða Sjálfstæðisf.lokkinn í
hugá, þegar það samdi stefnu-
skrána. Það ræðst síðan eftir
málefnum, hvort samstarf næst
við einhvern þessara flokka, alla
eða engan. Hins vegar skapar
það Framsóknarflokknum betri
möguleika til að vinna með
þeim, er sanngjarnastir reynast,
að hann einskorðar sig ekki með
öðrum hvorum fylkingararmin-
um, heldur er boðinn og búinn
til að vinna þar, sem hann álítur
þjóðinni gagnlegast á hverjum
tíma og bezt samrímist stefnu
hans og markmiði. Hvort það
verða Alþýðuflokksmenn, Sjálf-
stæðismenn eða Sósíalistar, er
fyrst vitkast, skal ósagt látið,
en tæpast hefir Alþýðubl. þá
reynslu af Brynjólfi, að það
vænti góðs af Sósíalistaflokkn-
um meðan hann ræður þar for-
ystunni. Forkólfum íhaldsmanna
hér er ekki heldur til mikils
treystandi, en víða annars stað-
ar eru íhaldsmenn teknir að
rumska og sjá það, að heimur-
inn verður að batna og breytast,
eins og ensku íhaldsblöðin The
Times og The Obseryer bera
gleggst vitni um. Er það engan
veginn vonlaust, að ýmsir menn
Sjálfstæðisflokksins fari einnig
að sjá þetta og verði því liðtækir
1 viðreisnarstarfi næstu ára.
Morgunblaðið segir fátt um
flokksþingið, nema rugl eitt. Það
kallar stefnuskrána, sem það
samþykkti, „lélegustu grautar-
Hjálmar Villijálmssop, sýsltimaður:
HngleððiD^ar um
itjórnikipnn riMsiiis
i.
Almenna ánægju vakti það
meðal þjóðarinnar, þegar þau
tíðindi bárust frá Alþingi, að
þar hefði að lokum náðst sam-
komulag um afnám sambands-
lagasáttmálans og lýðveldis-
stjórnarskrána. Að vísu má öll-
um ljóst vera, að þær breyting-
ar, sem lagt er til, að gerðar
verði á stjórnskipun ríkisins, eru
aðeins til bráðabirgða. Sú
stefna Alþingis, að fresta um
stundarsakir gagngerðri endur-
skoðun stjórnarskrárinnar, er
vafalaust hyggileg. Aðalatriðið,
eins og sakir standa, er að fá
sem mesta einingu um fyrstu
skrefin í þessu máli. Ef farið er
inn á róttækar breytingar á
stjórnarháttum, er þess ekki að
vænta, að fullkomin eining geti
náðst. Hins vegár virðist nú
tímabært, að fara að gera sér
grein fyrir því, hverra breytinga
er þörf á stjórnarskránni, svo
við verði unað til frambúðar.
Mun í grein þessari verða leitast
við að benda á nokkur atriði í
því efni.
II.
Eftirtektarvert er það, að nú
hin síðari árin, hefir starfstími
Alþingis stöðugt veriö að lengj-
ast. Er nú svo komið, að Alþingi
hefir hin síðustu ár setið að
störfum meir en hálft árið, eða
líklega 8—9 mánuði árlega.
Margvíslegar ástæður eru án
efa fyrir þessu og skal ekki far-
ið nánar út í það. En af þessu
virðist augljóst, að verkahring-
ur Alþingis er umfangsmeiri og
tafsamari en góðu hófi gegnir.
Afleiöingarnar af þessari löngu
þingsetu eru einnig án efa
margþættar. Augljósust afleið-
ing þessa langa starfstíma, virð-
ist vera sú, að fulltrúar hinna
fjarlægari kjördæma, eiga þess
ekki lengur kost að gera hvort-
tveggja, að sitja á þingi og
halda störfum sínum og búsetu
heima í sinni eigin sveit. Því
fer og fækkandi þeim þing-
mönnum, sem eru búsettir í sínu
eigin kjördæmi að sama skapi
og Reykvíkingarnir, sem gæta
eiga hagsmuna hinna dreifðu
byggða, fer fjölgandi. Trúlega
gerð“ og líkir henni við „aust-
urlenzkar skurðgoðamyndir, þar
sem útlimir og allskyns angar
stefna í allar áttir og skapnað-
ur allur hinn ófétislegasti". Á-
reiðanlega mun flestum fara svo,
að þeim finnist slík lýsing eiga
bezt við „allra stétta flokkinn“
og „Fjólupabbinn" hafi því hér
reynzt æði seinheppinn, eins og
endranær!
Þá finnst Morgunblaðinu það
meira en lítið órökvíst, að
flokkurinn skuli hafna allri
samvinnu, sem ekki er byggð á
lýðræðisgrundvelli, en telja sig
þó geta unnið með hvaða flokki
sem er, jafnvel byltingaflokki.
Til að skýra þetta ofurlítið fyr-
ir Valtý, skal nefnt dæmi: Morg-
unblaðið telur, að Sósíalista-
flokkurinn sé byltingaflokkur.
Samt gerði Sjálfstæðisflokkur-
inn og Framsóknarflokkurinn
við hann bindandi samning um
lausn sjálfstæðismálsins í nóv-
ember síðastliðnum. Þetta var
hægt að gera, þótt einn aðilinn
væri grunaður um byltingarhug,
vegna þess, að samvinna um mál
ið byggðist á lýðræðisgrundvelli.
Ef Sósíalistaflokkurinn hefði
sett það skilyrði, að samstarf
þetta byggðist ekki á lýðræðis-
grundvelli, hefði hins vegar
aldrei af því orðið. Á svipuðum
grundvelli mun Ólafur Thors
hafa gengizt fyrir því haust-
ið 1942, að kommúnistum
yrði boöin þátttaka í þjóðstjórn.
Skoðun Ólafs hefir vafalaust
verið sú, aö ef kommúnistar
vildu standa að stjórn á lýð-
ræðisgrundvelli, væri hægt að
þiggja stuöning þeirra, hvað sem
framtíðaráformum þeirra liði
að öðru leyti.
Þá hefir verið vikið að nokkr-
um aðalatriðum í ummælum
andstæöingablaðanna um nýaf-
staðið flokksþing Framsóknar-
manna. Gremja Vísis og Þjóð-
viljans, og marklítið rugl Morg-
unblaðsins sýna bezt, að and-
stæðingunum hafa brugðizt
vonir. Þeir finna, að Framsókn-
arflokkurinn er sterkari eftir
en áður, og að umbófasinnaðri
miðstefnu mun aukast fylgi í
landinu. Þá órar fyrir, að flokks-
þingið hafi sett tímamörk, sig-
urgöngu upplausnarinnar sé að
verða lokið, en viðreisnarbar-
áttan sé að hefjast. Þ. Þ.
þykir nú ýmsum þeim, sem á
sínum tíma þótti of mikið að
gefa Reykjavík 8 þingmenn,
vera borið í bakkafullan lækinn.
Skylt er að geta þess, að til eru
þeir Reykvíkingar, sem standa
vel á verði um málefni hinna
dreifðu byggða á Alþingi, en að-
staða þeirra er þó sýnu verri, en
þeirra manna, sem vegna starfs
síns og heimilisfesti, þekkja út
og inn allar aðstæður þess fólks,
sem þeir eru fulltrúar fyrir.
Einkar fróðleg er í þessum efn-
um grein sú, er Bernharð Stef-
ánsson, alþingismaður, reit í
Tímann, nú fyrir nokkru. Hann
hefir lengi átt sæti á Alþingi
og lýsir mjög ljóst þeirri þróun,
sem hér er vikið að. Af þessu má
ljóst vera, að gera verður þá
breytingu á stjórnskipuninni, að
minnka störf og „verksvið Al-
þingis um leið og starfsháttum
þess er breyít í auðveldara
form.
III.
Beinasta leiðin til þess að
létta störf Alþingis, er að taka
sumt af þeim verkefnum, sem
þar liggja nú fyrir og fela þau
öðrum aðilum. Sumt þessara
verkefna er þannig farið, að
hentara sýnist að leysa þau á
öðrum vettvangi. Það á að end-
urreisa fjórðungsskipunina,
stofnsetja fjórðungsþing og
fjórðungsstjórnir og fela þeim
aðilum öll þau málefni, sem
sérstaklega snerta sjálf héruðin.
Undir þetta falla ýmsir þættir
samgöngumála, menntamála,
félagsmála, atvinnumála og
fjármála. Hér verður ekki nánar
rakið, hvernig skiptingu starf-
anna yrði heppilegast fyrir
komið, það yrði of langt mál. En
því skal slegið föstu, að á þenna
veg má mjög auðvelda störf Al-
þingis um leið og héruðunum
yrði fengið í hendur meira sjálf-
stæði gagnvart hinum vaxandi
samdrætti (centralisation)
valdsins í þjóðmálum í höfuð-
staðnum. Mundi það skapa
nauðsynlegt jafnvægi í öllum
þjóðfélagsháttum okkar íslend-
inga. Sem bein afleiðing af
meiri og meiri samdrætti valds-
ins í höfuðborginni, hefir hún
vaxið örum skrefum á sama
tíma og landsbyggðin gengur
saman og veslast upp. Ef unnt
væri að benda á tryggan at-
vinnugrundvöll í Reykjavík fyr-
ir alla þá aukningu, sem þar
hefir farið fram, væri ekki nema
gott um vöxt hennar að segja.
En framtíð Reykjavíkur hlýtur
fyrst og fremst að byggjast á út
gerðinni þar, verzlun við ná-
lægar sveitir svo og þeim ein-
um iðnaði, sem þar hefir betri
skilyrði 'en annars staðar á land-
inu. Það væri hins vegar fyllsta
öfugstreymi, ef í framtíðinni
ætti að halda allri verzlun
landsmanna til Reykjavíkur,
eins og nú tíðkast. Óeðlilegur
vöxtur höfuðborgarinnar mun
hafa í för með sér, áður en lýk-
ur, alvarlega erfiðleika, ekki að-
eins fyrir Reykjavík, heldur og
fyrir allan landslýðinn. Það
verður því að gera sér ljóst,
hverjar orsakir liggja. til hins
öra vaxtar og stemma stigu fyr-
ir þeirri öfugþróun, sem nú fer
fram. Og ráðið er þetta: Aukið
vald og sjálfsfæði héraðanna.
IV.
Það málið, sem mestum töf-
um hefir valdið Alþingi, er
myndun ríkisstjórnar. Hér við
bætist svo það, að Alþingi hefir
nú ekki getað leyst þetta starf
. af hendi á eðlilegan hátt. Það
; er ekki í fyrsta sinn í sögu ís-
jlenzku þjóðarinnar, að hún hef-
ir ekki getað orðið ásátt um
skipun æðsta valdsins. Það var
einmitt þetta, sem á sínum tíma
olli því, að ísland lenti undir
yfirráð erlendra þjóðhöfðingja.
Ekki verður ennþá séð hvert nú-
verandi stjórnmálaöngþveiti og
flokkadrættir bera hina íslenzku
þjóð. En sé það rétt, sem sagt
er, að sagan endurtaki sig, þarf
ekki að fara í grafgötur um
hvert stefnir. Þannig virðist
fengin reynsla benda til þess, að
eigi megi ætla Alþingi að
mynda ríkisstjórnina. Virðist þá
nærri að álykta, að heppilegra
verði að fela forseta vald til
stjórnarmyndunar. Slíkur for-
seti á vitanlega að vera þjóð-
kjörinn, enda verði kjörtímabil
hans í lengsta lagi fjögur ár.
Eigi að síður_væri æskilegast að
myndun stjórnar væri sameig-
inlega. í höndum Alþingis og
forsetea. Enginn efi er á því, að
það stytti mjög og auðveldaði
störf Alþingis, ef annað form
væfi haft á myndun ríkisstjórn-
arinnar en verið hefir. Við setn-
ingu hinna nýju stjórnskipulaga
þarf því vel að athuga, hvort
ekki sé unnt að finna fyrirkomu-
lag, sem betur hentaði starfs-
hæfni Alþingis á hverjum tíma.
V.
Mikið er um það rætt, að
flokkarnir hafi nú of mikil völd.
Og víst er um það, að sjónar-
mið einstakra stétta bera nú
hærra á Alþingi en nokkru sinni
fyrr og má svo sýnast, að þjóð-
arhagsmunir í heild komi eigi
nægilega til greina vegna hinna
sérstöku sjónarmiða einstakra
stétta. Er flokkunum almennt
gefið það að sök, að svona hef-
ir til tekizt. Um þetta má ann
ars segja það alveg hlutlaust, að
í stjórnarskrá ríkis, sem í
einlægni vill játast lýðræðis-
hugsjóninni, eiga ekki heima
ákvæði, sem tryggja einum að-
ila meira áhrifavald en öðrum
um skipun þingsins. í gildandi
stjórnarskrá eru flokkunum gef-
in slík forréttindi. Þessi forrétt-
indi eru fólgin í ákvæðunum um
framboðin og alveg sérstaklega
í ákvæðunum um hlutfallskosn
ingar í nokkrum kjördæmum
svo og með reglunum um upp-
bótarþingsætin. Hvorttveggja
þetta er því skylt að fella úr lög-
um. Að þeirri kröfu hljóta að
standa allir þeir menn, sem ann-
ars vilja í alvöru unna þjóðinni
fyllsta frjálsræðis.
Sú leið, sem hagkvæmust mun
reynast í þessu efni, er að taka
upp einmenningskjördæmi um
land allt. Verður að stefna að
því, að íbúatala hvers kjör-
dæmis verði sem áþekkust. Virð-
ist rétt að ganga út frá lögsagn-
arumdæmunum sem sérstökum
kjördæmum, en jafna metin um
íbúatölu með skiptingu hinna
fjölmennari lögsagnarumdæma
í fleiri kjördæmi. Á þann hátt
ætti að mega ná nokkru jafn-
vægi, sem að vísu getur aldrei
orðið reikningslega hárná-
kvæmt, en þó svo nærri lagi, að
ekki kæmi að neinni sök. í
þessu efni hefir höfuðborgin
greinilega sérstöðu. Hún ein,
allra lögsagnarumdæma, hefir
hjá sér bæði Alþingi og ríkis-
stjörnina. Glögg rök hníga því í
þá átt, að hún þurfi eigi jafn
mikla þátttöku í skipun .Alþing-
is og þau lögsagnarumdæmi,
sem fjær eru. Þó hún hefði t. d.
helmingi fleiri íbúa að baki
hverjum þingmanni en önnur
kjördæmi, fær hún það mis-
rétti áreiðanlega að fullu bætt,
með því hagræði, að geta ætíð
átt greiðan aðgang að þing-
mönnum og ríkisstjórn, ef svo
mætti að orði komast, í hlað-
varpanum hjá sér.
Mjög mikil . fjölgun þing-
manna ætti því ekki að þurfa að
verða, þótt. lögsagnarumdæmin
yrðu höfð sem grundvöllur fyr-
ir væntanlegri kjördæmaskipun
á þann hátt, sem hér var lýst.
VI.
Skipun Alþingis í tvær deild-
ir á þeim grundvelli, sem nú er,
virðist næsta tilgangslaus. Af
þessu fyrirkomulagi leiðir að-
eins tafir og tæplega verður
komið auga á neina tryggingu
CFramh. á 4. síðu)
Eebckka Eiríksdóttir,
Jón í
Fljótsheiði liggur á milli
Reykjadals og Mývatnssveitar
annars vegar og Bárðardals
hins vegar. Hún er lág, öldu-
mynduð háslétta, víðast vot-
lend og gróðursæl. Skiptast þar
á misjafnlega blautar mýrar,
grösugir móflákar, laufhlíðar,
bláfögur stöðuvötn og tjarnir —
og þurrir ásar vaxnir lyngi og
ýmiskonar víði. Ásar þessir eru
sumir nokkuð hrjóstrugir, en
þaðan er fagurt útsýni yfir heið-
ina sjálfa og til fjallanna, er
rísa í blámóðu fjarskans allt- í
kring. í sólskini að sumarlagi
— þegar bjart er til fjalla — er
heiðin fögur og unaðsleg eins og
ævintýraheimur. Fuglalíf er þar
mikið, kveðið í runni, kvakað í
mó og synt á hverri tjörn. Gróð-
ur og söngur, sólskin og fjöll,
blikandi stöðuvötn og lágkliða
lækir. — En það er ekki eilíft
sólskin á Fljótsheiði. Þar er
miklu kaldara en niðri í dölun-
um og oft snjóar þar, er rignir
neðra. Þegar veturinn spennir
heiðina sínum köldu mundum,
sléttar af hverri laut og færir
bæina í kaf, þá þarf ratvísi heið-
arbúans til að halda stefnunni
og þrautseigju hans til að þreyja
og þola biðina til vors. — Stund-
um vorar síðla á Fljótsheiði.
Bændur í austanverðum Bárð-
ardal höfðu alltaf mikil not af
heiðinni. Þar voru prýðilegar
engjar, afbragðs beitilönd og
frá SamdhangiBa:
Brenníásí
mikið um fjallagrös. Þar var
haft í seli fyrr á tímum, en
s^inna urðu selin sjálfstæðir
bæir. Fleiri bæir risu þar og á
síðastliðinni öld bjuggu þar
' margar fjölskyldur. Það var ekki
afar langt á milli bæja og sum-
staðar tvíbýli. Misjöfn var af-
koman og stundum var það
dorgarveiðin á vötnunum, sem
bjargaði í hörmungum óstjórn-
ar, elds og ísa.
Vesturhluti Fljótsheiðar til-
heyrir Bárðdælahreppi. Þar suð-
ur við öræfi stendur stórbýlið
Víðiker. Þar fæddist Hermann
Jónasson eldri. Þar var fæddur
og uppalinn sr. Jóhann Þorkels-
son dómkirkjuprestur. Þar búa
nú 5 bræður við rafmagn ög
önnur nútímaþægindi, en systir
þeirra býr á næsta bæ, Svartár-
koti, sem stendur raunverulega
suður í Ódáðahrauni. í Engidal
— ekki mjög langt frá Víðikeri
— búa ung hjón með stóran
barnahóp. Þessir 3 bæir eru nú
einir í byggð af öllum bárð-
dælsku heiðarbæjunum. Þar er
hlustað á útvarp, talað í síma og
unnið við rafljós. Þangað er bíl-
fært á sumrin og þar er lifað
menningarlífi í ágætum húsa-
kynnum.
Norður á miðri heiði stóð bær-
inn Brenniás. Þaðan var ekki
langt ofan í Bárðardal og
skammt var til næstu bæja á
heiðinni. Þar fæddist á önd-
verðri síðustu öld, einn af mæt-
ustu mönnum þjóðarinnar, sam-
vinnufrömuðurinn Jakob Hálf-
dánarson.
Árið 1868 fæddist í Brenniási
sveinn sá, er Jón var heitinn.
Hann var elztur af börnum
þeirra Guðna og Sigríðar, er þar
bjuggu þá. Þau voru efnalítil
sæmdarhjón, sem áttu og ólu
upp mörg börn. Var þeim
snemma styrkur að Jóni. Hann
var aldrei langdvölum að heim-
an. Aldrei var hann við kven-
mann kenndur. Þegar hann tók
við búinu eftir föður sinn
bjuggu systur hans með honum.
Jón var maður glaður og prúð-
ur, gætinn til orðs og æðis,
smiður góður, prýðilegur fjár-
maður og drengur hinn bezti.
Svo vel bjó hann að jörð sinni
sem sonur bezt að móður. Byggði
öll hús traust og snyrtilega,
ræsti engjar, ræktaði túnið og
girti. Þetta vann hann smátt og
smátt á mörgum árum — vann
það með eigin höndum. Systur
hans vóru honum prýðilega
samhentar. Það var ekkert sér-
stakt þó að þær væru góðar tó-
skaparkonur. En í Brenniási var
allt svo fallegt. Bærinn og um-
hverfi hans var svo fágað og
þrifalegt, sem verða mátti og
garðurinn þeirra var undrafag-
ur, þarna uppi á heiði.
Um langt skeið keypti Jón úr-
val allra þeirra bóka, sem út
komu á íslenzku. Átti hann því
mikið og vandað bókasafn. Hann
var gáfaður maður og gerðist
hinn fróðasti. Allir, er þekktu
hann vel, mátu hann mikils.
Hann var kosinn í hreppsnefnd
en það átti betur við hann að
vinna heima. Hann var einn
hinna fyrstu Bárðdælinga, er
keyptu sér útvarpstæki, því að
hann tók ávalt fegins hendi við
gagnlegum nýjungum. Fram-
sóknarmaður var hann og ágæt-
ur samvinnumaður og unni
Kaupfélagi Þingeyinga á Húsa-
vík af heilum hug.
í byrjun þessarar aldar og
fram um 1920 var allmargt af
ungu fólki í Brenniási og bæj-
unum þar í grennd. Þá var þar
nokkurt félagslíf og oft glatt á
hjalla. En þar var erfitt um að-
drætti, túnin þýfð og húsin
hrynjandi og fólkið smátýndist
burtu, þangað sem aðstaðan var
betri, en Jón og systur hans sátu
sem fastast.
Eftir eða um 1920 hófu Bárð-
dælingar vegagerð og lögðu vegi
beggja megin Skjálfandafljóts,
ekki vandaða,en þó mestu sveit-
arbót. Var nú farið að byggja úr
steini, reisa rafstöðvar, rækta og
girða túnin, skipta stóru jörð-
unum og leggja síma. Heiðar-
bændur fóru nú líka að vinna að
vegi fyrir sig, en áhuginn dofn-
aði, því þeir smá týndust burtu
og Brenniás varð að lokum eini
byggði bærinn á norðanverðri
heiðinni.
Er Jón í Brenniási tók að eld-
ast og þreytast, gerði hann girð-
ingarhólf fyrir gripi sína. í ann-
ari girðingu hafði hann sauð-
féð, ekki einungis um sauðburð-
in, heldur sumarlangt. Síma
lagði hann heim til sín, þó að
það kostaði of fjár, árið 1936.
Stuttu síðar fékk hann nokkra
röska pilta í lið með sér og lög^u
þeir veg heim að Brenniási. Er
sá vegur fær bílum um hásum-
arið. Nokkru fyrr hafði Herborg,
elzta systir hans, dáið, en hún
var ráðskona á búi hans. Sig-
rún, yngsta systirin, tók þá við
og fengu þau systkinin litla
stúlku sér til skemmtunar. Var
til þess tekið, hve vel þetta káta
kaupstaðarbarn undi sér í
Brennigsi. Bústörfin hvíldu nú
aðallega á herðum Sigrúnar, því
að ellin sótti fast að Jóni. Hann
hafði gert það fyrir jörð sína,
sem hann gat. Hún hefði verið
eftirsótt ef hún hefði verið vel
í sveit sett. Úr einangruninni
hafði hann dregið með símanum
og veginum. Nú var eftir að fá
þangað ungan bónda, mann sem
Brenniássystkinin gætu fellt sig
við.
Haustnótt eina í hitteðfyrra
brann bærinn í Brenniási til
kaldra kola. Fólkið bjargaðist,
en smíðaáhöldin, bækurnar og
vonirnar hans Jóns brunnu og
vindurinn feykti öskunni út í
buskann.-------Jón dó í vetur
hjá Helga bróður sínum í Kálf-
borgará, örþreyttur maður.
Jón í Brenniási verður þeim
ógleymanlegur, sem þekktu
hann. Dæmi hans hvetur og lað-
ar. Vitundin um störf hans vís-
ar þeim ráðvilltu veginn og
eykur þeim deigu kjark.
Nú er að hefjast ný landnáms-
öld. Byggðahverfi munu rísa í
landgæðasveitum og býlum
fjölga hvar sem unnt er. Þegar
þrengist um, þá kemur tími
heiðarinnar á ný. Þar geta ris-
ið nokkur smá byggðahverfi.
Sennilega yrði eitt í Brenniási.
Moldin þar mun þá reynast mild
og góð og undursamleg blessun
hvíla yfir gróðrinum þar.